Trong buổi sáng ngày 18/8/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Tại hội thảo liên quan đến kiện chống bán phá giá của Bộ Công thương diễn ra mới đây tại TP.HCM, vấn đề khiến nhiều doanh nghiệp quan tâm là khi kinh tế suy thoái sẽ dẫn đến hàng hóa của Việt Nam bị kiện phá giá. Tuy nhiên, dấu ấn của các hiệp hội ngành hàng và đặc biệt là vai trò của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) - một lĩnh vực rất quan trọng của nền kinh tế lại chưa phát huy tác dụng.
Ông Lê Sĩ Giảng, Phó Trưởng ban Phòng vệ thương mại, Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công thương), cho biết có tới 60% lượng hàng xuất khẩu sản phẩm giày là của doanh nghiệp FDI. Đây cũng là mặt hàng từng liên lụy đến kiện chống bán phá giá của châu Âu và Mỹ. Tuy nhiên, các doanh nghiệp FDI sản xuất giày lại không nằm trong hiệp hội. Vì vậy, khi xảy ra tranh chấp, hiệp hội da giày khó tập hợp được doanh nghiệp FDI, dù rằng việc áp thuế chống bán phá giá (nếu xảy ra) thì số doanh nghiệp này cũng phải gánh chịu.
Đại diện một hiệp hội thừa nhận sự yếu kém của phần lớn các hiệp hội ngành hàng trong các vụ kiện chống bán phá giá. Tuy nhiên, sự yếu kém của hiệp hội cũng xuất phát từ chính sách của nhà nước. Theo quy định, các hiệp hội không được kết nạp doanh nghiệp FDI. Đây là điểm hạn chế, gây khó khăn cho các hiệp hội mỗi khi cần sự đồng thuận của doanh nghiệp FDI không chỉ trong kiện phá giá mà còn ở những lĩnh vực khác. Hiện tại, doanh nghiệp trong nước nắm phần chủ lực các mặt hàng xuất khẩu như lúa gạo, thủy sản, tiêu điều... Còn đối với ngành hàng xuất khẩu khác, các doanh nghiệp có thế mạnh, có tiếng nói đều là doanh nghiệp FDI.
Theo ông Giảng, khi xảy ra một vụ kiện chống bán phá giá, cơ quan điều tra sẽ chọn ba doanh nghiệp để lấy mẫu điều tra. Kết quả dù xấu hay tốt thì thuế chống bán phá giá cũng được áp cho toàn bộ ngành sản xuất của nước đó. Cho nên các doanh nghiệp, kể cả trong khối FDI dù không được chọn thì trước hết hãy vì lợi ích của mình nên kết hợp với hiệp hội ngành hàng để hỗ trợ doanh nghiệp bị điều tra. Ông Giảng cho biết trong thời gian tới, Bộ Công thương sẽ kiến nghị Chính phủ sửa đổi quy chế kết nạp thành viên của hiệp hội nhằm tập hợp được sức mạnh các doanh nghiệp trong và ngoài nước trước các vụ kiện chống bán phá giá.
Báo cũng cho biết: Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng vừa giao chỉ tiêu cho các bộ, ngành, địa phương sau khi rà soát phải đơn giản hóa tối thiểu 30% các quy định hiện hành về thủ tục hành chính (TTHC).
Theo ông Ngô Hải Phan, Tổ phó thường trực Tổ công tác chuyên trách cải cách TTHC của Thủ tướng, chỉ đạo trên của Thủ tướng thể hiện quyết tâm cao của người đứng đầu Chính phủ trong việc xây dựng một nền hành chính dân chủ, chuyên nghiệp nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân và doanh nghiệp. Để tổ chức tốt giai đoạn hai của Đề án cải cách TTHC (Đề án 30), Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương phải sơ kết giai đoạn một ngay trong tháng 8 và nửa đầu tháng 9-2009. Đến nay đã có 100% các bộ, ngành hoàn thành công bố bộ TTHC thuộc phạm vi quản lý của cơ quan mình (đúng tiến độ theo chỉ đạo của Thủ tướng là trước 15-8). Tiến độ này đối với các địa phương là trước 30-8, đến nay đã có 58 tỉnh, thành phố hoàn thành.
2. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: UBND TPHCM vừa kiến nghị Trung ương sớm hoàn thiện, thống nhất lộ trình tiền lương tối thiểu trong các doanh nghiệp nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động.
Mức lương tối thiểu hiện nay cũng chưa tạo “đường vạch an toàn” cho người lao động khi mà chi phí sinh hoạt tối thiểu trên thực tế cao hơn rất nhiều. Mức lương tối thiểu đang chậm được điều chỉnh, nặng hình thức. Thậm chí chưa được tính đến việc áp dụng cho cụ thể từng ngành, nhất là với những ngành đặc thù, môi trường làm việc nguy hiểm, độc hại.
Định hướng chung của việc áp dụng chính sách tiền lương tối thiểu là ngày càng phải thể hiện quan điểm không can thiệp sâu, không làm thay và từng bước mở rộng quyền tự chủ cho doanh nghiệp tự áp dụng, thỏa thuận tiền lương với người lao động.
Nhà nước cần luật hóa tiền lương tối thiểu theo cơ chế thị trường, trên cơ sở tôn trọng sự thỏa thuận giữa chủ doanh nghiệp với người lao động cần xây dựng hệ thống thang bảng lương rõ ràng, có những điều chỉnh hợp lý theo từng giai đoạn sản xuất vừa đảm bảo yêu cầu quản lý của Nhà nước vừa tạo sự chủ động của doanh nghiệp.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Thứ trưởng Bộ Tư pháp Hoàng Thế Liên vừa ký văn bản gửi Văn phòng Chính phủ và Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) phúc đáp một số đề xuất của dự thảo nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ. Theo đó, Bộ Tư pháp không đồng tình đề xuất của Bộ GTVT cho phép TP Hà Nội và TP.HCM được tăng mức xử phạt gấp hai lần so với các địa phương khác. Hai TP trên vẫn còn nhiều người nghèo, thu nhập thấp, nếu tăng mức xử phạt sẽ gây ra sự bất bình đẳng và không khả thi - Bộ Tư pháp nhận định.
Trước đó, Chính phủ đã có văn bản cho phép Bộ GTVT đưa vào dự thảo nghị định xử phạt cho phép hai địa phương trên được tăng mức xử phạt như đã nêu trên. Ông Nguyễn Văn Thuấn, Vụ trưởng Vụ An toàn giao thông (Bộ GTVT), cho rằng khi đưa ra khung hình phạt riêng, các địa phương phải tuân thủ đúng trình tự. Trong đó, UBND TP sẽ xây dựng dự thảo, mức phạt, rồi phải được HĐND quyết định mới được áp dụng.
Tuy nhiên, tại văn bản gửi Bộ GTVT, Bộ Tư pháp cho rằng: “Điều 52, Hiến pháp năm 1992 quy định mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật. Những người vi phạm pháp luật nói chung và vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ nói riêng đều bình đẳng trước các cơ quan có thẩm quyền trong việc xem xét, quyết định áp dụng chế tài. Nguyên tắc bình đẳng này đòi hỏi cơ chế áp dụng luật thống nhất trên toàn quốc, tránh việc cùng một hành vi vi phạm nhưng mỗi nơi lại bị áp dụng quy định xử phạt khác nhau”. Ngoài ra, hai TP trên hiện vẫn còn có số lượng lớn người dân có thu nhập thấp hoặc thuộc diện nghèo, việc áp dụng mức xử phạt cao hơn là không phù hợp.
Đồng tình với quan điểm trên, luật sư Trần Đình Triển (Đoàn luật sư TP Hà Nội) nói thêm: “Đề xuất của Bộ GTVT là không đúng với Pháp lệnh Xử lý vi phạm hành chính”. “Nếu cho phép áp dụng thì phải sửa đổi pháp lệnh này” - ông Triển nói.
Dự thảo của Bộ GTVT chỉ quy định xử phạt người điều khiển môtô, xe gắn máy, xe đạp máy chở trẻ em từ sáu tuổi trở lên không đội mũ bảo hiểm. Tuy nhiên, việc không quy định cụ thể hình thức xác định độ tuổi khiến cho việc xử lý vi phạm gặp rất nhiều khó khăn. Trước đó, trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, đại tá Vũ Đỗ Anh Dũng, Phó Cục trưởng Cục CSGT đường bộ-đường sắt, từng cho rằng: “CSGT căn cứ vào thực tiễn thể hình của trẻ như chiều cao, cân nặng, cách nói để biết trẻ đã trên sáu tuổi chưa để xử lý. Trường hợp nghi vấn, trẻ không có giấy tờ tùy thân thì CSGT tiến hành tiếp xúc, dùng kinh nghiệm của mình để biết có vi phạm hay không, đồng thời lập biên bản và yêu cầu người điều khiển phương tiện chứng minh độ tuổi của em bé”.
Sau khi thẩm định quy định trên, Bộ Tư pháp cho rằng việc xử phạt các vi phạm không đội mũ bảo hiểm là hoàn toàn phù hợp. Tuy nhiên, vấn đề là làm sao chứng minh được trẻ em đó dưới hoặc trên sáu tuổi. Do đó, Bộ Tư pháp kiến nghị ban soạn thảo nghiên cứu, bổ sung cách thức, trình tự xác định độ tuổi của trẻ nhằm quy định thống nhất và tạo điều kiện thuận lợi cho các lực lượng chức năng thi hành quy định này.
Cùng với đó, Bộ Tư pháp nói không với đề xuất khi ghi hình, quay camera vi phạm giao thông, nếu công an không xác định được người điều khiển phương tiện thì chủ sở hữu phương tiện sẽ bị xử phạt. Lý do của Bộ Tư pháp là việc xử phạt vi phạm hành chính chỉ được áp dụng đối với cá nhân, cơ quan, tổ chức có hành vi cố ý hoặc vô ý vi phạm. Đồng thời, việc xác định trách nhiệm hành chính phải dựa trên cơ sở hành vi vi phạm của một chủ thể nhất định, không thể căn cứ vào phương tiện được sử dụng. Trong khi đó, chủ sở hữu phương tiện chưa hẳn đã phải là người thực hiện hành vi phạm đó. Ngoài ra, trên thực tế quy định trên cũng không khả thi, nhất là đối với những phương tiện đã được chuyển nhượng qua nhiều chủ sở hữu mà không làm thủ tục sang tên...
Báo cũng phản ánh: Ngày 17-8, Ban Tuyên giáo trung ương, Bộ Tư pháp và Công ty Truyền thông Trường Thành đã họp báo giới thiệu cuốn Cẩm nang pháp luật trong cuộc sống hằng ngày. Đây là sản phẩm đầu tiên của đề án “Sức nước ngàn năm” (khởi động từ tháng 3-2008) do Công ty Truyền thông Trường Thành thực hiện.
Cuốn sách dày gần một ngàn trang, tập hợp 40 văn bản pháp luật với gần ba ngàn tình huống hỏi đáp về pháp luật sinh động, dễ nhớ. Mười ngàn bản của cuốn sách sẽ được phát hành đến tủ sách pháp luật của các xã, phường, thị trấn, các cơ quan, doanh nghiệp và đơn vị vũ trang.
Báo cũng cho biết: Ngày 17-8, Tòa phúc thẩm TAND tối cao tại TP.HCM đã bác kháng cáo kêu oan, tuyên nguyên trưởng Thi hành án dân sự TP.HCM Lương Vĩnh Phúc phạm tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng nhưng được miễn trách nhiệm hình sự do có thêm tình tiết giảm nhẹ. Cạnh đó, tòa y án sơ thẩm 20 tháng ba ngày tù đối với nguyên chấp hành viên Bùi Liên Hiệp về tội lạm quyền trong khi thi hành công vụ.
Tòa phúc thẩm cũng nhận định thiệt hại trong vụ án là gần 860 triệu đồng chứ không phải hơn 3,6 tỷ đồng như VKS kháng nghị. Đây là số tiền lãi và phí phát sinh trên tổng số tiền Liên Khui Thìn đầu tư đất đai mà bị cáo Hiệp đã không thu từ năm hộ dân. Trước đây án sơ thẩm tuyên năm hộ dân phải trả cho Epco (để Epco trả cho ngân hàng) số tiền này. Các hộ dân kháng cáo nhưng tòa phúc thẩm đã bác đơn.
2. Báo Tuổi trẻ có bài Nỗi khổ “bản sao”. Bài báo phản ánh: Anh Vũ Khắc Hiếu, ngụ P.13, Q.Tân Bình, cho biết giữa tháng 7-2009 anh chuẩn bị đầy đủ giấy tờ như hướng dẫn để làm hồ sơ nhập học vào lớp 1 cho con. Tuy nhiên sau khi kiểm tra, người tiếp nhận hồ sơ của Trường tiểu học Nguyễn Khuyến trả lại vì cho rằng “bản sao giấy khai sinh của bé không đúng quy định”. Anh ngạc nhiên hỏi kỹ lại thì được giải thích trường chỉ chấp nhận bản sao giấy khai sinh do UBND phường cấp chứ không nhận bản photocopy từ bản chính có chứng thực “sao y”.
Anh Hiếu cho biết khi làm khai sinh cho bé tại huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh, anh không lường trước việc sau này phải sử dụng nhiều bản sao khai sinh nên chỉ xin cấp có ba bản. Từ khi chuyển vào TP.HCM sinh sống, mấy lần thay đổi chỗ ở, đăng ký tạm trú, thường trú nên anh Hiếu đã dùng hết ba bản sao này cho các thủ tục về hộ khẩu. Dù đã giải thích, cán bộ tiếp nhận vẫn không chấp nhận hồ sơ của con anh. Sợ trễ hạn làm thủ tục nhập học cho con, anh đành phải điện thoại nhờ người bà con ở quê đến UBND xã để xin cấp bản sao. Cũng may UBND xã đã linh động, căn cứ vào sổ gốc còn lưu giải quyết, cấp nhanh bản sao khai sinh cho bé. “Nếu xã cứ theo nguyên tắc buộc phải xuất trình bản chính khai sinh hoặc chính cha mẹ bé về quê yêu cầu mới cấp bản sao thì chắc tôi đã không kịp làm thủ tục nhập học cho con trong năm học này” - anh Hiếu bức xúc.
Không chỉ riêng trường hợp của anh Hiếu, nhiều phụ huynh khác cho biết nhiều trường cũng buộc phụ huynh phải nộp bản sao khai sinh từ sổ gốc. Việc đòi hỏi này khiến nhiều phụ huynh khốn khổ.
Giấy khai sinh, đăng ký kết hôn là các loại giấy tờ hộ tịch thường xuyên sử dụng nên nghị định 158/2005/NĐ-CP quy định trong trường hợp cấp bản chính khai sinh, hộ tịch thì người dân thường yêu cầu UBND phường xã cấp kèm theo một số bản sao để tiện sử dụng. Bản sao hộ tịch cấp từ sổ gốc được quy định hình thức tương tự bản chính về màu sắc, chất liệu giấy, còn nội dung chỉ khác là có thêm chữ “bản sao”. Tuy nhiên cũng giống như các loại giấy tờ, văn bản bằng tiếng Việt khác, người dân có quyền photocopy, yêu cầu cơ quan có thẩm quyền (theo quy định hiện hành là UBND phường, xã) chứng thực để sử dụng. Theo bà Ung Thị Xuân Hương - phó giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM, việc các trường học bắt buộc phụ huynh phải nộp bản sao khai sinh cấp từ sổ gốc, không chấp nhận bản photocopy từ bản chính có chứng thực là đòi hỏi vô lý, gây khó khăn cho người dân.
Năm 2008, Sở Tư pháp TP.HCM từng gửi văn bản cho Sở Giáo dục - đào tạo đề nghị các trường không bắt buộc học sinh nộp bản sao khai sinh từ sổ gốc, tránh gây thêm các thủ tục phiền hà cho phụ huynh.
Câu chuyện “sính” bản sao khai sinh từ sổ gốc, không chấp nhận bản được chứng thực sao y bản chính xem ra vẫn chưa kết thúc, và nỗi khổ của người dân về câu chuyện “bản sao” vẫn chưa chấm dứt.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 18/8/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.