I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo điện tử VOV phản ánh: Sáng 7/9, tại Hà Nội, diễn ra Hội nghị biểu dương các cá nhân có thành tích phòng chống tham nhũng. Trong tổng số 88 cá nhân có thành tích trong phòng chống tham nhũng về dự hội nghị lần này, 46 đại biểu là những người dũng cảm tố cáo các vụ việc, hành vi tham nhũng; 42 đại biểu có thành tích trong phát hiện, xử lý các vụ việc tham nhũng.
Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Phó Thủ tướng Trương Vĩnh Trọng trân trọng ghi nhận và đánh giá cao những thành tích, sự kiên trì và lòng dũng cảm, chấp nhận cả sự trả thù nghiệt ngã của những người đang ngày ngày đấu tranh không khoan nhượng với các hành vi tham nhũng, vì công lý, lẽ phải và vì sự bình yên của xã hội.
Báo cũng đưa tin: Tiếp tục các hoạt động tại Cuba, ngày 6/9, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng đã tới chào đồng chí Fidel Castro và hội kiến với Chủ tịch Hội đồng Nhà nước, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Raul Castro. Tại các cuộc gặp gỡ, đồng chí Fidel Castro và Chủ tịch Raul Castro khẳng định mối quan hệ trong sáng, thủy chung, mẫu mực giữa hai dân tộc cùng có chung lý tưởng cách mạng sẽ ngày càng phát triển với những thành tựu mới.
Ngày 7/9, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng và đoàn cấp cao Quốc hội Việt Nam sẽ rời Lahabana, lên đường về nước, kết thúc chuyến thăm chính thức Cộng hoà Cuba
2. Báo Pháp luật và Xã hội có bài Chỉ vì mục đích sinh lời? Bài báo phản ánh: Đầu năm 2009, UBND TP Hà Nội đã cấp giấy chứng nhận (GCN) đầu tư dự án (DA) cải tạo nhà C4 Giảng Võ (quận Ba Đình) cho chủ đầu tư DA là Cty CP Đầu tư và Phát triển nhà số 5 Hà Nội cùng đối tác liên danh thực hiện. Theo đó, ngày 9-7-2009, UBND quận Ba Đình đã ban hành 2 Quyết định số 1676 và 1677/QĐ-UB triển khai DA “Tháo dỡ nhà nguy hiểm và xây dựng mới nhà C4 Giảng Võ” nhưng chưa được sự đồng tình của những hộ dân tại đây.
Nguyên nhân, người dân nhà C4 cho rằng chính từ việc các cơ quan chức năng đánh giá nhà C4 là diện nhà nguy hiểm để phá đi xây mới mang tính áp đặt, trong khi họ chưa hay biết gì về DA này! Hơn thế, đơn vị được UBND TP giao làm chủ đầu tư DA đã xác định nhà C4 là nhà xuống cấp nguy hiểm để áp dụng quy chế đặc biệt theo quy định tại khoản I, điều 5 Quyết định số 07/2005/QĐ - HĐND của Hội đồng nhân dân TP Hà Nội và khoản 2, điều 2 Nghị Quyết số 48/2008/NĐ - UB của UBND TP Hà Nội, buộc các hộ dân di dời khỏi nhà C4 trước khi thống nhất phương án tái định cư và xây dựng lại nhà C4 Giảng Võ là chưa thoả đáng.
Trong hồ sơ quản lý cấp vốn cải tạo lớn tại Sở Tài chính, kho bạc Nhà nước TP cùng Sở Kế hoạch & Đầu tư cũng không có danh sách nhà C4. Phải chăng, việc đưa nhà C4 vào diện nhà nguy hiểm để phá đi xây mới ngay chỉ nhằm thực hiện DA trên “Khu đất vàng” này với mục đích “sinh lời cao” từ DA kinh doanh bất động sản này (?).
3. Báo điện tử Vietnam.net có bài Doanh nghiệp Việt Nam lần đầu lọt vào top 200 của Forbes. Bài báo phản ánh: Danh sách 200 doanh nghiệp châu Á xuất sắc năm 2010 của tạp chí chuyên xếp hạng Forbes ghi nhận sự xuất hiện lần đầu tiên của một công ty Việt Nam, đó là Vinamilk.
4. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Chiều 7/9, tại Hà Nội, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tổ chức Lễ ký Hiệp định vay vốn dự án "Nâng cao hiệu quả năng lượng khu vực nông thôn" với Ngân hàng Tái thiết Đức (KfW).
5. Thời báo Kinh tế Sài Gòn có bài Sở hữu: toàn dân hay quốc gia? Bài báo phản ánh: Nghị quyết 48-NQ/TW của Bộ Chính trị về chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đang trong quá trình sơ kết. Một trong những vấn đề được đặt ra là thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN. TBKTSG đã có cuộc phỏng vấn PGS.TS Phạm Duy Nghĩa, trưởng nhóm chuyên gia của báo cáo, về vấn đề này.
TBKTSG: Báo cáo của nhóm chuyên gia đã đưa ra nhiều đề xuất táo bạo. Tuy nhiên, không rõ là nhóm đã dựa trên nền tảng lý luận nào? Hay nói cách khác, những đề xuất ấy liệu có đảm bảo cho thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN?
Trung ương Đảng có hẳn một nghị quyết bàn về nền kinh tế thị trường định hướng XHCN. Về vấn đề này, nhìn chung có hai cách tiếp cận. Cách thứ nhất, định hướng XHCN nghĩa là phải sở hữu toàn dân về tư liệu sản xuất, khống chế sở hữu tư nhân và kiểm soát kinh tế tư bản. Cách tiếp cận thứ hai là theo định lượng.
Muốn phúc lợi được phân bổ một cách tương đối công bằng, thì nguồn tài nguyên quốc gia phải được quản lý và các thế hệ phải có quyền kiểm soát. Những nhóm lợi ích ngày càng thao túng chính sách phải được kiểm soát, còn những nhóm không có tiếng nói hoặc tiếng nói yếu ớt cần phải được nâng đỡ. Nhóm chuyên gia chúng tôi đang đi theo hướng thứ hai.
TBKTSG: Một trong những đề xuất quan trọng của nhóm là bỏ khái niệm sở hữu toàn dân và thay vào đó là sở hữu quốc gia và sở hữu của chính quyền địa phương tỉnh, huyện, xã. Ông có thể giải thích kỹ hơn về đề xuất này?
Khái niệm sở hữu quốc gia mà chúng tôi đề xuất thực ra đã có trong Hiến pháp 1946. Mặt khác, sở hữu quốc gia phải được hiểu là tài sản bao gồm của nhiều thế hệ gộp lại.
Khác với sở hữu toàn dân, khi xác lập sở hữu quốc gia thì chúng ta minh định được tài sản ấy là của dân tộc, có tính kế thừa từ thế hệ này đến thế hệ khác, tức là mang tính trường tồn và khi muốn sử dụng tài sản ấy thì phải có thái độ đối với các thế hệ. Trong sở hữu quốc gia, chúng tôi chia thành hai loại. Loại thứ nhất, thuộc sở hữu của chính quyền trung ương. Loại thứ hai, những tài sản thuộc sở hữu của chính quyền địa phương. Chúng tôi xin lưu ý, mục đích xác lập sở hữu quốc gia ở đây không phải để thay đổi hình thức sở hữu mà mục đích là làm rõ ai là chủ của khối tài sản.
TBKTSG: Vậy ai sẽ quản lý những khối tài sản ấy?
- Đã là của dân thì dân phải quản! Nhưng quản thông qua đại diện, tốt nhất là một ủy ban quản lý công sản độc lập, chuyên nghiệp, tương tự như quỹ tín thác vậy. Tổ chức này được giao nhiệm vụ quản lý công sản và chịu trách nhiệm trước cơ quan dân cử (Quốc hội, Hội đồng Nhân dân).
TBKTSG: Lúc này, vai trò của Chính phủ với tài sản quốc gia sẽ như thế nào?
- Chính phủ sẽ mất vai trò như là tổng quản đối với khối tài sản công. Chính phủ không được tùy tiện vì tài sản này là của toàn dân. Chính phủ là những nhà chính trị nên họ luôn luôn muốn đầu tư để có lợi cho các cử tri của họ nhằm được tái bổ nhiệm. Để tránh hiện tượng đó, phải tách khối tài sản đó ra khỏi Chính phủ.
Đương nhiên, Chính phủ có quyền đề xuất. Không ai cấm Chính phủ không được quyền sử dụng tài sản công nhưng quy trình sử dụng đó phải được minh bạch và thông qua cơ quan dân cử.
TBKTSG: Nhà nước hiện đang nắm giữ một khối tài sản khổng lồ là vốn đầu tư trong các doanh nghiệp nhà nước. Xử lý khối tài sản này ra sao?
- Đảng đã từng chỉ đạo tách quản lý hành chính ra khỏi kinh doanh. Tuy nhiên đây là việc vô cùng khó. Như một bộ có 200 doanh nghiệp thì phần phúc lợi nộp lại cho bộ cũng đủ giúp cho nhân viên của bộ tiền ăn trưa. Nay cúp cái đó đi thì anh em họ không có tiền ăn trưa nữa cũng là phiền toái rồi. Ý tôi muốn nói rằng 20 năm vừa rồi không thể tách được vì các lợi ích giằng xé, đan xen nhau. Nhưng chúng ta không thể để duy trì tình trạng này mãi. Kinh doanh không ra hồn mà làm chính sách cũng chẳng ra hồn. Một bộ như Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có tới 250 doanh nghiệp thì chỉ riêng việc trình báo cáo kế hoạch, dự án, nhân lực... đã hết hơi rồi.
Quay lại đề xuất của chúng tôi. Đó là phải thiết lập một thiết chế công quản nằm ngoài Chính phủ, khối tài sản này do Quốc hội, các hội đồng nhân dân kiểm soát. Vốn đầu tư trong các doanh nghiệp nhà nước cũng không nằm ngoài phạm vi quản lý này. Khi đó, Quốc hội sẽ đưa ra các yêu cầu để sử dụng nguồn vốn đầu tư hiệu quả.
Tuy nhiên, hiệu quả ở đây không có nghĩa là nhất thiết phải có lãi mà phải theo yêu cầu của cử tri. Ví dụ in sách giáo khoa thì phải cung cấp đủ cho học sinh ở tất cả các nơi, hoặc kinh doanh điện thì phải kéo được về nông thôn... Nghĩa là có thể phải bù lỗ. Về lâu dài, Nhà nước cũng chỉ nên đầu tư vào một số lĩnh vực tối cần thiết như cơ sở hạ tầng, điều phối sân bay, định chuẩn, an toàn hàng hải... Còn những lĩnh vực mà tư nhân người ta làm rồi Nhà nước không nên cạnh tranh. Ví dụ như may mặc.
II- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật và xã hội có bài Rắc rối việc thi hành án nhà 8B Nguyên Hồng: Có sự nhầm lẫn? Bài báo phản ánh: “Một nửa căn nhà của tôi đã bị đem ra bán đấu giá để đảm bảo việc thi hành án cho người khác”, đó là lời kêu cứu trong đơn của ông Nguyễn Đăng Khang gửi đến báo PL&XH…
Năm 1997, vợ chồng ông Nguyễn Thi Sỹ, bà Hoàng Thị Yến ở số nhà 8B phố Nguyên Hồng (nay là số 5 phố Nguyên Hồng) viết giấy chuyển nhượng 1/2 căn nhà của mình cho vợ chồng ông Nguyễn Đăng Khang, bà Đinh Thị An Nghĩa với giá 900 triệu đồng. Ngoài khoản tiền 540 triệu đồng vợ chồng ông Sỹ vay trước đó, gia đình ông Khang còn phải bán căn nhà ba tầng ở phố Nguyễn Khuyến với giá 300 triệu đồng mới gần đủ… Năm 2005, vợ chồng ông Sỹ, bà Yến quay lại đòi vợ chồng ông Khang trả nhà vì cho rằng việc mua bán 1/2 căn nhà chỉ là hình thức nhằm đảm bảo khoản các khoản nợ mà vợ chồng ông đang thiếu ông Khang, bà Nghĩa. Không đồng ý với yêu cầu của ông Sỹ, vợ chồng ông Khang đã gửi đơn kiện lên TAND quận Ba Đình.
Bản án số 31/2000/DSST ngày 31-7-2000 khẳng định: “Việc mua bán 1/2 căn nhà 8B Nguyên Hồng giữa vợ chồng Khang, Nghĩa với Yến, Sĩ là có thực và được thể hiện trong giấy mua bán nhà ngày 15-6-1997 là thể hiện ý chí khách quan tự nguyện của các bên khi tham gia mua bán, chuyển nhượng. Do vậy việc vợ chồng chị Nghĩa hiện đang ở tại 8B Nguyên Hồng và có quyền sở hữu 1/2 ngôi nhà đó là hoàn toàn có căn cứ”.
