Trong buổi sáng ngày 27/5/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Sài Gòn giải phóng có bài Buông lỏng quản lý đất đai, công sản: Mảnh đất màu mỡ nuôi dưỡng tham nhũng, lãng phí của Lê Như Tiến (Ủy viên Thường trực UB Văn hóa, giáo dục, TTN của Quốc hội). Bài báophản ánh: Quản lý đất đai là một chế định hết sức quan trọng trong Luật đất đai được Quốc hội khóa XI thông qua tại kỳ họp thứ tư. Luật đã xác định: “Nhà nước thực hiện quyền đại diện chủ sở hữu toàn dân về đất đai và thống nhất quản lý nhà nước về đất đai”. Luật còn ghi rõ chế tài: “Người nào thiếu trách nhiệm trong quản lý, để xảy ra vi phạm pháp luật về đất đai gây thiệt hại đến tài nguyên đất đai thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự”. Quy định trên cho thấy tính nghiêm minh của pháp luật.
Song trên thực tiễn, công tác quản lý đất đai hiện nay còn có khoảng cách rất xa so với các quy định của luật. Theo báo cáo mới nhất đề ngày 26-3-2009 của Tổng cục Quản lý đất đai thuộc Bộ Tài nguyên-Môi trường: Tình hình quản lý, sử dụng đất hiện nay còn nhiều bất cập, quản lý chưa chặt chẽ, sử dụng kém hiệu quả, còn để xảy ra nhiều tiêu cực. Trong số 7.507.318 ha đất nhà nước giao cho các tổ chức, thì có tới hàng trăm ngàn hécta đất sử dụng không đúng mục đích, bị lấn chiếm, cho thuê, cho mượn trái phép, chuyển nhượng trái pháp luật, thậm chí còn dùng “ma thuật” biến đất công thành đất tư, ở nhiều nơi đất bị hủy hoại, hoang hóa...
Tình trạng buông lỏng quản lý đất đai đã gây nên những hiệu ứng xã hội bất thuận, đó là trên 80% ý kiến kiến nghị của cử tri và hơn 85% đơn thư khiếu nại tố cáo thuộc về lĩnh vực đất đai, nhà cửa, đền bù, giải phóng mặt bằng.
Do bức xúc của cử tri, do những cảnh báo của dư luận xã hội và sự phản ánh đa chiều của các phương tiện thông tin đại chúng, trong những ngày đầu tháng 5 này, UBND TP Hà Nội đã đề xuất thu hồi 104 cơ sở nhà đất sử dụng không đúng mục đích, kém hiệu quả hoặc vi phạm các quy định về pháp luật để bán đấu giá nộp ngân sách nhà nước hoặc được chuyển mục đích sử dụng cho các công trình phúc lợi xã hội.
Tình trạng quản lý công sở, nhà công vụ, nhà biệt thự cũng diễn ra tương tự: Hàng trăm ngàn mét vuông trụ sở cơ quan, hàng ngàn nhà biệt thự tại các đô thị lớn bị “biến dạng” nghiêm trọng, đang trở thành “chung cư” chắp vá, cơi nới, manh mún, thiếu thẩm mỹ, khối tài sản khổng lồ hữu hình và là di sản văn hóa kiến trúc của nhà nước đang bị xâm hại, bị chiếm dụng trái pháp luật.
Giá như Chính phủ chỉ đạo quyết liệt để thu hồi số “đất vàng”, “nhà ngọc” đang hàng ngày hàng giờ ngang nhiên bị chiếm đoạt, bị sử dụng sai mục đích, hoặc hàng ngàn hécta đất bị hoang hóa do hậu quả của các dự án treo “xuyên thế kỷ” để đưa vào đấu giá quyền sử dụng đất nộp ngân sách nhà nước thì chúng ta không bị tổn thất tài sản công nhiều đến như thế.
Lỏng lẻo trong quản lý đất đai và tài sản công gắn liền với đất không những gây thất thoát lãng phí nguồn lực to lớn của xã hội mà còn là mảnh đất màu mỡ nuôi dưỡng tham nhũng, lãng phí, là môi trường tha hóa cán bộ công chức, là nguyên nhân làm hỏng, làm mất cán bộ và là thách thức lớn trong việc thực thi pháp luật về phòng chống nham nhũng, thực hành tiết kiệm chống lãng phí, luật quản lý, sử dụng tài sản nhà nước mà Quốc hội mới ban hành.
Hơn lúc nào hết, chúng tôi đề nghị Chính phủ, các cơ quan chức năng của Chính phủ ráo riết vào cuộc, tổng rà soát lại toàn bộ quỹ đất, quỹ nhà, tài sản công trên cả nước, có các giải pháp trước mắt và lâu dài, chấn chỉnh sai phạm, lập lại trật tự trên mặt trận này. Đặc biệt là cần xác định rõ “địa chỉ” của trách nhiệm thuộc về cá nhân, cơ quan nào thay cho cụm từ “chúng ta” lâu nay vẫn thường dùng trong các báo cáo.
2. Báo điện tử Vietnamnet phản ánh: Lắng nghe ý kiến của các ĐBQH trong buổi thảo luận tại hội trường, ngày 26/5, có thể thấy một số nét chung, như quan điểm của các ĐB về gói kích cầu, bội chi ngân sách v.v. Đặc biệt, một câu nói được nhiều ĐB nhắc lại: “Tôi nhất trí về căn bản với Báo cáo bổ sung của Chính phủ về tình hình thực hiện kế hoạch kinh tế xã hội năm 2008 và triển khai nhiệm vụ những tháng đầu năm 2009”.
Ngay từ phát biểu khai mạc, Phó Chủ tịch QH Nguyễn Đức Kiên đã nhấn mạnh: “Do quỹ thời gian và theo quy chế, cho phép mỗi vị đại biểu phát biểu không quá 7 phút, ngắn hơn thì càng tốt, đi thẳng vào vấn đề và bớt thưa gửi, những thủ tục không cần thiết”. Các đại biểu QH đã quán triệt tinh thần này tương đối sâu sắc, ít nhất là về hình thức: Ngoại trừ một trường hợp còn thưa gửi đầy đủ, các đại biểu đều nhanh chóng đọc tham luận ngay sau câu “Kính thưa QH” và kết thúc với lời cám ơn gọn ghẽ. Việc bớt được phần “danh mục kính thưa” này hẳn là một điểm mới so với nhiều cuộc họp, và giúp QH dành thêm được thời gian cho các vấn đề hệ trọng hơn.
Tiếc là, bên cạnh ưu điểm đó, nhiều đại biểu cũng tạo một cảm giác “về căn bản… giống nhau”. Chẳng hạn, đa số đại biểu đều nói về gói kích cầu, nhưng không nhiều ý mới ngoài những điều báo chí và giới kinh tế đã nêu từ lâu: đề nghị Chính phủ tăng cường giám sát, thực hiện minh bạch hóa… Có đại biểu dùng cả nửa bài phát biểu để nói về một chuyện “khổ lắm, biết rồi…”: vấn đề ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu đối với nền kinh tế nước ta và các doanh nghiệp Việt Nam. Dành tới một nửa thời gian cho phép (7 phút) để phân tích tình hình thị trường, dựa trên tư liệu do báo chí cung cấp, e là việc chưa đúng vai đối với một đại biểu QH, và không cần thiết đối với một phiên họp QH.
Trên thực tế, và về nguyên tắc, đại biểu QH không có nghĩa vụ phải “hiến kế” cho Nhà nước và cho hành pháp. Nhưng quả thật, cũng cần thảo luận với nhiều ý mới hơn, vì thời gian thảo luận có hạn. Thêm vào đó, đại biểu có thể tiến xa hơn một bước so với báo chí, bằng cách nêu cụ thể vấn đề và gợi ý, đề xuất phương hướng, giải pháp khắc phục.
Thường thì dân chúng cần đại biểu QH để nói lên sự “không nhất trí” với các chính sách của Nhà nước, chứ không phải để bày tỏ sự “nhất trí”. Nhất là khi thời gian phát biểu có hạn, các đại biểu càng chỉ nên nhấn mạnh vào những bức xúc của người dân. Còn chuyện biểu dương, khen ngợi và tỏ nỗ lực chấp hành, ủng hộ Chính phủ, có lẽ nên để vào dịp khác. Thay vì những câu “không vì A mà không thực hiện B, nhưng cũng không vì thực hiện B mà bỏ quên A”, QH cần lắm những ý kiến mang tính chất vấn, quyết liệt và cụ thể: có, hay không?
Đại biểu Nguyễn Minh Thuyết gây ấn tượng với cử tọa bằng các ý kiến như vậy: “Tôi rất phấn khởi nghe một đại biểu QH ở tỉnh Tây Nguyên nói là dự án sẽ nộp 500 tỷ vào cho địa phương và 1.000 công nhân sẽ được đi đào tạo. Chúng tôi xin đề nghị QH ghi nhận lại tất cả những con số đó, vài năm nữa chúng ta kiểm tra lại xem có đúng như thế không”. Cũng ông Thuyết gọi hành động không đưa dự án bô-xít ra QH bằng một từ nảy lửa: lách luật!
Thẳng thắn không kém ông Thuyết, đại biểu Dương Trung Quốc nhận xét: “Chúng ta đang đứng trước những thách đố cho một sự nghiệp lâu dài và chiến lược là phải bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và lãnh hải quốc gia… Báo cáo của Chính phủ chưa tương xứng với độ nóng của tình hình thực tiễn… QH cần được Chính phủ cung cấp đầy đủ thông tin để thực hiện sự giám sát cũng như tạo sự đồng thuận của nhân dân trên lĩnh vực sống còn này”.
Giá như tất cả các đại biểu đều đứng từ góc độ của nhân dân, bám lấy nỗi lòng và những bức xúc của người dân, mà bày tỏ quan điểm như vậy… Thì các cuộc thảo luận ở hội trường thậm chí sẽ còn là dịp để đại biểu QH nâng cao trình độ và bản lĩnh chính trị để tiến tới xây dựng một QH hiệu quả hơn.
3. Báo Hà Nội mới phản ánh: 7h30 sáng 26/5, tàu chở dầu thành phẩm thuộc PV Oil Shipping đã tiếp nhận 5.000 m3 dầu hỏa đầu tiên tại nhà máy Lọc dầu Dung Quất, đưa đi tiêu thụ tại thị trường phía Nam.
Ngày 28/5, tàu dầu sản phẩm sẽ vận chuyển dầu hỏa về tổng kho xăng dầu của PV Oil tại Vũng Tàu. Sau đúng 3 tháng kể từ ngày cho ra dòng sản phẩm đầu tiên của nhà máy lọc dầu Dung Quất, nhà máy đã xuất hơn 2.000 tấn dầu DO đưa ra tiêu thụ ở miền Trung và hơn 7.000 tấn dầu diesel tiêu thụ trên cả nước. Dự kiến, vào đầu tháng 6, nhà máy sẽ cho ra đời xăng A90, A92 và A95.
Theo chỉ đạo của Chính phủ, giá bán các sản phẩm của nhà máy Lọc dầu Dung Quất phải đảm bảo 3 nguyên tắc: bám sát giá thị trường, mức giá không ảnh hưởng đến nguồn thu của các đối tác trong Xí nghiệp Liên doanh Vietsopetro và phải đảm bảo cho nhà máy hoạt động bình thường, tức là có lãi để đảm bảo cho việc bán cổ phần vào năm 2010.
Báo cũng có bài Giám đốc Sở GT-VT phải thành thạo ngoại ngữ, vi tính. Bài báo phản ánh: Đó là một trong những điều kiện để trở thành giám đốc sở GT-VT các tỉnh, thành phố được quy định tại Thông tư số 04/2009/TT-BGTVT do Bộ GT-VT vừa ban hành.
Theo đó, giám đốc sở GT-VT phải tốt nghiệp đại học GT-VT hoặc đại học chuyên ngành khác liên quan tới lĩnh vực này; thành thạo một ngoại ngữ thông dụng ở trình độ C; sử dụng thành thạo máy vi tính. Với các tỉnh có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số, khuyến khích học và sử dụng tiếng dân tộc thiểu số. Trước khi được bổ nhiệm, giám đốc sở phải có ít nhất 5 năm công tác trong ngành GT-VT, trong đó có 3 năm làm công tác quản lý về lĩnh vực này. Thông tư này sẽ có hiệu lực từ 22-6-2009.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Dân trí điện tử phản ánh:Sáng nay 26/5, UBND Quận Đống Đa đã chỉ đạo Trưởng phòng Nội vụ, Tư pháp quận xuống phường Trung Tự xác minh vụ việc “Phường “thiếu chính xác, dân mất biệt thự tiền tỷ” (Điểm tin ngày 26/5/2009).
Trao đổi với PV Dân trí, ông Trần Đức Học, Chủ tịch UBND quận Đống Đa cho biết, sau khi được báo cáo vụ việc Phường “thiếu chính xác”, dân mất biệt thự tiền tỷ, UBND quận Đống Đa đã giao Trưởng phòng Nội vụ, Tư pháp xuống phường Trung Tự tìm hiểu, xác minh và làm rõ vụ việc trên. Ông Học khẳng định: “Tùy theo tính chất, mức độ của vụ việc đến đâu UBND quận sẽ xử lý nghiêm đến đấy. Sẽ không có chuyện bao che cho cán bộ cấp dưới khi có sai phạm”.
Được biết, cũng trong ngày hôm nay đại tá Phan Quốc Thắng - “nạn nhân” của vụ việc trên - tiếp tục có nhiều đơn tố cáo ông Nguyễn Ngọc Phương, Phó Chủ tịch UBND phường Trung Tự gửi đến các cơ quan báo chí và Công an để làm rõ thêm nhiều tình tiết liên quan tới vụ việc này.
2. Báo An ninh thủ đô có bài Không bỏ lọt tội, không gây khó khăn cho công tác tố tụng. Bài báo phản ánh: Một vấn đề quan trọng được Quốc hội bàn thảo là bổ sung, sửa đổi một số điều luật trong Bộ luật Hình sự. Phóng viên ANTĐ đã phỏng vấn bà Lê Thị Thu Ba - Chủ nhiệm ủy ban Tư pháp của Quốc hội về vấn đề nêu trên.
- PV: Trong kỳ họp này, Quốc hội bàn về sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự, theo bà, những vấn đề gì là trọng tâm cần bàn thảo?
- Bà Lê Thị Thu Ba: Những điều luật đang có những vướng mắc trong thực tiễn áp dụng và những vấn đề nảy sinh trong tình hình mới mà luật chưa có, cần phải sửa đổi, bổ sung. Mặt khác, cũng nhằm phù hợp với một số công ước và hiệp định quốc tế Việt Nam đã tham gia và ký kết thực hiện trong điều kiện hội nhập của nước ta với thế giới.
- PV: Có nên áp dụng mức án tử hình đối với tội danh vận chuyển, tàng trữ trái phép các chất ma túy không, thưa bà?
- Bà Lê Thị Thu Ba: Nếu chỉ đơn thuần là vận chuyển trái phép chất ma túy thì không nên áp dụng khung hình phạt cao nhất. Bởi có người do thiếu hiểu biết pháp luật, nên bị tội phạm mua bán ma túy lợi dụng thuê vận chuyển và nhận tiền công. Nếu vận chuyển nhằm mục đích mua bán trái phép chất ma túy, thì quy vào tội mua bán và áp dụng hình phạt tử hình ở tội mua bán trái phép chất ma túy.
- PV: Liên quan đến tội phạm môi trường, đã có ý kiến nên hợp nhất 3 điều 182, 183, 184 - Bộ luật Hình sự thành điều 182 về tội gây ô nhiễm môi trường, bà nhận xét như thế nào về ý kiến trên?
- Bà Lê Thị Thu Ba: Hợp nhất là phù hợp, quan trọng nhất là làm sao cho việc cấu thành cơ bản và quy định đủ được các hành vi sẽ không bỏ lọt tội và cũng không gây khó khăn cho việc truy cứu, điều tra truy tố và xét xử tội phạm môi trường. Việc hợp nhất 3 điều 182, 183, 184 - Bộ luật Hình sự thành điều 182 cũng không gây ảnh hưởng gì đến luật và nên nhập lại để quy định điều luật phù hợp với các hành vi phạm tội của đối tượng phạm tội.
- PV: Một vấn đề cũng được quan tâm là 2 loại tội danh tham ô tài sản và nhận hối lộ trong Bộ luật Hình sự vẫn được đề nghị áp dụng hình phạt tử hình, ý kiến của bà như thế nào về vấn đề này?
- Bà Lê Thị Thu Ba: Đây là 2 tội trong nhóm tội tham nhũng và trong tình hình hiện nay, tội phạm tham nhũng chưa được đẩy lùi, ngày càng phức tạp, tác hại của nó rất lớn, làm xói mòn lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chính quyền. Do vậy, chưa nên bỏ hình phạt tử hình với 2 loại tội danh nêu trên với quan điểm mang tính chất răn đe, phòng ngừa là chính.
- PV: Theo bà trong số các tội danh được đề nghị bỏ mức hình phạt cao nhất có nên bỏ loại tội danh nào không, hay vẫn duy trì thực hiện?
- Bà Lê Thị Thu Ba: Quốc hội đã cân nhắc rất kỹ về vấn đề này, căn cứ vào mấy yếu tố như bỏ hình phạt tử hình theo chủ trương giảm dần áp dụng mức hình phạt cao nhất cho phù hợp với xu thế tiến bộ của thế giới, nhưng đồng thời cũng phải xem xét một khía cạnh khác là đáp ứng được yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm của nước ta, nhất là căn cứ vào tình hình kinh tế xã hội của đất nước, tình hình ANCT - TTATXH của đất nước. Trong quá trình xây dựng, sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự đã thể hiện quan điểm giảm bớt hình phạt tử hình. Lần này, Chính phủ trình Quốc hội 17 loại tội danh đề nghị bỏ hình phạt tử hình. Sau khi Quốc hội xem xét, cân nhắc và bổ sung, đến thời điểm này đa số ý kiến tán thành bỏ hình phạt tử hình đối với 8 loại tội danh.Tuy nhiên, đây vẫn chỉ là những vấn đề đang đặt trên bàn nghị sự và các đại biểu còn đang thảo luận. Quyền quyết định cuối cùng là ở các đại biểu quốc hội.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 27/5/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.