Trong buổi sáng ngày 23/9/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Hôm qua (22-9), ba đề án về tổ chức hệ thống tòa bốn cấp, về bộ máy chức năng VKS và về phân bổ ngân sách cho cơ quan tư pháp đã được đưa ra Ban chỉ đạo cải cách tư pháp trung ương thảo luận, cho ý kiến.
Trong các nội dung này, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết - Trưởng Ban chỉ đạo kết luận: Vấn đề tổ chức bộ máy và chức năng, nhiệm vụ của VKS trong tiến trình cải cách tư pháp tới đây sẽ gắn với bốn cấp tòa hay gắn với cơ quan điều tra cần được nghiên cứu thêm.
Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM về vấn đề này, Phó Viện trưởng VKSND tối cao Khuất Văn Nga cho biết mô hình tòa án bốn cấp đã tương đối rõ. Hệ thống tòa sẽ gồm tòa sơ thẩm khu vực, tòa phúc thẩm, tòa thượng thẩm và TAND tối cao. Về mô hình VKS, cũng tổ chức thành bốn cấp tương ứng: VKS khu vực, viện phúc thẩm, viện thượng thẩm và VKSND tối cao. Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng công việc chính của VKS sẽ gắn với án hình sự. Vì vậy, để tăng cường chất lượng công tố, tổ chức bộ máy của ngành kiểm sát phải gắn nhiều hơn với cơ quan điều tra.
2. Báo Thanh niên phản ánh: Có một tin rất vui đối với người tiêu dùng, nhất là những người nghèo, những người có thu nhập thấp và các nhà hoạch định chính sách vĩ mô cũng như các nhà đầu tư, đó là lạm phát tháng 9 chỉ còn 0,18%. Đây là chỉ số không những thấp nhất tính từ đầu năm đến nay (tháng 1 tăng 2,38%, tháng 2 tăng 3,56%, tháng 3 tăng 2,99%, tháng 4 tăng 2,20%, tháng 5 tăng 3,91%, tháng 6 tăng 2,14%, tháng 7 tăng 1,13%, tháng 8 tăng 1,56%), thấp xa so với mức tăng bình quân một tháng trong 8 tháng trước đó (tính chung 8 tháng tăng 21,65%, bình quân một tháng tăng 2,48%), mà còn thấp hơn tốc độ tăng của tháng 9 trong nhiều năm trước đó (tháng 9.2007 tăng 0,51%, tháng 9.2006 tăng 0,3%, tháng 9.2005 tăng 0,8%, tháng 9.2004 tăng 0,3%,…).
Cũng nhờ tốc độ tăng giá tiêu dùng tháng 9 năm nay thấp hơn tốc độ tăng của cùng kỳ năm trước (tăng 0,18% so với tăng 0,51%), nên sau một năm (tức là tháng 9 năm nay so với tháng 9 năm trước), giá tiêu dùng tăng 27,9%, thấp hơn so với tốc độ tăng tương ứng của tháng 8 (tăng 27,95 so với tăng 28,32%). Đây là chiều hướng mới của tốc độ tăng giá tiêu dùng sau một năm so với cùng kỳ năm trước (các tháng trước, tốc độ tăng giá so với cùng kỳ năm trước của tháng sau liên tục cao hơn của tháng trước).
Những tháng cuối năm nay, giá tiêu dùng có thể không cao bằng cùng kỳ năm trước (năm trước tháng 10 tăng 0,74%, tháng 11 tăng 1,23%, tháng 12 tăng 2,91%), nhưng nếu tăng bình quân khoảng 0,7%/tháng, thì 3 tháng cuối năm sẽ tăng trên 2,11% và tính chung cả năm sẽ tăng xấp xỉ 25%, cao gấp đôi tốc độ tăng 12,63% của năm trước; nếu tính bình quân năm thì cao gấp gần 3 lần tốc độ tăng 8,3% của năm trước.
3. Báo điện tử Vitinfo phản ánh: Trong hội thảo "Một số vấn đề về thuốc giả" tổ chức ngày 20/9 tại TP.HCM vừa qua, DS. Trần Thị Thanh Loan, thanh tra dược phẩm (Sở Y tế TP.HCM) đã cảnh báo: Theo số liệu của Cảnh sát Quốc tế Interpol, hiện Việt Nam đang là nước có mẫu thuốc giả lưu thông đứng thứ hai trong khu vực Đông Nam Á.
Các mẫu thuốc giả được phát hiện chủ yếu là các loại thuốc kháng sinh (Ampicilline, Amoxicillin, Chloramphenicol 250mg, Erythromycin 250mg, Teracyclin...), các thuốc điều trị rối loạn cương (Viagra, Cialis...).
Nguồn gốc thuốc đông dược được nhập lậu phần lớn từ Trung Quốc sang đường biên giới Lạng Sơn rồi tràn về TP.HCM theo các xe chuyên chở dược liệu. Nhưng cũng có khi là hàng xách tay do khách du lịch mang về và bán lại cho các cửa hàng dược. Thậm chí chúng còn dán nhãn phụ nhập khẩu giả.
Việc phát hiện thuốc giả gặp nhiều khó khăn, vì thuốc giả ngày càng sản xuất tinh vi, mẫu mã bao bì giống thuốc thật. Hơn thế nữa, việc kinh doanh, sản xuất thuốc giả phần lớn được phát hiện ở những nơi không do Sở Y tế cấp phép. Trong khi chức năng của ngành y tế chỉ dùng lại ở việc tiến hành kiểm tra, thanh tra tại các nhà thuốc, đại lý thuốc do Sở Y tế đã cấp phép.
4. Báo Hà Nội mới phản ánh: Theo ghi nhận của PV Hànộimới đến 0h ngày 23-9, đã không còn giáo dân nào có mặt tại khu đất 178 Nguyễn Lương Bằng, lều lán đã được tháo dỡ, khu vực đã trở lại yên tĩnh chỉ còn lực lượng bảo vệ của Công ty may Chiến Thắng giữ trật tự.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Gả hai nơi, sao vậy?". Bài báo phản ánh: Không thực hiện quy định về đăng ký giao dịch bảo đảm, ngân hàng đành để vuột mất tài sản đã nhận thế chấp.Để vay tiền ngân hàng, ông T. đã thế chấp 300 m2 đất. Sau đó, ông T. lại dùng chính thửa đất ấy để gán nợ cho người khác với sự chấp thuận của cơ quan thi hành án. Sao vậy?
Theo hai hợp đồng tín dụng được ký kết lần lượt vào tháng 7 và tháng 10-2005, vợ chồng ông T. (xã Hòa Hiệp Nam, huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên) vay ngân hàng X số tiền 140 triệu đồng. Tài sản thế chấp là một ngôi nhà và một thửa đất 300 m2. Do vợ chồng ông T. không trả nợ nên ngân hàng đã kiện họ ra tòa. Theo bản án ngày 31-3-2008 của TAND TP Tuy Hòa, vợ chồng ông T. phải trả cho ngân hàng cả vốn lẫn lời hơn 180 triệu đồng. Sau đó, Thi hành án dân sự huyện Đông Hòa đã định giá, kê biên căn nhà để phát mại trừ nợ.
Lúc này, bên ngân hàng mới tá hỏa khi biết rằng phần đất 300 m2 đã được ông T. đem gán nợ cho một người khác từ trước đó. Theo bản án ngày 24-10-2005 của TAND huyện Đông Hòa, vợ chồng ông T. phải trả cho người này hơn 80 triệu đồng. Ngày 31-1-2007, ông T. viết đơn tự nguyện giao đất để khấu trừ thi hành án và được chấp thuận. Theo ngân hàng X, cơ quan thi hành án đã làm sai quy định trong việc tự ý xử lý mảnh đất trên. Ngân hàng này đã viện dẫn khoản 4 Điều 41 Pháp lệnh Thi hành án dân sự để bảo vệ quan điểm của mình: Đó là khi kê biên tài sản đang được cầm cố, thế chấp thì “chấp hành viên có trách nhiệm thông báo cho người nhận cầm cố, thế chấp biết”...
“Chúng tôi làm đúng quy định!”. Ngược lại ý kiến của ngân hàng X, ông Nguyễn Kim Đồng - Trưởng Thi hành án dân sự huyện Đông Hòa đã khẳng định như thế với PV Báo Pháp Luật TP.HCM. Ông Đồng phân tích: “Chính người phải thi hành án (ông T.) tự nguyện viết đơn xin giao đất. Riêng căn nhà ông đang ở đã “dư sức” trả nợ ngân hàng, vì theo biên bản định giá tài sản thì giá trị của nó lên tới 300 triệu đồng. Lại nữa, Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Đông Hòa, UBND xã Hòa Hiệp Nam cũng thống nhất cách giải quyết nêu trên”. Tại sao không thông báo cho phía ngân hàng biết? Ông Đồng trả lời: “Theo luật định thì hợp đồng thế chấp đất phải được đăng ký. Do phía ngân hàng không đăng ký nên chúng tôi không phải hỏi ý kiến ngân hàng”.
Trên thực tế, lúc ký hợp đồng thế chấp, ngân hàng X có đăng ký thế chấp tại UBND xã Hòa Hiệp Nam. Theo Thông tư liên tịch số 03 ngày 4-7-2003 của Bộ Tư pháp và Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay đã hết hiệu lực), UBND cấp xã cũng là cơ quan đăng ký, có thẩm quyền chứng thực vào hợp đồng thế chấp. Sau đó, Thông tư liên tịch số 05 ngày 16-6-2005 của Bộ Tư pháp và Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định: “Các hợp đồng thế chấp, bảo lãnh đã được đăng ký theo quy định của pháp luật trước ngày thông tư này có hiệu lực thi hành thì không phải đăng ký lại” (khoản 5 mục VIII). Đến ngày 13-6-2006, khoản 11 Thông tư liên tịch số 03 của Bộ Tư pháp và Bộ Tài nguyên và Môi trường (sửa đổi, bổ sung một số quy định của Thông tư liên tịch số 05) lại yêu cầu: “Hợp đồng thế chấp, bảo lãnh bằng quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất được ký kết trước ngày 28-7-2005 (ngày Thông tư liên tịch số 05 có hiệu lực thi hành) mà vẫn còn thời hạn thực hiện thì cũng được đăng ký”.
Như vậy, ngân hàng X có nhiệm vụ đăng ký mới việc thế chấp tại Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất huyện Đông Hòa. Nhưng có lẽ vì không cập nhật kịp thời các quy định về việc đăng ký (được thay đổi nhiều lần) nên ngân hàng đã “ngồi yên” và giờ đành phải chấp nhận việc vuột mất tài sản thế chấp.
2. Báo Vietnamnet có bài "Công chứng tư: Tăng tính cạnh tranh, khách hàng hưởng lợi". Bài báo phản ánh: Ông Phan Văn Cheo, Trưởng phòng Công chứng số 1, TP.HCM, trao đổi với VietNamNet.
- Công chứng tư được đánh giá là "mảnh đất màu mỡ", nhưng tại sao các văn phòng công chứng tư ở TP.HCM từng bước hoạt động có phần e dè, thưa ông?
- Không hề có chuyện e dè. Đã có 8 phòng công chứng tư được cấp phép, nay mai sẽ đi vào hoạt động. Hiện đã có văn phòng công chứng tư đầu tiên ở Gò Vấp. Các văn phòng công chứng tư còn lại chưa đi vào hoạt động có thể do muốn chuẩn bị kỹ càng hơn. Mặt khác, thời điểm hiện nay, nhu cầu giao dịch cũng không phải bức xúc. Các phòng công chứng Nhà nước hiện nay cũng chỉ giải quyết 50% giao dịch so với năm ngoái, do khả năng vay vốn ngân hàng giảm, số lượng giao dịch bất động sản giảm...
Tuy số lượng giao dịch giảm trong thời điểm này, nhưng việc ra đời những văn phòng công chứng tư nhân là tất yếu, cho thấy chuyển biến tốt của loại hình dịch vụ này. Văn phòng công chứng tư ra đời cũng nằm trong xu hướng chung: nhiều lĩnh vực đang được xã hội hoá, và người dân sẽ được hưởng lợi ích.
- Là người có kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực công chứng, xin ông cho biết những tồn tại công chứng công gặp phải mà công chứng tư có thể rút kinh nghiệm để cạnh tranh?
- Những tồn tại mà công chứng công từng gặp phải thì trong tương lai công chứng tư cũng sẽ gặp mà chưa khắc phục được. Đấy là do nhiều quy định trong các văn bản pháp luật vênh nhau. Điều này chỉ có thể khắc phục khi công chứng viên là người dày dạn kinh nghiệm, hiểu biết, nhanh nhạy.
Một khó khăn hiện nay mà các công chứng viên vẫn gặp là chưa có hệ thống dữ liệu. Ví dụ, khách hàng công chứng tình trạng đất đai, nhà cửa nhưng chúng tôi không có hệ thống dữ liệu thông tin nào để đối chiếu xem từng khu đất, căn nhà bị thế chấp hay chưa. Ngoại trừ những căn nhà bị niêm phong, ngăn chặn được Sở Tư pháp cảnh báo rất tốt.
Các văn phòng công chứng tư có điều kiện thuận lợi có thể xin tổ chức mạng lưới thông tin chung. Ở Pháp, từ lâu người ta có trung tâm thông tin công chứng với mục đích thông tin tới các phòng công chứng các văn bản pháp luật, tư vấn văn bản pháp luật và cung cấp những thông tin về những giao dịch đã được thực hiện. Điều này góp phần làm hoạt động công chứng an toàn hơn, hạn chế được đáng kể những hồ sơ làm giả, vì không có kẽ hở thông tin.
- Liệu các văn phòng công chứng có cạnh tranh lại được với "anh Nhà nước", khi người dân vẫn quen nghĩ cứ "Nhà nước" thì mới đảm bảo giao dịch chắc chắn?
Các văn phòng công chứng tư ra đời là chủ trương đúng. Không sớm thì muộn, công chứng tư sẽ xuất hiện. Đây là một chính sách xã hội hóa mà người dân được hưởng lợi. Khi đặt công - tư cạnh nhau để so sánh, sẽ nhìn ra được ngay thế cạnh tranh, bên nào tốt hơn. Nhờ thế, chất lượng dịch vụ được nâng cao, "khách hàng là thượng đế", khách hàng sẽ được tạo điều kiện thuận lợi hơn. Họ có quyền lựa chọn cho mình dịch vụ tốt nhất theo ý muốn chứ không bị buộc chấp nhận và phải than phiền về dịch vụ không ưng ý như thời gian qua.
Và đương nhiên, khi có sự so sánh rõ ràng này, không ai lại khư khư giữ thói quen nghĩ cứ phải dịch vụ Nhà nước mới đảm bảo chất lượng. Việc xuất hiện thế cạnh tranh này sẽ có kết quả tất yếu: nơi nào phục vụ tốt hơn thì khách hàng sẽ tìm đến. Trong tương lai, nếu không làm được việc đưa lại lợi ích tốt đẹp cho khách hàng, những văn phòng công chứng tư nhân cũng như phòng công chứng Nhà nước bằng tự loại bỏ mình.
- Nhiều người e ngại rằng, chỉ với quy định ký quỹ 100 triệu đồng thì có thể mở văn phòng công chứng. Vậy những giao dịch có giá trị lớn, có thể xảy ra thiệt hại tới hàng tỷ đồng thì trách nhiệm văn phòng công chứng sẽ đến đâu?
- Nếu quy định số tiền lớn hơn thì có khi các đơn vị tư nhân lại không có khả năng mở văn phòng công chứng. Tôi cho rằng ký quỹ 100 triệu đồng hay 200 triệu đồng không phải là vấn đề. Vấn đề là tạo niềm tin bằng chính thái độ lịch thiệp, trình độ, khả năng nhanh nhạy, chính xác của các công chứng viên, nhân viên.
Khi khách hàng có niềm tin thì ngay cả phòng công chứng không có tài sản đáng giá họ vẫn tìm đến.Trong trường hợp xấu xảy ra, khi thiệt hại của khách hàng vượt mức ký quỹ văn phòng công chứng, thì có luật pháp giải quyết. Điều này đòi hỏi kinh nghiệm và trình độ công chứng viên. Tuy nhiều năm nay chưa có vụ kiện cáo nào vì thiệt hại do công chứng sai, nhưng các văn phòng công chứng tư mới ra đời nên chăng học tập các nước châu Âu, có kinh nghiệm trước chúng ta rất lâu: làm bảo hiểm công chứng. Bảo hiểm công chứng tránh được rủi ro cho cả khách hàng lẫn các văn phòng công chứng, công chứng viên.
Báo cũng đưa tin "TP.HCM: Khai trương văn phòng công chứng tư đầu tiên". Bài báo phản ánh: Sáng 22/9, Văn phòng công chứng Nguyễn Thị Tạc - một trong 8 văn phòng công chứng tư tại TP.HCM - đã chính thức đi vào hoạt động. Cạnh tranh về phong cách làm việc, tiếp xúc, thái độ phục vụ khách hàng của công chứng viên và nhân viên văn phòng công chứng (VPCC) được thể hiện khá rõ ngay trong buổi khai trương VPCC Nguyễn Thị Tạc, tại quận Gò Vấp, TP.HCM.
Đây là VPCC tư đầu tiên trong số 8 VPCC vừa được UBND TP.HCM cấp phép đi vào hoạt động. Khuôn viên VPCC Nguyễn Thị Tạc nhỏ hơn nhiều so với các phòng công chứng Nhà nước nhưng toàn bộ phòng làm việc được lắp máy lạnh, nhân viên phục vụ ân cần, chu đáo. Điều này đã thu hút không ít khách hàng đến giao dịch ngay trong ngày làm việc đầu tiên. Chỉ mất khoảng 10 đến 15 phút cho một hồ sơ công chứng hợp đồng mua bán nhà ở hoặc hợp đồng cho - tặng... Được biết, tính đến 15 giờ ngày 22/8, VPCC Nguyễn Thị Tạc đã nhận tổng cộng 14 hồ sơ, trong đó đã giải quyết 8 hồ sơ.
3. Báo Người lao động có bài "Công ty Kwang Nam không thi hành án". Bài báo phản ánh: Sáng 22-9, ông Bùi Đức Tráng, Phó Giám đốc BHXH TPHCM, cho biết: BHXH TPHCM sẽ gởi công văn đề nghị chính quyền TP có biện pháp cấm ông Kang Young Hwang, quốc tịch Hàn Quốc, xuất cảnh khỏi VN để bảo đảm việc thi hành án. Ông Kang là Giám đốc Công ty Giày dép Kwang Nam (quận Phú Nhuận –TPHCM), đã nợ BHXH hơn 7 tỉ đồng; bị tòa án tuyên buộc phải truy đóng nhưng đến nay công ty vẫn không thực hiện.
Cố tình dây dưa
Công ty Kwang Nam hoạt động từ năm 1994, là doanh nghiệp (DN) 100% vốn Hàn Quốc. Sau gần 10 năm hoạt động, đến năm 2003, cơ quan chức năng tiến hành kiểm tra đã phát hiện công ty trốn đóng BHXH hơn 2,5 tỉ đồng. Liên tiếp các năm sau đó, công ty vẫn không chấn chỉnh và nợ tiếp tục phát sinh. Khi các cơ quan chức năng nhắc nhở, công ty chỉ nộp vài trăm triệu đồng lấy lệ rồi tiếp tục nợ.