Vụ việc chưa thể dừng lại vì một bên kháng cáo. Tại bản án sơ thẩm số 17/2006/DSST của TAND quận Ba Đình và bản án phúc thẩm số 222/2006/DSPT của TAND TP Hà Nội đã tuyên việc mua bán trên là giao dịch dân sự vô hiệu, buộc phải chấm dứt thực hiện.
Vợ chồng ông Khang kháng cáo. Vào tháng 2-2009, Chi cục thi hành án dân sự (THA) quận Ba Đình đã tổ chức kê biên, định giá căn nhà 8B Nguyên Hồng để bán đấu giá, đảm bảo việc thi hành các nghĩa vụ của vợ chồng ông Sỹ, bà Yến. Căn nhà đã được bán với giá gần 16 tỷ đồng. Chỉ sau đó không lâu, vào ngày 27-10-2009, TAND Tối cao đã ra Quyết định giám đốc thẩm số 548/2009/DS-GĐT hủy cả hai bản án sơ thẩm số 17/2006/DSST và phúc thẩm số 222/2006/DSPT, giao hồ sơ vụ án cho TAND quận Ba Đình xét xử sơ thẩm lại theo qui định của pháp luật. Lúc này vợ chồng ông Sỹ lại làm đơn khởi kiện để yêu cầu tòa án hủy hợp đồng mua bán nhà giữa vợ chồng ông và vợ chồng ông Khang được lập vào năm 1997…
Ngày 12-7-2010, Chi cục THA quận Ba Đình đã ra thông báo thi hành án số 01/THA-TB yêu cầu ông Khang, bà Nghĩa và những người đang sống trong căn nhà 8B phố Nguyên Hồng phải chuyển tài sản ra khỏi nhà để Chi cục THA quận Ba Đình giao cho người mua được tài sản đấu giá. Chi cục THA quận Ba Đình cho rằng, việc cưỡng chế nhà 8B phố Nguyên Hồng là để đảm bảo việc thi hành án của vợ chồng ông Sỹ. Thực tế thì một nửa căn nhà trên lại không phải của vợ chồng ông Sỹ. Vậy tại sao Chi cục THA dân sự quận Ba Đình lại buộc vợ chồng ông Khang phải ra khỏi nửa căn nhà của mình? Phải chăng đây là sự nhầm lẫn? Đó là những vấn đề đang được nhiều người quan tâm.
Đề nghị Cục THA dân sự xem xét lại quyết định cưỡng chế của Chi cục THA quận Ba Đình đã đúng đối tượng và “thấu tình đạt lý” hay chưa để bảo đảm quyền lợi cho các bên.
Báo cũng phản ánh: Trong 4 ngày (từ 6 đến 9-9), tại Hà Nội, Liên đoàn Luật sư Việt Nam (LĐLSVN) tổ chức Hội thảo Hoạch định chiến lược phát triển của LĐLSVN trong 5 năm tới, nằm trong khuôn khổ Chương trình Đối tác Tư pháp do Chính phủ Đan Mạch, Thụy Điển và Liên minh châu Âu (EU) đồng tài trợ nhằm nâng cao năng lực cho giới LS Việt Nam.
Kết quả khảo sát phục vụ cho việc hoạch định chiến lược của LĐLSVN cho thấy, có nhiều nguyên nhân gây khó khăn cho LS khi hành nghề. Về chủ quan, mặt bằng kiến thức của đội ngũ LS VN không đồng đều, không ít LS còn hạn chế về kiến thức pháp luật nước ngoài và ngoài ngữ; kỹ năng hành nghề, nhất là tranh tụng, tư vấn các vấn đề liên quan đến pháp luật quốc tế, thậm chí còn có hiện tượng vi phạm đạo đức nghề nghiệp... Hệ thống pháp luật hiện hành qui định về vị trí, vai trò của LS còn mờ nhạt, nhận thức của những người tiến hành tố tụng và xã hội về LS chưa phù hợp, chưa thực sự tôn trọng LS...
2. Báo Người lao động đưa tin: Ngày 7-9, LĐLĐ quận Bình Tân - TPHCM đã có công văn gửi các cơ quan chức năng TP và Cơ quan Thi hành án quận Bình Tân đề nghị ưu tiên giải quyết quyền lợi công nhân (CN) khi phát mãi tài sản Công ty TNHH Lucky VN
3. Báo Dân Việt có bài 10 năm, chỉ xử lý hình sự 460 vụ hàng giả. Bài báo phản ánh: Đó là thông tin được đưa ra tại hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị 31 và 2 năm Chỉ thị 28 của Thủ tướng Chính phủ về đấu tranh chống sản xuất và buôn bán hàng giả, diễn ra tại Hà Nội ngày 6-9.
Thực tế, hệ thống pháp luật về xử lý hàng giả chưa đủ sức răn đe, phòng ngừa, ngăn chặn nạn hàng giả.
Báo cũng có bài Bầu Đức tố UBND Lâm Đồng vi phạm pháp luật. Bài báo phản ánh: Ông Đoàn Nguyên Đức, Chủ tịch Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai (HAGL), cho biết vừa có đơn gửi Thủ tướng Chính phủ và các cấp thẩm quyền tố cáo một số hành vi vi phạm pháp luật của người đứng đầu tỉnh Lâm Đồng.
Đồng thời ông cũng chuẩn bị khởi kiện văn bản số 6986 của UBND tỉnh về việc thu hồi trái pháp luật toàn bộ diện tích nhà và đất 12 căn biệt thự thuộc giai đoạn II dự án khách sạn, biệt thự nghỉ dưỡng của HAGL.
4. Báo Tuổi trẻ Online có bài Vụ lãnh đạo thi hành án hầu tòa: bỏ lọt tội phạm? Bài báo phản ánh: Sau hai ngày xét xử, ngày 7-9 TAND tỉnh Tiền Giang quyết định hoãn phiên tòa xét xử nguyên phó phòng thi hành án dân sự (nay là Cục Thi hành án dân sự) Nguyễn Văn Tám và nguyên trưởng phòng tổ chức nghiệp vụ Lê Tấn Trung. Lý do hoãn phiên tòa: trong quá trình thẩm vấn hai bị cáo và những người có liên quan đến vụ án đã phát sinh thêm nhiều tình tiết mới cho thấy có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm. Ngoài ra, bị cáo Tám và Trung vẫn không nhận tội và cho rằng bị VKSND tối cao truy tố oan. TAND tỉnh Tiền Giang trả hồ sơ vụ án cho Cơ quan điều tra VKSND tối cao điều tra lại.
Tại tòa, hai bị cáo và những quan chức có liên quan đến vụ việc đều cho rằng đã làm đúng. Tuy nhiên quá trình thẩm vấn gay cấn suốt buổi chiều 6-9 và sáng 7-9 cho thấy có dấu hiệu thông đồng giữa ba bên: ông Nguyễn Văn Hòa (đội trưởng THADS huyện Cai Lậy), Trung tâm dịch vụ bán đấu giá thuộc Sở Tư pháp và Cục THADS tỉnh Tiền Giang để ông Hòa sở hữu căn nhà số 17 Lộ Dừa chứ không phải công tâm như hai bị cáo và quan chức của các cơ quan liên quan nói.
5. Báo TuầnViệtNam.net có bài Dân kiện quan và trách nhiệm của mỗi chữ kí. Bài báo phản ánh: Dân kiện quan không phải là điều gì mới mẻ ở nước ta, nhưng dân thắng kiện quan lại là việc hi hữu mà phần nhiều do chính những rào cản từ hệ thống pháp luật.
Mới đây, doanh nghiệp Tam Đảo kiện Bộ trưởng Bộ Công thương vì ông Bộ trưởng ký thông tư số 12/2007/TTLT-BTC-BTM-BCA gây thiệt hại cho họ. Soi vào Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính Tòa án đã trả lại đơn vì không thuộc thẩm quyền của tòa. Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính đã quy định 22 loại việc thuộc thẩm quyền của tòa án. Điều đó có nghĩa rằng loại việc thứ 23 trở đi thì dân không được kiện quan ra tòa. Chắc hẳn ông giám đốc doanh nghiệp Tam Đảo và các luật sư của ông (nếu có) không thể không biết điều này. Kiện chắc chắn sẽ bị trả lại đơn, nhưng họ vẫn cứ kiện. Dưới góc độ kiện tụng thì việc không được tòa thụ lý bị coi là sự thua kiện. Nhưng cho dù như thế, thì doanh nghiệp Tam Đảo cũng đã làm được một việc có ý nghĩa: thể hiện sự phản ứng của xã hội đối với những bất cập của hệ thống pháp luật của việc xây dựng pháp luật.
Việc này đồng thời gióng lên hồi chuông cảnh báo đối người có thẩm quyền đặt bút ký một văn bản quy phạm pháp luật nào đó.