Trong buổi sáng ngày 30/9/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Vietnamnet phản ánh: Hồi 22 giờ ngày 29/9, vị trí tâm bão số 7 ở vào khoảng 17,3 độ vĩ Bắc; 108,9 độ kinh Đông, cách Quảng Trị - Thừa Thiên Huế khoảng 160 km về phía Đông Bắc. Sức gió mạnh nhất ở vùng gần tâm bão mạnh cấp 9 (tức là từ 75 đến 88 km một giờ), giật trên cấp 9.
Dự báo trong 24 giờ tới, bão di chuyển chủ yếu theo hướng Tây Tây Bắc mỗi giờ đi được khoảng 15 -20 km, tiếp tục mạnh thêm và ảnh hưởng trực tiếp đến khu vực Thanh Hoá đến Thừa Thiên Huế. Như vậy khoảng chiều tối ngày 30/9, vùng tâm bão có khả năng đi vào địa phận các tỉnh Nghệ An - Quảng Bình với sức gió mạnh nhất vùng gần tâm bão mạnh cấp 10 (tức là từ 89 đến 102 km một giờ), giật trên cấp 10.
Ở các tỉnh Trung Trung Bộ, Bắc Trung Bộ và Nam đồng bằng Bắc Bộ có mưa to đến rất to; Bắc Bộ có mưa vừa, mưa to. Cần chủ động đề phòng lũ lớn trên các sông suối, lũ quét và sạt lở đất ở vùng núi, ngập úng ở các vùng trũng. Ngoài ra do ảnh hưởng kết hợp với gió mùa tây nam hoạt động mạnh, khu vực Nam Biển Đông (bao gồm cả quần đảo Trường Sa), vùng biển các tỉnh từ Bình Thuận đến Cà Mau có gió mạnh cấp 6, cấp 7, giật trên cấp 7. Biển động mạnh.
2. Báo Hà Nội mới phản ánh: Đầu tư 49.000 tỷ đồng phát triển quỹ nhà ở xã hội - Đó là kiến nghị của Bộ Xây dựng trong tờ trình số 84/TTr-BXD ngày 29/9/2008 gửi Thủ tướng Chính phủ về việc đề nghị phê duyệt Chương trình đầu tư xây dựng nhà ở xã hội giai đoạn 2009-2015 (triển khai thực hiện ngay từ đầu năm 2009).
Để đảm bảo ổn định quỹ đất nhằm đáp ứng nhu cầu xây dựng nhà ở xã hội, Bộ Xây dựng cũng kiến nghị Chính phủ, cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung một số văn bản quy phạm pháp luật có liên quan, gồm: Luật Quy hoạch đô thị (ban hành mới), Luật Đất đai (sửa đổi, bổ sung) và các văn bản hướng dẫn thi hành do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành, trong đó có các quy định cụ thể về việc quy hoạch, bố trí quỹ đất dành để phát triển nhà ở xã hội.
Báo cũng phản ánh: Đề án 30 về cải cách thủ tục hành chính (CCTTHC) đã được khởi động với những bước đi thận trọng và vững chắc nhưng theo Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Nguyễn Xuân Phúc, phụ trách Tổ công tác chuyên trách CCTTHC của Thủ tướng Chính phủ, nếu không chấn chỉnh kịp thời những tồn tại hiện nay thì sẽ gây trở ngại cho sự thành công của Đề án.
Tính đến thời điểm hiện nay, có 21 Tổ công tác CCTTHC được thành lập tại các Bộ, cơ quan ngang Bộ và 57/63 tổ công tác được thành lập tại các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Mặc dù Thủ tướng Chính phủ đã có sự chỉ đạo thống nhất về việc đặt Tổ công tác thực hiện Đề án 30 của các Bộ, cơ quan ngang Bộ và UBND cấp tỉnh dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Bộ trưởng, Chủ tịch UBND cấp tỉnh nhưng tại một số Bộ, địa phương, do nhận thức không đầy đủ về nội dung, nhiệm vụ của Đề án 30 cũng như nhầm lẫn giữa nhiệm vụ của Tổ công tác với công tác tham mưu về CCHC và công tác rà soát văn bản pháp luật của các đơn vị chức năng nên việc thành lập Tổ công tác tại các Bộ, địa phương chưa được thống nhất.
Với phạm vi rộng, trải khắp các lĩnh vực, các mặt của đời sống xã hội, Đề án 30 cần phải có sự tham gia của toàn bộ hệ thống hành chính Nhà nước từ Trung ương đến cơ sở vào quá trình thống kê, rà soát thủ tục hành chính.
3. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Bộ LĐTB-XH vừa ban hành Thông tư số 18/2008 sửa đổi, bổ sung Thông tư số 12/2003 hướng dẫn thực hiện một số điều của Nghị định số 114/2002/NĐ-CP năm 2002 của Chính phủ về tiền lương. Theo đó, bắt đầu từ 1-10 tới, việc xét nâng lương đối với cán bộ, công chức, người lao động sẽ thực hiện theo quy định mới.
Cụ thể, điều kiện xét để nâng bậc lương hằng năm như sau: phải thường xuyên hoàn thành công việc được giao về số lượng, chất lượng ghi trong hợp đồng lao động đã ký kết; không trong thời gian bị thi hành kỷ luật lao động; đối với viên chức chuyên môn, nghiệp vụ, nhân viên thừa hành phục vụ có thời gian giữ bậc lương hiện hưởng tại doanh nghiệp ít nhất 2 năm (đủ 24 tháng) đối với các ngạch có hệ số mức lương khởi điểm (bậc 1) thấp hơn 2,34; có ít nhất 3 năm (đủ 36 tháng) đối với các ngạch có hệ số mức lương khởi điểm (bậc 1) từ 2,34 trở lên; đối với công nhân viên trực tiếp sản xuất, kinh doanh đạt kết quả thi nâng bậc theo tiêu chuẩn cấp bậc kỹ thuật ứng với công việc đảm nhận, nếu thi đạt bậc nào thì xếp lương theo bậc đó.
Các trường hợp được nâng bậc lương sớm, rút ngắn thời hạn nâng bậc lương bao gồm: trong thời gian giữ bậc, người lao động đoạt giải tại các cuộc thi chuyên môn, kỹ thuật cấp quốc gia hoặc quốc tế do công ty cử đi tham dự; đạt danh hiệu Anh hùng lao động, Huân chương lao động, chiến sĩ thi đua toàn quốc hoặc ngành, lĩnh vực, bằng khen của Thủ tướng, của Bộ quản lý ngành.
Thông tư này cũng quy định, điều kiện và tiêu chuẩn nâng bậc lương đối với thành viên Hội đồng quản trị, hội đồng thành viên, hội đồng quản lý; tổng giám đốc, giám đốc, phó tổng giám đốc, phó giám đốc và kế toán trưởng trong công ty nhà nước, công ty TNHH nhà nước 1 thành viên. Đó là, phải có thời gian giữ bậc 1 từ 3 năm trở lên; hoàn thành kế hoạch sản xuất, kinh doanh hằng năm; không vi phạm chế độ trách nhiệm; không trong thời gian bị thi hành kỷ luật…
4. Báo Nhân dân phản ánh: Phiên họp thứ 3 của Ủy ban sông Cầu diễn ra ngày 29-9 tại Vĩnh Phúc đã thông qua danh mục 38 dự án giai đoạn 2008-2011 với kinh phí dự kiến hơn 1.000 tỷ đồng và nhất trí ưu tiên triển khai 11 dự án trong số này vào năm 2009.
38 dự án được thông qua tại phiên họp này dựa trên đề xuất của sáu tỉnh thuộc lưu vực sông Cầu và các Bộ, ngành liên quan. Các dự án được chia thành bốn nhóm: Hoàn thiện thể chế, chính sách thực hiện Đề án tổng thể sông Cầu (7 dự án), Xử lý ô nhiễm, khắc phục suy thoái ô nhiễm môi trường lưu vực sông Cầu (21 dự án), Bảo vệ phát triển bền vững, bảo tồn đa dạng sinh học và cải thiện môi trường sinh thái, cảnh quan lưu vựa sông Cầu (5 dự án), tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường tại lưu vực sông Cầu (5 dự án). Theo tính toán sơ bộ, 38 dự án này có tổng kinh phí hơn 1.000 tỷ đồng.
Tại phiên họp, 11/38 đề tài đã được thống nhất đưa vào danh mục triển khai năm 2009 thuộc hai nhóm ưu tiên tiên khả thi là: “Xử lý ô nhiễm, khắc phục suy thoái ô nhiễm môi trường lưu vực sông Cầu” và “Bảo vệ phát triển bền vững, bảo tồn đa dạng sinh học và cải thiện môi trường sinh thái, cảnh quan lưu vực sông Cầu”.
Báo cũng phản ánh: Bộ Y tế vừa có công văn gửi chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố về việc tăng cường kiểm tra, kiểm soát và tuyên truyền việc sử dụng sữa, các sản phẩm sữa.
Theo đó, ngay sau khi phát hiện một số sản phẩm sữa trên thị trường Việt Nam xuất xứ từ Trung Quốc có chất melamine, Bộ Y tế đã phối hợp với các cơ quan chức năng triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để ngăn chặn việc lưu hành những loại sữa có độc tố nói chung, sữa có chứa melanine nói riêng trên thị trường Việt Nam. Nhờ đó, đến nay đã cơ bản kiểm soát được tình hình nhập khẩu và lưu hành các loại sữa thuộc danh mục khuyến cáo không nên sử dụng. Những loại sữa phát hịên có chất melanine đã được thu hồi để tiêu huỷ; công tác thanh tra, kiểm tra tiếp tục được duy trì và đẩy mạnh.
Để giải tỏa những ách tắc hiện nay trong công tác kiểm nghiệm mẫu sữa, Bộ Y tế cho phép các doanh nghiệp được tự công bố chất lượng của sữa và những sản phẩm liên quan đến sữa sau khi có kết quả kiểm nghiệm tại các phòng thí nghiệm trong nước được Bộ Y tế chỉ định hoặc gửi mẫu ra nước ngoài kiểm nghiệm. Bộ Y tế sẽ công bố quy trình kiểm nghiệm melamine trong sữa, những sản phẩm liên quan đến sữa, và danh sách các phòng thí nghiệm có đủ năng lực kỹ thuật được chỉ định tham gia vào công tác kiểm tra chất lượng sữa.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Nên thống nhất cách ghi quê quán". Bài báo phản ánh: Là một cán bộ tư pháp xã có thời gian tiếp cận và thực hiện các quy định về hộ tịch, tôi cho rằng cách xác định quê quán của UBND phường Bình An (ở đứa con thứ nhất của đương sự), của trưởng Phòng Tư pháp quận 2 và Sở Tư pháp TP.HCM (ở đứa con thứ hai của đương sự) chưa chính xác.
Tuy Nghị định 158 ngày 17-12-2005 của Chính phủ không quy định rõ cách thức xác định quê quán của một người khi đăng ký khai sinh nhưng tại Quyết định 01 ngày 29-3-2006, khi phát hành các tờ khai đăng ký lại việc sinh, cấp lại bản chính giấy khai sinh, Bộ Tư pháp đã có hướng dẫn việc ghi quê quán. Theo đó, quê quán của một người được ghi theo quê quán của cha đẻ; nếu không rõ cha đẻ là ai thì ghi theo quê quán của mẹ đẻ; trong trường hợp không xác định được cha, mẹ đẻ thì để trống. Sau đó, Thông tư 01 ngày 2-6-2008 của Bộ Tư pháp đã có cách hướng dẫn tương tự như trên về phần quê quán.
Như vậy, đối với trường hợp của đương sự trong bài viết, UBND phường Bình An phải căn cứ vào các giấy tờ có ghi nhận quê quán của cha hoặc mẹ đẻ để xác định quê quán của người con. Nếu quê quán của người cha là Bình Dương thì quê quán của các con phải là Bình Dương, chứ không thể là TP.HCM (nơi sinh của người cha). Trưởng phòng Tư pháp quận 2 và cả Sở Tư pháp TP.HCM không nên để đương sự khai sao cũng được.
Có lẽ Bộ Tư pháp nên xem xét lại trường hợp cụ thể này để có thể chấn chỉnh, hướng dẫn thống nhất, hạn chế tình trạng mỗi người một lý lẽ, gây nên những khác biệt không đáng có.
Báo cũng có bài "Chịu bỏng để minh oan cho thân chủ". Bài báo phản ánh: Luật sư bào chữa chỉ định đã bỏ hơn ba năm nghiên cứu hồ sơ vụ án, đi xác minh, thực nghiệm điều tra để minh oan cho thân chủ. “Làm luật sư, điều hạnh phúc nhất là bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp cho thân chủ mình. Nếu có vụ án khác có dấu hiệu oan sai thì mất 10 năm tôi cũng tham gia...” Phiên tòa kết thúc, mọi người lần lượt rời phòng xử nhưng một người đàn ông trung niên vẫn nán lại, ánh mắt đỏ hoe... Đó là luật sư Phạm Đức Tính (Đoàn luật sư tỉnh Đồng Nai) bào chữa chỉ định cho Đại - người vừa được tòa tuyên trắng án. Hơn ba năm qua, ông đã dồn hết tâm sức nghiên cứu hồ sơ, đi xác minh và thực nghiệm điều tra để làm rõ sự thật.
Tháng 9-2005, Công an tỉnh Đồng Nai đề nghị luật sư Tính bào chữa chỉ định cho Đại về hành vi hiếp dâm trẻ em. Ông nhận lời. Bỏ công đọc hồ sơ, ông chợt thấy chi tiết nói về hiện trường có điều gì đó chưa ổn. Phía gia đình người bị hại chỉ cho cơ quan điều tra nơi gây án là phiến đá tổ ong. Hồ sơ thể hiện tiếp, khoảng 12 giờ trưa, trời nắng gắt, Đại đặt người bị hại ở đó để hiếp, thực hiện khoảng 2-3 phút.
Ông xuống ngay hiện trường. Quan sát, ông thấy phiến đá có nhiều chỗ sắc nhọn. Trong khi đó, không có tài liệu, chứng cứ nào nói đến vết trầy xước ở bị cáo lẫn người bị hại. Từng là kiểm sát viên, luật sư Tính linh cảm đây không phải là hiện trường. Ông tự đặt vấn đề: Nếu Đại gây án ở trên phiến đá này thì người bị hại và bị cáo phải bị trầy xước. Lúc gây án giữa trưa, phiến đá rất nóng sẽ gây ra phỏng trên mông của người bị hại.
Để chứng minh cho linh cảm này, ông quyết định thực hành “thực nghiệm điều tra”. Ông chọn lúc trời nắng to, 12 giờ trưa, ông cởi hết quần, đặt mông vào phiến đá đó và... bấm đồng hồ. Ngay đầu tiên ông đã giật bắn người vì nóng nhưng ông tự nhủ cố lên chút, cố lên chút. Nhưng dù cố gắng, ông chỉ chịu đựng được một phút. Lấy mông ra khỏi tảng đá, ông cảm thấy rát bỏng, sau mấy ngày vết bỏng để lại sẹo. Đến lúc này ông khẳng định phiến đá mà người bị hại đã khai không phải là hiện trường vụ án. Ngoài ra, ông phát hiện giữa gia đình người bị hại và bị cáo mâu thuẫn nghiêm trọng. Chị của Đại từng tố cáo cha người bị hại hiếp dâm mình...
Chúng tôi cùng luật sư Tính về nhà Đại sau khi Đại được minh oan. Căn nhà ở một con hẻm nhỏ thuộc vùng sâu huyện Tân Phú. Nhà thấp, không có bàn ghế, chỉ có cái giường để ở góc nhà và một bàn thờ cha Đại. Mẹ Đại, một phụ nữ tuổi 50, gầy đét, đen nhẻm, rớt nước mắt: “Khi Đại bị bắt, cha Đại buồn rầu, nằm ốm liệt giường rồi chết sau đó vài tháng”. Bà lại nghẹn ngào: “Chồng mất, con bị bắt, có hai sào ruộng cũng đã bán để lấy tiền thăm con. Thân đi mần mướn, làm được bữa nào ăn bữa nấy thì làm sao có tiền thuê luật sư. May mắn là luật sư Tính bào chữa giúp con. Ổng thấy hoàn cảnh tui khó khăn, ổng không lấy tiền mà còn cho tiền tôi đi lại. Ổng khuyên tôi đừng quá lo lắng, Đại bị oan, sớm muộn rồi sẽ được minh oan. Lời ổng là niềm hy vọng duy nhất của tôi trong ba năm qua. Giờ đây, lời nói của ổng thành sự thật, tôi không biết lấy gì đền đáp cho ổng đây!”.
Khi chúng tôi hỏi từng là kiểm sát viên ở Đồng Nai, luật sư có quan điểm trái ngược hoàn toàn với VKS, ông có sợ mất lòng họ không? “Công việc của chúng tôi là bảo vệ công lý. Nếu quan điểm trái ngược để làm sáng tỏ sự thật, giải oan cho bị cáo thì không có gì buồn. Làm luật sư, điều hạnh phúc nhất là bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp cho thân chủ mình. Nếu sau này có vụ án khác có dấu hiệu oan sai thì mất 10 năm tôi cũng tham gia...” - luật sư Tính quả quyết.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 30/9/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ.