Trong buổi sáng ngày 27/11/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Thanh niên phản ánh: Hôm qua 26.11, ông Trần Anh Sơn, Cục phó Cục Quản lý cạnh tranh thuộc Bộ Công thương cho biết cơ quan này đã ra quyết định điều tra đối với một số doanh nghiệp (DN) bảo hiểm về hành vi thỏa thuận nâng phí bảo hiểm đối với ô tô.
Hành vi này bị nghi ngờ vi phạm quy định cấm thỏa thuận hạn chế cạnh tranh, gây thiệt hại cho người tiêu dùng của Luật Cạnh tranh. Vào khoảng tháng 9 vừa qua, tại cuộc họp các CEO phi nhân thọ, các tổng giám đốc công ty bảo hiểm đã cùng thống nhất với nhau ký kết một văn bản. Theo đó, bắt đầu từ đầu tháng 10.2008, 16 DN bảo hiểm bao gồm các DN trong nước, liên doanh và 100% vốn nước ngoài thống nhất tăng mức phí bảo hiểm tối thiểu đối với ô tô lên từ 1,3% đến 1,56%, dẫn đến phản ứng của các DN kinh doanh taxi. Theo Luật Cạnh tranh, thì hành vi này bị xem là vi phạm, khống chế cạnh tranh nhằm mang lại lợi ích cho DN nhưng gây thiệt hại cho người mua bảo hiểm xe ô tô.
Trao đổi với Thanh Niên, ông Phùng Đắc Lộc, Tổng thư ký Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, thừa nhận các DN bảo hiểm có ký kết thỏa thuận nói trên, hiệp hội đã có giải trình gửi Cục Quản lý cạnh tranh.Cuộc điều tra đang được tiến hành theo các giai đoạn xem xét, điều trần và ra quyết định. Theo Luật Cạnh tranh, nếu phát hiện vi phạm thì DN sẽ bị phạt tối đa là 10% trên tổng doanh thu của DN trong năm tài chính trước khi vi phạm.
Báo cũng phản ánh: Kết quả khảo sát chỉ số hài lòng của người dân về 8 loại hình dịch vụ công năm 2008 của Viện Nghiên cứu phát triển và Cục Thống kê TP.HCM cho thấy, có 7 loại hình dịch vụ bị giảm chỉ số hài lòng và tỷ lệ hài lòng từ phía người dân so với kết quả khảo sát năm 2006.
Trong đó, 3 loại hình bị giảm nhiều nhất là vận tải hành khách công cộng, cấp giấy chủ quyền nhà đất và y tế. Cụ thể, cấp phép xây dựng: 57,4% (2006: 74,1%); cấp giấy chủ quyền nhà, đất: 39,2% (59,3%); thu gom rác: 60,2% (84,7%); vận tải hành khách công cộng (xe buýt): 49,5% (78,9%); công chứng: 58,5% (78,2%); thuế kinh doanh: 49,5% (54,5%); y tế: 68,9% (78,2%). Riêng giáo dục tiểu học, dù mới được khảo sát trong năm 2008 nhưng có chỉ số hài lòng đạt khá cao (74,8%).
Cơ quan khảo sát cũng nhận định, qua khảo sát cho thấy mức độ trả lời “trung lập” vẫn còn chiếm tỷ lệ khá cao (khoảng 30%). Con số này là rất khó để hiểu được người dân đang nghĩ gì, nó có thể là hơi hài lòng hoặc cũng có thể là không hài lòng nhưng không muốn nói.
Theo kế hoạch, ngày 28.11 tới, HĐND TP.HCM sẽ tổ chức hội nghị điều trần về chất lượng cung ứng dịch vụ công năm 2008 trên địa bàn TP.
2. Báo Người lao động phản ánh: Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Thế Thảo và Thị trưởng TP Moscow Yury Luzhkov đang thăm chính thức Hà Nội và TPHCM từ ngày 26 đến 28-11 đã ký tuyên bố chung giữa hai TP và ký thỏa thuận hợp tác giữa hai hội hữu nghị của hai TP vào ngày 26-11.
Theo đó, hai bên sẽ hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi để nhanh chóng hoàn thành dự án xây dựng Trung tâm Văn hóa Thương mại “Hà Nội – Moscow” tại Moscow và Trung tâm Văn hóa Thương mại “Nhà Moscow” tại Hà Nội, củng cố mối quan hệ thương mại và văn hóa giữa hai TP.
3. Báo Lao động phản ánh: Trong cuộc họp về bình ổn giá taxi trên địa bàn HN mới đây, nhiều doanh nghiệp (DN) taxi cho rằng, việc kiểm định đồng hồ (KĐĐH) taximét hiện quá chậm trễ. Trong đó, có doanh nghiệp khẳng định, nếu cứ làm như vậy thì phải mất 3 năm mới dán tem phủ kín cho hơn 9.000 xe taxi (?!). Ông Nguyễn Cảnh Tời - GĐ Trung tâm Kỹ thuật tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng 1 - cho biết, hoàn toàn không có chuyện quá tải hay trung tâm không đủ năng lực KĐĐH tính cước taxi. Việc điều chỉnh đồng hồ tăng hay giảm cước taxi chỉ liên quan đến công tác giám sát và công việc này hoàn toàn không quá tải như các hãng taxi phản ánh.
Ông Hoàng Văn Mạnh - Phó Chánh Thanh tra Sở GTVT Hà Nội - khẳng định: “Trong đợt ra quân kiểm tra taxi lần này, đối với các trường hợp cố tình gắn chíp để điều chỉnh đồng hồ cước, gian lận đồng hồ tính cước nếu phát hiện sẽ công khai danh tính để khách hàng biết và tẩy chay. Những phương tiện vi phạm đồng hồ tính cước, lắp đặt thiết bị gian lận sẽ bị xử phạt ở mức phạt cao nhất. Cụ thể là kiến nghị áp dụng mức phạt từ 13 triệu đến 20 triệu đồng theo Nghị định xử phạt vi phạm trong tiêu chuẩn, đo lường chất lượng”. Cũng theo ông Mạnh, trong 2 ngày 25-26.11, lực lượng liên ngành đã kiểm tra gần 150 xe taxi vi phạm, trong đó chủ yếu là xe dừng, đỗ sai quy định gây ùn tắc giao thông.
Báo cũng phản ánh: Sáng 26.11, tại Hà Nội, CĐ Công Thương VN đã tổ chức Hội nghị tổng kết 13 năm thực hiện BLLĐ trong ngành công thương và hội thảo tham gia sửa đổi, bổ sung BLLĐ. Phó Chủ tịch CĐ Công Thương VN Nguyễn Ngọc Chiến và đại diện Tổng LĐLĐVN, Bộ Công Thương, cùng gần 100 đại biểu đến từ các TCty, các DN và CĐCS trong ngành đã tham dự hội nghị. Tại hội nghị, các đại biểu đã đánh giá khách quan, toàn diện tình hình thực hiện BLLĐ hiện hành; nêu rõ những kết quả đã đạt được, những tồn tại, hạn chế làm cơ sở cho việc xác định những nội dung phù hợp và những điểm bất hợp lý của BLLĐ.
Hội thảo cũng rút ra những bài học kinh nghiệm về vai trò, trách nhiệm của các cấp CĐ trong ngành công thương trong quá trình tham gia tổ chức thực hiện, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của NLĐ. Thông qua các ý kiến đóng góp tại hội thảo, CĐ CTVN sẽ tổng hợp để tham gia với TLĐ, các bộ, ngành liên quan về nội dung sửa đổi, bổ sung BLLĐ.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Nhùng nhằng nhân sự đoàn luật sư Quảng Ninh: Sở Tư pháp can thiệp không đúng luật?". Bài báo phản ánh: Chuẩn bị cho đại hội lần đầu tiên của giới luật sư toàn quốc, hầu hết các đoàn luật sư trên cả nước đã đại hội, bầu ra nhân sự khóa mới. Tuy nhiên, ở Đoàn luật sư Quảng Ninh, công việc quan trọng này vẫn nhùng nhằng chưa xong. Sự việc liên quan tới một văn bản của Sở Tư pháp tỉnh, với yêu cầu thay đổi nhân sự giới thiệu bầu vào ban chủ nhiệm (BCN) khóa mới.
Phiên trù bị không suôn sẻ
Ngày 6-9, Đoàn luật sư Quảng Ninh đã có hội nghị trù bị giới thiệu bốn ứng viên bầu vào BCN khóa mới, trong đó có ông Tô Năng Như, hiện là phó chủ nhiệm đoàn. Hội nghị cũng thống nhất sẽ mở đại hội vào 24-9. Nhưng đến ngày 19-9, Sở Tư pháp tỉnh bất ngờ có giấy mời họp gửi đến các văn phòng luật sư cùng đại diện cơ quan chức năng tỉnh, trong đó có câu “quyết định chưa tiến hành đại hội vào ngày 24-9-2008 như dự kiến”.
Tại cuộc họp theo giấy mời này, Sở Tư pháp cho biết có một luật sư tố cáo ông Như không đủ tư cách để giới thiệu vào BCN khóa mới. Tiếp đó, ngày 17-11, Giám đốc Sở Nguyễn Hồng Trường ký thông báo với nội dung: “Luật sư Tô Năng Như không tham gia ứng cử và đề cử vào BCN (...). Bổ sung luật sư Vũ Quang Ninh vào danh sách ứng cử BCN, trình ra đại hội chính thức bầu và quyết định”. Thông báo của Sở cũng đề nghị các văn phòng, công ty luật trong tỉnh phổ biến nội dung văn bản này đến toàn thể luật sư và “quán triệt thực hiện nghiêm túc ý kiến chỉ đạo của giám đốc Sở Tư pháp”.
Phản ứng trước ý kiến của Sở Tư pháp tỉnh, hai trong ba thành viên BCN hiện thời trong lúc chủ nhiệm đoàn đang vắng mặt do bận đột xuất đã triệu tập hội nghị bất thường vào ngày 22-11. 27/40 luật sư của đoàn tham dự và thống nhất cao rằng vẫn giữ nguyên kết quả hội nghị trù bị, bao gồm cả danh sách bốn ứng viên giới thiệu ra đại hội; đồng thời quyết định ngày 28-11 tới sẽ mở đại hội toàn đoàn để bầu BCN mới. Tại cuộc họp này, nhiều ý kiến phản ứng với “thông báo” mang tính chỉ đạo của Sở Tư pháp, cho rằng cách làm đó can thiệp thô bạo vào hoạt động của đoàn.
Can thiệp hay định hướng tham khảo?
Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM hôm qua (26-11), luật sư Tô Năng Như nói ông chỉ bị duy nhất tố cáo của một luật sư cao tuổi trong đoàn. Vấn đề này đã được Sở xem xét và không kết luận là ông có vi phạm. Cho nên thông báo của Sở gửi cho toàn đoàn là can thiệp trực tiếp đến quyền ứng cử và đề cử của luật sư.
Luật sư Vũ Quang Ninh - người được Sở giới thiệu thay vị trí ông Như cũng băn khoăn về cách làm này. “Sở là cơ quan quản lý, có thể tham gia ý kiến với mục đích để hoạt động nghề nghiệp của đoàn luật sư tốt lên. Nhưng e thể thức văn bản, thủ tục và cách làm của Sở gây phản cảm cho một số người” - ông Ninh nêu ý kiến.
Theo bà Vũ Thị Nga, Chủ nhiệm Đoàn luật sư Quảng Ninh, đoàn luật sư là tổ chức xã hội-nghề nghiệp, vẫn chịu sự quản lý của nhà nước. Thậm chí công tác nhân sự, chuẩn bị đại hội còn phải xin ý kiến chỉ đạo của thường vụ tỉnh ủy, cho nên vẫn cần lắng nghe ý kiến của Sở. “Tuy nhiên, văn bản chỉ đạo của Sở, kể cả kết quả hội nghị trù bị 6-9 và 22-11 chỉ có giá trị tham khảo. Quyền quyết định cuối cùng thuộc về đại hội” - bà Nga khẳng định.
Vụ việc ở Đoàn luật sư và Sở Tư pháp Quảng Ninh cũng đã được báo cáo lên Bộ Tư pháp. Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM tối qua, Quyền Vụ trưởng Vụ Bổ trợ tư pháp Lê Hồng Sơn cho rằng Sở Tư pháp có thẩm quyền quản lý nhà nước về hoạt động luật sư cũng như hoạt động của đoàn luật sư địa phương, do đó hoàn toàn có thể tham gia ý kiến, kể cả công tác chuẩn bị nhân sự. “Tuy nhiên, văn bản chỉ đạo của Sở chỉ mang tính định hướng, còn quyền quyết định cuối cùng vẫn thuộc về đại hội đoàn luật sư” - ông Sơn nói.
Báo cũng cho biết: Xây dựng cơ chế đăng ký bất động sản qua mạng đã được thảo luận tại cuộc tọa đàm về pháp luật đăng ký bất động sản do Bộ Tư pháp và Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức.
Ông Trần Đông Tùng, Phó Cục trưởng Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm (Bộ Tư pháp), nói rằng đa số địa phương hiện nay đều đăng ký, lưu trữ kết quả về bất động sản bằng máy vi tính. Tuy nhiên, mức độ tin học hóa giữa các nơi còn chênh lệch khá lớn.
Việc nộp đơn qua mạng sẽ có lợi cho người dân, chẳng hạn một người ở TP.HCM vẫn có thể nộp được đơn ở Hà Nội. Tuy nhiên, cơ quan đăng ký sẽ gặp không ít khó khăn khi chuyển đổi nghiệp vụ từ xử lý bằng sổ sách, giấy tờ sang máy tính. “Phức tạp nhất là việc cấp mật mã cho từng bất động sản và từng cá nhân một” - vị chuyên gia Nhật nói. Từ năm 2005, Nhật phải chi gần 1.000 tỷ yen phục vụ việc chuyển đổi này nhưng trong ba năm (2005-2007), số lượng đơn nộp đơn qua mạng chỉ chiếm 0,05% số đơn đăng ký.
Báo cũng có bài "Luật sư đòi đính chính bản án". Bài báo phản ánh: Văn phòng luật sư Cao Minh Triết vừa yêu cầu chánh án TAND TP Mỹ Tho (Tiền Giang) đính chính một bản án hình sự vì ghi sai lời bào chữa của luật sư tại tòa. Văn phòng này cũng yêu cầu TAND và VKSND tỉnh Tiền Giang kháng nghị giám đốc thẩm bản án vì cho rằng có vi phạm tố tụng nghiêm trọng.
Bào chữa một đằng, án ghi một nẻo?
Hai luật sư Nguyễn Thành Tài và Nguyễn Đoàn Thanh Thy (cùng thuộc Văn phòng luật sư Cao Minh Triết) trình bày: Họ nhận bào chữa cho hai bị cáo Nguyễn Kim Bình, Trần Thanh Tuấn phạm các tội cố ý gây thương tích, chống người thi hành công vụ. Tại phiên xử sơ thẩm ngày 28-10 của TAND TP Mỹ Tho, luật sư Thy phát biểu: “Hành vi của Tuấn không đủ dấu hiệu cấu thành tội phạm, đề nghị tòa hoặc trả hồ sơ để điều tra bổ sung hoặc tuyên bị cáo không phạm tội”. Còn luật sư Tài nói: “Hành vi của Bình chỉ đến mức xử phạt hành chính, nếu xử lý hình sự là không thỏa đáng”.
Hai luật sư đều cho rằng khi bào chữa, họ đã thể hiện rất rõ quan điểm là đề nghị tòa tuyên hai bị cáo không phạm tội hoặc trả hồ sơ điều tra bổ sung. Vậy mà không hiểu sao khi tuyên án, chủ tọa lại tuyên bố: “Hai luật sư không nêu rõ bị cáo có tội hay không có tội, chỉ nói là VKS truy tố như vậy là chưa thỏa đáng” và “Xét khi bào chữa, hai luật sư phải thể hiện rõ quan điểm của mình chứ không được nói chung chung. Hai lời bào chữa này không phù hợp với pháp luật, không có căn cứ nên bác”... (có băng ghi âm).
Ra bản án khác
Luật sư Thy kể: “Khi bào chữa, tôi nhìn lên thì thấy chủ tọa cắm cúi ghi ghi chép chép, hầu như không để ý gì đến luật sư. Ngay sau khi phiên xử kết thúc, tôi tìm gặp chủ tọa hỏi vì sao bản án ghi nhận không đúng ý tôi bào chữa thì chủ tọa chỉ cười xòa, xua tay nói án xử xong rồi giờ không bàn gì nữa”...
Bất ngờ hơn, đến khi TAND TP Mỹ Tho giao bản án cho các bên liên quan thì phần tuyên đọc của chủ tọa về ý kiến luật sư... biến mất. Thay vào đó là những câu khác “nhẹ nhàng” hơn nhưng cũng không rõ quan điểm của hai luật sư về vụ án. Bản án ghi: “Hai luật sư cho rằng cơ quan điều tra và VKS truy tố hai bị cáo Bình và Tuấn về tội cố ý gây thương tích và chống người thi hành công vụ là chưa thỏa đáng” và “Như đã nhận định ở trên, xét lời bào chữa của hai luật sư là không có căn cứ và không phù hợp với pháp luật nên không thể chấp nhận và bác lời bào chữa này”. Trong khi đó, luật sư Thy kể ba ngày sau phiên xử đã nhờ thư ký phiên tòa cho xem lại biên bản phiên tòa bằng chữ viết tay thì thấy các nội dung bào chữa của mình và đồng nghiệp đều được ghi lại khá đầy đủ!
Đang làm rõ
Phó Viện trưởng VKSND TP Mỹ Tho Võ Phong Lưu (người giữ quyền công tố trong vụ án) nói đúng là hai luật sư có đề nghị tòa tuyên bố hai bị cáo không phạm tội hoặc trả hồ sơ điều tra bổ sung. Còn lời tuyên của chủ tọa lúc đọc thì ông không nhớ rõ, chỉ biết những nội dung ghi trong bản án giấy. Ông Lưu cũng nói thêm, phần tranh tụng tại tòa giữa ông và hai luật sư diễn ra khá sôi nổi, mất nhiều thời gian vì hai luật sư luôn bảo vệ quan điểm không thể quy kết bị cáo phạm các tội mà VKS truy tố. Với tư cách lãnh đạo VKS TP, ông Lưu cho biết trong trường hợp này, nếu không đồng ý với ghi nhận của tòa thì các luật sư có quyền trình lại yêu cầu ở phiên phúc thẩm. Tòa phúc thẩm sẽ xem xét đó có phải là vi phạm tố tụng nghiêm trọng hay không rồi đưa ra hướng xử lý.
Trao đổi với chúng tôi, Chánh án TAND TP Mỹ Tho Mai Hoàng Khải cho biết đã nhận được bản kiến nghị yêu cầu đính chính bản án của Văn phòng luật sư Cao Minh Triết. Ông Khải đã yêu cầu hội đồng xét xử phiên tòa báo cáo và sẽ trả lời bằng văn bản cho luật sư trong tuần này. Nếu sau khi kiểm tra mà thấy sai nghiêm trọng thì TAND TP sẽ kiến nghị TAND tỉnh Tiền Giang có hướng xử lý. Chánh án TAND TP không có quyền tự đính chính bản án vì những sai sót về nội dung phải xử lý bằng một quy trình tố tụng khác. Trong vụ này, phía luật sư và đương sự đã kháng cáo phúc thẩm nên sẽ có cơ hội để xem lại.
Chuyện tòa bác quan điểm bào chữa của luật sư trong tố tụng là bình thường nhưng việc tòa không ghi nhận hoặc ghi nhận sai ý kiến của luật sư trong bản án là vi phạm tố tụng.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 27/11/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.