Trong buổi sáng ngày 07/11/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo điện tử VTC.vn phản ánh: Phó Tổng thanh tra Chính phủ, ông Mai Quốc Bình vừa cho biết, cơ quan này đang xem xét tiến hành thanh tra dự án thoát nước của TP Hà Nội.Ông Mai Quốc Bình cho biết thông tin trên tại cuộc họp báo của Thanh tra Chính phủ (TTCP) thông báo kết quả thanh tra tháng 10/ 2008 vừa diễn ra chiều 6/11.
Theo ông Bình, TTCP sẽ cân nhắc trình Chính phủ xem xét đưa vào chương trình thanh tra chuyên đề hoặc thanh tra đột xuất dự án thoát nước của Hà Nội. Cũng Theo ông Bình, trong kế hoạch thanh tra trình CP năm 2009, TTCP sẽ thanh tra lĩnh vực môi trường, tập trung vào ô nhiễm nguồn nước, không khí, vệ sinh an toàn thực phẩm... TTCP sẽ phối hợp với lực lượng thanh tra chuyên ngành cũng như thanh tra địa phương làm rõ tác nhân gây ô nhiễm như các khu công nghiệp, nhà máy sản xuất, những địa phương phát triển kinh tế mạnh nhưng để xảy ra ô nhiễm.
Báo cũng phản ánh:TP Hà Nội vừa có công điện khẩn chỉ đạo Chủ tịch UBND các quận, huyện phải kịp thời di chuyển nhân dân và tài sản ra khỏi khu vực nhà ở nguy hiểm sau ngập, đặc biệt là các khu chung cư cũ đã xuống cấp.
TP Hà Nội cũng yêu cầu các quận huyện và TP trực thuộc chủ động bố trí nhà ở cho các hộ dân di chuyển. Trường hợp không di chuyển được, Chủ tịch UBND các quận, huyện và các TP phải báo cáo UBND TP Hà Nội để có biện pháp chỉ đạo kịp thời.
Trước đó, ngày 5/11, lãnh đạo UBND thành phố chỉ đạo UBND quận Ba Đình phối hợp với Sở Xây dựng Hà Nội tổ chức di dời khẩn cấp các hộ dân đang sinh sống tại nhà tập thể nguy hiểm C1 Thành Công.
2. Báo Nông nghiệp phản ánh: Chiều 6/11, Hội nghị cấp cao bốn nước Campuchia - Lào - Mianma -Việt Nam (CLMV) lần thứ 4 đã diễn ra tại Hà Nội dưới sự chủ tọa của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng.
Thủ tướng các nước hài lòng nhận thấy hợp tác CLMV trong thời gian qua đã có những bước phát triển đáng khích lệ, định hình được cơ chế hợp tác và chuyển sang giai đoạn triển khai các chương trình và dự án hợp tác cụ thể. Các Thủ tướng ghi nhận và đánh giá cao kết quả thực hiện Tuyên bố Viên Chăn 2004 về Tăng cường Hợp tác và Hội nhập kinh tế giữa các nước CLMV và Chương trình hành động CLMV năm 2005 trên các lĩnh vực thương mại-đầu tư, nông nghiệp, công nghiệp-năng lượng, giao thông, công nghệ thông tin-viễn thông, du lịch và phát triển nguồn nhân lực.
Thủ tướng các nước đã ký Tuyên bố chung của Hội nghị cấp cao CLMV 4, khẳng định cam kết và quyết tâm chính trị tăng cường hợp tác CLMV, đồng thời đưa ra những định hướng và giải pháp lớn để thúc đẩy một cách hiệu quả hợp tác CLMV. Hội nghị Cấp cao CLMV lần thứ 5 được nhất trí sẽ tổ chức tại Cam-pu-chia năm 2010.
3. Báo Thanh niên phản ánh: Chiều qua 6.11, ông Lê Văn Hợp - người phát ngôn của Bộ Tài nguyên - Môi trường cho biết Công ty Vedan đã nộp 267 triệu đồng tiền phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường và đang tháo dỡ các đường ống xả nước thải chưa qua xử lý ra sông Thị Vải.
Ngoài ra, Vedan cũng đã nộp 15 tỉ trong tổng số 127 tỉ đồng bị truy thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải công nghiệp. Trong buổi làm việc với Bộ Tài nguyên - Môi trường và UBND tỉnh Đồng Nai vừa qua, Công ty Vedan đề nghị được nộp 112 tỉ đồng còn lại trong 2 năm (2008 - 2009), mỗi năm nộp một nửa số tiền này.
4. Báo Hà Nội mới phản ánh: Chiều 6/11, các đại biểu Quốc hội đã bấm nút thông qua Nghị quyết về kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2009. Chỉ tiêu tăng trưởng GDP năm 2009 đã được "chốt" ở mức 6,5% với tỷ lệ thông qua là 87,63%.
Theo Nghị quyết đã được thông qua, mục tiêu tổng quát của năm 2009 là tiếp tục kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, duy trì tốc độ tăng trưởng hợp lý, bền vững, chủ động ngăn ngừa suy giảm, bảo đảm an sinh xã hội; đẩy mạnh hợp tác và hội nhập kinh tế quốc tế một cách chủ động và hiệu quả; giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm quốc phòng, an ninh và trật tự, an toàn xã hội; tạo điều kiện thực hiện thắng lợi kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2006 - 2010.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Hà Nội mới có bài "Tổng kiểm tra 55 nhà xuất bản". Bài báo phản ánh: Hôm qua 6-11, hai đoàn kiểm tra về hoạt động xuất bản do Thứ trưởng Bộ TT và TT Đỗ Quý Doãn chỉ đạo đã làm việc với NXB Tư Pháp, NXB Quân Đội và NXB Thanh Hóa. Đây là ngày làm việc đầu tiên trong đợt tổng kiểm tra 55 NXB trên toàn quốc từ 6-11 đến 30-12 theo Quyết định số 1623 (ngày 29-10-2008) của Bộ TT và TT.
Ngày làm việc đầu tiên cho thấy các NXB đã chuẩn bị các nội dung báo cáo đầy đủ theo biểu mẫu hướng dẫn của Cục Xuất bản. Đợt tổng rà soát này sẽ đánh giá hoạt động của NXB trên hai mặt chính: hiệu quả chính trị xã hội của xuất bản phẩm và hiệu quả kinh tế của NXB. Hôm nay 7-11, đoàn kiểm tra làm việc với NXB Chính trị quốc gia và NXB Nghệ An.
2. Báo điện tử Vietnamnet có bài "Khi luật chồng luật". Bài báo phản ánh: Thảo luận ở tổ sáng 6/11, ĐBQH không đồng tình với quy định của dự Luật Lý lịch tư pháp, theo đó cá nhân tham gia thành lập, quản lý DN dẫn đến phá sản, muốn thành lập mới sẽ phải xin lý lịch tư pháp chứng thực đã từng phá sản. Trong khi đó, Luật Doanh nghiệp đã quy định chi tiết nội dung tương tự.
ĐB Nguyễn Hồng Sơn, Chủ tịch Hiệp hội DN Hà Nội cho rằng Luật Doanh nghiệp đã quy định rất rõ những đối tượng nào không được thành lập, bị cấm không được tham gia quản lý hay góp cổ phần vào các doanh nghiệp. Ông Sơn đề nghị bỏ hẳn quy định này vì "nếu Luật Lý lịch tư pháp lại quản lý phục vụ đăng ký kinh doanh thì sẽ không thể quản lý chặt chẽ hơn, thậm chí doanh nghiệp mất thời gian hơn. Tham chiếu với Luật Doanh nghiệp đương nhiên sẽ xung khắc, rắc rối".
ĐB Vũ Hồng Anh cũng cho rằng quy định như vậy rất mập mờ, trong khi thực tế Luật Doanh nghiệp quy định có thể tự tuyên bố phá sản và trong trường hợp cần thiết mới đệ đơn ra tòa án xử, chứ không phải ai phá sản cũng ra tòa.
Chung quan điểm này, ĐB Nguyễn Đình Quyền đặt câu hỏi việc tuyên bố phá sản thuộc về lý lịch của một tổ chức doanh nghiệp thì luật có nên đặt quy định về vấn đề này nữa không. Ông quả quyết: "Chúng tôi thấy là không nên".
Hầu hết các ĐBQH băn khoăn việc dự án luật quy định thành lập trung tâm lý lịch tư pháp và trao cho trung tâm này nhiều chức năng gây tranh cãi về mặt pháp lý. Điểm băn khoăn lớn nhất, đó là giao cho trung tâm lý lịch tư pháp được xóa án tích, trong khi tổ chức trung tâm này theo mô hình đơn vị sự nghiệp có thu. ĐB Chu Sơn Hà nói cơ quan nào nhân danh Nước CHXHCN Việt Nam tuyên án thì cơ quan đó phải ra văn bản quyết định xóa án tích, chứ không thể là một cơ quan hành pháp như trung tâm lý lịch tư pháp.
Nhiều ĐBQH chung quan điểm, khẳng định xóa án tích phải thuộc thẩm quyền của tòa án, của cơ quan tư pháp còn trung tâm mang tính chất hành chính tư pháp, không thể có quyền xóa án tích cho công dân vi phạm pháp luật. Nếu dự án Luật quy định nhu vậy sẽ phát sinh nhiều vấn đề rắc rối cũng như xung đột không đáng có.
ĐBQH cũng băn khoăn về quy định trung tâm lý lịch tư pháp ở cấp tỉnh do chủ tịch UBND thành lập để giúp quản lý về lý lịch tư pháp. ĐB Chu Sơn Hà cho rằng tổ chức như vậy không đồng bộ mà nên cơ cấu trung tâm như một bộ phận của Sở Tư pháp, đảm bảo đồng bộ trong quản lý ngành dọc. Có ý kiến cho rằng thành lập quá nhiều trung tâm lý lịch tư pháp sẽ sinh ra sự lãng phí, dàn trải, không nhất thiết mỗi tỉnh phải có những trung tâm như vậy mà chỉ tổ chức theo khu vực, thành lập trung tâm dữ liệu và chia sẻ thông tin.
ĐB Nguyễn Đình Quyền dẫn tranh luận của nhiều thành viên UB Tư pháp QH thẩm tra dự án luật đề nghị ngoài Bộ Tư pháp, chỉ nên thành lập 3 trung tâm lý lịch tư pháp lớn: Bắc - Trung - Nam. ĐB Lê Thị Nga cho rằng về tổng thể, dự án Luật Lý lịch tư pháp nếu ban hành phải điều chỉnh lại toàn bộ nội dung phạm vi điều chỉnh. Trong đó ban soạn thảo không nên thay đổi những chức năng liên quan tới nghiệp vụ của công an, viện kiểm sát liên quan đến lý lịch tư pháp công dân.
Cũng vấn đề này, báo Sài Gòn giải phóng có bài "Phá sản không phải một “vết đen” trong lý lịch tư pháp". Bài báo phản ánh: Sáng nay, 6-11, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật Lý lịch tư pháp (LLTP). Đồng tình với yêu cầu phải có văn bản pháp quy này, ĐB Ngô Minh Hòang (TPHCM) nói thêm, trong bối cảnh phát triển kinh tế mạnh mẽ, công tác cấp mới giấy chứng nhận kinh doanh cho doanh nghiệp “cởi mở” hơn trước rất nhiều thì việc yêu cầu chủ doanh nghiệp cung cấp lý lịch tư pháp (LLTP- lý lịch về án tích của một cá nhân) là cần thiết, nhằm hạn chế tình trạng “doanh nghiệp ma” và những dạng tiêu cực khác.
Tuy nhiên, với kinh nghiệm lâu năm trong ngành tư pháp, ĐB Ngô Minh Hòang lưu ý, những thông tin trong LLTP của mỗi cá nhân phục vụ cho rất nhiều mục đích khác nhau, nên cần phải thật sự đầy đủ. Theo ĐB, nên giao việc này cho ngành tòa án hoặc tổ chức hệ thống Trung tâm LLTP quốc gia (có chi nhánh đặt ở các tỉnh, thành) để đảm bảo tính liên thông, toàn diện và cập nhật về thông tin.
ĐB Bùi Hoàng Danh (Chánh án Tòa án Nhân dân TPHCM) cho rằng, dự luật này có sự mâu thuẫn với Bộ luật Tố tụng hình sự và một số văn bản hiện hành. “Quy định về các trường hợp “có vết” ghi vào LLTP để cấm cá nhân đảm nhận chức vụ, quản lý công ty, doanh nghiệp, HTX… như dự án luật này là không hợp lý. Nếu cá nhân đó phải thi hành bản án đã có hiệu lực (có án tích) thì đưa vào LLTP, chứ mở rộng ra nhiều trường hợp khác, kể cả phá sản như dự luật, để cấm người ta không được làm chủ công ty, doanh nghiệp… cũng không hợp lý”.
ĐB Nguyễn Đăng Trừng (TPHCM) cho rằng: “Quy định rộng như thế này sẽ rối khi thực hiện. LLTP chỉ nên tính đến tiền án hình sự thôi. Mà như thế thì không cần thành lập hệ thống trung tâm thông tin LLTP, chỉ làm phình thêm bộ máy, tốn kém và làm khổ người dân. Khi cần xác nhận thông tin, chỉ cần sang tòa án là đủ vì mọi nguồn thông tin đều tập trung về đầu mối này”.
3. Báo Tuổi trẻ có bài "Phí công chứng, chứng thực mới: Tăng đến chóng mặt". Bài báo phản ánh: Bộ Tài chính và Bộ Tư pháp vừa ban hành hai thông tư liên tịch số 91 và 92 quy định về mức phí mới đối với công chứng và chứng thực bản sao. Theo đó, lệ phí công chứng, chứng thực sẽ tăng rất cao. Tính toán của một giám đốc công ty cổ phần đầu tư bất động sản cho thấy: với lô đất có giá hơn 20 tỉ đồng mà công ty đang làm thủ tục nhận chuyển nhượng để xây dựng cao ốc văn phòng, nếu thu theo quy định mới công ty ông sẽ phải đóng phí công chứng là 10 triệu đồng, còn công chứng trong thời điểm hiện nay công ty chỉ phải đóng 2 triệu đồng.
Phí công chứng: tăng cả chục lần
Theo quy định tại thông tư liên tịch số 93/2001/TTLT ngày 21-1-2001 (hiện đang áp dụng), các loại hợp đồng, giao dịch có giá ngạch được phân theo chín bậc thang từ dưới 20 triệu đồng đến trên 5 tỉ đồng thì mức thu phí từ 10.000 đồng/trường hợp đến tối đa 2 triệu đồng. Tuy nhiên, theo quy định mới tại thông tư 91 ngày 17-10-2008, các loại hợp đồng, giao dịch có giá ngạch chỉ còn phân chia theo bốn bậc thang từ dưới 100 triệu đồng đến trên 5 tỉ đồng, mức thu tối thiểu là 100.000 đồng/trường hợp và mức tối đa có thể lên tới 10 triệu đồng. Căn cứ trên mức tối đa được thu, cách thu phí mới đã tăng gấp năm lần so với cách thu cũ.
Thế nhưng khi phân tích khoản thu phí đối với từng số hợp đồng cụ thể thì mức phí mới này không chỉ tăng năm lần. Đơn cử, hiện nay đi chứng hợp đồng thế chấp tài sản để vay một khoản tiền dưới 20 triệu đồng người dân chỉ phải đóng lệ phí công chứng 10.000 đồng, nhưng theo mức lệ phí mới sẽ là 100.000 đồng (tăng gấp 10 lần).
Quy định mới cũng tăng mức phí công chứng đối với những người có nhà, đất cho thuê. Theo quy định cũ, trường hợp công chứng hợp đồng cho thuê tài sản mức phí tối đa 50.000 đồng/hồ sơ, nhưng theo quy định mới hợp đồng cho thuê nhà cũng được xếp vào dạng hợp đồng có giá ngạch (tính bằng tổng trị giá tiền thuê) và thu phí theo bậc thang. Ông Nguyễn Việt Yên, có nhà trên đường Lê Thánh Tôn, cho biết ông đang cho một công ty thuê nhà làm trụ sở văn phòng trong bốn năm, giá thuê trong năm đầu tiên là 18 triệu đồng/tháng, các năm tiếp theo mỗi năm giá tăng 10%. Ông Yên tính: nếu đem hợp đồng ra công chứng ông phải đóng phí khoảng 1 triệu đồng, tức gấp 20 lần so với mức đang thu (50.000 đồng).
Tất cả khoản phí liên quan việc công chứng không theo giá trị tài sản, hợp đồng giao dịch cũng bị điều chỉnh tăng gấp đôi so với mức cũ như: công chứng di chúc, hợp đồng ủy quyền, giấy ủy quyền, hợp đồng bảo lãnh, lưu giữ di chúc... Khi có việc cần dùng đến văn bản đã được công chứng, người dân có thể đến các phòng công chứng đề nghị cấp bản sao hợp đồng (được lưu giữ tại phòng công chứng) với mức phí 1.000 đồng/trang, nhưng sắp tới mức phí này sẽ bị thu gấp năm lần là 5.000 đồng/trang (từ trang thứ ba trở lên là 3.000 đồng/trang, tối đa không quá 100.000 đồng).
Lệ phí chứng thực bản sao: tăng gấp đôi
Cùng với thông tư 91, Bộ Tài chính và Bộ Tư pháp cũng ban hành thông tư 92 về lệ phí chứng thực bản sao. Hiện mức lệ phí đối với mỗi bản sao là 1.000 đồng/bản, còn theo quy định mới sẽ tăng lên 2.000 đồng/bản (từ trang thứ ba trở đi mỗi trang thu 1.000 đồng, tối đa không quá 100.000 đồng). Lệ phí cấp bản sao từ sổ gốc (bản sao khai sinh, đăng ký kết hôn...) tăng từ 2.000 đồng/bản lên 3.000 đồng/bản, tức tăng 1,5 lần.
Anh Nguyễn Thành Long, ngụ khu phố 7, phường 14, quận Tân Bình, TP.HCM, cho biết cách đây nửa năm khi nộp hồ sơ xin việc làm anh đã phải tốn hơn 400.000 đồng để sao y giấy tờ: bằng tốt nghiệp đại học, chứng chỉ ngoại ngữ, tin học, chứng minh nhân dân, hộ khẩu... Nếu tăng lệ phí sao y lên gấp đôi, số tiền mà các sinh viên mới tốt nghiệp phải bỏ ra để làm hồ sơ cá nhân khi xin việc làm quả là không nhỏ. Tương tự, nhiều phụ huynh cũng sẽ phải gánh thêm khoản phí khi sao y giấy tờ làm hồ sơ cho con cái nhập học, thi tuyển vào các trường đại học, cao đẳng.
Theo phân tích của một chuyên viên tư pháp quận, lệ phí 1.000 đồng/bản (từ trang thứ ba trở lên mỗi trang 500 đồng/bản) đối với việc sao y giấy tờ hiện nay mà các phường xã đang thu của người dân là phù hợp, không quá thấp so với các khoản phí, lệ phí khác cũng như công sức của cán bộ tư pháp trong việc kiểm tra giấy tờ.
Giải thích của cán bộ có trách nhiệm tại Bộ Tư pháp cho rằng quy định về phí, lệ phí hiện hành đã được áp dụng từ năm 2001 đã lạc hậu nên phải tăng phí. Dù vậy, một số công chứng viên vẫn cho rằng mức phí theo quy định mới là quá cao. Trong khi đó thông tư cũng đã điều chỉnh tỉ lệ phần trăm mà các phòng công chứng được trích lại để trang trải cho việc quản lý và thu phí là 50% (trước đây chỉ từ 15-30% tùy từng phòng công chứng).
Để giảm gánh nặng cho dân, từ tháng 11-2007 Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ thị số 24 miễn nhiều loại phí, lệ phí cho người dân như: lệ phí hộ tịch, hộ khẩu, chứng minh nhân dân, lệ phí địa chính, phí an ninh trật tự, phí phòng chống thiên tai. Chỉ thị cũng giao trách nhiệm cho Bộ Tài chính phối hợp với nhiều cơ quan khác rà soát để bãi bỏ, miễn, giảm các khoản phí, lệ phí và các khoản đóng góp của người dân. Rất nhiều khoản phí, lệ phí khác cũng được kéo giảm, bớt một phần gánh nặng cho người dân như: lệ phí trước bạ đối với nhà đất giảm từ 1% xuống còn 0,5%, phí thi hành án cũng giảm một nửa (từ 5% xuống còn 2,5% trên tổng trị giá tài sản được nhận). Như vậy, việc tăng lệ phí công chứng, chứng thực bản sao lên nhiều lần là rất khó hiểu.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 07/11/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.