Trong buổi sáng ngày 25/3/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Vietnamnet phản ánh: Sau những bức xúc của doanh nghiệp về sự bất hợp lý của quy định giờ cao điểm tính giá điện, chiều 24/3, Thứ trưởng kiêm người phát ngôn của Bộ Công Thương, ông Bùi Xuân Khu đã trao đổi với VietNamNet về vấn đề này.
Trước đây, giờ cao điểm chỉ là buổi tối, từ 18h-22h hàng ngày. Tại sao Bộ Công Thương lại đổi sang thành giờ buổi sáng, là lúc công nhân làm việc hiệu quả nhất?
Quyết định của Thủ tướng đã cho phép tăng giá điện bình quân lên mức 8,92%, ở mức 948,5đồng/kWh. Nhưng trong đó, 50kWh đầu vẫn phải giữ được giá thấp như trước, đồng thời, vẫn phải điều tiết giá điện cho khu vực nông thôn thấp hơn mức giá điện bình quân của cả nước. Nếu không tính giá điện cẩn thận, sau khi tăng giá điện thì tiền điện thu về không tăng được bao nhiều, không thoả mãn được nhu cầu đầu tư của ngành điện.
Khi đi khảo sát các nước xung quanh như Trung Quốc, Thái Lan, họ cũng đặt giờ cao điểm là 2 khoảng thời gian buổi tối và buổi sáng. Ví dụ, mỗi ngày ta chỉ có 10 tỷ kWh, nửa đêm chỉ dùng có 5 tỷ kWh nhưng buổi sáng lại dùng tới 15 tỷ kWh. Công suất lưới điện buổi sáng không đáp ứng được. Nếu không đẩy giá điện lên vào thời gian này để ngươi dân tiết kiệm, các doanh nghiệp sẽ không lựa giờ thấp điểm để sử dụng thì sẽ gây thiếu điện. Do vậy, quy định giờ cao điểm là một biện pháp để điều hoà lưới điện toàn quốc, giữ việc tăng giá điện đúng theo quyết định của Thủ tướng, đảm bảo lợi ích, đầu tư, phát triển lâu dài của ngành điện. Nếu không, chúng ta sẽ lại thiếu điện.
Cá nhân ông có thấy, quy định này là khó cho doanh nghiệp?
Lúc đầu, tôi cũng nghĩ, trong bối cảnh khủng hoảng, kinh tế khó khăn thì mình không nên tăng giá điện cao vào buổi sáng. Nhưng khi tính tỉ mỉ thì không tăng không được, trước sau gì cũng phải tăng. Vì chính buổi sáng là lúc sử dụng nhiều điện nhất nhưng vì thiếu điện, phải hạn chế dùng giờ đó để giảm bớt việc thiếu điện. Chỉ khi thừa điện thì giá cao điểm thấp điểm mới bằng nhau. Các nước đều làm như thế.
Thưa ông, trước mắt Bộ Công Thương có tạm dừng áp dụng giá điện giờ cao điểm để bảo vệ lợi ích cho doanh nghiệp?
Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng đang đi miền Tây đã gọi điện về cho tôi nói cần dừng ngay việc áp dụng giờ cao điểm sáng vì các tỉnh phản ánh khó khăn. Thế nhưng, sáng nay (24/3), tôi họp ở Văn phòng Chính phủ thì Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải cũng đã có ý kiến, giá điện áp theo giờ sử dụng là một chủ trương lớn, nếu vội vàng quyết định thì chưa thấu đáo. Nếu chỉ có 1-2 doanh nghiệp kêu mà xử lý điều chỉnh ngay cho cả hệ thống điện thì chưa khách quan. Đây là chủ trương của Chính phủ, nếu chưa báo cáo Thủ tướng mà chúng tôi xử lý ngay thì sẽ là vượt thẩm quyền. Hơn nữa, nếu giá điện giờ cao điểm mà giảm xuống thì nghĩa là giá điện bán bình quân sẽ không còn là 948,5đ/kWh nữa, mà sẽ là chỉ còn 920-930đ/kWh. Như thế là không đúng với quyết định về tăng giá điện của Thủ tướng.
Vậy, dự kiến Bộ Công Thương sẽ xử lý việc này thế nào?
Thủ tướng đã có ý kiến chỉ đạo chúng tôi việc này rồi. Cứ để các doanh nghiệp, địa phương sử dụng theo quy định mới trong 1 tháng đầu đã, rồi sau đó, Nhà nước mới đi kiểm tra, giám sát, thống kê để có căn cứ thực tiễn xử lý. Hết tháng 3 này, chúng tôi sẽ tính xem, chênh lệch chi phí tiền điện với tháng trước là bao nhiêu.
Doanh nghiệp nào gánh được thì không lo, còn doanh nghiệp nào không gánh được tác động thì sẽ phải có biện pháp tháo gỡ cho họ. Chúng tôi cũng sẽ chỉ đạo các Sở Công Thương phải phối hợp kiểm tra vấn đề này, sau đó, Bộ Công Thương mới có cơ sở thực tiễn để trình tới Thủ tướng xem xét, quyết định.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Văn phòng Chính phủ hôm 24-3 phát đi dự thảo nghị định về kiểm soát thủ tục hành chính (TTHC) để lấy ý kiến người dân trước khi trình Chính phủ. Theo đó, Văn phòng Chính phủ (cơ quan soạn thảo) đề xuất lập một cơ quan kiểm soát và tổ chức đăng ký TTHC trên toàn quốc trực thuộc Văn phòng Chính phủ. Trước mắt, tổ công tác chuyên trách về cải cách TTHC mà Thủ tướng thành lập hồi tháng 4-2008 sẽ đảm đương nhiệm vụ này cho đến hết năm 2010.
Theo dự thảo, các bộ trưởng, chủ tịch tỉnh khi soạn thảo TTHC phải lấy ý kiến cơ quan kiểm soát. Cũng theo dự thảo, mọi thông tin về TTHC liên quan đến cá nhân, tổ chức phải được công khai đầy đủ, thường xuyên, dễ hiểu, dễ tiếp cận, khai thác và sử dụng. Khi triển khai TTHC phải đảm bảo quyền được phản ánh, kiến nghị của xã hội với thủ tục đó. Văn phòng Chính phủ cũng đề nghị xây dựng hệ cơ sở dữ liệu quốc gia về TTHC, tất cả sẽ được vận hành trên môi trường Internet để thuận lợi cho quản lý, tra cứu.
3. Báo Lao động phản ánh: Ngày 24.3, Bộ Tài chính cho biết, đã ban hành thông tư số 56/2009/TT-BTC về việc hướng dẫn cơ chế hình thành, sử dụng, quyết toán Quỹ bình ổn giá xăng dầu.Quỹ này chính là cơ chế "cân bằng tài chính" và điều hành thị trường phù hợp, tránh vấp phải những biến động và hậu quả không đáng có từ tác động tăng - giảm giá tức thời.
Theo chính sách này, DN phải tuân thủ nguyên tắc tính toán và đăng ký giá bán xăng dầu theo các bước: Quý IV hàng năm, DN căn cứ dự báo mức giá trên thị trường thế giới (lấy thị trường Singapore làm mốc) bình quân trong khoảng 3 tháng tới của từng chủng loại xăng, dầu mà DN dự kiến mua để tính giá vốn bán ra. DN phải thực hiện chế độ đăng ký giá với Tổ giám sát Liên bộ Tài chính - Công Thương.
Bộ Tài chính cũng hướng dẫn cơ chế hình thành Quỹ bình ổn giá xăng dầu như sau: Quỹ bình ổn giá được hình thành từ khoản mục chi phí được tính trong cơ cấu giá thành để hình thành giá bán tính đúng, tính đủ của giá bán lẻ một lít xăng, dầu hoả, điêden; giá bán buôn 1 kg madút ở thị trường trong nước. Giá bán ở thị trường trong nước được hình thành theo quy định giá bán ra, cộng thêm tối đa 500 đồng/lít hoặc kg để trích lập Quỹ bình ổn giá. Chi phí trích lập quỹ sẽ được coi là chi phí hợp lý khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập DN.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Sài Gòn giải phóng có bài "TPHCM: 32 cá nhân được nhập quốc tịch Việt Nam". Bài báo phản ánh: Ngày 24-3, Sở Tư pháp TPHCM đã tổ chức lễ trao quyết định của Chủ tịch nước cho phép 32 cá nhân đang cư trú trên địa bàn thành phố được nhập quốc tịch Việt Nam, trong đó có 22 cá nhân mang quốc tịch Campuchia, 2 cá nhân mang quốc tịch Trung Quốc (Đài Loan) và 8 cá nhân không mang quốc tịch.
Tại buổi lễ, bà Nguyễn Nguyệt Huệ, Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP, chúc mừng 32 cá nhân trở thành công dân của nước CHXHCN Việt Nam, đồng thời hứa rằng chính quyền địa phương sẽ tiếp tục giúp đỡ, tạo điều kiện để các công dân này hòa đồng vào xã hội, vào cuộc sống, chung sức xây dựng đất nước, xã hội Việt Nam phồn vinh, hạnh phúc.
Thay mặt cho những người được nhập quốc tịch Việt Nam, ông Huỳnh Minh Tuấn bày tỏ nguyện vọng được sống ổn định lâu dài, đóng góp công sức nhiều hơn cho đất nước và cam kết sẽ thực hiện tốt quyền, nghĩa vụ nơi cư trú, thực hiện nếp sống văn hóa, văn minh tại địa phương.
2. Báo Người lao động có bài VỤ CƠ QUAN THI HÀNH ÁN CẦN GIUỘC, LONG AN LẠM QUYỀN: Phớt lờ kháng nghị của VKS, cố ý làm trái. Bài báo phản ánh: Theo kết luận thanh tra về những sai phạm ở cơ quan thi hành án huyện Cần Giuộc (Báo NLĐ ngày 21-3 đã thông tin), Giám đốc Sở Tư pháp Long An kiến nghị lãnh đạo VKS tỉnh Long An chỉ đạo VKS huyện Cần Giuộc kiểm điểm trách nhiệm kiểm sát viên được phân công kiểm sát việc thi hành án, do chưa thực hiện đầy đủ chức năng kiểm sát theo quy định của pháp luật.
Tiếp nhận kiến nghị này, ngày 20-3, VKS huyện Cần Giuộc có văn bản giải trình, đưa ra những chứng cứ chứng minh cơ quan này có phát hiện sai phạm nguyên tắc quản lý tài chính, phân loại án không chính xác, hoãn thi hành án không đúng quy định, xác định trường hợp có đủ điều kiện nhưng không đưa ra thi hành, trả đơn yêu cầu không đúng, không áp dụng biện pháp cưỡng chế khi đương sự có điều kiện, không trực tiếp đến nhà người phải thi hành án xác minh tài sản…
Việc kiến nghị, kháng nghị của VKS huyện Cần Giuộc trước những trường hợp qua kiểm sát có phát hiện sai phạm từ năm 2004 đến năm 2008, nhưng Cơ quan thi hành án huyện Cần Giuộc không kịp thời chấn chỉnh, khắc phục.
Được biết, những kiến nghị, kháng nghị của VKS huyện Cần Giuộc có gởi đến Cơ quan thi hành án tỉnh Long An nhưng không thấy cơ quan này chỉ đạo cấp dưới tiếp nhận, chấn chỉnh. Trong khi đó, tại bản kết luận thanh tra số 145/KL-STP ngày 2-3 của Giám đốc Sở Tư pháp Long An, nhấn mạnh: Cơ quan thi hành án tỉnh thực hiện công tác kiểm tra định kỳ có dấu hiệu qua loa, chiếu lệ, không chặt chẽ; cán bộ quản lý trực tiếp thiếu trách nhiệm, không sâu sát, dẫn đến cấp dưới có dấu hiệu tiêu cực, lạm quyền, cố ý làm trái khi thực hiện nhiệm vụ.
3. Trang web Đài tiếng nói Việt Nam có bài Vai trò của cộng đồng doanh nghiệp trong việc xây dựng hệ thống pháp luật kinh doanh. Bài báo phản ánh: Sáng 24/3, tại Hà Nội, Phòng Công nghiệp và Thương mại Việt Nam (VCCI) tổ chức Hội thảo "Vai trò của cộng đồng doanh nghiệp trong việc xây dựng hệ thống pháp luật kinh doanh".
Ông Trần Hữu Huỳnh, Trưởng ban Pháp chế VCCI cho biết, để quá trình ban hành chính sách được minh bạch, Nhà nước cần thực sự công bằng trong lựa chọn chính sách. Thời gian tới, chúng ta cần phải tách bạch hoạt động của các Hiệp hội doanh nghiệp với các cơ quan quản lý nhà nước, đặc biệt là mối quan hệ giữa các hiệp hội ngành hàng và bộ chuyên ngành. Bên cạnh đó, Nhà nước cần minh bạch trong quá trình vận động chính sách, tiến tới công khai việc tiếp nhận và tiếp thu các ý kiến đóng góp từ các nhóm lợi ích khác nhau; đảm bảo cơ chế để các hiệp hội doanh nghiệp quy mô nhỏ cũng có thể tiếp cận để phản ánh các vấn đề về chính sách lên các cơ quan Nhà nước có liên quan.
Theo Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc, để nâng cao hiệu quả trong việc xây dựng hệ thống pháp luật, trước mắt, chúng ta cần đề cao trách nhiệm ý thức của các doanh nghiệp; nâng cao năng lực cho các tổ chức (như các Hiệp hội, đoàn thể) đại diện cho các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cần thiết lập cơ chế trao đổi thông tin, hợp tác giữa các cơ quan quản lý Nhà nước và doanh nghiệp.
Tại Hội thảo, các đại biểu đã tập trung vào thảo luận các vấn đề: chính sách tạo điều kiện cho cộng đồng doanh nghiệp tham gia quá trình xây dựng pháp luật; vai trò VCCI đã được thể chế hoá; vai trò của VCCI và cộng đồng doanh nghiệp, Hiệp hội đối với quy trình xây dựng, góp ý chính sách; kinh nghiệm lấy ý kiến và xử lý ý kiến tham vấn xây dựng pháp luật.
4. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Ngày 24-3, Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM Ngô Minh Hồng báo cáo tình hình làm việc ngày thứ Bảy tới UBND TP.
Hơn một năm qua, Phòng Hộ tịch-Lý lịch tư pháp-Quốc tịch của Sở đã giải quyết gần 2.000 việc trong ngày thứ Bảy, đạt 3,15% so với ngày thường. Bảy phòng công chứng cũng có số khách đến rất thấp. Việc bố trí cán bộ của Sở làm việc ngày thứ Bảy được tổ chức gọn nhẹ, chưa có trường hợp nào người dân khiếu nại, phàn nàn về cán bộ, công chức làm việc vào thứ Bảy. Sở Tư pháp đề xuất UBND TP.HCM cho Sở tiếp tục thực hiện làm việc vào thứ Bảy và nên rút ngắn thời gian hơn so với ngày thường, có thể làm từ 8 giờ đến 11 giờ. Sở đề nghị đẩy mạnh tin học hóa để người dân giao dịch qua mạng điện tử, dần dần bãi bỏ việc cử cán bộ làm việc vào thứ Bảy.
5. Báo Lao động có bài Loạn tranh chấp tại các khu chung cư:
Chế tài luôn... chạy sau. Bài báo phản ánh: Liên tiếp trong thời gian qua, hàng loạt vụ tranh chấp "nảy lửa" diễn ra tại các khu chung cư cao cấp trên địa bàn Hà Nội và TPHCM giữa khách hàng và chủ đầu tư các dự án nhà ở.Nguyên nhân xoay quanh quyền sở hữu chung, riêng tại các chung cư; chủ đầu tư đưa ra mức phí dịch vụ tại các chung cư cao chót vót, trong khi theo các "thượng đế" thì chất lượng dịch vụ lại không tương xứng... Bên cạnh đó, các văn bản pháp lý về việc quản lý các khu chung cư thường lại theo kiểu "mất bò mới lo làm chuồng".
Các tranh chấp thường bị đẩy đến kịch tính khi cả chủ đầu tư (CĐT) và khách hàng đều không ai chịu ai. Mặc dù được ở những chung cư cao cấp, nhưng theo phản ánh của khách hàng, họ không cảm thấy được sống thoải mái trong chính ngôi nhà của mình.
Tại chung cư nhà F, ngõ 28 Xuân La (HN) mặc dù đã đưa vào sử dụng hơn 2 năm nay, nhưng theo các cư dân ở đây, CĐT sau khi "tiền trao cháo múc" thì gần như đem con bỏ chợ. Hệ thống cơ sở hạ tầng yếu kém, xuống cấp, đường sá lầy lội, bẩn thỉu, nhưng ban quản lý toà nhà (BQL) lại chỉ thích tận thu.
Tại TPHCM, nhiều chung cư được xem là cao cấp cũng không hơn. Dự án Saigon Pearl (phường 12, quận Bình Thạnh), các khách hàng đã mua căn hộ đang "ngồi phải lửa" khi CĐT nâng mức tạm thu phí chung cư từ 0,3USD/m2/tháng lên 1USD/m2/tháng... Trong khi các hộ dân than phiền vì mức thu phí quá cao thì các CĐT lại cho rằng, với mức thu này họ vẫn phải bù lỗ. CĐT chung cư The Manor cho biết: "Nếu đưa tất cả các dịch vụ cao cấp vào vận hành thì mức phí dự kiến thu ban đầu 0,8USD/m2/tháng cũng là không đủ".
Trên thực tế, đa phần các tranh chấp đang diễn ra tại các chung cư hiện nay đều thuộc các dự án xây dựng và bán các căn hộ từ trước khi Luật Nhà ở có hiệu lực (1.7.2006). Nhiều dự án như The Manor, chung cư nhà F ngõ 28 Xuân La (HN), khu đô thị Phú Mỹ Hưng, cao ốc Tản Đà (TPHCM)... đều đã ký hợp đồng bán các căn hộ khi các quy định về kinh doanh BĐS, nhà ở còn chưa được luật định. Vì vậy, văn bản pháp lý cao nhất để giải quyết các tranh chấp chính là hợp đồng mua bán nhà.
LS Trần Hữu Huỳnh - Trưởng ban Pháp chế - Phòng Thương mại và Công nghiệp VN (VCCI), Phó Chủ tịch Trung tâm Trọng tài quốc tế VN - cho rằng: HĐ giao dịch dân sự giữa một bên - CĐT là những nhà đầu tư chuyên nghiệp với khách hàng - là những người không chuyên - về nguyên tắc phải được giải thích cặn kẽ và công khai hoá các điều khoản để đảm bảo công bằng giữa người mua và người bán.
Nhưng trong nhiều trường hợp, HĐ do CĐT soạn thảo đã có những quy định thiếu rõ ràng, ràng buộc về trách nhiệm của người mua nhà nhiều hơn là trách nhiệm CĐT. Đối với việc thu phí dịch vụ (được hiểu như một hoạt động bổ trợ cho HĐ mua nhà) thì phải được bóc tách ra khỏi HĐ mua nhà mới thoả đáng. Ông Vũ Mạnh Cường - Trưởng phòng Quản lý nhà ở (Cục Quản lý nhà và thị trường BĐS) đồng tình: CĐT thường nắm rõ quy định của pháp luật, nhưng họ "lách" luật cũng rất tài. Trong khi đó, khách hàng lại không xem xét kỹ điều khoản HĐ trước khi đặt bút ký.
Luật Nhà ở và Nghị định 90 của Chính phủ hướng dẫn thực thi luật này đã ra đời từ năm 2006, thế nhưng mãi tới tháng 5.2008, Bộ Xây dựng mới ký ban hành QĐ 08 về Quy chế quản lý sử dụng nhà chung cư và gần đây hơn, ngày 25.2.2009, bộ này đã ra thông tư 01, quy định về cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và hướng dẫn mẫu hợp đồng mua bán căn hộ chung cư. Đây được xem là những quy định mang tính pháp lý bắt buộc đối với các pháp nhân trong hoạt động mua bán, sử dụng và vận hành hoạt động của các chung cư. Chiểu theo những văn bản này, thì HĐ mua bán căn hộ chung cư ngoài việc ghi phần diện tích thuộc sở hữu riêng của người mua, thì phải ghi rõ cả phần sở hữu chung của nhà chung cư và phần diện tích thuộc sở hữu riêng của CĐT hoặc chủ sở hữu khác (như bể bơi, sân tennis, siêu thị, nơi để xe phục vụ cho mục đích kinh doanh...).
Đối với phí dịch vụ, khoản 2, điều 17 QĐ 08 nêu rõ: Kinh phí vận hành được huy động từ các chủ sở hữu theo nguyên tắc đảm bảo tính đủ chi phí. Mức giá trần sẽ do UBND tỉnh, TP quy định làm căn cứ cho CĐT tính toán cân đối mức phí dịch vụ ngay từ khi lập dự án. LS Trần Hữu Huỳnh cho rằng, các quy định này chỉ mang tính "chữa cháy" khi các vụ việc tranh chấp đang nổi cộm. Đối với sự việc đang tranh chấp, liên quan đến những hợp đồng mua bán chung cư diễn ra trước thời điểm 1.7.2006, việc đúng, sai vẫn phải căn cứ trên những điều khoản trong HĐ, trừ khi Luật Nhà ở quy định hồi tố.
Sau khi có QĐ 08, hiện nhiều địa phương vẫn chưa ban hành mức giá trần phí quản lý chung cư, làm cơ sở cho CĐT tính toán. Tại chung cư The Manor, do phát sinh tranh chấp, UBND TP vừa mới có văn bản chỉ đạo Sở Tài chính chủ trì xây dựng giá trần phí dịch vụ tại chung cư này. Song theo các CĐT, việc quy định mức trần thu phí cũng không đơn giản và không thể vội vàng, bởi phải xét trên các tiêu chí chung cư mà Bộ Xây dựng đã ban hành, không thể áp đặt đồng loạt tại tất cả chung cư hiện nay. Ngược lại, người mua nhà cũng lo ngại, mức giá trần là một chuyện, nhưng CĐT tự công bố hạng nhà chung cư, nên Bộ Xây dựng cũng cần có chế tài hậu kiểm để người dân yên tâm trả tiền cho đúng những dịch vụ mà họ thụ hưởng.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 25/3/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.