Trong buổi sáng ngày 26/8/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo điện tử Vietnamnet phản ánh: Trong 2 ngày 24 và 25/8, tại Vĩnh Long, Ban công tác đại biểu Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức hội thảo góp ý vào dự án Luật bầu cử đại biểu Quốc hội (sửa đổi) đối với đoàn đại biểu Quốc hội, HĐND, MTTQ, sở nội vụ 22 tỉnh, thành phía Nam.
Luật Bầu cử ĐBQH được ban hành năm 1997 và được sửa đổi, bổ sung một số điều năm 2001. Luật đã tạo cơ sở pháp lý quan trọng trong quá trình tổ chức bầu cử ĐBQH các khóa X, XI, XII. Tuy nhiên, để nâng cao hơn nữa chất lượng ĐBQH, đồng thời góp phần đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội, việc sửa đổi, bổ sung luật là hết sức cần thiết.
Ban soạn thảo đã đưa ra dự thảo Luật Bầu cử ĐBQH sửa đổi gồm 11 chương và 86 điều, trong đó có 27 điều sửa đổi, bổ sung và 59 điều giữ nguyên. Tại hội thảo này, các đại biểu đã có 7 tham luận và 24 ý kiến đóng góp, trong đó đa số ý kiến đồng tình với việc sửa đổi, bổ sung Luật bầu cử để phù hợp với tình hình mới. Một số bản tham luận được nhiều đại biểu đồng tình như: Quyền bầu cử, ứng cử ĐBQH của công dân - Những vấn đề đặt ra trong giai đoạn hiện nay, quyền tự ứng cử của công dân và việc bảo đảm để công dân thực hiện quyền tự ứng cử; tiêu chuẩn, cơ cấu và chất lượng ĐBQH, mối quan hệ giữa tiêu chuẩn, cơ cấu và chất lượng ĐBQH; quy trình hiệp thương giới thiệu người ứng cử đại biểu, những vấn đề qua thực tiễn và yêu cầu đổi mới.
Một số đại biểu cho rằng, tiêu chuẩn ĐBQH còn chung chung, "cần quy định cụ thể, rõ ràng hơn; không nên bó buộc, lệ thuộc một cách máy móc vào cơ cấu, thành phần ĐBQH ở từng địa phương mà chủ yếu dựa vào tiêu chuẩn: có đức, có tài, có trách nhiệm với nước, với dân và dám nói lên tiếng nói của đại diện cử tri". Việc vận động bầu cử cần quy định cho phù hợp, vừa đảm bảo quyền lợi cho ứng cử viên, vừa phát huy dân chủ, công bằng trong bầu cử. Quy trình hiệp thương cần ngắn gọn hơn.
Đối với trường hợp tự ứng cử, cần nêu rõ yêu cầu, tiêu chuẩn. Có đại biểu cũng đề nghị giảm bớt số đại biểu đang làm việc trong các cơ quan nhà nước để nâng cao hơn nữa chất lượng hoạt động. Luật không nhất thiết phải quy định 100% cử tri đi bầu và kiểm phiếu ngay khi kết thúc bầu cử vì đó chỉ là hình thức. Việc công bố ngày bầu cử cần sớm hơn (theo Luật cũ: công bố trước 105 ngày). Việc lấy ý kiến của cử tri nơi ứng viên cư trú cần tăng lên từ 70 người trở lên, thay vì 30 cử tri như hiện nay.
2. Báo Thanh niên phản ánh: Ngày 25.8, ông Trần Đình Bá - người gửi thư thách đấu trị giá 5 triệu USD với Cục Hàng không VN về tính hiệu quả của "Đường bay vàng", đã có đề nghị thay đổi điều kiện thách đấu để Cục Hàng không có thể tham gia dễ dàng, cụ thể là: "1. Nếu Cục Hàng không chứng minh được đường bay này “không có hiệu quả” như văn bản số 1588 ngày 11.5.2009 mà Cục Hàng không VN đã báo cáo với Thủ tướng rằng: “Đường bay chỉ ngắn hơn được 142 km so với đường bay hiện tại nhưng lại phải tăng thêm chi phí 364 USD mỗi chuyến vì bay qua không phận nước bạn”.
Và chấp nhận cho Cục Hàng không VN sai số +5%. Trong trường hợp này tôi xin mất 5 triệu USD (năm triệu đô la Mỹ) cho Cục Hàng không VN để phục vụ cho công ích. 2. Nếu tôi chứng minh được hiệu quả trên 20% so với báo cáo của Cục Hàng không đã trình với Thủ tướng thì tôi chỉ yêu cầu Cục Hàng không VN phải công khai thừa nhận sai sót này và loại trừ hẳn lý do về hiệu quả kinh tế mà Cục Hàng không VN đã nêu ra để phản bác đề xuất Đường bay vàng". Trong văn bản này, ông Bá cũng nhấn mạnh lại: "Đây là một cuộc thách đấu mang tính khoa học, hoàn toàn không phải là cá cược".
Báo cũng phản ánh: Ban quản lý (BQL) dự án Nhà máy lọc dầu (NMLD) Dung Quất ngày 25.8 cho biết, do hỏng van tại cụm thiết bị tái sinh xúc tác thuộc phân xưởng Cracking xúc tác (RFCC) nên nhà máy phải tạm ngừng vận hành từ ngày 18.8 đến nay.
Hiện nhà thầu Technip đang nỗ lực tìm nguyên nhân, giải pháp sửa chữa, thay thế thiết bị hỏng, nhanh chóng đưa nhà máy trở lại hoạt động. Trước đó, ngày 24.5, làm việc với BQL dự án NMLD Dung Quất, ông Đặng Vũ Minh - Chủ nhiệm UB Khoa học - Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, Trưởng đoàn giám sát tình hình thực hiện Nghị quyết của Quốc hội về dự án NMLD Dung Quất, đã lưu ý Tập đoàn dầu khí VN, các nhà thầu cần nhanh chóng tìm ra nguyên nhân, khắc phục nhanh sự cố trong giai đoạn chạy thử hiện nay, nhằm thực hiện đạt 100% công suất đúng tiến độ đã đề ra.
3. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Báo cáo của Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch - Đầu tư) ngày 25-8 về tình hình FDI 8 tháng đầu năm 2009 cho biết, 8 tháng qua, đã có 35 quốc gia và vùng lãnh thổ có dự án đầu tư vào Việt Nam. Các nhà đầu tư lớn nhất lần lượt là Hoa Kỳ (3,956 tỷ USD); Đài Loan (Trung Quốc) (1,353 tỷ USD)…
Tổng cộng, các nhà đầu tư nước ngoài đã đăng ký đầu tư vào Việt Nam 10,453 tỷ USD, bằng 91,5% so với cùng kỳ năm 2008 và đạt hơn 72% kế hoạch năm. Trong đó, cả nước có 504 dự án mới được cấp giấy chứng nhận đầu tư với tổng vốn đăng ký 5,625 tỷ USD, bằng 10,8% so với cùng kỳ. Tuy vốn đăng ký cấp mới giảm mạnh, song lượng vốn bổ sung của các dự án đang thực hiện lại cao hơn so với cùng kỳ năm 2008 (có 149 dự án đăng ký tăng vốn đầu tư với tổng vốn tăng thêm là 4,828 tỷ USD, tăng 3,8% so với cùng kỳ).
Cũng trong 8 tháng đầu năm, dịch vụ lưu trú và ăn uống đang là lĩnh vực thu hút nguồn vốn lớn nhất từ các nhà đầu tư nước ngoài với 4,566 tỷ USD vốn cấp mới và bổ sung. Đáng lưu ý, lĩnh vực công nghiệp chế biến - chế tạo đã vượt lĩnh vực kinh doanh bất động sản để trở thành lĩnh vực có quy mô vốn đăng ký lớn thứ hai, “đẩy” kinh doanh bất động sản xuống vị trí thứ ba.
Theo Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài Phan Hữu Thắng, từ đầu năm đến nay, khối doanh nghiệp FDI có đóng góp lớn trong việc hạn chế nhập siêu của Việt Nam: “Trong khi cả nước nhập siêu trên 5,1 tỷ USD thì trong 8 tháng các doanh nghiệp FDI đã xuất siêu 3,49 tỷ USD”. Cụ thể, xuất khẩu của khu vực doanh nghiệp FDI (kể cả dầu khí) đạt khoảng 18,67 tỷ USD, chiếm 50,1% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Ban hành văn bản pháp luật sai có thể làm giảm 10%-15% GDP của cả nước. Ngày 25-8, Bộ Tư pháp tổ chức tập huấn nghiệp vụ rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật cho cán bộ chuyên trách sở tư pháp 28 tỉnh, thành phía Nam. Chương trình tập huấn tại TP Phan Thiết (Bình Thuận) kéo dài đến 27-8.
Theo Bộ Tư pháp, một số nghiên cứu, đánh giá gần đây cho thấy việc ban hành văn bản pháp luật sai có thể làm giảm 10%-15% GDP hằng năm.
Trong Luật Trách nhiệm bồi thường của nhà nước (có hiệu lực từ ngày 1-1-2010) không đặt ra trách nhiệm của nhà nước bồi thường thiệt hại khi ban hành văn bản pháp luật sai. Theo Bộ Tư pháp, dự thảo nghị định thay thế Nghị định 135 sẽ xác định đầy đủ, rõ hơn về đối tượng lẫn biện pháp xử lý trách nhiệm cá nhân, cơ quan ban hành văn bản trái pháp luật. Cán bộ, công chức vi phạm trong quá trình soạn thảo, thông qua văn bản trái pháp luật gây hậu quả nghiêm trọng có thể bị đề nghị xem xét khởi tố. Tùy tính chất, mức độ vi phạm, cán bộ, công chức đó có thể bị xử lý một trong các tội về lạm dụng chức vụ, quyền hạn, cố ý làm trái, thiếu tinh thần trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng...
Thực tế có tình trạng cán bộ kiểm tra văn bản của nhiều sở tư pháp phát hiện văn bản sai của HĐND, UBND tỉnh và yêu cầu khắc phục, sửa chữa, hủy bỏ nhưng các cơ quan này không thực hiện. Ông Lê Hồng Sơn, Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật (Bộ Tư pháp), cho biết nếu họ không thực hiện thì phải tiếp tục nhắc nhở, các cơ quan báo chí phải cùng vào cuộc lên tiếng. “Người ra văn bản quy phạm pháp luật sai trái khi bị phát hiện đã ăn không ngon, ngủ không yên rồi nên khi bị lên tiếng nhắc nhở, chắc chắn họ phải sửa ngay” - ông Sơn nói.
2. Báo Sài Gòn giải phóng có bài Sau gần 2 tháng thực hiện Luật Thi hành án dân sự: Nên cho người được thi hành án ứng trước chi phí thẩm định giá. Bài báo phản ánh: Từ 1-7, Luật Thi hành án dân sự (THADS) có hiệu lực, quyền mời tổ chức thẩm định giá đã được giao về cho đương sự và chấp hành viên có trách nhiệm đứng ra ký hợp đồng. Tuy nhiên, nguồn chi cho công tác thẩm định giá là một khó khăn lớn, ngay cả đối với những địa phương có tiềm lực tài chính mạnh như TPHCM.
Phản hồi tới Bộ Tư pháp về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Lực, Trưởng THADS TPHCM cho biết, ngay cả THADS TPHCM cũng không có kinh phí để trang trải được khoản tiền thẩm định giá (mỗi hợp đồng thẩm định giá trung bình từ 15 đến 20 triệu đồng), trong khi số lượng các vụ việc phải ký hợp đồng thẩm định giá trên địa bàn TP là rất lớn.
Trưởng THADS tỉnh Đắc Lắc Bùi Đăng Thủy cũng cho biết, nguồn kinh phí cho thẩm định giá được giao cho cơ quan THADS tỉnh (tạm ứng từ nguồn kinh phí chi cho việc cưỡng chế THA) chỉ là 70 triệu đồng/năm và các đơn vị cấp huyện là 20 đến 30 triệu đồng. Khoản tiền ít ỏi này dĩ nhiên không đủ để các cơ quan THADS ký hợp đồng thẩm định giá. Ông Thủy đề nghị Bộ Tư pháp cấp thêm kinh phí, đồng thời có cơ chế khuyến khích người được THA tự nguyện ứng trước tiền chi phí thẩm định giá và cho phép các cơ quan THADS tạm thu khoản này để phục vụ cho việc thẩm định giá. Khoản tiền đã thu sẽ được hoàn trả lại cho người được THA sau khi xử lý được tài sản của người phải THA.
Luật THADS hiện hành quy định, đương sự có quyền được tự định giá về giá tài sản hoặc tự tổ chức thẩm định giá. Nếu đương sự không thỏa thuận được, hoặc tổ chức thẩm định giá từ chối ký hợp đồng dịch vụ thì chấp hành viên phải ký hợp đồng với tổ chức thẩm định giá trên địa bàn tỉnh, thành phố nơi có tài sản kê biên để tiến hành công việc này. Tuy vậy, ở nhiều địa phương, nhất là các tỉnh miền núi, chưa có tổ chức thẩm định giá nên cơ quan THA phải mời tổ chức này ở nơi khác về. Ngược lại, một số nơi đã có tổ chức thẩm định giá nhưng họ lại rất “kén hàng”. Trên địa bàn tỉnh Đắc Lắc có 3 tổ chức thẩm định giá, nhưng cả 3 hầu như chỉ nhận làm những hợp đồng lớn (như bất động sản) và trong phạm vi bán kính khoảng 100 km trở lại.
Cũng theo Điều 98 Luật THADS, đối với tài sản kê biên thuộc loại tươi sống, mau hỏng hoặc có giá trị nhỏ mà đương sự không thỏa thuận được với nhau về giá thì chấp hành viên phải tự xác định giá. Các cán bộ THADS cho rằng việc này sẽ gặp nhiều khó khăn, thậm chí bất khả thi, nếu các cơ quan chuyên môn từ chối phối hợp hoặc không kịp thời cung cấp giá tài sản đã kê biên. Trong khi đó, thực tế đặt ra yêu cầu định giá nhiều loại mặt hàng mà tại địa phương chưa từng xuất hiện hoặc chưa có chủng loại tương ứng khiến chấp hành viên rất lúng túng. “Cần có quy định cụ thể về trách nhiệm của từng cơ quan chuyên môn trong việc phối hợp cung cấp giá tài sản cho chấp hành viên. Đề nghị Bộ Tư pháp phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng Thông tư liên tịch quy định trách nhiệm của từng cơ quan trong việc phối hợp với THA xác định giá trị tài sản kê biên khi cần thiết”, ông Bùi Đăng Thủy nêu ý kiến.
3. Báo Đại đoàn kết có bài Thi hành án huyện Quế Võ - Bắc Ninh:Sai phạm chồng lên sai phạm?. Bài báo phản ánh: Trong khi khiếu nại, tố cáo của công dân chưa được làm rõ, liên quan đến việc giả mạo chữ viết, chữ ký của cán bộ thi hành án huyện thì cơ quan Thi hành án tỉnh Bắc Ninh lại “vội vàng” chỉ đạo cấp dưới tiến hành cưỡng chế thi hành án. Trong khi đó, quá trình thẩm định, xác minh chữ viết, ký của đương sự lại diễn ra thiếu minh bạch, công khai...
Trong đơn tố cáo gửi báo Đại Đoàn Kết, vợ chồng ông Nguyễn Công Duyệt, bà Nguyễn Thị Lưu, trú tại thôn Đông Du, xã Đào Viên, huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh phản ánh việc ông Cung Văn Tám, đội phó đội Thi hành án huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh có hành vi giả mạo chữ viết, chữ ký... nhằm hoàn thiện thủ tục kê biên, bán đấu giá khối tài sản nhà và đất khi nhà, đất đã chuyển nhượng cho ông Nguyễn Văn Long, cùng trú tại thôn Đông Du, xã Đào Viên, huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh...
Cụ thể, năm 1999-2003 vợ chồng ông Duyệt bà Lưu vay ông Nguyễn Văn Long số tiền 500 triệu đồng. Ngày 20/3/2005, vợ chồng bà Lưu làm giấy chuyển nhượng quyền sử dụng đất, nhà 4 tầng tại địa chỉ trên với diện tích 163 m2, tờ bản đồ số 19, thửa số 53 để gán nợ cho ông Long. Mọi quá trình thủ tục là giấy viết tay, có chứng nhận giữa hai bên và xác nhận của ông Nguyễn Tấn, trưởng thôn Đông Du.
Tháng 9/2005 gia đình bà Lưu được Thi hành án dân sự huyện Quế Võ thông báo đang tiến hành làm thủ tục kê biên, bán đấu giá thửa đất, căn nhà trên thực hiện nghĩa vụ trả nợ cho một số người khác mà vợ chồng bà Lưu đã nợ trước đó. Ngay sau đó, vợ chồng bà Lưu cùng ông Long đã đến đội Thi hành án huyện Quế Võ xuất trình giấy chuyển nhượng nhà và đất ngày 20/3/2005 (tức là trước khi thông báo của thi hành án 6 tháng) cho ông Long để Thi hành án huyện Quế Võ thu hồi lại quyết định kê biên, bán đấu giá khối tài sản.
Bất ngờ, ngày 18/8/2007, ông Tám giao cho gia đình ông Long biên bản phô tô giấy viết tay đề ngày 10/10/2005 ký tên Nguyễn Công Duyệt và Nguyễn Thị Lưu với nội dung “vợ chồng ông Duyệt bà Lưu đề nghị thi hành án huyện Quế Võ bán đấu giá hộ căn nhà với giá cao nhất”... ”Bức xúc vì vợ chồng bà không hề viết biên bản với nội dung trên, Bà Lưu đã có đơn tố cáo hành vi giả mạo của ông Tám lên Thi hành án tỉnh Bắc Ninh. Ngay sau đó, Thi hành án tỉnh Bắc Ninh đã gửi mẫu chữ viết, ký lên Phòng kỹ thuật hình sự, công an tỉnh Bắc Ninh và Viện Khoa học hình sự, Bộ Công an để giám định, xác minh. Kết quả, các cơ quan giám định đều kết luận là đúng chữ viết, ký của vợ chồng bà Lưu.
Tuy nhiên, trao đổi với PV, bà Lưu bức xúc: “Hồ sơ lấy mẫu gửi đi thẩm định đều không có mặt của vợ chồng chúng tôi, vậy chúng tôi không biết Thi hành án đã gửi đi những gì. Trong khi đó, chúng tôi yêu cầu được đối chất với ông Tám về 3 biên bản giả mạo trong ngày 10/10/2005 đều không được chấp nhận. Trên thực tế, anh Tuất, Trưởng thi hành án tỉnh Bắc Ninh thiếu minh bạch khi đơn phương một phía gửi mẫu đi giám định”. Đồng thời, trao đổi với PV, ông Long cũng cho biết: “Tôi đã nhiều lần đến Thi hành án tỉnh Bắc Ninh để xin chuyển hồ sơ lên cơ quan công an xin giám định lại chữ viết, ký nhưng vẫn trong tình trạng “bặt vô âm tín”?.
PV báo Đại Đoàn Kết đã có cuộc trao đổi với ông Chu Văn Tuất, Trưởng Thi hành án tỉnh Bắc Ninh nhằm xác minh lại nội dung tố cáo việc giả mạo chữ ký của anh Cung Văn Tám. Ông Tuất cho rằng “dù chữ ký có phải thật hay không thì vẫn bán đấu giá căn nhà, còn việc giả mạo có hay không chỉ là vấn đề đánh giá đạo đức, tư cách của cán bộ”. Bên cạnh đó, trả lời PV về việc tại sao cơ quan thi hành án tỉnh Bắc Ninh không cho giám định chữ viết, chữ ký lần nữa để tạo lòng tin cho công dân, ông Tuất cho rằng “việc đó, Viện khoa học hình sự, Bộ Công an và Công an tỉnh Bắc Ninh đã giám định rồi nên tuyệt đối tin tưởng không giám định lại”.
Trả lời PV về việc Thi hành án chuyển hồ sơ lấy mẫu quy trình giám định cho cơ quan công an khi không có sự tham gia của người dân, ông Tuất thừa nhận và lý giải “Việc lấy mẫu chữ ký của đương sự, chúng tôi thông qua các biên bản làm việc chứ không gọi trực tiếp người khiếu kiện lên xác nhận để lấy mẫu”. Tuy nhiên, khi chúng tôi yêu cầu xem bản gốc mẫu gửi đi giám định thì ông Tuất từ chối và cho rằng “cơ quan báo chí phải có công văn đề nghị thì mới cung cấp”.
Vấn đề mấu chốt được xác định là vợ chồng bà Lưu khẳng định “chữ viết và chữ ký với nội dung nhờ thi hành án bán đấu giá nhà hộ mà ông Tám đưa ra là giả mạo”. Nhưng trong 2 lần Thi hành án tỉnh Bắc Ninh gửi hồ sơ đi giám định đều kết luận là đúng chữ viết, chữ ký là của ông Duyệt bà Lưu. Tuy nhiên, vấn đề thiếu minh bạch ở chỗ, khi lấy mẫu chữ viết, chữ ký để gửi đi giám định thì ông Duyệt bà Lưu đều không được có mặt. Trong khi đó, ông Long nhiều lần xin được giám định lại nhưng... vẫn “bặt vô âm tín”.
Thiết nghĩ, để vụ việc được sáng tỏ, minh bạch, người khiếu tố tâm phục, khẩu phục, Thi hành án tỉnh Bắc Ninh cần gửi lại các mẫu giám định về chữ ký, chữ viết có sự có mặt của đương sự tới Cơ quan giám định hình sự Bộ Công an để giám định lại.
4. Báo Người lao động có bài THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN TỪ CHUYỂN NHƯỢNG BẤT ĐỘNG SẢN: Nhiều kẽ hở, dễ thất thu. Bài báo phản ánh: Thông tư hướng dẫn thực hiện thuế thu nhập cá nhân còn nhiều vướng mắc gây khó khăn cho người mua bán nhà, kể cả cán bộ thuế và có thể gây thất thu thuế.
Thông tư 161/2009/TT-BTC của Bộ Tài chính ban hành ngày 12-8-2009, hướng dẫn thực hiện thuế thu nhập cá nhân (TNCN) từ chuyển nhượng bất động sản (BĐS). Đây sẽ là cơ sở cho các cơ quan thuế tiến hành thu thuế TNCN từ việc mua bán nhà đất (có hiệu lực sau 45 ngày kể từ ngày ký). Tuy nhiên, theo giới chuyên môn, quy định của thông tư có một số vướng mắc, tạo kẽ hở có thể dẫn đến thất thu thuế.
Ông Nguyễn Minh Đăng, một cò nhà đất ở quận 7-TPHCM, cho biết: Thông tư 161/2009/TT - BTC quy định giá chuyển nhượng BĐS làm căn cứ tính thuế TNCN là giá theo hợp đồng chuyển nhượng. Trường hợp giá đất theo hợp đồng chuyển nhượng thấp hơn giá đất do UBND cấp tỉnh quy định tại thời điểm nộp hồ sơ hợp lệ cho cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thì căn cứ vào giá đất do UBND cấp tỉnh quy định để tính thuế.
Quy định như vậy nhưng thực tế, nhất là đối với các trường hợp mua nhà chung cư, hầu hết là mua đi bán lại (kể cả việc bán suất trên giấy tờ), hai bên mua bán thường chỉ viết giấy tay nên cơ quan thực thi rất khó xác định giá chuyển nhượng thực. Ngoài ra, theo quy định của Luật Thuế TNCN, bên bán sẽ phải chịu thuế nhưng trên thực tế người mua phải nộp thuế TNCN thay người bán nên chắc chắn giữa hai bên sẽ thỏa thuận mức giá ghi trên hợp đồng thấp hơn giá trị giao dịch.
Theo các chuyên gia ngành thuế, thông tư khống chế giá trần chuyển nhượng là giá theo hợp đồng chuyển nhượng và chỉ cho phép cơ quan thuế điều chỉnh căn cứ tính thuế TNCN trên giá đất (theo giá UBND tỉnh, TP quy định), còn toàn bộ giá nhà phải chấp nhận theo kê khai mà không được tự tiện điều chỉnh. Điều này dẫn đến vô hiệu hóa quy định về điều chỉnh giá tính thuế... Kết quả là người nộp thuế chỉ cần theo dõi giá trị đất theo quy định của UBND tỉnh, TP để kê khai cho đúng, còn giá trị nhà thì vô tư, muốn kê khai bao nhiêu cũng được.
Một vướng mắc khác khi thực hiện kê khai, nộp thuế TNCN từ chuyển nhượng BĐS là thuế suất. Theo các doanh nghiệp (DN), người nộp thuế được chọn một trong hai hình thức là: thuế suất 25% trên thu nhập chịu thuế (tạm hiểu là 25% phần lợi nhuận) hoặc 2% tính trên giá chuyển nhượng. Việc áp dụng thuế suất 25% trên thu nhập chịu thuế chỉ áp dụng đối với các trường hợp cá nhân chuyển nhượng BĐS có đầy đủ hồ sơ, chứng từ hợp lệ làm căn cứ xác định được giá chuyển nhượng, giá vốn và các chi phí có liên quan đến hoạt động chuyển nhượng.
Trường hợp không xác định được giá vốn và các chi phí hoặc giá chuyển nhượng ghi trên hợp đồng thấp hơn giá đất do UBND tỉnh quy định thì áp dụng thuế suất 2% tính trên giá chuyển nhượng. Theo ông Nguyễn Phước Đức, Phó Giám đốc Công ty TNHH Địa ốc Đất Lành, quy định như vậy chắc chắn người nộp thuế sẽ chọn, thậm chí “lách” để được nộp thuế suất 2% vì rất khó chứng minh được giá mua và giá bán thực tế. Và, cũng không tránh khỏi tình trạng người nộp thuế “đi đêm” với cán bộ tính thuế để được hưởng mức thuế suất 2%.
Hiện tại, Bộ Tài chính hướng dẫn tạm thời chưa thu thuế TNCN đối với trường hợp cá nhân góp vốn kinh doanh BĐS. Thế nhưng quy định về cách tính thuế đối với hoạt động này cũng có nhiều bất cập. Chẳng hạn, quy định cá nhân góp vốn bằng BĐS vào DN, nếu được chia lợi nhuận phải nộp TNCN đối với hoạt động đầu tư vốn; nếu chuyển nhượng phần vốn góp thì nộp thuế TNCN đối với thu nhập từ chuyển nhượng vốn, đồng thời phải truy nộp thuế TNCN đối với hoạt động chuyển nhượng BĐS khi góp vốn vào DN.
Quy định này hoàn toàn không khả thi vì khi cá nhân B góp vốn bằng BĐS vào DN thì cá nhân đó bắt buộc phải chuyển quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà cho DN đứng tên; B chỉ còn sở hữu giá trị cổ phần, cổ phiếu tương đương vốn góp. Khi B thực hiện việc chuyển nhượng cổ phần, cổ phiếu cho người khác thì công ty chứng khoán sẽ chỉ có trách nhiệm khấu trừ thuế TNCN liên quan đến việc chuyển nhượng cổ phiếu đó. Vậy tổ chức nào sẽ chịu trách nhiệm quản lý, giám sát, xử lý truy thu khoản thuế TNCN từ chuyển nhượng BĐS của cá nhân B?...
Quy định về cá nhân chuyển nhượng quyền mua nền nhà làm khó người dân và cũng không khả thi. Ông Nguyễn Phước Đức cho rằng người dân góp vốn xây nhà để hưởng quyền mua căn hộ, mua nền nhà thường phải kéo dài 2-3 năm, góp vốn từng đợt theo hợp đồng. Nếu trong quá trình xây dựng, người đó không có điều kiện tiếp tục góp vốn, chuyển nhượng cho người khác với giá bằng hoặc thấp hơn giá vốn (do giá đất giảm chẳng hạn...) nghĩa là không phát sinh lợi nhuận, sao lại phải đóng thuế TNCN từ chuyển nhượng BĐS? Ngoài ra, hiện chưa có tổ chức, ban ngành nào định giá BĐS, chứng minh việc mua bán này là lỗ hay lãi. Cá nhân hoàn toàn có quyền hủy hợp đồng góp vốn, DN kinh doanh nền nhà sẽ ký hợp đồng mới với cá nhân khác.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 26/8/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.