Trong ngày 17/9/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Đất Việt có bài "Đi tìm gốc gác trẻ bị bán ở Nam Định". Bài báo phản ánh: Liên quan đến đường dây buôn bán trẻ sơ sinh xảy ra ở Trung tâm bảo trợ xã hội Trực Ninh, Nam Định, nhiều phụ nữ có trẻ sơ sinh được mời đến lấy lời khai.
Theo nguồn tin của Đất Việt, Công an tỉnh Nam Định đang tiến hành xác minh nhân thân của những đứa trẻ bị làm giả hồ sơ để xuất ngoại trái phép. Nhiều phụ nữ có trẻ sơ sinh bị buôn bán, làm hồ sơ giả để xuất ngoại đã được mời đến cơ quan điều tra để lấy lời khai, phục vụ công tác điều tra, mở rộng vụ án. Trong số này có một sinh viên cao đẳng, 18 tuổi ở Hà Nội. Theo thông tin ban đầu, sau khi “lỡ dại” với một nam sinh viên đồng hương, thông qua giới thiệu, cô gái này gặp Vũ Đình Khản, Giám đốc Trung tâm Bảo trợ xã hội Trực Ninh và được đưa về Trung tâm này chờ sinh.
Cuối tháng 5, sau khi sinh một bé gái tại Trạm y tế xã Việt Hùng, huyện Trực Ninh, cô được giám đốc Khản chi 3 triệu đồng “bồi dưỡng” với điều kiện để lại đứa con mới sinh tại trung tâm. Sau này vì nhớ con, bà mẹ trẻ này tìm gặp ông Khản, trả lại số tiền và nộp thêm 2 triệu đồng nữa để “chuộc” con nhưng không được chấp thuận.
Một trường hợp khác là chị Phương, 17 tuổi cũng được “bồi dưỡng” 2,5 triệu đồng để bỏ con lại trung tâm. Khi biết bản chất “nhân đạo” của Trung tâm Trực Ninh, Phương nhất quyết xin nhận lại con, nhưng cũng bị từ chối…
Theo một nguồn tin, số tiền ông Khản chi để làm giả hồ sơ trẻ sơ sinh và “bồi dưỡng” sản phụ đưa con vào Trung tâm có thể lên tới cả tỷ đồng.
2. Báo Thanh tra có bài "Nhiều biểu hiện vi phạm pháp luật tại cơ quan thi hành án dân sự Quảng Ninh: “Ngẫu hứng” trong công tác tổ chức - cán bộ". Bài báo phản ánh: Tháng 8/1985, ông Phạm Văn Với là bộ đội chuyển ngành về công tác tại Sở Tư pháp tỉnh Quảng Ninh. Từ tháng 7/1988 - 6/1993, ông Với công tác tại Cơ quan Thi hành án (THA) của thị xã (TX Cẩm Phả); tháng 7/1993 được bổ nhiệm Chấp hành viên (CHV). Tháng 11/1996, trong thời gian đang theo học lớp Đại học luật tại chức khóa II do Trường Đại học Luật Hà Nội mở tại tỉnh Quảng Ninh, ông Với tiếp tục được bổ nhiệm Phó Trưởng THADS TX Cẩm Phả.
Sự việc sẽ chẳng có gì đáng nói nếu như năm 1998 ông Với không bị phát hiện đã giả mạo bằng tốt nghiệp Trung học Bổ túc văn hóa để theo học đại học. Với khuyết điểm này, ngày 7/8/1998, Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội đã ký và ban hành Quyết định số 158/QĐ-TC, xóa tên khỏi danh sách và hủy kết quả học tập đối với ông Với. Hai tháng sau, ngày 8/10/1998, Đảng ủy Cơ quan UBND TX Cẩm Phả cũng ra Quyết định số 186/ĐU, thi hành kỷ luật Đảng ông Với với hình thức cảnh cáo.
Sau hai sự kiện trên, đáng lẽ ông Với phải bị xem xét, kỷ luật tiếp về mặt chính quyền đồng thời phải xem xét lại tư cách Phó trưởng THADS TX Cẩm Phả. Tuy nhiên, không những ông Với không bị kỷ luật, mà vào tháng 12/2005 vẫn được xem xét, bổ nhiệm lại CHV nhiệm kỳ 2006-2010 dù còn thiếu nhiều tiêu chuẩn! Hơn nữa, tháng 1/2006, còn được giao phụ trách về chính quyền kiêm Bí thư Chi bộ Cơ quan THADS TX Cẩm Phả. Việc Cơ quan THADS Quảng Ninh, các cơ quan chức năng TX Cẩm Phả và tỉnh Quảng Ninh bỏ qua các quy định bắt buộc, đề nghị Bộ Tư pháp xem xét, bổ nhiệm chức danh CHV cấp huyện và bổ nhiệm chức danh lãnh đạo Cơ quan THADS TX Cẩm Phả cho một người thiếu trung thực, giả mạo bằng cấp và chỉ có trình độ văn hóa... cấp II là ông Phạm Văn Với đã dẫn đến hệ lụy tất yếu. Cụ thể là, qua kiểm tra Chi bộ THADS TX Cẩm Phả và cá nhân Bí thư, Phó Bí thư Chi bộ theo Điều 32 Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam, trong cùng ngày 8/7/2008, Đảng ủy Cơ quan UBND TX Cẩm Phả đã ban hành Quyết định số 12/QĐ-ĐU, kỷ luật tập thể Chi bộ Cơ quan THADS TX Cẩm Phả với hình thức khiển trách; Ủy ban Kiểm tra Thị ủy TX Cẩm Phả cũng ban hành Quyết định số 31/QĐ-KL, kỷ luật ông Phạm Văn Với, Bí thư Chi bộ với hình thức cảnh cáo.
Cùng với ông Phạm Văn Với là trường hợp ông Vũ Đình Huề, CHV cơ quan THADS TX Cẩm Phả, người chịu trách nhiệm chính trong việc thi hành vụ án dân sự Thơm - Thi có nhiều sai phạm buộc lãnh đạo cơ quan THADS tỉnh Quảng Ninh phải xem xét, quy trách nhiệm bồi hoàn về vật chất đối với những cán bộ có liên quan. Trong khi vụ việc đang dang dở và Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Quảng Ninh khẳng định rõ quan điểm chỉ xem xét, bổ nhiệm ông Huề khi đã có kết luận không sai phạm (trong vụ án Thơm - Thi), thì không rõ vì sao, ngày 19/10/2004, ông Huề đã được điều chuyển công tác đến THADS TX Móng Cái và 1 tháng sau, ngày 29/11/2004, được bổ nhiệm giữ chức Đội phó Đội THADS TX Móng Cái.
Khi bài báo này chuẩn bị lên trang, chúng tôi nhận tiếp đơn thư bạn đọc tố cáo ông Vũ Văn Vân, Trưởng Cơ quan THADS tỉnh Quảng Ninh, trong hai năm 2007 và 2008 đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn, báo cáo sai sự thật với Hội đồng tuyển chọn CHV THADS tỉnh Quảng Ninh, Cục THADS Bộ Tư pháp và lãnh đạo Bộ Tư pháp để bổ nhiệm, nâng ngạch từ ngạch CHV cấp huyện lên ngạch CHV cấp tỉnh khi không đủ điều kiện về bậc lương để được bổ nhiệm nâng ngạch theo quy định tại Nghị định 9/2007/NĐ-CP, ngày 5/1/2007 của Chính phủ và Thông tư số 7/2007/TT-BNV, ngày 4/7/2007 của Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho 5 cán bộ thuộc quyền là các ông, bà: Vũ Đình Huề (THADS TX Móng Cái), Trần Văn Phú (THADS huyện Hoành Bồ), Bùi Tuyết Dung (THADS TP Hạ Long) Nguyễn Mạnh Thường (Cán bộ tổ chức THADS tỉnh Quảng Ninh) và Vũ Thị Bích Vân (THADS TX Cẩm Phả).
Đề nghị Bộ Tư pháp, UBND tỉnh Quảng Ninh và các cơ quan chức năng trực thuộc xem xét, có biện pháp xử lý cụ thể, tránh để vụ việc lặp lại và kéo dài, gây ra những tiền lệ xấu như trường hợp ông Phạm Văn Với.
3. Báo Tiền phong có bài "Thi hành sai bản án Epco - Minh Phụng: Liên Khui Thìn kháng cáo". Bài báo phản ánh: Ngày 16/9, luật sư Lương Anh Tiến đại diện cho ông Liên Khui Thìn (Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng giám đốc Cty TNHH Epco) đã nộp đơn kháng cáo đối với bản án hình sự sơ thẩm xét xử vụ “thầy trò” Lương Vĩnh Phúc.
Lương Vĩnh Phúc và (Trưởng cơ quan thi hành án (THA) dân sự TPHCM) và Bùi Liên Hiệp (Chấp hành viên) thi hành sai bản án vụ án Minh Phụng – Epco mà TAND TPHCM đã tuyên vào ngày 9/9. Ở vụ án này, ông Liên Khui Thìn là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.
Theo bản án sơ thẩm, ở phần dân sự, Hội đồng xét xử (HĐXX) tuyên buộc 5 hộ dân phải trả lãi và phí tổng cộng 859 triệu đồng cho Cty TNHH Epco. Tuy nhiên theo luật sư đại diện của ông Liên Khui Thìn, tuyên buộc của tòa nêu trên là không phù hợp. Bởi, số tiền ông Liên Khui Thìn đầu tư trên các sở đất tại quận 2, quận 9 là để xây dựng khu nhà ở, công trình văn hóa, thể thao, du lịch và các công trình dịch vụ đã được Ban vật giá TPHCM duyệt giá, UBND TPHCM chấp thuận.
Số đất này đã được ông Thìn bồi hoàn với tỷ lệ trung bình từ 61% đến 71%. Sau đó phía “bộ sậu” THA Lương Vĩnh Phúc, Bùi Liên Hiệp đã làm trái quyết định thi hành án, nhận tiền bồi hoàn của 5 hộ dân, giúp cho họ sang nhượng hoàn tất các lô đất (đã được ông Thìn bồi hoàn gần xong) cho ông Trương Đình Hưng chỉ bằng giấy tay. Đồng thời, việc xác nhận của Bùi Liên Hiệp để cho các cơ quan thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ dân là trái pháp luật.
Từ căn nguyên này, luật sư Lương Anh Tiến đề nghị tòa án hủy hợp đồng mua bán đất giữa các hộ dân với ông Hưng; đồng thời tuyên cho ông Thìn nhận lại các sở đất trong vụ án này để thi hành hoàn tất phần dân sự theo bản án hình sự phúc thẩm vụ án Minh Phụng – Epco.
4. Báo Hà Nội mới có bài "Chứng minh hiệu quả một mô hình". Bài báo phản ánh: Sau 50 ngày các phòng công chứng tư đi vào hoạt động, cảnh chầu chực chờ đợi, xếp hàng mới công chứng được giấy tờ, văn bản dường như không còn được nhắc tới tại Hà Nội. Tại những phòng công chứng tư (CCT) người dân được mong chờ và được phục vụ chu đáo.
Đúng nghĩa “khách hàng là thượng đế”
Ông Phạm Thanh Cao - Trưởng phòng Bổ trợ tư pháp - Sở Tư pháp TP Hà Nội khẳng định, sau hơn một tháng hoạt động, phòng CCT đã tỏ ra vượt trội về thái độ và tác phong làm việc nên khách hàng tìm đến đông, doanh thu trung bình khoảng 100 triệu đồng/tháng, cá biệt có cơ sở thu đến 200 triệu đồng/tháng. Ngược lại với hoạt động sôi nổi ở các phòng CCT, công chứng nhà nước đang “đói’’ khách, giảm 1/3 công suất hoạt động so với trước. Sức hút từ kết quả kinh doanh khiến một số công chứng viên (CCV) nhà nước của các tỉnh bạn đã đệ đơn nghỉ việc, ra Hà Nội hành nghề tư nhân.
Cũng thu phí theo quy định nhưng các phòng CCT đã chuẩn bị một số đổi mới nho nhỏ về hình thức đón khách như lập website để người có nhu cầu công chứng giấy tờ truy cập tham khảo hướng dẫn về hồ sơ trước khi đưa đến thẩm định. Khách hàng đến công chứng được hướng dẫn tận tình. Trong quá trình thực hiện hợp đồng, khách còn được thoải mái dùng cafe, đọc báo miễn phí. Nếu không muốn đến ký hợp đồng, các “thượng đế’’ còn có thể yêu cầu CCV đến tận nhà phục vụ. Hiện Văn phòng công chứng (VPCC) Thăng Long (số 54 Trần Nhân Tông) đã ký được 3 hợp đồng chiến lược hợp tác lâu dài với Ngân hàng Vietcombank, Ngân hàng Agribank, Công ty bán đấu giá tài sản nhà nước cùng nhiều hợp đồng đơn lẻ khác. Theo TS Trần Công Trục - trưởng VPCC Thăng Long, tiêu chí hoạt động của cơ sở là phục vụ 24/24h, phục vụ tận nhà, kể cả ngoại thành và không có ngày nghỉ. Tất nhiên để hưởng những dịch vụ ưu đãi này, khách hàng phải đóng thêm phụ phí.
Không kém phần cạnh tranh là VPCC Hà Nội (phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy). Tại đây thông thường giao dịch chỉ gói gọn trong 2 lần: một lần nộp hồ sơ cộng một lần hẹn hoàn thành đầy đủ hồ sơ, ký nhận, đối chiếu giấy tờ gốc và lấy kết quả luôn. Quá trình giao dịch nếu vấp phải vấn đề gì, văn phòng chủ động gọi điện cho khách hàng để hỏi lại thông tin.
Phải điều chỉnh luật
Dù vậy, vẫn còn nhiều quy định liên quan đến hoạt động của các VPCC tư chưa rõ ràng, thậm chí đang bị bỏ ngỏ mà nếu không giải quyết sẽ khiến nhiều người ngần ngại với mô hình này...
Theo quy định của Luật Công chứng, công chứng nhà nước được chứng thực hợp đồng, giao dịch nào thì CCT cũng có thẩm quyền chứng thực những loại hợp đồng đó. Thế nhưng theo Luật Đất đai, chỉ có công chứng nhà nước mới được xác nhận hợp đồng, giao dịch liên quan đến quyền sử dụng đất. Sở dĩ có quy định này vì thời điểm ban hành Luật Đất đai chỉ có phòng công chứng nhà nước mới có thẩm quyền công chứng, chưa có các phòng CCT. Nếu căn cứ theo quy định trên thì các phòng CCT chỉ được công chứng nhà, không được công chứng đất, nhưng thực tế nhà lại thường gắn với đất. Có ý kiến đề nghị các cơ quan chức năng cần hướng dẫn cụ thể để các phòng CCT thực hiện việc này. Bởi nếu tự ý xác nhận các hợp đồng có liên quan đến quyền sử dụng đất, bị cơ quan chức năng “tuýt còi” thì cả thượng đế lẫn chủ phòng CCT đều phải chịu thiệt. Ông Phạm Thanh Cao cũng cho biết, đã có tình trạng phòng CCT thu phí gấp 10 lần nhà nước với những dịch vụ làm nhanh, dịch vụ làm ngoài giờ, công chứng tại nhà. Do đó, Bộ Tư pháp cần tăng cường “hậu kiểm” đối với doanh nghiệp tư nhân hoạt động trong lĩnh vực này. Bên cạnh đó, cần ban hành mức khung phí dịch vụ để tránh hiện tượng “loạn phí” có thể xảy ra. Có như vậy quyền lợi của khách hàng mới được bảo đảm.
Trên đây là điểm báo lần hai ngày 17/9/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ.