Trong buổi sáng ngày 24/8/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam phản ánh: ngày 23/8, tại thành phố Yên Bái, Ban Chỉ đạo Tây Bắc đã kỷ niệm 5 năm ngày thành lập (24/8/2004-24/8/2009) và đón nhận Huân chương Lao động hạng Ba do Nhà nước trao tặng.
Tham dự lễ kỷ niệm có các đồng chí Trương Tấn Sang, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Trung ương Đảng; Trương Vĩnh Trọng, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo Tây Bắc; Hà Thị Khiết, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Dân vận Trung ương và lãnh đạo các bộ, ban ngành Trung ương; Ban Chỉ đạo Tây Nguyên, lãnh đạo 16 tỉnh trung du miền núi phía bắc.
Phát biểu tại lễ kỷ niệm, đồng chí Trương Tấn Sang đã biểu dương và ghi nhận những kết quả mà các địa phương khu vực Tây Bắc đạt được trong các năm qua, đồng thời chỉ ra những hạn chế cần khắc phục trong thời gian tới. Đồng chí Trương Tấn Sang chỉ đạo: Tây Bắc là vùng có địa hình phức tạp, hệ thống giao thông rộng lớn, có đầy đủ các loại đường bộ, đường sắt, đường thủy, đường hàng không, trong đó có nhiều tuyến giao thông huyết mạch. Tuy nhiên, kết cấu hạ tầng giao thông còn nhiều hạn chế chưa đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế- xã hội của khu vực. Do đó, trong thời gian tới, cần tập trung xây dựng, phát triển, nâng cao năng lực vận chuyển của hệ thống giao thông. Mặt khác, khu vực Tây Bắc có nhiều loại khoáng sản với trữ lượng lớn, đây là điều kiện thuận lợi để phát triển công nghiệp khai khoáng, luyện kim, hóa chất.... Do đó, Ban Chỉ đạo cần phối hợp cùng các bộ, ban ngành Trung ương và địa phương xây dựng chiến lược khai thác hợp lý nguồn tài nguyên quý giá này để phát triển kinh tế- xã hội. Về nông nghiệp, cần đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu nông nghiêp, nông thôn bảo đảm phát triển bền vững; đẩy nhanh quá trình giao đất, giao rừng, xây dựng các công trình thủy lợi, chọn lựa, đưa vào trồng các loại cây có giá trị kinh tế cao phù hợp với thổ nhưỡng, khí hậu của khu vực....
Đồng chí Trương Tấn Sang cũng nhấn mạnh các địa phương cần đẩy mạnh việc xây dựng, khai thác các loại hình thủy điện vừa và nhỏ một cách hợp lý, phục vụ sản xuất và đời sống đồng bào các dân tộc, song, bảo đảm không ảnh hưởng đến môi trường sinh thái; xây dựng kế hoạch và đẩy mạnh các chương trình nhằm giảm nhanh số người nghiện trên địa bàn...
Ban Chỉ đạo Tây Bắc được thành lập ngày 24/8/2004 với nhiệm vụ giúp Bộ Chính trị thực hiện Nghị quyết 37-NQ/TW về phương hướng phát triển kinh tế-xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng trung du và miền núi Bắc bộ đến năm 2010. Trong năm 5 hoạt động, Ban Chỉ đạo đã chủ trì và phối hợp với các Bộ, ngành Trung ương và địa phương liên quan xây dựng 35 đề án thuộc các lĩnh vực kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh, dân tộc, tôn giáo; xây dựng hệ thống chính trị, đào tạo và bồi dưỡng cán bộ và các đề án về phát triển vùng, huyện biên giới, đặc biệt khó khăn.
Đến nay, Ban Chỉ đạo đã hoàn thành và trình cấp có thẩm quyền phê duyệt 22 đề án và đã có 17 đề án đi vào thực hiện. Các đề án, cơ chế chính sách trên đã tạo cơ hội, điều kiện thuận lợi, tăng thêm nguồn lực cho các địa phương đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế- xã hội, ổn định và cải thiện đời sống nhân dân, góp phần bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh, giữ vững chủ quyền biên giới, lãnh thổ quốc gia.
Trong thời gian tới, để thực hiện thắng lợi Nghị quyết 37-NQ/TW của Bộ Chính trị, Ban Chỉ đạo Tây Bắc xác định sẽ tập trung thực hiện có hiệu quả các giải pháp nhằm ổn định kinh tế, kiềm chế lạm phát, ngăn ngừa sự suy giảm kinh tế; đẩy nhanh tốc độ chuyển dịch cơ cấu kinh tế, duy trì tăng trưởng hợp lý ở từng địa phương và cả vùng; tập trung giữ vững ổn định chính trị, đảm bảo quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội; chủ động phòng ngừa, phát hiện xử lý kịp thời các tình huống phức tạp, đột xuất; đẩy mạnh đổi mới phương thức hoạt động, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức Đảng và nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống chính trị các cấp, nhất là ở cơ sở.
Ban Chỉ đạo Tây Bắc xác định tập trung thực hiện “2 tăng cường”: Tăng cường chỉ đạo, kiểm tra về thực hiện chỉ thị, nghị quyết; công tác xây dựng hệ thống chính trị, dự án trên địa bàn; sơ kết, tổng kết; đề xuất cơ chế, chính sách và tăng cường nguồn lực (nguồn lực cán bộ, cơ sở vật chất...) tập trung vào “3 đột phá” (phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng, phát triển nguồn nhân lực và bảo đảm an sinh xã hội).
Theo báo cáo của Ban Chỉ đạo Tây Bắc, trong những năm qua, kinh tế trong vùng hàng năm có mức tăng trưởng khá; cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực, đúng hướng. Tốc độ tăng trưởng GDP toàn vùng (giai đoạn 2005-2007) bình quân đạt 11,7%, năm 2008 đạt 11,8%. Riêng 6 tháng đầu năm 2009, mặc dù gặp khó khăn do suy giảm kinh tế và thiên tai nhưng GDP vẫn đạt tốc độ tăng 7,81%. GDP bình quân đầu người tăng khá, năm 2008 đạt 7,8 triệu đồng, gấp 3 lần so với năm 2000 (Nghị quyết 37 của Bộ Chính trị đề ra đến năm 2010 tăng 2,5 lần so với năm 2000). Cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực. Văn hóa xã hội có bước phát triển, đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào các dân tộc được nâng lên; tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân mỗi năm 4%, đến nay còn 29,24%. Chính trị an ninh quốc phòng ổn định, chủ quyền lãnh thổ được giữ vững, hoạt động đối ngoại được củng cố, mở rộng.
2. Trang thông tin Việt Nam+ (Thông tấn xã Việt Nam) phản ánh: Chính phủ Hoàng gia Campuchia đã kêu gọi các nước thành viên ASEAN hợp tác chặt chẽ hơn nữa và có những biện pháp "mạnh tay" để trấn áp các loại tội phạm xuyên quốc gia.
Phó Thủ tướng, Chánh Văn phòng Hội đồng Bộ trưởng Campuchia, ông Sok An đã đưa ra lời kêu gọi trên tại phiên bế mạc hội thảo "Những thách thức an ninh của hoạt động khủng bố đối với khu vực Đông Nam Á”, tổ chức tại thủ đô Phnom Penh những ngày qua.
Ông Sok An nhấn mạnh rằng cuộc chiến chống các loại tội phạm nguy hiểm như khủng bố, rửa tiền, buôn bán vũ khí trái phép, cướp biển,... đòi hỏi có sự hợp tác và phối hợp chặt chẽ không chỉ của của các nước trong khu vực mà của cả cộng đồng quốc tế.
Các nước ASEAN và các tổ chức quốc tế hữu quan cần nỗ lực hợp tác hơn nữa trong cuộc chiến này, nhằm duy trì an ninh, hòa bình, ổn định chính trị để phát triển kinh tế ở mỗi nước thành viên và trong toàn khu vực./.
3. Trang thông tin Vietnamnet có bài: “Việt-Anh phê chuẩn Hiệp định chuyển giao người bị kết án tù”. Theo trang thông tin, Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Thanh Sơn và Đại sứ Anh Mark Kent đã ký Biên bản trao đổi Văn kiện phê chuẩn Hiệp định. Bộ Ngoại giao cho hay Hiệp định được ký kết góp phần tăng cường hợp tác giữa các cơ quan tư pháp của hai nước, đồng thời đánh dấu một bước tiến mới trong quan hệ hợp tác song phương về phòng, chống tội phạm.
Hiệp định về chuyển giao người bị kết án phạt tù đã được hai bên ký ngày 12/9/2008 tại Hà Nội nhân chuyến thăm và làm việc của Bộ trưởng Tư pháp Anh Jack Straw.
Trang thông tin này cũng đưa tin:UBND TP Đà Nẵng sẽ trả lời kiến nghị của người dân và công khai tình hình giải quyết khiếu nại, tố cáo trên trang thông tin điện tử của TP.
Ông Nguyễn Văn Cán, Chánh văn phòng kiêm phát ngôn viên của UBND TP Đà Nẵng cho hay, Chủ tịch UBND TP Trần Văn Minh vừa có văn bản cho phép thực hiện chuyên mục “Dân hỏi – cơ quan chức năng trả lời” trên trang thông tin điện tử TP Đà Nẵng (danang.gov.vn) nhằm tăng cường thông tin phục vụ cho các tổ chức, công dân.
Trong đó, chuyên mục hỏi - đáp sẽ tiếp nhận các kiến nghị, câu hỏi của tổ chức, công dân về chủ trương, chế độ, chính sách, pháp luật của nNhà nước; ý kiến đóng góp của người dân đối với hoạt động của cơ quan nhà nước trên địa bàn Đà Nẵng.
Các câu hỏi sẽ được chính lãnh đạo UBND TP trả lời hoặc ủy quyền cho các cơ quan chuyên môn.
Đặc biệt, chuyên mục giải quyết khiếu nại, tố cáo sẽ đăng tải công khai các thông tin về tình hình khiếu nại, tố cáo của công dân, lịch tiếp dân của lãnh đạo TP, các kết quả giải quyết bằng văn bản chính thức.
Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng cũng yêu cầu giám đốc các sở, ban, ngành, chủ tịch UBND các quận, huyện nghiêm túc phản hồi những ý kiến liên quan đến lĩnh vực quản lý của đơn vị theo đúng thời gian quy định, để UBND TP trả lời tổ chức, nhân dân.
Ông Nguyễn Văn Cán cho hay, những nội dung trên dự kiến sẽ hoàn thành và đưa vào hoạt động trên trang thông tin điện tử TP Đà Nẵng vào cuối tháng 9 tới.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo An ninh thủ đô phản ánh: Sở Tư pháp thành phố Hà Nội đang xây dựng Đề án phát triển tổ chức hành nghề công chứng. Dự kiến, thời gian tới, sẽ tạm dừng cấp đăng ký văn phòng mới ở những quận, huyện đã có 5 tổ chức hành nghề công chứng trở lên.
Song, thành phố cũng đảm bảo đến năm 2015, mỗi quận, huyện có ít nhất 2 địa điểm công chứng, đạt 30.000 dân/1 công chứng viên.
Hà Nội hiện có 42 văn phòng công chứng (VPCC) đang hoạt động khá hiệu quả. Tổng số hợp đồng, giao dịch công chứng khoảng 20.000 việc/năm với tổng số tiền lệ phí ước tính hàng chục tỷ đồng/năm.
Từ giữa tháng 8-2009, Sở Tư pháp Hà Nội đã thành lập Đoàn kiểm tra liên ngành gồm đại diện các sở, ban, ngành liên quan kiểm tra việc chấp hành các quy định của Luật Công chứng tại các VPCC trên địa bàn Hà Nội. Dự kiến có 20 đơn vị được kiểm tra trong đợt này. Đợt kiểm tra sẽ kết thúc vào cuối tháng 8-2009.
Báo cũng phản ánh về việc Bộ GTVT đề xuất cho phép TP Hà Nội và TP.HCM được xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ cao hơn các địa phương khác, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Hoàng Thế Liên vừa ký văn bản cho rằng, đề xuất này trái với tinh thần Hiến pháp 1992, quy định mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật. Theo quan điểm của Bộ Tư pháp, nguyên tắc bình đẳng này đòi hỏi cơ chế áp dụng luật thống nhất trên toàn quốc, tránh việc cùng một hành vi vi phạm nhưng mỗi nơi lại áp dụng quy định xử phạt khác nhau.
Trên thực tế, nhiều quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đã không mang lại hiệu quả răn đe cần thiết, buộc người vi phạm không dám tái phạm, bởi mức phạt quá thấp. Điều này đặc biệt thấy rõ tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Thu nhập của người dân Hà Nội cao hơn nhiều so với người dân tại các tỉnh miền núi như Điện Biên, Sơn La..., do đó áp dụng cùng một mức phạt tiền đối với cùng một hành vi vi phạm là 50.000 đồng, nếu ở vùng sâu, vùng xa sẽ có ý nghĩa giáo dục rất cao, nhưng đối với người dân Hà Nội thì việc phạt này chẳng “thấm tháp” gì nên không có tính răn đe.
Một ví dụ điển hình về việc chế tài đủ mạnh góp phần hiệu quả vào việc hình thành thói quen tuân thủ luật pháp, đó là trước đây, hành vi không đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông bằng xe máy chỉ bị xử phạt có 20.000 đồng, khi nâng mức lên 150.000 đồng đã có tác động rất tích cực và góp phần tạo thành thói quen cho người dân.
Chính việc áp dụng mức phạt “cào bằng”, không tính đến những yếu tố đặc thù về kinh tế, xã hội ở các địa phương, vùng miền khác nhau mới là sự bất bình đẳng, bởi những hậu quả của hành vi vi phạm giao thông ở những đô thị lớn khác rất xa hậu quả của một lỗi tương tự ở vùng sâu, vùng xa. Khó có thể lượng hóa đầy đủ hậu quả của một hành vi vượt đèn đỏ, đi trái đường, vượt ẩu..., khiến tắc đường kéo dài hàng giờ trên nhiều tuyến phố chính ở Hà Nội, kéo theo những thiệt hại không thể tính hết về thời gian, sức khỏe, môi trường... Trong khi đó, lỗi tương tự ở một tỉnh như Hà Giang chắc chắn không thể gây tác hại dây chuyền như thế.
Do đó, khi đặt vấn đề “mọi công dân bình đẳng trước pháp luật”, không thể chỉ căn cứ máy móc vào mức phạt tiền bằng nhau, mà trước hết phải xuất phát từ đòi hỏi cấp bách từ thực tiễn, đó là 2 đô thị lớn nhất của nước ta đang phải đối mặt với nạn ùn tắc giao thông cực kỳ nghiêm trọng. Trong khi chưa thể mở thêm đường trong một sớm một chiều, tăng diện tích giao thông tĩnh trong ngày một ngày hai, thì không có cách nào khác là phải ưu tiên lựa chọn những giải pháp có tính đột phá, trước hết bằng việc xây dựng ý thức tuân thủ pháp luật của người dân. Một chế tài xử phạt vi phạm đủ mạnh, mang tính đặc thù cho các đô thị lớn là điều cần làm.
Trong kết luận tại cuộc họp bàn về các giải pháp khắc phục tình trạng ùn tắc giao thông tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh ngày 28-7 vừa qua, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đã chỉ đạo Bộ GTVT thống nhất với TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh nghiên cứu mức phạt hành vi vi phạm TTATGT tại 2 thành phố này ở mức cao hơn để đưa vào dự thảo Nghị định của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ.
Trong buổi làm việc giữa Thủ tướng Chính phủ với TP Hà Nội cuối năm 2007, đồng chí Bí thư Thành ủy Hà Nội Phạm Quang Nghị đã đề xuất Thủ tướng về một cơ chế đặc thù cho Thủ đô, như một điều kiện tiên quyết để giải quyết những vấn đề cấp thiết trước mắt cũng như làm tiền đề cho sự phát triển bền vững lâu dài. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tán thành việc phải khẩn trương có những cơ chế đặc thù để giải quyết những vấn đề của Thủ đô. Yêu cầu của Thủ tướng là “phải có giải pháp bằng được và chấp nhận cả những đề xuất ngoài luật để báo cáo Quốc hội”.
Trên thực tế, Hà Nội đã và đang phải đối mặt với những áp lực quá tải nặng nề trong quá trình phát triển, rõ rệt nhất là về dân số và hệ quả tất yếu của nó là sức ép lên hạ tầng kỹ thuật đô thị và xã hội, đặc biệt là giao thông. Những điều kiện đặc thù khi nhập cư vào Thủ đô, các biện pháp quyết liệt để giải quyết nạn ùn tắc, các Thủ đô khác trên thế giới đều phải áp dụng, vậy Hà Nội tại sao không? Những quy định đặc thù là nhằm điều chỉnh các hoạt động đặc thù của các vùng đô thị. Đây là một vấn đề thực tiễn đã đặt ra và chúng ta phải thừa nhận từ thực tiễn. Trong quản lý xã hội, kinh tế, văn hóa, có sự khác biệt rất rõ rệt giữa đô thị và nông thôn.
Tại nhiều quốc gia trên thế giới, Thủ đô và các đô thị lớn thường được vận dụng các quy định mang tính đặc thù. Thủ đô Bắc Kinh của Trung Quốc từ nhiều năm nay đã cấm hẳn xe máy. ở các đô thị lớn như Paris, Bangkok... đều có các luật riêng, trong đó định hình rõ các quy định của đô thị khác hẳn so với những vùng nông thôn. Thủ đô Matxcơva của LB Nga cũng có Quy chế về Thủ đô để quy định về những cơ chế đặc thù của Thủ đô. Không có ai đặt vấn đề ở đây là bất bình đẳng.
Ngày 15-12-2000, Bộ Chính trị (khóa VIII) đã ban hành Nghị quyết 15-NQ/TW về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2001 - 2010. Pháp lệnh Thủ đô đã được ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua ngày 28-12-2000 và được Chủ tịch nước ký lệnh công bố ngày 11-2-2001. Những văn bản này là cơ sở pháp lý quan trọng để xây dựng, phát triển Thủ đô, tuy nhiên việc triển khai thành những cơ chế đặc thù cho Thủ đô vẫn còn rất hạn chế.
Vấn đề lớn nhất hiện nay khi xây dựng luật là thực tiễn đòi hỏi chúng ta điều gì thì luật pháp phải có để điều chỉnh những vấn đề đó. ở đây không có gì vướng về mặt pháp chế và nếu chúng ta không có luật, sẽ xảy ra những trường hợp buộc người ta phải vi phạm luật. Đáng lo ngại hơn nữa là khi có luật nhưng người ta vẫn sẵn sàng vi phạm luật bởi chế tài xử phạt không có hiệu lực răn đe cần thiết.
Trong phiên họp đầu tiên của Ban soạn thảo Luật Thủ đô diễn ra cuối tháng 7 vừa qua, chính Thứ trưởng Bộ Tư pháp Hoàng Thế Liên đã phát biểu rằng, Luật Thủ đô phải có những cơ chế đặc thù hơn của Hà Nội so với các địa phương khác, nhất là trong quy hoạch và quản lý đô thị, hay đưa ra những tiêu chuẩn, yêu cầu khắt khe hơn đối với công dân Thủ đô, để thúc đẩy Thủ đô phát triển.
Đó là những yêu cầu hết sức cần thiết xuất phát từ đòi hỏi thực tiễn mà cuộc sống đặt ra. Những cơ chế, chính sách đặc thù ấy phải được cụ thể hóa, nhằm mục tiêu cao nhất là vì lợi ích tổng thể của cả cộng đồng.
2. Trang thông tin Tuần Việt Nam phản ánhvềQuyết định 64 của UBND thành phố Hồ Chí Minh vừa có hiệu lực từ ngày 10/8 tháng này đang gây nhiều tranh cãi.
Theo quyết định này các mặt hàng: thịt, cá, rau, củ chỉ được bán lẻ tại siêu thị, các chợ, cửa hàng văn minh tiện lợi.
Vấn đề đặt ra là những bà con tiểu thương bán trong các cửa hàng thực phẩm, các quầy bán thịt, cá, rau, củ, quả tại các chợ tạm sẽ phải chuyển nghề như thế nào.
Ngoài ra, các hệ thống siêu thị và cửa hàng văn minh tiện lợi liệu có đáp ứng đủ nhu cầu mua hàng của người dân và chất lượng liệu có đảm bảo khi mà gần đây cơ quan chức năng phát hiện nhiều hàng vụ bán hàng quá hạn sử dụng tại các siêu thị.
Trước đó, năm 2003, TP.HCM đã có quy hoạch về kinh doanh nông sản, thực phẩm bằng Quyết định số 2987. Vào thời điểm đó, việc quy hoạch một số tuyến đường (tại quận 1, 5, 6, 8, Thủ Đức và huyện Hóc Môn) không được kinh doanh nông sản, thực phẩm là cần thiết nhằm thực hiện nghiêm việc di dời một số chợ trong nội thành như chợ Cầu Muối, Cầu Ông Lãnh, Mai Xuân Thưởng, Phạm Văn Hai… ra các chợ đầu mối.
Ngoài ra, việc quy hoạch vào thời điểm đó còn nhằm tránh tái lập chợ tự phát tại khu vực chợ đã di dời. Tuy nhiên, nếu ai đi qua những con đường xung quanh khu vực các chợ này trước đây thường thấy cảnh đuổi bắt, co kéo, chạy, xe trật tự Phường đi qua lại bày ra bán như cũ, chăng khác chi chuyện ném đá ao bèo. Trật tự Phường làm theo giờ hành chính, bà con nắm quy luật đi lại rất chắc!
Phải rất lâu sau, chờ khi mọi người hoàn toàn thay đổi quan niệm, thói quen mua thực phẩm hàng ngày. Chờ đến khi thế hệ sau lớn lên, cảm giác chấn ngấy việc ra chợ, trả giá, sình lầy... Chờ khi các cửa hàng tiện lợi đủ "nhỏ" nhưng đầy đủ để mọi người vào hàng ngày. Hiện tại, cần mua chút chanh, chút ớt không thể gửi xe vào siêu thị được.
Cách đây vài năm, thành phố Hồ Chí Minh từng quy hoạch một số tuyến đường tại quận 1, 5, 6, 8, Thủ Đức và huyện Hóc Môn không được kinh doanh nông sản thực phẩm nhưng đều thất bại vì thiếu tính thực tiễn.
Với tập quán mua bán hàng ở các chợ tạm có ở khắp nơi,nhưng xử phạt chưa cụ thể quyết định này khó khả thi. Hiện nay, các siêu thị, trung tâm thương mại và các cửa hành tiện lợi ở thành phố Hồ Chí Minh không phải đã phủ kín các địa bàn nên khó đáp ứng nhu cầu mua sắm của người dân. Đó là chưa kể chất lượng an toàn thực phẩm cũng đang là vấn đề đáng quan tâm.
Thực tế cho thấy siêu thị bán thực phẩm đông lạnh là chủ yếu, thế nhưng hàng đông lạnh từ trước tới giờ hầu như không được kiểm tra. Chính vì vậy mà trong thời gian dài Vinafood bán ra mọt số lượng hàng rất lớn mà bây giờ mới phát hiện quá hạn sử dụng.
Điều nhiều người thắc mắc là quy định cửa hàng văn minh tiện lợi trong Quyết định 64 cần được hiểu như thế nào. Bởi lẽ nếu tiêu chí này không cụ thể, rõ ràng thì sẽ không rõ số phận của rất nhiều cửa hàng bán lẻ thịt cá, rau củ quả không nằm trong khu vực chợ, siêu thị trên địa bàn TP hiện nay. Chẳng lẽ lại đóng cửa hết?
Nhiều chuyên gia cho rằng, cơ sở pháp lý hiện hành về kinh doanh nông sản, thực phẩm đã khá vững chắc và đầy đủ. Đó là các quy định về đăng ký kinh doanh và quy định về an toàn vệ sinh thực phẩm. Hơn nữa, nếu thấy quy định về an toàn vệ sinh thực phẩm còn thiếu sót thì có thể đề nghị bổ sung.
Khi chưa có tiêu chí rõ ràng thế nào là “cửa hàng văn minh tiện lợi” lại bắt buộc những người bán lẻ phải nâng cấp cửa hàng của mình lên thành văn minh tiện lợi phải chăng thể hiện sự bất hợp lý, chưa quan tâm đên quyền lợi thiết thực của dân.
Chẳng hạn, khi một người bán thịt phải bỏ chi phí để nâng cấp cửa hàng của mình thành văn minh tiện lợi thì giá bán miếng thịt sẽ tăng lên, người tiêu dùng sẽ thiệt đơn thiệt kép. Thiết nghĩ, khi đưa ra tiêu chí đòi hỏi văn minh tiện lợi cần căn cứ trên cơ sở pháp lý và thực tiễn.
Đã từng có bài học về ban hành Nghị quyết 32 (29-6-2007) có đề câp đên chuyện cấm xe thô sơ và Quy chế “Cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm” của Bộ Y tế cách đây gần hai năm hầu như vắng bóng những hướng dẫn cho người dân biết để chuẩn bị. Thậm chí còn lúng túng trong thuật ngữ gây khó khăn cho người thi hành công vụ và người dân. Thí dụ như Nhà nước cấm xe tự chế hay cấm xe thô sơ, xe ba gác?
Xét trên góc độ bảo đảm an toàn giao thông thì phải tổ chức kiểm định để cấp phép lưu hành xe tự chế và kiểm tra tay lái của những người hành nghề. Cũng như vậy tổ chức các khóa huấn luyện cho cán bộ kinh tế phường xã và kiến thức vệ sinh an toàn thực phẩm cho các đối tượng buôn bán thực phẩm.
Giới quan sát và các chuyên gia luật cho rằng, các loại quy định như vậy thường khó khả thi.
Thí dụ như đối với việc chỉ được bán rau củ quả thịt cá tươi sống ...ở các chợ siêu thỉ gửa hàng văn minh tiện lợi, câm xe thô sơ, quy định cấp phép hàng rong về điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm vì những lý do sau:
Thứ nhất: Quy chế có phạm vi tác động đến đời sống, tâm tư tình cảm, công ăn việc làm của hàng triệu người, thiết nghĩ nên tổ chức lấy ý kiến rộng rãi của người buôn bán nhỏ, giới chủ lớn-nhỏ, … thay vì chỉ lấy ý kiến một số cơ quan chức năng sẽ khó tránh khỏi chủ quan.
Thứ hai: Đọc qua nội dung quy chế, người ta không thấy quyền lợi của người buôn bán ở đâu, nếu không muốn nói là chỉ toàn nghĩa vụ … Kinh nghiệm cho thấy một chủ trương, dù cần thiết đi nữa, nếu không gắn quyền lợi với nghĩa vụ của người dân thì rất khó thành công!
Thứ ba: Với thực trạng của bộ máy hành chính, mạng lưới y tế hiện nay, có thể thấy ngay được rằng rất khó tránh được tiêu cực xảy ra trên diện rộng vì tạo cơ chế xin – cho. Công bằng mà nói, dù có tận tâm, bộ máy của ngành y tế cũng sẽ quá tải, không kham nổi số lượng đăng ký hàng triệu người.
Kinh nghiệm cho thấy, muốn cải cách hành chính, cơ quan nhà nước phải giảm bớt nội dung quản lý, chỉ nên quản lý những gì thật cần thiết, mục tiêu lớn, còn muốn quản lý tất cả thì rốt cuộc chẳng quản lý được cái gì.
Thứ tư: Xét trên góc độ chuyên môn, giả dụ như người bán hàng hội đủ các điều kiện và được cấp phép, những gánh hàng, xe hàng và thậm chí cửa hàng … thực phẩm vào buổi sáng chất lượng còn tốt đến chiều tối bị nhiễm khuẩn, trở nên ôi thiu, hoặc chủ hàng bổ sung thêm pormol, ướp urê, nitrat kali … để làm chậm quá trình ôi thiu nhưng rất hại cho sức khỏe người tiêu dùng thì sao?! Lực lượng nào chịu trách nhiệm kiểm tra lại? Năng lực chuyên môn và thiết bị của trạm y tế phường, xã kể cả y tế quận, huyện có thể kiểm tra được không?
Rõ ràng là các cơ quan quản lý nhà nước chưa đủ sức làm khối lượng công việc khổng lồ có tính chuyên môn kỹ thuật này! Nên nhớ rằng giữa người bán hàng rong, bán rau, bán thịt cá nhỏ lẻ... và người tiêu thụ hầu như có một mối liên hệ thuộc dạng “tín nhiệm ngầm” lâu đời.
Trong trường hợp đó, bắt buộc phải có giấy phép thì họ sẽ có, bằng cách bớt đi những đồng bạc còm cỏi để lo giấy, mục tiêu đích thực của quản lý không đạt được, có chăng chỉ là hình thức, không loại trừ khả năng gây ra nhũng nhiễu.
Việc chỉ cho phép bán lẻ thịt, cá, rau củ quả ở chợ, siêu thị, trung tâm thương mại và cửa hàng văn minh tiện lợi sẽ gây ảnh hưởng lớn đến quyền tự do kinh doanh của người dân.
Điều 57 Hiến pháp 1992 quy định rõ: “Công dân có quyền tự do kinh doanh theo quy định của pháp luật”. Điều 50 Bộ luật Dân sự có bảo vệ quyền tự do kinh doanh của công dân.
Một quy hoạch liên quan đến kinh doanh sẽ ảnh hưởng trực tiếp và nghiêm trọng đến quyền lợi của những người đang kinh doanh các ngành nghề này. Xu thế của của quy hoạch hiện nay là quy hoạch có tính phối hợp, quy hoạch có sự tham gia của cộng đồng.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 24/8/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ./.