Sự tráo trở của công ty còn thể hiện ở hàng loạt vụ việc khác: Thời điểm công ty bị BHXH TPHCM khởi kiện, trước khi TAND quận Phú Nhuận tuyên án, công ty đã gửi công văn cho BHXH TPHCM thông báo công ty đã chuẩn bị 100.000 USD để trả nợ BHXH. Thế nhưng sau đó công ty không giữ lời hứa. Mãi đến ngày 19-9, công ty mới chuyển 500 triệu đồng vào tài khoản của BHXH. Ông Bùi Đức Tráng cho biết: “Bản án đã tuyên công ty phải trả toàn bộ hơn 7 tỉ đồng, hạn cuối vào ngày 19-9. Nhưng Công ty Kwang Nam cố tình dây dưa, kéo dài thời hạn thi hành án”.
Tài khoản trống rỗng, tài sản không có gì
Trước sự chây ì của công ty, để bảo đảm cho việc thu hồi nợ BHXH, tháng 2-2008, Thanh tra Lao động TPHCM đã yêu cầu Ngân hàng Nhà nước xác minh tài khoản của Công ty Kwang Nam. Qua thông báo của 65 ngân hàng trên địa bàn, phát hiện công ty có 3 tài khoản giao dịch. Nhưng tại tài khoản của công ty ở Ngân hàng Đông Á, số dư còn chưa đến 2 triệu đồng; số dư tại Ngân hàng Ngoại thương VN còn 1,3 USD; tại Shinhan Bank còn chưa đến 50.000 đồng. Hiện nay, tài khoản của công ty trống rỗng, nhà xưởng thì thuê mướn, máy móc thiết bị không có giá trị đáng kể và có hiện tượng công ty tẩu tán tài sản.
Còn đối với người lao động, từ những năm trước, công ty đã cho nghỉ việc dần dần. Năm 2007, công ty tiếp tục chuyển hàng loạt lao động sang làm việc tại Công ty H.World Vina Shoes (quận Gò Vấp – TPHCM). Từ một công ty với gần 2.000 lao động, hiện nay công ty chỉ còn khoảng 200 lao động. Quyền lợi của những lao động trên bị xâm hại nghiêm trọng nhưng giám đốc Kang Young Hwang vẫn an nhiên tự tại.
Xem thường pháp luật
Cơ quan thi hành án quận Phú Nhuận cho biết muốn thi hành án, phải phong tỏa tài khoản, kê biên tài sản của Công ty Kwang Nam, song với thực trạng hiện nay của công ty thì khoản nợ BHXH hơn 7 tỉ đồng chưa biết khi nào mới đòi được! Cuối tháng 7-2008, Tổng Lãnh sự Hàn Quốc đã làm việc với BHXH TPHCM về việc các DN Hàn Quốc nợ BHXH, trong đó có Công ty Kwang Nam. Cơ quan này đề nghị BHXH TPHCM tạo điều kiện để các DN trả nợ BHXH. Nhưng thiện chí này đã không được Công ty Kwang Nam ghi nhận.
Sự ngoan cố của Công ty Kwang Nam một phần do chính sách pháp luật không được thực thi. Hàng chục cuộc kiểm tra, thanh tra, xử phạt hành chính nhưng mức xử phạt quá nhẹ nên công ty xem thường. Sở LĐ-TB-XH và LĐLĐ TPHCM đã nhiều lần đề nghị rút giấy phép hoạt động của công ty nhưng cũng không thực hiện được. Hậu quả là Công ty Kwang Nam vẫn ngang nhiên xem thường pháp luật, làm thiệt hại quyền lợi của hàng ngàn người lao động.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 23/9/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ.