Trong buổi sáng ngày 28/8/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Vietnamnet đưa tin: Thứ trưởng Ngoại giao Vatican khẳng định Tòa thánh mong muốn Vatican và Việt Nam nỗ lực thúc đẩy quan hệ song phương.
Bộ Ngoại giao cho hay Đại sứ Việt Nam tại Italia Đặng Khánh Thoại vừa có cuộc gặp đại diện Tòa thánh Vatican, Thứ trưởng Ngoại giao Ettore Balestrero tại Roma, để trao đổi các vấn đề trong quan hệ giữa Việt Nam và Vatican, trong đó có tình hình gần đây liên quan đến Giáo hội Công giáo Việt Nam.
Thay mặt Chính phủ Việt Nam, Đại sứ Đặng Khánh Thoại khẳng định chính sách nhất quán của Việt Nam là tôn trọng và bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng tôn giáo của công dân. Ông thông báo trong thời gian qua, được sự quan tâm của chính quyền các cấp, đồng bào Công giáo trong cả nước đã có đời sống tôn giáo ngày càng phong phú và tích cực.
Với Giáo hội Công giáo Việt Nam, vừa qua Chính phủ Việt Nam đã tạo thuận lợi cho các Giám mục Việt Nam thực hiện chuyến thăm định kỳ viếng mộ hai thánh Tông đồ Phero và Phaolo tại Vatican tháng 6/2009 và đồng ý để Giáo hội Công giáo Việt Nam tổ chức Năm Thánh 2010 nhân dịp kỷ niệm 50 năm thiết lập hàng giáo phẩm Việt Nam.
Đại sứ Đặng Khánh Thoại bày tỏ đồng tình với phát biểu của Giáo hoàng Benedict XVI trong cuộc gặp các Giám mục Việt Nam vừa qua ở Roma, trong đó Giáo hoàng đã kêu gọi người Công giáo Việt Nam góp phần vào sự nghiệp phát triển đất nước, coi đây là một “nghĩa vụ và đóng góp quan trọng vào lúc Việt Nam đang ngày càng rộng mở với cộng đồng quốc tế”.
Giáo hoàng đã nhắc nhở Giáo hội Công giáo Việt Nam về tinh thần “sống Phúc âm giữa lòng dân tộc” tại Thư chung 1980 của Hội đồng Giám mục Việt Nam, kêu gọi “một giáo dân tốt cũng là một công dân tốt” và khẳng định “Giáo hội hoàn toàn không tìm cách thay thế vai trò chính quyền”. Đại sứ Việt Nam bày tỏ mong muốn huấn dụ trên đây của Giáo hoàng sẽ góp phần quan trọng thúc đẩy Giáo hội Việt Nam đóng góp tích cực hơn vào công cuộc xây dựng đất nước.
Thứ trưởng Ngoại giao Vatican cảm ơn những thông tin mà Đại sứ Đặng Khánh Toại cung cấp, khẳng định Tòa thánh Vatican mong muốn hai bên sẽ nỗ lực hợp tác hơn nữa để thúc đẩy quan hệ song phương.
2. Báo Phụ nữ có bài: “Chính sách ưu đãi dành cho lao động nữ: Nhiều quy định không thực tế”. Theo báo, ngày 24/8 vừa qua, tại TP Hải Phòng, Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội đã chủ trì hội thảo "Thực hiện pháp luật về lao động đối với lao động nữ". Hội thảo thu hút sự tham gia của nhiều lao động nữ (LĐN), chủ sử dụng LĐ, nhà quản lý và chính quyền địa phương.
26 năm làm công nhân dệt thảm thuộc Công ty Cổ phần Hàng Kênh (Hải Phòng), chị Mai Anh Thư đã bày tỏ những trải nghiệm của mình: "LĐN như chúng tôi không được biết nhiều đến các chính sách LĐ ưu đãi với mình như: số ngày được nghỉ ốm hưởng BHXH, nghỉ thai sản, nghỉ chăm sóc con nhỏ, số ngày nghỉ khi đi khám thai, chế độ phụ cấp... Chúng tôi cũng không được học nghề dự phòng. Các chị em có con gửi trẻ hoặc mẫu giáo đều không được hỗ trợ tiền".
Nội dung phản ánh của chị Thư cũng là tình trạng khá phổ biến tại các doanh nghiệp (DN). Việc quy định về chế độ, chính sách ưu đãi với LĐN lại được các DN nhìn nhận như những gánh nặng tài chính và rủi ro cho họ. Chính vì vậy, đã dẫn đến tình trạng DN "lách" luật. Kết quả khảo sát về LĐN tại tỉnh Vĩnh Phúc và TP Hà Nội vừa qua cho thấy, tỷ lệ LĐN được ký hợp đồng LĐ tại các DN ngoài quốc doanh là 75%, tỷ lệ ký thỏa ước LĐ tập thể là 30%.
Nhiều LĐN tại tỉnh Vĩnh Phúc đã kiến nghị: Điều 42 Bộ luật Lao động quy định "nếu làm việc dưới 12 tháng, người LĐ không được DN trợ cấp thôi việc...", do đó, nhiều DN đã cho ký hàng loạt hợp đồng LĐ có thời hạn 12 tháng, đến tháng thứ 11 lại "gợi ý” cho người LĐ làm đơn xin nghỉ việc, sau vài ngày lại làm hồ sơ xin việc để ký hợp đồng mới. Như vậy, DN không phải trợ cấp thôi việc, miễn phải thực hiện các chế độ nâng bậc, nâng lương hàng năm. Ngay cả những khoản phụ cấp như: phụ cấp chuyên cần, phụ cấp chức vụ... mà DN cấp cho người LĐ thuộc diện trợ cấp thường xuyên, nhưng lại không ổn định, không thuộc diện phải ghi vào phụ lục hợp đồng LĐ nên DN thường tùy tiện, không công khai với người LĐ.
Phần lớn các DN xây dựng thang bảng lương chỉ bằng hoặc cao hơn mức lương tối thiểu một chút, hoặc chia nhỏ gói lương, tăng thưởng, thậm chí tiền thưởng cao hơn tiền lương rất nhiều để tránh phải đóng BHXH cho người LĐ vì mức đóng BHXH chỉ dựa trên mức lương tối thiểu chứ không theo thu nhập thực tế.
Một số DN còn trốn, nợ BHXH kéo dài, vì các chế tài hiện nay so với mức đóng chẳng thấm vào đâu. Mặt khác, các DN rất ít bị thanh tra vì lực lượng thanh tra chuyên ngành quá mỏng, thậm chí có nơi còn không thanh toán các chế độ ốm đau, thai sản cho người LĐ.
Giám đốc Công ty TNHH dệt may Việt Phương (Hải Phòng), bà Vũ Thanh Phương cho biết: "DN chúng tôi có hơn 200 công nhân, trong đó 80% là LĐN. Mặc dù chúng tôi đã cố gắng thực hiện mọi ưu đãi cho LĐN nhưng khi đề nghị xét giảm thuế thu nhập DN thì thủ tục lại quá rắc rối, khiến chi phí cho việc xin xét giảm còn cao hơn cả số tiền DN được giảm".
Ông Phạm Ngọc Tiến, Vụ trưởng Vụ Bình đẳng giới, Bộ LĐ-TB-XH thừa nhận, vẫn còn khoảng cách giữa những quy định của chính sách pháp luật và thực tiễn, nên LĐN không thực sự được thụ hưởng. Điển hình như chính sách miễn giảm thuế đối với DN có sử dụng nhiều LĐN, nhưng đến nay, chỉ có hai tỉnh là Nghệ An và Bình Định triển khai. Theo các quy định về giảm thuế cho các DN sử dụng nhiều LĐN thì các khoản chi hợp lý cho LĐN được trừ để tính thu nhập chịu thuế (nhưng không mang tính bắt buộc). Trong khi đó, khi chi thêm thì DN phải thực hiện thủ tục rườm rà để đề nghị xét giảm thuế. Do vậy, các DN thường chọn cách không chi thêm cho LĐN.
Đại diện một DN da giày tại Hải Phòng cũng đưa ra những khó khăn của mình khi không tổ chức được nhà ở cho công nhân, nhà trẻ, trường mầm non cho con LĐN. Bởi lẽ, DN không có quỹ đất, nên không thể tổ chức thực hiện quy định này. Những việc trên là trách nhiệm của các nhà quản lý địa phương. Nếu DN thực hiện nghiêm ngặt các quy định trên thì giá thành sản phẩm "đội lên", DN không cạnh tranh nổi, dẫn đến tâm lý không muốn nhận LĐN, lại gây thêm bất lợi cho NLĐ.
Theo ông Tiến, giải pháp cơ bản nhất mà ngành LĐ-TB-XH cần nhanh chóng thực hiện là các chính sách về việc làm và bảo trợ XH. Trong thời gian tới, cần hướng vào giải quyết các vấn đề thất nghiệp và thiếu việc làm, giải quyết các ảnh hưởng đối với LĐ không có tay nghề mà số đông là nữ.
3. Báo điện tử Công thương đưa tin: Thủ tướng Chính phủ vừa ký Quyết định phê duyệt danh sách thành viên Ban Chỉ đạo Trung ương về chính sách nhà ở và thị trường bất động sản.
Theo đó, Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải làm Trưởng ban. Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo là Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Hồng Quân.
15 Ủy viên Ban Chỉ đạo gồm lãnh đạo các bộ Xây dựng, Kế hoạch và Đầu tư, Tài nguyên và Môi trường, Tài chính, Tư pháp, Nội Vụ, Lao động-Thương binh và Xã hội, Công Thương, Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Văn phòng Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài: “Cần mở rộng diện công bố bản án”. Theo báo, việc công bố bản án giúp công khai, minh bạch hoạt động của cơ quan xét xử và tạo tiền đề phát triển án lệ.
Một nghiên cứu về phương pháp, quy trình và tiêu chí phổ biến bản án tại Việt Nam đã được công bố trong buổi hội thảo hôm qua (27-8) dưới sự tài trợ và phối hợp của Cơ quan Phát triển Đan Mạch (DANIDA) với TAND tối cao.
Theo báo cáo, nhu cầu về công bố bản án, nhất là các quyết định giám đốc thẩm của TAND tối cao là rất lớn. Gần 53% thẩm phán, 49% hội thẩm nhân dân tòa huyện trả lời là vẫn thường tham khảo các bản án về vụ việc tương tự trước khi ra quyết định giải quyết vụ án mà mình thụ lý. Tỷ lệ này là khá cao nếu so với hình thức “thỉnh thị án” của lãnh đạo tòa. 68% thẩm phán và chỉ 37% hội thẩm cho biết họ có tham khảo ý kiến của lãnh đạo tòa mình và tòa cấp trên trước khi ra quyết định giải quyết vụ án.
Nghiên cứu cũng cho thấy sinh viên, giảng viên các trường luật, giới luật sư có nhu cầu rất lớn trong tìm hiểu các bản án.
Tuy nhiên, theo TS Hoàng Ngọc Giao (Đại học Quốc gia Hà Nội), tòa án rất ngại công bố bản án của mình. Một lý do là không ít bản án chưa thực sự chuẩn mực về áp dụng pháp luật. Chỉ một số ít tòa địa phương như TP. HCM vì mong muốn tự thân của các thẩm phán trong cơ quan, gần đây bắt đầu lựa chọn những phán quyết hay lên mạng nội bộ cho cán bộ nghiên cứu, tham khảo.
Thực tế, việc công bố bản án còn là đòi hỏi mang tính bắt buộc trong các cam kết quốc tế của Việt Nam. Vì thế, Nghị quyết 49 về chiến lược cải cách tư pháp đến 2020 đã yêu cầu TAND tối cao phải “từng bước công bố các bản án, ngoại trừ các bản án hình sự có liên quan đến các tội phạm quốc gia hoặc thuần phong mỹ tục”. Theo nghị quyết, “TAND tối cao có nhiệm vụ tổng kết kinh nghiệm xét xử, hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật, phát triển án lệ và xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm”. Trên tinh thần đó, thời gian qua, TAND tối cao đã lần lượt xuất bản các tập quyết định giám đốc thẩm của Hội đồng thẩm phán TAND tối cao các năm 2003-2006. Tổng cộng 258 quyết định giám đốc này vừa được in thành sách, vừa đưa lên trang web của TAND tối cao.
Nhóm nghiên cứu đề xuất trong năm nay, TAND tối cao cần công bố các phán quyết giám đốc của Tòa kinh tế, mà bắt đầu bằng 46 quyết định trong giai đoạn 2003-2007. Sang năm 2010 tiếp tục mở rộng sang các quyết định giám đốc của Tòa hình sự, Tòa dân sự TAND tối cao. Và đến 2011 thì công bố tất cả quyết định giám đốc của cả Hội đồng thẩm phán và năm tòa chuyên trách kinh tế, dân sự, hình sự, lao động và hành chính.
2. Báo Nhân dân đưa tin: Tiếp tục chuyến thăm và làm việc tại Lâm Ðồng, ngày 27-8, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã có buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh Lâm Ðồng về tình hình thực hiện Nghị quyết 49/NQ-T.Ư của Bộ Chính trị về chiến lược cải cách tư pháp; thăm và nói chuyện với cán bộ, giảng viên, học viên, chiến sĩ, công nhân viên Học viện Lục quân; Công an tỉnh và Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Lâm Ðồng.
Tại buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh Lâm Ðồng, Chủ tịch nước biểu dương những nỗ lực của cán bộ và nhân dân tỉnh Lâm Ðồng đạt được trong thời gian qua. Dù tình hình kinh tế thế giới và trong nước gặp nhiều khó khăn nhưng Lâm Ðồng vẫn có bước phát triển khá tốt; an ninh, quốc phòng được giữ vững; chú trọng chăm lo đời sống nhân dân. Tuy vậy, địa phương vẫn còn nhiều khó khăn, chưa có điều kiện để phát huy hết những tiềm năng, thế mạnh. Chủ tịch nước đánh giá Lâm Ðồng là tỉnh đã triển khai Nghị quyết 49/NQ-T.Ư nghiêm túc, sâu rộng; chất lượng hoạt động của các cơ quan tư pháp có tiến bộ; công tác cán bộ được tăng cường, cơ sở vật chất được đầu tư. Chủ tịch nước hoan nghênh tỉnh Lâm Ðồng đã quan tâm công tác đào tạo cán bộ tư pháp. Bồi dưỡng chuyên môn, chính trị, ngoại ngữ cho đội ngũ cán bộ là rất cần thiết trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, các cơ quan tư pháp Lâm Ðồng còn nhiều tồn tại; trong đó, chất lượng điều tra, truy tố, xét xử hạn chế. Các hoạt động bổ trợ tư pháp tuy đã được tăng cường nhưng còn chậm và chưa đáp ứng nhu cầu.
Chủ tịch nước nhấn mạnh, Nghị quyết 49/NQ-T.Ư của Bộ Chính trị mang tính chiến lược, định hướng cho hoạt động tư pháp trong thời gian lâu dài, vì vậy, cần phải nghiên cứu, nắm vững, từ đó có những bước thực hiện hợp lý; quán triệt tốt hơn trong các cấp ủy đảng, các cơ quan và nhân dân. Các cấp ủy đảng và các cơ quan tư pháp cần hiểu đúng và thực hiện đúng việc lãnh đạo của Ðảng trong cải cách tư pháp đó là Ðảng lãnh đạo về chủ trương, đường lối, về công tác tổ chức để nâng cao chất lượng cán bộ, nâng cao hiệu quả về hoạt động tư pháp trên tinh thần dân chủ, thượng tôn pháp luật... chứ không trực tiếp can thiệp vào công tác chuyên môn, không can thiệp vào từng vụ án cụ thể... Trước hết, tỉnh phải tập trung đầu tư cơ sở vật chất; có chính sách đối với cán bộ tư pháp. Chủ tịch nước lưu ý tỉnh Lâm Ðồng cần quan tâm sâu sắc đến công tác đào tạo nguồn nhân lực tư pháp. Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật trong nhân dân, nhất là người dân vùng sâu, vùng xa. Chú trọng công tác xây dựng Ðảng. Cán bộ tư pháp phải vững vàng, quan điểm phải đúng đắn, thi hành nhiệm vụ phải thượng tôn pháp luật. Phải trong sạch, vững mạnh mới bảo đảm chất lượng hoạt động tư pháp...
Chiều cùng ngày, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã đến thăm và nói chuyện với cán bộ, chiến sĩ Học viện Lục quân Ðà Lạt, Bộ Chỉ huy Quân sự và Công an tỉnh Lâm Ðồng. Tại Học viện Lục quân, sau khi dâng hương Chủ tịch Hồ Chí Minh, trồng cây lưu niệm, Chủ tịch nước đã nói chuyện với cán bộ, giảng viên, học viên, chiến sĩ, công nhân viên học viện. Sau khi phân tích tình hình trong nước, thế giới, Chủ tịch nước căn dặn tập thể Học viện Lục quân phải giữ vững quan điểm lập trường, luôn luôn đề cao cảnh giác trước âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù, kỷ luật nghiêm, nghiên cứu, đào tạo, huấn luyện tốt, sẵn sàng cầm chắc tay súng bảo vệ Tổ quốc. Bên cạnh xây dựng và nâng cao năng lực tổ chức đảng, học viện phải thấm nhuần tư tưởng xây dựng thế trận lòng dân, chiến tranh nhân dân. Chủ tịch nước nhấn mạnh, cùng với tinh thần sẵn sàng chiến đấu cao, Học viện Lục quân nói riêng, quân đội ta nói chung, cần phải xây dựng thành một quân đội ngày càng hùng mạnh, chính quy, hiện đại, đóng vai trò nòng cốt trong việc giữ vững độc lập, chủ quyền, ổn định đất nước, làm điểm tựa cho mục tiêu cao cả: "dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh"...
3. Báo Đại đoàn kết đưa tin: Theo sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương phải tiếp tục đơn giản hóa 30% thủ tục hành chính hiện hành thông qua việc loại bỏ các qui định không cần thiết, không hợp lý, không hợp pháp theo đề án 30 của Chính phủ. Qua công bố của các bộ ngành và các địa phương thì tổng số thủ tục hành chính đã được đơn giản hóa thủ tục hành chính theo đề án 30 của Chính phủ lên đến hơn 5.500 thủ tục và số lượng văn bản qui định thủ tục hành chính hơn 7.641 văn bản. Những lĩnh vực nhạy cảm liên quan đến dân như: thuế vụ, địa chính, hải quan, hộ khẩu... đã được cải chính đơn giản đang được người dân, doanh nghiệp hoan nghênh.
Người dân tiếp nhận được thông tin này rất vui mừng, cho rằng như thế mới là nền hành chính vì dân! Tuy vậy, người dân cũng như doanh nghiệp vẫn còn bị hành bởi những thủ tục vô lý mà các ngành, các địa phương chưa muốn dứt bỏ chỉ vì lợi ích cục bộ. Nhiều bộ, ngành, địa phương vẫn cứ muốn bảo vệ cơ chế “xin, cho” vì quyền lợi riêng là điều mà người dân cũng như doanh nghiệp cứ mãi nói nhưng chưa thấm vào đâu. Việc bãi bỏ và đơn giản hóa các thủ tục hành chính chưa xuất phát từ việc tôn trọng dân mà còn đang chạy theo sự vụ, nói đến đâu làm đến đó... Một điển hình về cải cách thủ tục hành chính mà người dân hết sức hoan nghênh là việc Chính phủ mở rộng cửa cho các đơn vị viễn thông tham gia thị trường đã góp phần kéo giá cước viễn thông xuống thấp. Kể từ khi Chính phủ cho Beeline tham gia thị trường thì 3 đại gia trong lĩnh vực viễn thông là Viettel, Mobiphone và Vinaphone buộc phải tuyên bố giảm giá cước và tăng hình thức khuyến mãi nhờ đó người dân được thụ hưởng dịch vụ với giá rẻ..
Người dân vẫn luôn mong đợi Chính phủ, các bộ, ngành và các địa phương tiếp tục đơn giản hóa thủ tục hành chính để dân bớt khổ!
Trên đây là điểm báo sáng ngày 28/8/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ./.