Điểm tin báo chí sáng ngày 14 tháng 12 năm 2010Trong buổi sáng ngày 14/12/2010, một số báo chí đã có bài phản ánh những sự kiện nổi bật của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC:
1. Báo Dân Việt có bài WWF phải xin lỗi Chính phủ và người dân VN. Bài báo phản ánh: Sáng 13-12, Hội Nghề cá Việt Nam vừa có văn bản gửi Bộ trưởng Bộ NN&PTNT phân tích những căn cứ vô lý trong 19 tiêu chí của Quỹ Quốc tế bảo vệ thiên nhiên (WWF) khi đưa cá tra Việt Nam vào danh sách đỏ.
Công văn này cho rằng việc WWF tự động đưa ra những nghiên cứu đánh giá về cá tra Việt Nam mà không thông qua Chính phủ VN là không đúng với quy định hoạt động của một tổ chức phi chính phủ. Căn cứ vào thông tin cá biệt, được thu thập ở tài liệu để áp đặt chung cho toàn bộ diện tích và sản lượng cá tra nuôi của VN là điều không thể chấp nhận và chưa từng thấy cơ quan quốc tế hoặc quốc gia nào làm như vậy.
Để giảm thiểu tác hại do việc làm của WWF tại 6 nước châu Âu đối với cá tra, đồng thời nhằm ngăn chặn những vụ việc tương tự có thể xảy ra trong tương lai, Hội Nghề cá VN kiến nghị Bộ trưởng Bộ NN&PTNT: Tiếp tục triển khai các biện pháp có hiệu quả để trong thời gian sớm nhất, tổ chức WWF tại 6 nước châu Âu thu hồi tài liệu, bài viết, website và các hình thức tuyên truyền khác có nội dung cá tra VN bị áp đặt nhãn đỏ, và có lời xin lỗi đối với Chính phủ và người nuôi cá VN; triển khai gấp việc đào tạo áp dụng quy chuẩn thực hành nuôi tốt, dựa trên các tiêu chí quy định trong CoC do FAO công bố...
2. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Theo bà Trần Thị Hà, Thứ trưởng Bộ Nội vụ, Phó Trưởng ban tổ chức Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ 8, Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc sẽ diễn ra vào ngày 27 và 28-12, tại Trung tâm Hội nghị quốc gia Mỹ Đình.
Chủ đề của đại hội lần này là “Đoàn kết, năng động, sáng tạo, thi đua thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011 - 2015”. Tham dự đại hội có 1.500 đại biểu tiêu biểu trong phong trào thi đua yêu nước của các bộ, ban ngành, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể Trung ương và địa phương.
Báo cũng phản ánh: Hôm qua 13-12, một số ngân hàng thương mại (NHTM) đã điều chỉnh lãi suất huy động VND theo trần lãi suất mới 15%/năm của thỏa thuận đã đạt được vào cuối tuần trước. Không còn những xáo trộn mạnh về lãi suất như tuần trước nhưng thực tế “sóng ngầm” lãi suất huy động vẫn đang diễn ra ở các NHTM.
Một thực tế hiện nay là lãi suất tín dụng tăng cao, khó khăn của các NHTM lúc này là doanh nghiệp có thể chậm trả vì nếu trả nợ sau đó vay lại có thể chịu lãi cao hơn hoặc trả nợ thì khó được vay lại. Chưa kể, càng về cuối năm, nhu cầu tiền càng cao, thanh toán xuất khẩu, thanh toán trong nước, dự án đòi giải ngân, trả lương và thưởng, trả các khoản vay phải trả cho công ty khác. Với các áp lực này, đến khi không chịu nổi thì không loại trừ khả năng doanh nghiệp sinh liều đi vay ở thị trường phi chính thức, tạo ra rối loạn.
Do vậy, nhiều chuyên gia cho rằng cần thiết NHNN xử lý nghiêm khắc việc các ngân hàng xé rào vượt trần lãi suất huy động, để tránh lãi suất tăng đột biến như thời gian vừa qua. Đồng thời, NHNN cũng phải có biện pháp can thiệp kịp thời trên thị trường mở hỗ trợ vốn cho các ngân hàng nhỏ có nhu cầu thanh khoản cuối năm, tránh tình trạng các ngân hàng lớn làm giá lãi suất trên thị trường liên ngân hàng gián tiếp gây bất ổn cho thị trường lãi suất tiền gửi và cho vay của khách hàng.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Vi bằng nhập nhằng với công chứng. Bài báo phản ánh: Theo Nghị định 61/2009 của Chính phủ, vi bằng là văn bản do thừa phát lại (TPL) lập, ghi nhận những sự kiện, hành vi mà TPL trực tiếp chứng kiến. Vi bằng có giá trị chứng cứ để tòa án xem xét khi giải quyết vụ án và là căn cứ để thực hiện các giao dịch hợp pháp khác theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, nhiều TPL băn khoăn: Có nhiều trường hợp họ không rõ có được lập vi bằng theo yêu cầu của khách hàng hay không.
Ông TV (Gò Vấp) mua một miếng đất 60 m2 ở quận Tân Phú, miếng đất này nằm chung thửa đất với chủ cũ. Theo Quyết định 19/2009 của UBND TP.HCM, trường hợp này, ông TV phải chịu chung thửa vì không đáp ứng được hạn mức tách thửa. Do vậy, ông TV chấp nhận mua bán bằng giấy tay. Sợ chủ cũ “lật kèo”, ông muốn tìm đến một văn phòng TPL để nhờ lập vi bằng về việc mua bán đất nói trên. Nhiều người cũng có suy nghĩ như ông TV, khi bị từ chối công chứng hoặc do không muốn nhờ công chứng, họ nghĩ ngay đến việc lập vi bằng. Tuy nhiên, dạng phổ biến nhất là những người mua bán nhà đất không có giấy tờ, những trường hợp này không thể công chứng hợp đồng mua bán được nên họ thường nhờ TPL lập vi bằng ghi nhận việc anh A có thỏa thuận bán cho chị B một thửa đất và chị B đã trả một khoản tiền…
TPL Nguyễn Năng Quang, Trưởng Văn phòng TPL quận Tân Bình, cho biết văn phòng của ông vẫn lập vi bằng cho những trường hợp này nhưng xác định rõ với hai bên là vi bằng chỉ ghi nhận thỏa thuận ban đầu, không thể thay thế văn bản công chứng. “Hiện tại không có văn bản nào quy định rõ việc lập vi bằng như trên là đúng hay sai. Nếu sau này có văn bản quy định là được làm hay không được làm thì chúng tôi sẽ tuân thủ” - ông Quang nói.
Ngược lại, TPL Lê Mạnh Hùng, Trưởng Văn phòng TPL quận Bình Thạnh, nói rằng ông từ chối lập vi bằng cho những trường hợp trên vì hai lý do: hợp đồng mua bán nhà đất cần phải qua công chứng, chứng thực, vi bằng không thể thay thế được; hơn nữa những trường hợp đất dưới chuẩn tách thửa, đất không đủ điều kiện để cấp giấy chứng nhận… thì không đủ điều kiện để giao dịch, mua bán. Đồng tình, Trưởng Văn phòng TPL quận 5 Phạm Quang Giang phân tích: “Nếu người dân mua bán nhà đất mà không qua công chứng, chứng thực, chỉ nhờ TPL lập vi bằng là làm trái các quy định trong Luật Kinh doanh bất động sản và Luật Nhà ở. Giữa hai bên chỉ có giấy tay với nhau, dù có TPL chứng kiến đi nữa thì hợp đồng mua bán đó vẫn vô hiệu về mặt hình thức”.
Nhìn chung, các TPL ủng hộ quan điểm không lập vi bằng cho các giao dịch nhà đất bằng giấy tay cho rằng: Đất không đủ điều kiện để giao dịch mà TPL lại lập vi bằng ghi nhận việc mua bán giữa hai bên thì khác nào tiếp tay cho việc làm trái pháp luật. Hơn nữa, trong lúc hoạt động TPL còn mới mẻ thì nên thận trọng, hễ lập vi bằng thì phải chắc chắn về mặt pháp lý. Nếu lập vi bằng mà sau đó bị tòa án từ chối thì sẽ khiến người dân mất tin tưởng vào vi bằng của TPL. Ông Trần Văn Bảy, Trưởng phòng Bổ trợ tư pháp, Sở Tư pháp TP.HCM, cho biết theo Nghị định 61/2009, TPL không được lập vi bằng trong các trường hợp vi phạm quy định về bảo đảm an ninh quốc phòng, đời tư, đạo đức xã hội và các trường hợp pháp luật cấm. Các trường hợp nêu trên (nhờ lập vi bằng trong trường hợp đất dưới chuẩn tách thửa, mua nhà bằng giấy tay…) là trái với quy định pháp luật, người dân không nên “cậy nhờ” đến vi bằng. Sở Tư pháp TP cũng đã lưu ý các văn phòng TPL không nên lập vi bằng trong những trường hợp trên vì không đảm bảo giá trị pháp lý và dễ dẫn đến tranh chấp. “Hiện Bộ Tư pháp đang tổ chức lấy ý kiến cho dự thảo văn bản hướng dẫn cụ thể những việc được lập vi bằng và những việc không được lập, có thể sẽ ban hành vào cuối năm nay” - ông Bảy cho biết.
Báo cũng có bài “Khi ngân hàng thiếu hợp tác”. Bài báo phản ánh: Tháng 7-2009, Công ty Cổ phần Đầu tư bất động sản V. tranh chấp hợp đồng hợp tác đầu tư với Công ty T. và khởi kiện ra TAND TP.HCM. Trong quá trình tòa thụ lý vụ án, hai bên thỏa thuận thành với nhau là Công ty T. sẽ hoàn trả cho Công ty V. hơn 5 tỉ đồng cả gốc lẫn lãi. Tháng 9-2009, tòa đã ra quyết định công nhận sự thỏa thuận này. Sau khi quyết định của tòa có hiệu lực pháp luật, Công ty T. không tự nguyện trả tiền như thỏa thuận nên Công ty V. làm đơn yêu cầu thi hành án. Cục Thi hành án TP đã ủy thác cho Chi cục Thi hành án quận 10 giải quyết vụ việc.
Trong quá trình xác minh, chấp hành viên Chi cục Thi hành án quận 10 biết Công ty T. có tiền đang gửi tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam. Vì vậy, chấp hành viên đã ra quyết định phong tỏa tài khoản của công ty này, đồng thời ra quyết định khấu trừ tiền trong tài khoản để thi hành án. Tuy nhiên, phía ngân hàng đã không chấp hành quyết định khấu trừ của chấp hành viên. Tại buổi làm việc với chấp hành viên sau đó, đại diện ngân hàng nại lý do chậm trễ khấu trừ tiền là do ngân hàng nhận được đơn khiếu nại về việc phong tỏa số tiền nên chưa thể chuyển tiền cho cơ quan thi hành án. Đại diện ngân hàng này còn nói… chờ quyết định cuối cùng của tòa án thì mới thực hiện việc chuyển tiền (?!). Vụ thi hành án này thế là bế tắc. Ông Lê Hữu Hòa, Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự quận 10, khẳng định cơ quan thi hành án và chấp hành viên đã tống đạt đầy đủ giấy tờ cần thiết, đã làm việc trực tiếp với đại diện ngân hàng nhưng phía ngân hàng vẫn không thực hiện trách nhiệm của mình.
Điều 176 Luật Thi hành án dân sự quy định trách nhiệm của kho bạc nhà nước, ngân hàng và tổ chức tín dụng khác trong thi hành án dân sự như sau: Cung cấp đúng, đầy đủ, số liệu về tài khoản của người phải thi hành án theo yêu cầu của chấp hành viên, cơ quan thi hành án dân sự; thực hiện nghiêm chỉnh, kịp thời yêu cầu của chấp hành viên về phong tỏa tài khoản, phong tỏa tài sản; khấu trừ tiền trong tài khoản…Đối chiếu với trường hợp này, rõ ràng Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam đã làm trái luật khi không khấu trừ tiền trong tài khoản của bên phải thi hành án theo yêu cầu của chấp hành viên.
2. Báo Tuổi trẻ online có bài Khó giải quyết tranh chấp liên quan mồ mả. Bài báo phản ánh: Mồ mả trên đất hiện nay không được coi là “tài sản” gắn liền với đất hoặc là “tài sản” theo định nghĩa của Bộ luật dân sự. Việc giải quyết tranh chấp liên quan đến mồ mả cũng không được pháp luật quy định cụ thể nên khi gặp chuyện, cơ quan chức năng lúng túng.
Tháng 5-2010, bà N.K.H. đến UBND xã Tân Dương, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp nhờ can thiệp việc bà không bán đất được dù miếng đất của bà có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hẳn hoi. Lý do là trên phần đất đó có hai phần mộ của ông nội và cô ruột của chị em bà T.T.C. và T.T.Đ. Tại buổi hòa giải ở UBND xã, bà C. và bà Đ. không chịu di dời vì cho rằng hai phần mộ đã có từ lâu trên phần đất này. Đất đã qua nhiều lần mua bán, mộ vẫn được để yên, nay nếu bà H. yêu cầu di dời mộ thì phải hỗ trợ chi phí hoặc phải tách phần đất có mồ mả trên đó bán lại cho hai bà. Bà C. còn yêu cầu bà H. phải mua một phần đất 10m2 ở nơi khác để cho bà xây mộ cải táng và phải xây lại giống như phần mộ cũ, nền mộ phải cao hơn mặt đất 5 tấc. Bà H. không đồng ý vì bà bán phần đất này để người chủ mới xây dựng nhà máy nên không thể tách đất được, mặt khác pháp luật không cho phép tách đất với một diện tích nhỏ hẹp như vậy vì hai phần mộ chỉ nằm vỏn vẹn khoảng 3m2. Buổi hòa giải hôm ấy không thành. Tuy nhiên cuối cùng để bán được đất, bà H. phải đồng ý chi trả cho hai bà Đ. và C. số tiền 32,5 triệu đồng, bao gồm chi phí bốc mộ và tiền mua 10m2 đất chỗ khác để làm nơi cải táng.
Trường hợp của ông H.H.S. (ngụ xã Long Thắng, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp) phức tạp hơn. Ông có phần đất có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hẳn hoi, do ông mua lại của ông H.V.B. từ năm 1995. Trước khi mua, trên đất đã có bốn phần mộ. Ba phần mộ đã được bốc đi, trong đó có phần mộ của chị ruột bà N.T.K., hiện còn lại một phần mộ của cha ruột bà K.. Tháng 4-2010, bà K. qua đất ông S. xây cất gia cố thêm mộ của cha ruột mình. Ông S. không đồng ý nên đã gửi đơn đến UBND xã Long Thắng nhờ can thiệp. Trước hội đồng hòa giải xã Long Thắng, bà K. cho rằng phần đất này trước kia của cha ruột mình, bị ông B. chiếm nên phần mộ cha ruột bà nằm trên đất đó là hợp lý. Bà không đồng ý bốc mộ. Ông S. cũng quyết liệt không kém, yêu cầu bà K. phải di dời mộ, ông sẽ hoàn toàn chịu chi phí, nếu không ông sẽ bốc mộ đem gửi vào chùa. Tuy hội đồng hòa giải xã giải thích nghĩa vụ của một người con phải di dời mồ mả cha mẹ để chăm sóc, thờ cúng và hơn hết là việc di dời này trả lại đất thuộc quyền sử dụng của người khác nhưng bà K. vẫn không đồng ý. Cuộc hòa giải không thành, ông S. cho biết sẽ hoàn tất các thủ tục khởi kiện bà K. tại Tòa án nhân dân huyện Lai Vung. Tuy nhiên cho đến thời điểm này bà K. không gia cố mộ cha mình nữa nên ông S. cũng không tính chuyện khởi kiện tại tòa. Sự việc được “treo” cho đến nay.
Còn nhớ trước đây, bài viết vụ kiện lạ “Đòi quyền bốc mộ” (Tuổi Trẻ ngày 13-8-2010) viết về chuyện ông L.T.S. ở Cần Thơ kiện đòi quyền bốc mộ của cha, mẹ trên phần đất của người chú. Bài viết cũng phản ánh tình trạng pháp luật hiện hành chưa có quy định cụ thể điều chỉnh vụ việc. Sau khi Tòa án nhân dân huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp từ chối thụ lý vụ án, ông L.T.S. có tường trình gửi UBND tỉnh nhờ can thiệp. Vừa qua, UBND tỉnh đã trả lời chính thức đề nghị ông S. quay về UBND xã Vĩnh Thới để được xem xét. Như vậy qua một thời gian dài khiếu kiện, vụ việc của ông S. lại trở về thời điểm ban đầu.
Các trường hợp trên cho thấy có nhiều vướng mắc trong cách giải quyết những tranh chấp có liên quan đến mồ mả, một phần do phong tục, tập quán. Do đó, các cơ quan chức năng cần suy nghĩ về vấn đề này trong quá trình xây dựng, bổ sung pháp luật.
Điểm tin báo chí sáng ngày 14 tháng 12 năm 2010
14/12/2010
Trong buổi sáng ngày 14/12/2010, một số báo chí đã có bài phản ánh những sự kiện nổi bật của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC:
1. Báo Dân Việt có bài WWF phải xin lỗi Chính phủ và người dân VN. Bài báo phản ánh: Sáng 13-12, Hội Nghề cá Việt Nam vừa có văn bản gửi Bộ trưởng Bộ NN&PTNT phân tích những căn cứ vô lý trong 19 tiêu chí của Quỹ Quốc tế bảo vệ thiên nhiên (WWF) khi đưa cá tra Việt Nam vào danh sách đỏ.
Công văn này cho rằng việc WWF tự động đưa ra những nghiên cứu đánh giá về cá tra Việt Nam mà không thông qua Chính phủ VN là không đúng với quy định hoạt động của một tổ chức phi chính phủ. Căn cứ vào thông tin cá biệt, được thu thập ở tài liệu để áp đặt chung cho toàn bộ diện tích và sản lượng cá tra nuôi của VN là điều không thể chấp nhận và chưa từng thấy cơ quan quốc tế hoặc quốc gia nào làm như vậy.
Để giảm thiểu tác hại do việc làm của WWF tại 6 nước châu Âu đối với cá tra, đồng thời nhằm ngăn chặn những vụ việc tương tự có thể xảy ra trong tương lai, Hội Nghề cá VN kiến nghị Bộ trưởng Bộ NN&PTNT: Tiếp tục triển khai các biện pháp có hiệu quả để trong thời gian sớm nhất, tổ chức WWF tại 6 nước châu Âu thu hồi tài liệu, bài viết, website và các hình thức tuyên truyền khác có nội dung cá tra VN bị áp đặt nhãn đỏ, và có lời xin lỗi đối với Chính phủ và người nuôi cá VN; triển khai gấp việc đào tạo áp dụng quy chuẩn thực hành nuôi tốt, dựa trên các tiêu chí quy định trong CoC do FAO công bố...
2. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Theo bà Trần Thị Hà, Thứ trưởng Bộ Nội vụ, Phó Trưởng ban tổ chức Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ 8, Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc sẽ diễn ra vào ngày 27 và 28-12, tại Trung tâm Hội nghị quốc gia Mỹ Đình.
Chủ đề của đại hội lần này là “Đoàn kết, năng động, sáng tạo, thi đua thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011 - 2015”. Tham dự đại hội có 1.500 đại biểu tiêu biểu trong phong trào thi đua yêu nước của các bộ, ban ngành, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể Trung ương và địa phương.
Báo cũng phản ánh: Hôm qua 13-12, một số ngân hàng thương mại (NHTM) đã điều chỉnh lãi suất huy động VND theo trần lãi suất mới 15%/năm của thỏa thuận đã đạt được vào cuối tuần trước. Không còn những xáo trộn mạnh về lãi suất như tuần trước nhưng thực tế “sóng ngầm” lãi suất huy động vẫn đang diễn ra ở các NHTM.
Một thực tế hiện nay là lãi suất tín dụng tăng cao, khó khăn của các NHTM lúc này là doanh nghiệp có thể chậm trả vì nếu trả nợ sau đó vay lại có thể chịu lãi cao hơn hoặc trả nợ thì khó được vay lại. Chưa kể, càng về cuối năm, nhu cầu tiền càng cao, thanh toán xuất khẩu, thanh toán trong nước, dự án đòi giải ngân, trả lương và thưởng, trả các khoản vay phải trả cho công ty khác. Với các áp lực này, đến khi không chịu nổi thì không loại trừ khả năng doanh nghiệp sinh liều đi vay ở thị trường phi chính thức, tạo ra rối loạn.
Do vậy, nhiều chuyên gia cho rằng cần thiết NHNN xử lý nghiêm khắc việc các ngân hàng xé rào vượt trần lãi suất huy động, để tránh lãi suất tăng đột biến như thời gian vừa qua. Đồng thời, NHNN cũng phải có biện pháp can thiệp kịp thời trên thị trường mở hỗ trợ vốn cho các ngân hàng nhỏ có nhu cầu thanh khoản cuối năm, tránh tình trạng các ngân hàng lớn làm giá lãi suất trên thị trường liên ngân hàng gián tiếp gây bất ổn cho thị trường lãi suất tiền gửi và cho vay của khách hàng.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Vi bằng nhập nhằng với công chứng. Bài báo phản ánh: Theo Nghị định 61/2009 của Chính phủ, vi bằng là văn bản do thừa phát lại (TPL) lập, ghi nhận những sự kiện, hành vi mà TPL trực tiếp chứng kiến. Vi bằng có giá trị chứng cứ để tòa án xem xét khi giải quyết vụ án và là căn cứ để thực hiện các giao dịch hợp pháp khác theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, nhiều TPL băn khoăn: Có nhiều trường hợp họ không rõ có được lập vi bằng theo yêu cầu của khách hàng hay không.
Ông TV (Gò Vấp) mua một miếng đất 60 m2 ở quận Tân Phú, miếng đất này nằm chung thửa đất với chủ cũ. Theo Quyết định 19/2009 của UBND TP.HCM, trường hợp này, ông TV phải chịu chung thửa vì không đáp ứng được hạn mức tách thửa. Do vậy, ông TV chấp nhận mua bán bằng giấy tay. Sợ chủ cũ “lật kèo”, ông muốn tìm đến một văn phòng TPL để nhờ lập vi bằng về việc mua bán đất nói trên. Nhiều người cũng có suy nghĩ như ông TV, khi bị từ chối công chứng hoặc do không muốn nhờ công chứng, họ nghĩ ngay đến việc lập vi bằng. Tuy nhiên, dạng phổ biến nhất là những người mua bán nhà đất không có giấy tờ, những trường hợp này không thể công chứng hợp đồng mua bán được nên họ thường nhờ TPL lập vi bằng ghi nhận việc anh A có thỏa thuận bán cho chị B một thửa đất và chị B đã trả một khoản tiền…
TPL Nguyễn Năng Quang, Trưởng Văn phòng TPL quận Tân Bình, cho biết văn phòng của ông vẫn lập vi bằng cho những trường hợp này nhưng xác định rõ với hai bên là vi bằng chỉ ghi nhận thỏa thuận ban đầu, không thể thay thế văn bản công chứng. “Hiện tại không có văn bản nào quy định rõ việc lập vi bằng như trên là đúng hay sai. Nếu sau này có văn bản quy định là được làm hay không được làm thì chúng tôi sẽ tuân thủ” - ông Quang nói.
Ngược lại, TPL Lê Mạnh Hùng, Trưởng Văn phòng TPL quận Bình Thạnh, nói rằng ông từ chối lập vi bằng cho những trường hợp trên vì hai lý do: hợp đồng mua bán nhà đất cần phải qua công chứng, chứng thực, vi bằng không thể thay thế được; hơn nữa những trường hợp đất dưới chuẩn tách thửa, đất không đủ điều kiện để cấp giấy chứng nhận… thì không đủ điều kiện để giao dịch, mua bán. Đồng tình, Trưởng Văn phòng TPL quận 5 Phạm Quang Giang phân tích: “Nếu người dân mua bán nhà đất mà không qua công chứng, chứng thực, chỉ nhờ TPL lập vi bằng là làm trái các quy định trong Luật Kinh doanh bất động sản và Luật Nhà ở. Giữa hai bên chỉ có giấy tay với nhau, dù có TPL chứng kiến đi nữa thì hợp đồng mua bán đó vẫn vô hiệu về mặt hình thức”.
Nhìn chung, các TPL ủng hộ quan điểm không lập vi bằng cho các giao dịch nhà đất bằng giấy tay cho rằng: Đất không đủ điều kiện để giao dịch mà TPL lại lập vi bằng ghi nhận việc mua bán giữa hai bên thì khác nào tiếp tay cho việc làm trái pháp luật. Hơn nữa, trong lúc hoạt động TPL còn mới mẻ thì nên thận trọng, hễ lập vi bằng thì phải chắc chắn về mặt pháp lý. Nếu lập vi bằng mà sau đó bị tòa án từ chối thì sẽ khiến người dân mất tin tưởng vào vi bằng của TPL. Ông Trần Văn Bảy, Trưởng phòng Bổ trợ tư pháp, Sở Tư pháp TP.HCM, cho biết theo Nghị định 61/2009, TPL không được lập vi bằng trong các trường hợp vi phạm quy định về bảo đảm an ninh quốc phòng, đời tư, đạo đức xã hội và các trường hợp pháp luật cấm. Các trường hợp nêu trên (nhờ lập vi bằng trong trường hợp đất dưới chuẩn tách thửa, mua nhà bằng giấy tay…) là trái với quy định pháp luật, người dân không nên “cậy nhờ” đến vi bằng. Sở Tư pháp TP cũng đã lưu ý các văn phòng TPL không nên lập vi bằng trong những trường hợp trên vì không đảm bảo giá trị pháp lý và dễ dẫn đến tranh chấp. “Hiện Bộ Tư pháp đang tổ chức lấy ý kiến cho dự thảo văn bản hướng dẫn cụ thể những việc được lập vi bằng và những việc không được lập, có thể sẽ ban hành vào cuối năm nay” - ông Bảy cho biết.
Báo cũng có bài “Khi ngân hàng thiếu hợp tác”. Bài báo phản ánh: Tháng 7-2009, Công ty Cổ phần Đầu tư bất động sản V. tranh chấp hợp đồng hợp tác đầu tư với Công ty T. và khởi kiện ra TAND TP.HCM. Trong quá trình tòa thụ lý vụ án, hai bên thỏa thuận thành với nhau là Công ty T. sẽ hoàn trả cho Công ty V. hơn 5 tỉ đồng cả gốc lẫn lãi. Tháng 9-2009, tòa đã ra quyết định công nhận sự thỏa thuận này. Sau khi quyết định của tòa có hiệu lực pháp luật, Công ty T. không tự nguyện trả tiền như thỏa thuận nên Công ty V. làm đơn yêu cầu thi hành án. Cục Thi hành án TP đã ủy thác cho Chi cục Thi hành án quận 10 giải quyết vụ việc.
Trong quá trình xác minh, chấp hành viên Chi cục Thi hành án quận 10 biết Công ty T. có tiền đang gửi tại Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam. Vì vậy, chấp hành viên đã ra quyết định phong tỏa tài khoản của công ty này, đồng thời ra quyết định khấu trừ tiền trong tài khoản để thi hành án. Tuy nhiên, phía ngân hàng đã không chấp hành quyết định khấu trừ của chấp hành viên. Tại buổi làm việc với chấp hành viên sau đó, đại diện ngân hàng nại lý do chậm trễ khấu trừ tiền là do ngân hàng nhận được đơn khiếu nại về việc phong tỏa số tiền nên chưa thể chuyển tiền cho cơ quan thi hành án. Đại diện ngân hàng này còn nói… chờ quyết định cuối cùng của tòa án thì mới thực hiện việc chuyển tiền (?!). Vụ thi hành án này thế là bế tắc. Ông Lê Hữu Hòa, Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự quận 10, khẳng định cơ quan thi hành án và chấp hành viên đã tống đạt đầy đủ giấy tờ cần thiết, đã làm việc trực tiếp với đại diện ngân hàng nhưng phía ngân hàng vẫn không thực hiện trách nhiệm của mình.
Điều 176 Luật Thi hành án dân sự quy định trách nhiệm của kho bạc nhà nước, ngân hàng và tổ chức tín dụng khác trong thi hành án dân sự như sau: Cung cấp đúng, đầy đủ, số liệu về tài khoản của người phải thi hành án theo yêu cầu của chấp hành viên, cơ quan thi hành án dân sự; thực hiện nghiêm chỉnh, kịp thời yêu cầu của chấp hành viên về phong tỏa tài khoản, phong tỏa tài sản; khấu trừ tiền trong tài khoản…Đối chiếu với trường hợp này, rõ ràng Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam đã làm trái luật khi không khấu trừ tiền trong tài khoản của bên phải thi hành án theo yêu cầu của chấp hành viên.
2. Báo Tuổi trẻ online có bài Khó giải quyết tranh chấp liên quan mồ mả. Bài báo phản ánh: Mồ mả trên đất hiện nay không được coi là “tài sản” gắn liền với đất hoặc là “tài sản” theo định nghĩa của Bộ luật dân sự. Việc giải quyết tranh chấp liên quan đến mồ mả cũng không được pháp luật quy định cụ thể nên khi gặp chuyện, cơ quan chức năng lúng túng.
Tháng 5-2010, bà N.K.H. đến UBND xã Tân Dương, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp nhờ can thiệp việc bà không bán đất được dù miếng đất của bà có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hẳn hoi. Lý do là trên phần đất đó có hai phần mộ của ông nội và cô ruột của chị em bà T.T.C. và T.T.Đ. Tại buổi hòa giải ở UBND xã, bà C. và bà Đ. không chịu di dời vì cho rằng hai phần mộ đã có từ lâu trên phần đất này. Đất đã qua nhiều lần mua bán, mộ vẫn được để yên, nay nếu bà H. yêu cầu di dời mộ thì phải hỗ trợ chi phí hoặc phải tách phần đất có mồ mả trên đó bán lại cho hai bà. Bà C. còn yêu cầu bà H. phải mua một phần đất 10m2 ở nơi khác để cho bà xây mộ cải táng và phải xây lại giống như phần mộ cũ, nền mộ phải cao hơn mặt đất 5 tấc. Bà H. không đồng ý vì bà bán phần đất này để người chủ mới xây dựng nhà máy nên không thể tách đất được, mặt khác pháp luật không cho phép tách đất với một diện tích nhỏ hẹp như vậy vì hai phần mộ chỉ nằm vỏn vẹn khoảng 3m2. Buổi hòa giải hôm ấy không thành. Tuy nhiên cuối cùng để bán được đất, bà H. phải đồng ý chi trả cho hai bà Đ. và C. số tiền 32,5 triệu đồng, bao gồm chi phí bốc mộ và tiền mua 10m2 đất chỗ khác để làm nơi cải táng.
Trường hợp của ông H.H.S. (ngụ xã Long Thắng, huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp) phức tạp hơn. Ông có phần đất có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hẳn hoi, do ông mua lại của ông H.V.B. từ năm 1995. Trước khi mua, trên đất đã có bốn phần mộ. Ba phần mộ đã được bốc đi, trong đó có phần mộ của chị ruột bà N.T.K., hiện còn lại một phần mộ của cha ruột bà K.. Tháng 4-2010, bà K. qua đất ông S. xây cất gia cố thêm mộ của cha ruột mình. Ông S. không đồng ý nên đã gửi đơn đến UBND xã Long Thắng nhờ can thiệp. Trước hội đồng hòa giải xã Long Thắng, bà K. cho rằng phần đất này trước kia của cha ruột mình, bị ông B. chiếm nên phần mộ cha ruột bà nằm trên đất đó là hợp lý. Bà không đồng ý bốc mộ. Ông S. cũng quyết liệt không kém, yêu cầu bà K. phải di dời mộ, ông sẽ hoàn toàn chịu chi phí, nếu không ông sẽ bốc mộ đem gửi vào chùa. Tuy hội đồng hòa giải xã giải thích nghĩa vụ của một người con phải di dời mồ mả cha mẹ để chăm sóc, thờ cúng và hơn hết là việc di dời này trả lại đất thuộc quyền sử dụng của người khác nhưng bà K. vẫn không đồng ý. Cuộc hòa giải không thành, ông S. cho biết sẽ hoàn tất các thủ tục khởi kiện bà K. tại Tòa án nhân dân huyện Lai Vung. Tuy nhiên cho đến thời điểm này bà K. không gia cố mộ cha mình nữa nên ông S. cũng không tính chuyện khởi kiện tại tòa. Sự việc được “treo” cho đến nay.
Còn nhớ trước đây, bài viết vụ kiện lạ “Đòi quyền bốc mộ” (Tuổi Trẻ ngày 13-8-2010) viết về chuyện ông L.T.S. ở Cần Thơ kiện đòi quyền bốc mộ của cha, mẹ trên phần đất của người chú. Bài viết cũng phản ánh tình trạng pháp luật hiện hành chưa có quy định cụ thể điều chỉnh vụ việc. Sau khi Tòa án nhân dân huyện Lai Vung, tỉnh Đồng Tháp từ chối thụ lý vụ án, ông L.T.S. có tường trình gửi UBND tỉnh nhờ can thiệp. Vừa qua, UBND tỉnh đã trả lời chính thức đề nghị ông S. quay về UBND xã Vĩnh Thới để được xem xét. Như vậy qua một thời gian dài khiếu kiện, vụ việc của ông S. lại trở về thời điểm ban đầu.
Các trường hợp trên cho thấy có nhiều vướng mắc trong cách giải quyết những tranh chấp có liên quan đến mồ mả, một phần do phong tục, tập quán. Do đó, các cơ quan chức năng cần suy nghĩ về vấn đề này trong quá trình xây dựng, bổ sung pháp luật.