Điểm tin báo chí sáng ngày 16 tháng 12 năm 2010Trong buổi sáng ngày 16/12/2010, một số báo chí đã có bài phản ánh những sự kiện nổi bật của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC:
1. Báo Thanh niên phản ánh: Trong mắt người dân, xe mang biển số xanh là của các cơ quan công quyền, thường được gọi là “xe công”. Đại diện cho cơ quan nhà nước, xe công khi lưu thông đúng ra phải tuân thủ luật hơn các phương tiện khác, nhưng thực tế không phải vậy...
Thời gian qua, Thanh Niên nhận được rất nhiều phản ánh của bạn đọc về tình trạng xe công chạy ẩu, tạo hình ảnh phản cảm về việc chấp hành luật pháp của cán bộ nhà nước, nhất là khi TP.HCM cùng cả nước đang ra sức vận động thực hiện lập lại trật tự an toàn và văn hóa trong giao thông.
Báo cũng phản ánh: Chương trình 135 với sự hỗ trợ “mạnh tay” tiền bạc của Nhà nước đã có tác dụng nhất định đến sự phát triển bền vững đối với các xã đặc biệt khó khăn, nhất là những vùng có đồng bào thiểu số sinh sống. Thế nhưng, khi bắt đầu triển khai giai đoạn 2 của chương trình này đã bộc lộ nhiều “tử huyệt” mà các nhà quản lý không kịp (hoặc không muốn) điều chỉnh.
Mua sắm thiết bị, máy móc phục vụ sản xuất nông nghiệp và chế biến sau thu hoạch là 1 trong 3 nội dung của Dự án Hỗ trợ phát triển sản xuất thuộc Chương trình 135 giai đoạn 2. Việc mua sắm máy móc nông cụ này được giao cho UBND các xã, hoặc các phòng của huyện làm chủ đầu tư. Trước khi mua sắm máy móc, các chủ đầu tư phải họp và lấy ý kiến, đề xuất của người dân vùng được hưởng lợi, chủ đầu tư làm kế hoạch, trình cấp thẩm quyền, rồi triển khai thực hiện mua sắm. “Lý thuyết” là vậy, song thực tế lại không diễn ra như yêu cầu của chương trình.
Tại tỉnh Quảng Ngãi, giai đoạn 2 của Chương trình 135 (2006-2010) được hỗ trợ 335 tỉ đồng để mua máy móc phục vụ sản xuất. Sau gần 5 năm triển khai, các địa phương đã “tiêu hóa” được 288 tỉ đồng, “thừa” 44 tỉ đồng, dự kiến cho đến quí 1/2011, số tiền “thừa” trên mới giải ngân xong. Không rõ các chủ đầu tư đã lấy được bao nhiêu ý kiến đồng thuận của người dân trong vùng được hưởng lợi từ Chương trình 135 giai đoạn 2 này, song nhiều máy móc nông cụ mà các địa phương mua về để cấp cho dân, đến nay sắp thành đồng nát!
Huyện miền núi Tây Trà chỉ có 300 hecta lúa nước nhưng được đầu tư 60 tỉ đồng để mua sắm đến 255 máy sản xuất nông nghiệp, gồm 24 máy xay xát, 178 máy tuốt lúa, 47 máy cắt lúa, 67 bình phun thuốc và 626 công cụ sản xuất khác. Có xã như Trà Trung, chỉ 5 ha lúa nước nhưng vẫn được cấp 30 máy tuốt lúa và hàng chục máy bơm thuốc! Hàng chục máy cắt lúa và tuốt lúa được cấp cho đồng bào nhưng chẳng biết để làm gì vì với số diện tích lúa quá ít ỏi, họ chỉ cần cắt bằng liềm cầm tay trong vài hôm là xong một vụ lúa. Cả 24 máy xay xát được cấp cho 37 thôn của huyện này đều nằm “bất động” vì không lấy đâu ra lúa để xay.
Từ một chủ trương đúng, song những người vận hành và thực hiện nó lại quá vô trách nhiệm với dân khiến hàng trăm tỉ đồng bỗng chốc trở thành đồng nát.
2. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Sáng 15-12, ông Mark Powell, người đứng đầu tổ chức thủy sản của Quỹ Bảo tồn thiên nhiên thế giới (WWF) đã có mặt tại Hà Nội và làm việc với Tổng cục Thủy sản Việt Nam để làm rõ vụ cá tra Việt Nam bị đưa vào “danh sách đỏ”. Tuy nhiên, sau một buổi tranh luận, WWF đã không đưa ra được bằng chứng bảo vệ cho việc làm của mình nên thừa nhận có sai sót, và khẳng định sẽ sớm đưa cá tra Việt Nam ra khỏi “danh sách đỏ”.
Mặc dù không đồng ý việc WWF phải xin lỗi những người nuôi cá Việt Nam, song ông Mark Powell nói rằng: “Chúng tôi không muốn nhắc lại những chuyện như vừa rồi. Chúng ta cần hướng tới những việc làm và hợp tác trong tương lai”. Theo đó, WWF mà ông Mark Powell đại diện đã cam kết sẽ hợp tác với Bộ NN-PTNT Việt Nam để xây dựng một chương trình phát triển cá tra, cá basa bền vững. Vào chiều 16-12, cả hai bên sẽ gặp lại một lần nữa tại Tổng cục Thủy sản để bàn thảo kỹ hơn về những chương trình hợp tác cụ thể, nhằm quảng bá cho hình ảnh cá tra Việt Nam.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Hiệu quả tủ sách pháp luật chưa cao. Bài báo phản ánh: Việc khai thác tủ sách pháp luật ở các địa phương ít mang lại hiệu quả; các tờ bướm in nội dung tuyên truyền pháp luật trình bày nhàm tẻ, không thu hút người dân; chất lượng của đội ngũ báo cáo viên pháp luật chưa cao… Đó là một số góp ý tại hội thảo về công tác phổ biến giáo dục pháp luật do Sở Tư pháp TP.HCM tổ chức vào ngày 15-12.
Bà Lê Thị Bình Minh, Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM, nhận định: lâu nay công tác phổ biến giáo dục pháp luật mà Sở thực hiện được đánh giá là phong phú. Tuy nhiên, Sở vẫn luôn trăn trở để có cách làm hiệu quả hơn theo hướng nói những gì người dân cần biết, muốn nghe. Hội thảo là để đổi mới phương thức tuyên truyền…
Vĩnh Long chọn ngày 26 hằng tháng làm “Ngày pháp luật”. Theo đó, vào ngày này, các cơ quan, đơn vị tùy theo tình hình thực tế của mình có thể tổ chức quán triệt văn bản pháp luật bằng nhiều hình thức: báo cáo viên, tọa đàm, giao lưu, trao đổi thảo luận về các nội dung pháp luật, lồng ghép việc phổ biến văn bản pháp luật với việc tổ chức nội dung sinh hoạt khác của cơ quan, đơn vị, địa phương…
2. Báo Tuổi trẻ có bài Ngày đầu tiên áp dụng trần lãi suất 14%/năm: Vẫn còn ngân hàng lách luật. Bài báo phản ánh: Theo cam kết đã đưa ra tại cuộc họp Ngân hàng (NH) Nhà nước, từ ngày 15-12 trần lãi suất (LS) huy động chỉ còn 14%/năm, các NH cũng phải niêm yết công khai LS huy động tại các chi nhánh, phòng giao dịch. Tuy nhiên theo ghi nhận của Tuổi Trẻ, chỉ vài NH thực hiện trong khi nhiều NH khác cố tình lách luật, thỏa thuận với khách hàng LS trên 15%/năm.
Các NH thực hiện như Agribank, BIDV, Vietcombank và một số NH cổ phần lớn. Trong khi đó, một số NH cổ phần khác vẫn huy động vượt trần, phần LS trội được núp dưới nhiều hình thức khác nhau. Tại Navibank, biểu LS huy động cao nhất là 14%/năm nhưng nhân viên NH cho biết chỉ cần gửi từ 50 triệu đồng kỳ hạn 1-3 tháng sẽ được tặng thêm số tiền mặt tương đương với LS 1%/năm nên tính ra LS huy động phải là 15%/năm. NH sẽ chi bằng tiền mặt ngay khi khách hàng gửi tiền. Trường hợp người gửi tiền rút trước hạn, phần tiền thưởng sẽ bị trừ vào LS.
Tại NH Gia Định, LS huy động vẫn ở mức 15,5%/năm kỳ hạn 1-2 tháng, 3 tháng LS là 15%/năm. Do huy động LS cao hơn thị trường nên biểu LS không được công khai, muốn biết chỉ có thể hỏi nhân viên tư vấn. Nhân viên NH này cho biết không phát biểu LS cho khách hàng vì “sợ lộ ra NH Nhà nước tuýt còi”. Tại NH Việt Nam Tín Nghĩa, LS huy động chỉ 12%/năm nhưng kèm theo đó là phiếu cào có tỉ lệ trúng đến 95%, giá trị từ 60.000-20 triệu đồng. Nhân viên NH cho biết thật ra LS trên tưởng thấp mà hóa cao vì trúng những giải lớn thì LS vượt 14%/năm. Ngoài ra, khách hàng còn có cơ hội dự thưởng với giải thưởng trị giá cao nhất lên đến 1,8 tỉ đồng.
Phổ biến nhất tại nhiều NH cổ phần là tình trạng LS “ngoài thấp trong cao”. Trên website một NH cổ phần tại quận 1 (TP.HCM), LS huy động cao nhất chỉ 14%/năm nhưng tại quầy tiết kiệm LS huy động cao nhất lên đến 15%/năm kỳ hạn 1-6 tháng. Trong buổi sáng 15-12, NH vẫn áp dụng LS này nên lượng khách hàng đến gửi tiết kiệm khá đông. Tại SHB, LS huy động cao nhất chỉ 13,5%/năm nhưng khi biết khách hàng có nhu cầu gửi 400 triệu đồng kỳ hạn 1 tháng thì phó phòng giao dịch NH này lập tức thương lượng lên mức 13,8%/năm rồi 14%/năm.
3. Báo Thanh niên có bài “Câu chuyện vốn ODA”. Bài báo phản ánh: Từ vụ một khách hàng đề nghị gửi tiết kiệm tại Ngân hàng cổ phần Sài Gòn - Hà Nội (SHB) tỉnh Khánh Hòa với số tiền lên đến 10.000 tỉ đồng có nguồn gốc từ vốn vay ODA, chúng ta lại có dịp nhìn lại nguyên nhân của tình trạng các dự án chậm tiến độ do sự chậm trễ trong giải ngân vốn ODA hiện nay ở Việt Nam.
Bài này không bàn đến tính xác thực của thông tin trên. Nhưng thực tế có tình trạng lạm dụng nguồn vốn ủy thác nói chung, vốn ODA nói riêng khi chưa giải ngân ở nhiều đơn vị, địa phương trong cả nước. Những nguyên nhân làm cho dự án ODA chậm tiến độ được nói đến là do công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư mất nhiều thời gian; các thủ tục trong thẩm định thiết kế, phê duyệt hồ sơ đấu thầu, năng lực quản lý của các chủ đầu tư còn nhiều bất cập… Song có một nguyên nhân rất ít được nhắc đến đó là các địa phương, đơn vị trực tiếp tiếp nhận, quản lý, phân bổ vốn ODA không có động cơ để giải ngân sớm số vốn đó. Và số tiền chưa giải ngân thường được các đơn vị này gửi vào tổ chức tài chính (ngân hàng thương mại, ngân hàng phát triển) để hưởng lãi suất mà trong không ít trường hợp các khoản lãi phát sinh đã không được hạch toán đầy đủ và minh bạch. Điều này không những làm sai lệch mục đích và tính chất của nguồn vốn mà còn tạo ra tình trạng lãng phí, tham ô, tham nhũng đối với nguồn vốn này. Nếu thời hạn giải ngân chậm thì số lãi tiền gửi phát sinh nhiều nên các đơn vị này không có động cơ thúc đẩy tiến trình giải ngân vốn. Hậu quả là dự án chậm tiến độ, ảnh hưởng không chỉ đến hiệu quả tài chính và kinh tế của dự án đó mà còn là những dự án liên quan, những dự án kế thừa kết quả thực hiện của dự án trước.
Nguyên nhân của tình trạng này là do Việt Nam đang đẩy mạnh phân cấp quản lý, sử dụng vốn ODA cho các địa phương và đơn vị nhưng năng lực quản lý và chuyên môn của các địa phương, đơn vị lại yếu kém; chưa có cơ chế phối hợp giữa các cấp quản lý trong việc giám sát, đôn đốc thực hiện và trách nhiệm giải trình; khuôn khổ pháp lý không đầy đủ và chính sách thiếu đồng bộ giữa các cấp, các địa phương dẫn đến tình trạng mỗi nơi thực hiện một kiểu khác nhau.
Giải pháp cho vấn đề này là, Chính phủ cần tiếp tục đẩy nhanh việc hoàn thiện các cơ chế, chính sách phân cấp trong quản lý, sử dụng vốn ODA một cách đồng bộ và thống nhất. Đặc biệt cần ban hành quy chế quản lý, sử dụng vốn ODA tại các địa phương, đơn vị khi chưa được giải ngân một cách rõ ràng và minh bạch. Trước mắt, cần yêu cầu các địa phương, đơn vị rà soát, kiểm tra và đánh giá lại tình hình quản lý và sử dụng vốn ODA chưa được giải ngân trong các quỹ đầu tư địa phương, các đơn vị trực tiếp quản lý vốn; phải có báo cáo rõ ràng, kèm theo đề xuất chấn chỉnh và có hình thức xử lý đối với các đơn vị, cá nhân để xảy ra tình trạng sử dụng vốn không đúng mục đích hoặc quản lý vốn thiếu hiệu quả.
Điểm tin báo chí sáng ngày 16 tháng 12 năm 2010
16/12/2010
Trong buổi sáng ngày 16/12/2010, một số báo chí đã có bài phản ánh những sự kiện nổi bật của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC:
1. Báo Thanh niên phản ánh: Trong mắt người dân, xe mang biển số xanh là của các cơ quan công quyền, thường được gọi là “xe công”. Đại diện cho cơ quan nhà nước, xe công khi lưu thông đúng ra phải tuân thủ luật hơn các phương tiện khác, nhưng thực tế không phải vậy...
Thời gian qua, Thanh Niên nhận được rất nhiều phản ánh của bạn đọc về tình trạng xe công chạy ẩu, tạo hình ảnh phản cảm về việc chấp hành luật pháp của cán bộ nhà nước, nhất là khi TP.HCM cùng cả nước đang ra sức vận động thực hiện lập lại trật tự an toàn và văn hóa trong giao thông.
Báo cũng phản ánh: Chương trình 135 với sự hỗ trợ “mạnh tay” tiền bạc của Nhà nước đã có tác dụng nhất định đến sự phát triển bền vững đối với các xã đặc biệt khó khăn, nhất là những vùng có đồng bào thiểu số sinh sống. Thế nhưng, khi bắt đầu triển khai giai đoạn 2 của chương trình này đã bộc lộ nhiều “tử huyệt” mà các nhà quản lý không kịp (hoặc không muốn) điều chỉnh.
Mua sắm thiết bị, máy móc phục vụ sản xuất nông nghiệp và chế biến sau thu hoạch là 1 trong 3 nội dung của Dự án Hỗ trợ phát triển sản xuất thuộc Chương trình 135 giai đoạn 2. Việc mua sắm máy móc nông cụ này được giao cho UBND các xã, hoặc các phòng của huyện làm chủ đầu tư. Trước khi mua sắm máy móc, các chủ đầu tư phải họp và lấy ý kiến, đề xuất của người dân vùng được hưởng lợi, chủ đầu tư làm kế hoạch, trình cấp thẩm quyền, rồi triển khai thực hiện mua sắm. “Lý thuyết” là vậy, song thực tế lại không diễn ra như yêu cầu của chương trình.
Tại tỉnh Quảng Ngãi, giai đoạn 2 của Chương trình 135 (2006-2010) được hỗ trợ 335 tỉ đồng để mua máy móc phục vụ sản xuất. Sau gần 5 năm triển khai, các địa phương đã “tiêu hóa” được 288 tỉ đồng, “thừa” 44 tỉ đồng, dự kiến cho đến quí 1/2011, số tiền “thừa” trên mới giải ngân xong. Không rõ các chủ đầu tư đã lấy được bao nhiêu ý kiến đồng thuận của người dân trong vùng được hưởng lợi từ Chương trình 135 giai đoạn 2 này, song nhiều máy móc nông cụ mà các địa phương mua về để cấp cho dân, đến nay sắp thành đồng nát!
Huyện miền núi Tây Trà chỉ có 300 hecta lúa nước nhưng được đầu tư 60 tỉ đồng để mua sắm đến 255 máy sản xuất nông nghiệp, gồm 24 máy xay xát, 178 máy tuốt lúa, 47 máy cắt lúa, 67 bình phun thuốc và 626 công cụ sản xuất khác. Có xã như Trà Trung, chỉ 5 ha lúa nước nhưng vẫn được cấp 30 máy tuốt lúa và hàng chục máy bơm thuốc! Hàng chục máy cắt lúa và tuốt lúa được cấp cho đồng bào nhưng chẳng biết để làm gì vì với số diện tích lúa quá ít ỏi, họ chỉ cần cắt bằng liềm cầm tay trong vài hôm là xong một vụ lúa. Cả 24 máy xay xát được cấp cho 37 thôn của huyện này đều nằm “bất động” vì không lấy đâu ra lúa để xay.
Từ một chủ trương đúng, song những người vận hành và thực hiện nó lại quá vô trách nhiệm với dân khiến hàng trăm tỉ đồng bỗng chốc trở thành đồng nát.
2. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Sáng 15-12, ông Mark Powell, người đứng đầu tổ chức thủy sản của Quỹ Bảo tồn thiên nhiên thế giới (WWF) đã có mặt tại Hà Nội và làm việc với Tổng cục Thủy sản Việt Nam để làm rõ vụ cá tra Việt Nam bị đưa vào “danh sách đỏ”. Tuy nhiên, sau một buổi tranh luận, WWF đã không đưa ra được bằng chứng bảo vệ cho việc làm của mình nên thừa nhận có sai sót, và khẳng định sẽ sớm đưa cá tra Việt Nam ra khỏi “danh sách đỏ”.
Mặc dù không đồng ý việc WWF phải xin lỗi những người nuôi cá Việt Nam, song ông Mark Powell nói rằng: “Chúng tôi không muốn nhắc lại những chuyện như vừa rồi. Chúng ta cần hướng tới những việc làm và hợp tác trong tương lai”. Theo đó, WWF mà ông Mark Powell đại diện đã cam kết sẽ hợp tác với Bộ NN-PTNT Việt Nam để xây dựng một chương trình phát triển cá tra, cá basa bền vững. Vào chiều 16-12, cả hai bên sẽ gặp lại một lần nữa tại Tổng cục Thủy sản để bàn thảo kỹ hơn về những chương trình hợp tác cụ thể, nhằm quảng bá cho hình ảnh cá tra Việt Nam.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Hiệu quả tủ sách pháp luật chưa cao. Bài báo phản ánh: Việc khai thác tủ sách pháp luật ở các địa phương ít mang lại hiệu quả; các tờ bướm in nội dung tuyên truyền pháp luật trình bày nhàm tẻ, không thu hút người dân; chất lượng của đội ngũ báo cáo viên pháp luật chưa cao… Đó là một số góp ý tại hội thảo về công tác phổ biến giáo dục pháp luật do Sở Tư pháp TP.HCM tổ chức vào ngày 15-12.
Bà Lê Thị Bình Minh, Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM, nhận định: lâu nay công tác phổ biến giáo dục pháp luật mà Sở thực hiện được đánh giá là phong phú. Tuy nhiên, Sở vẫn luôn trăn trở để có cách làm hiệu quả hơn theo hướng nói những gì người dân cần biết, muốn nghe. Hội thảo là để đổi mới phương thức tuyên truyền…
Vĩnh Long chọn ngày 26 hằng tháng làm “Ngày pháp luật”. Theo đó, vào ngày này, các cơ quan, đơn vị tùy theo tình hình thực tế của mình có thể tổ chức quán triệt văn bản pháp luật bằng nhiều hình thức: báo cáo viên, tọa đàm, giao lưu, trao đổi thảo luận về các nội dung pháp luật, lồng ghép việc phổ biến văn bản pháp luật với việc tổ chức nội dung sinh hoạt khác của cơ quan, đơn vị, địa phương…
2. Báo Tuổi trẻ có bài Ngày đầu tiên áp dụng trần lãi suất 14%/năm: Vẫn còn ngân hàng lách luật. Bài báo phản ánh: Theo cam kết đã đưa ra tại cuộc họp Ngân hàng (NH) Nhà nước, từ ngày 15-12 trần lãi suất (LS) huy động chỉ còn 14%/năm, các NH cũng phải niêm yết công khai LS huy động tại các chi nhánh, phòng giao dịch. Tuy nhiên theo ghi nhận của Tuổi Trẻ, chỉ vài NH thực hiện trong khi nhiều NH khác cố tình lách luật, thỏa thuận với khách hàng LS trên 15%/năm.
Các NH thực hiện như Agribank, BIDV, Vietcombank và một số NH cổ phần lớn. Trong khi đó, một số NH cổ phần khác vẫn huy động vượt trần, phần LS trội được núp dưới nhiều hình thức khác nhau. Tại Navibank, biểu LS huy động cao nhất là 14%/năm nhưng nhân viên NH cho biết chỉ cần gửi từ 50 triệu đồng kỳ hạn 1-3 tháng sẽ được tặng thêm số tiền mặt tương đương với LS 1%/năm nên tính ra LS huy động phải là 15%/năm. NH sẽ chi bằng tiền mặt ngay khi khách hàng gửi tiền. Trường hợp người gửi tiền rút trước hạn, phần tiền thưởng sẽ bị trừ vào LS.
Tại NH Gia Định, LS huy động vẫn ở mức 15,5%/năm kỳ hạn 1-2 tháng, 3 tháng LS là 15%/năm. Do huy động LS cao hơn thị trường nên biểu LS không được công khai, muốn biết chỉ có thể hỏi nhân viên tư vấn. Nhân viên NH này cho biết không phát biểu LS cho khách hàng vì “sợ lộ ra NH Nhà nước tuýt còi”. Tại NH Việt Nam Tín Nghĩa, LS huy động chỉ 12%/năm nhưng kèm theo đó là phiếu cào có tỉ lệ trúng đến 95%, giá trị từ 60.000-20 triệu đồng. Nhân viên NH cho biết thật ra LS trên tưởng thấp mà hóa cao vì trúng những giải lớn thì LS vượt 14%/năm. Ngoài ra, khách hàng còn có cơ hội dự thưởng với giải thưởng trị giá cao nhất lên đến 1,8 tỉ đồng.
Phổ biến nhất tại nhiều NH cổ phần là tình trạng LS “ngoài thấp trong cao”. Trên website một NH cổ phần tại quận 1 (TP.HCM), LS huy động cao nhất chỉ 14%/năm nhưng tại quầy tiết kiệm LS huy động cao nhất lên đến 15%/năm kỳ hạn 1-6 tháng. Trong buổi sáng 15-12, NH vẫn áp dụng LS này nên lượng khách hàng đến gửi tiết kiệm khá đông. Tại SHB, LS huy động cao nhất chỉ 13,5%/năm nhưng khi biết khách hàng có nhu cầu gửi 400 triệu đồng kỳ hạn 1 tháng thì phó phòng giao dịch NH này lập tức thương lượng lên mức 13,8%/năm rồi 14%/năm.
3. Báo Thanh niên có bài “Câu chuyện vốn ODA”. Bài báo phản ánh: Từ vụ một khách hàng đề nghị gửi tiết kiệm tại Ngân hàng cổ phần Sài Gòn - Hà Nội (SHB) tỉnh Khánh Hòa với số tiền lên đến 10.000 tỉ đồng có nguồn gốc từ vốn vay ODA, chúng ta lại có dịp nhìn lại nguyên nhân của tình trạng các dự án chậm tiến độ do sự chậm trễ trong giải ngân vốn ODA hiện nay ở Việt Nam.
Bài này không bàn đến tính xác thực của thông tin trên. Nhưng thực tế có tình trạng lạm dụng nguồn vốn ủy thác nói chung, vốn ODA nói riêng khi chưa giải ngân ở nhiều đơn vị, địa phương trong cả nước. Những nguyên nhân làm cho dự án ODA chậm tiến độ được nói đến là do công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư mất nhiều thời gian; các thủ tục trong thẩm định thiết kế, phê duyệt hồ sơ đấu thầu, năng lực quản lý của các chủ đầu tư còn nhiều bất cập… Song có một nguyên nhân rất ít được nhắc đến đó là các địa phương, đơn vị trực tiếp tiếp nhận, quản lý, phân bổ vốn ODA không có động cơ để giải ngân sớm số vốn đó. Và số tiền chưa giải ngân thường được các đơn vị này gửi vào tổ chức tài chính (ngân hàng thương mại, ngân hàng phát triển) để hưởng lãi suất mà trong không ít trường hợp các khoản lãi phát sinh đã không được hạch toán đầy đủ và minh bạch. Điều này không những làm sai lệch mục đích và tính chất của nguồn vốn mà còn tạo ra tình trạng lãng phí, tham ô, tham nhũng đối với nguồn vốn này. Nếu thời hạn giải ngân chậm thì số lãi tiền gửi phát sinh nhiều nên các đơn vị này không có động cơ thúc đẩy tiến trình giải ngân vốn. Hậu quả là dự án chậm tiến độ, ảnh hưởng không chỉ đến hiệu quả tài chính và kinh tế của dự án đó mà còn là những dự án liên quan, những dự án kế thừa kết quả thực hiện của dự án trước.
Nguyên nhân của tình trạng này là do Việt Nam đang đẩy mạnh phân cấp quản lý, sử dụng vốn ODA cho các địa phương và đơn vị nhưng năng lực quản lý và chuyên môn của các địa phương, đơn vị lại yếu kém; chưa có cơ chế phối hợp giữa các cấp quản lý trong việc giám sát, đôn đốc thực hiện và trách nhiệm giải trình; khuôn khổ pháp lý không đầy đủ và chính sách thiếu đồng bộ giữa các cấp, các địa phương dẫn đến tình trạng mỗi nơi thực hiện một kiểu khác nhau.
Giải pháp cho vấn đề này là, Chính phủ cần tiếp tục đẩy nhanh việc hoàn thiện các cơ chế, chính sách phân cấp trong quản lý, sử dụng vốn ODA một cách đồng bộ và thống nhất. Đặc biệt cần ban hành quy chế quản lý, sử dụng vốn ODA tại các địa phương, đơn vị khi chưa được giải ngân một cách rõ ràng và minh bạch. Trước mắt, cần yêu cầu các địa phương, đơn vị rà soát, kiểm tra và đánh giá lại tình hình quản lý và sử dụng vốn ODA chưa được giải ngân trong các quỹ đầu tư địa phương, các đơn vị trực tiếp quản lý vốn; phải có báo cáo rõ ràng, kèm theo đề xuất chấn chỉnh và có hình thức xử lý đối với các đơn vị, cá nhân để xảy ra tình trạng sử dụng vốn không đúng mục đích hoặc quản lý vốn thiếu hiệu quả.