Trong buổi sáng ngày 03/9/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Sài Gòn giải phóng cho biết: Hiện các doanh nghiệp vẫn đang đẩy mạnh thu mua lúa gạo theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, theo ông Huỳnh Minh Huệ, Tổng thư ký Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), các doanh nghiệp lại đang gặp nhiều khó khăn.
Đến nay các công ty mới thu mua được khoảng 300.000 tấn gạo, đạt trên 60% kế hoạch. Nguyên nhân thu mua chậm là do giao dịch gạo của Việt Nam đang có dấu hiệu bị “đóng băng” bởi khách hàng trả giá thấp và có xu hướng ngừng thu mua.
Báo cũng phản ánh: Bộ Công thương cho biết, 8 tháng qua, xuất khẩu hàng hóa của cả nước tiếp tục giữ mức tăng trưởng cao nhất từ trước đến nay với kim ngạch đạt trên 43,3 tỷ USD, tăng 39% so với cùng kỳ năm trước với nhiều mặt hàng mới như: gốm sứ khoảng 235 triệu USD, đồ chơi trẻ em 70 triệu USD, đá quý và kim loại quý trị giá 736 triệu USD… Lượng gạo xuất khẩu xấp xỉ 3,4 triệu tấn, trị giá 2,2 tỷ USD, giảm gần 20% về khối lượng nhưng tăng tới gần 95% về giá trị…
* Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, 8 tháng đầu năm 2008, nhờ có thị trường tiêu thụ nên nhiều sản phẩm công nghiệp vẫn đạt tốc độ tăng trưởng cao. Trong đó, dòng xe tải tăng gần 80%; xe chở khách tăng 73,6%; máy giặt tăng 41,5%; sữa bột tăng 34%; tủ lạnh, tủ đá tăng hơn 27%; ti vi các loại xấp xỉ 26%... Tính chung giá trị sản xuất công nghiệp 8 tháng qua đạt hơn 438.000 tỷ đồng, tăng 16,3% kế hoạch. Bộ Công thương cho biết, 8 tháng qua, xuất khẩu hàng hóa của cả nước tiếp tục giữ mức tăng trưởng cao nhất từ trước đến nay với kim ngạch đạt trên 43,3 tỷ USD, tăng 39% so với cùng kỳ năm trước với nhiều mặt hàng mới như: gốm sứ khoảng 235 triệu USD, đồ chơi trẻ em 70 triệu USD, đá quý và kim loại quý trị giá 736 triệu USD… Lượng gạo xuất khẩu xấp xỉ 3,4 triệu tấn, trị giá 2,2 tỷ USD, giảm gần 20% về khối lượng nhưng tăng tới gần 95% về giá trị…
2. Thông tấn xã Việt Nam phản ánh: Tối 2-9, ngọn đuốc thiêng của chương trình “Đuốc sáng Việt Nam – Hành trình theo chân Bác” lần II – năm 2008 đã được rước về Dinh Thống Nhất, TP. Hồ Chí Minh, điểm kết thúc của hành trình rước đuốc năm nay. Tại đây, ngọn đuốc đã được đồng chí Lê Thanh Hải, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy, thay mặt nhân dân Thành phố mang tên Bác thắp lên đài lửa, để ngọn lửa thiêng bừng sáng trong đêm mừng Quốc khánh.
Đây là năm thứ hai Đài Truyền hình TP. Hồ Chí Minh phối hợp cùng Tổng cục TDTT tổ chức cuộc rước đuốc nhiều ý nghĩa này. Khởi hành tại di tích lịch sử hang Pắc Bó (Cao Bằng) vào ngày 10/8, cuộc rước đuốc đã đi qua 25 tỉnh, thành trên cả nước, từ Cao Bằng đến thủ đô Hà Nội – trái tim của cả nước, vào Nghệ An quê Bác, đến các tỉnh Nam Bộ và kết thúc tại TP. Hồ Chí Minh. Không chỉ là hoạt động hưởng ứng cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, cuộc rước đuốc còn là hành trình theo dấu chân Người để mang ngọn đuốc thiêng như ngọn lửa sưởi ấm cả dân tộc, như trái tim tràn đầy tình yêu thương bao la của Bác đến với mọi miền, mọi nhà, mọi người. Càng thiết thực hơn khi đã có hàng tỉ đồng được các cá nhân, tập thể, doanh nghiệp đóng góp cho chương trình để qua đoàn rước đuốc chuyển đến hỗ trợ đồng bào nghèo, các Bà mẹ Việt Nam Anh hùng, bộ đội biên phòng và học sinh có hoàn cảnh khó khăn tại các địa phương đoàn rước đuốc ghé đến.
3. Báo Kinh tế đô thị phản ánh: Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đang nghiên cứu xây dựng đề án hỗ trợ người thu nhập thấp theo mô hình của Đức. Hiện nay, khoảng cách chênh lệch giàu nghèo ngày càng gia tăng giữa thành thị và nông thôn. Chính sách phát triển kinh tế và thay đổi cơ cấu ngành nghề đã làm nảy sinh nhiều vấn đề: nông dân mất đất sản xuất nông nghiệp nhưng vẫn chưa được đào tạo để tìm việc làm ổn định; những người thu nhập thấp di cư từ nông thôn ra các thành phố lớn để tìm việc làm... Vì vậy, việc xây dựng chính sách hỗ trợ người thu nhập thấp ngày càng trở nên cấp thiết.
Theo đề án, Việt Nam sẽ lựa chọn mô hình của Đức, vì nước này có nền kinh tế phát triển, nhưng nhiều điểm tương đồng với nước ta: dòng người nhập cư lớn ở các đô thị, tỷ lệ thất nghiệp tăng cao. Hệ thống chính sách an sinh xã hội của Đức rất rộng rãi, đa dạng loại hình khác nhau: bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm tai nạn, bảo hiểm hưu trí, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm chăm sóc, chính sách hoà nhập đối với người khuyết tật, chăm sóc nạn nhân chiến tranh, trợ cấp xã hội.
Từ năm 2005 trở đi, chế độ trợ cấp thất nghiệp ở nước Đức đã được cải cách. Trước kia có 3 loại hình chủ yếu: bảo hiểm thất nghiệp, trợ cấp thất nghiệp, trợ cấp xã hội. Hiện nay, bảo hiểm thất nghiệp đã được thay bằng trợ cấp thất nghiệp, áp dụng cho tất cả những người có khả năng lao động nhưng không có việc làm, với 2 diện chi trả.
Ông Lê Bạch Hồng, Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cho biết: vì nguồn thu ngân sách Nhà nước còn thấp, nên Việt Nam chưa thể hỗ trợ tất cả mọi người thu nhập thấp và người thất nghiệp. Từ trước tới nay, chúng ta thường hướng vào hỗ trợ đồng bào vùng đặc biệt khó khăn, thiên tai, dịch bệnh vật nuôi cây trồng, ngư dân. Với người lao động, nhà nước có chính sách đưa ra mức lương tối thiểu, nhằm khống chế các doanh nghiệp trả lương thấp dưới mức cho phép.
Cục trưởng Cục Bảo trợ xã hội Nguyễn Hải Hữu nhận định: bảo hiểm xã hội ở Việt Nam chưa được minh bạch về tài chính. Nếu hạch toán đúng, thì tiền đóng bảo hiểm xã hội trong suốt thời gian làm việc của người lao động phải đủ để chi trả lương khi người đó nghỉ hưu. Nhưng thực tế hiện nay, khi giá cả tăng, tiền lương hưu buộc phải tăng theo. Vì vậy, tiền lương hưu chi trả luôn cao hơn nhiều lần so với tiền phí bảo hiểm xã hội mà người đó đóng trước kia. Thực tế, là phải lấy nguồn phí thu hiện tại từ những người đang làm việc để bù lương cho người đã nghỉ hưu. Theo quy luật, người nghỉ hưu sẽ ngày càng nhiều lên và nguy cơ vỡ quỹ bảo hiểm xã hội rất dễ xảy ra. Việc từng vỡ quỹ bảo hiểm y tế là bài học nhãn tiền.
Theo ông Nguyễn Hải Hữu, xây dựng chính sách phúc lợi là để hướng đến một tương lai xa. Còn trong thời gian tới, chúng ta chỉ có thể triển khai một số mô hình điểm, với đối tượng hạn chế. Ngoài ra chính sách phúc lợi toàn diện có thể áp dụng thử trong địa bàn hẹp, có thể là 61 huyện nghèo nhất nước.
4. Báo Dân trí điện tử có bài "Sẽ trợ cấp cho cán bộ công chức có mức lương thấp". Bài báo phản ánh: Đó là kết luận của Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Sinh Hùng tại cuộc họp với các bộ, ngành đánh giá việc thực hiện các chính sách an sinh xã hội trong bối cảnh lạm phát hiện nay. Phó Thủ tướng đã chỉ đạo, tính toán và phân loại đối tượng hỗ trợ, chu kỳ hỗ trợ, xác định tổng nguồn cho vay theo khả năng đáp ứng của ngân sách nhà nước. Trước mắt, Chính phủ sẽ triển khai thực hiện khoản trợ cấp cho các đối tượng khó khăn do giá cả và lạm phát tăng cao.
Trong số các giải pháp để bảo đảm an sinh xã hội mà Phó Thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng đã kết luận, là giao Bộ Nội vụ ngay trong tháng 9 này sẽ trình Thủ tướng ban hành Quyết định về trợ cấp cho cán bộ, công chức hưởng lương từ ngân sách nhà nước có mức lương thấp, đời sống khó khăn. Đây cũng là điều mà thời gian qua dư luận hết sức quan tâm.
Được biết, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cũng đã có văn bản kiến nghị gửi Chính phủ về việc trợ cấp cho số cán bộ, công chức hưởng lương gặp nhiều khó khăn trong điều kiện lạm phát tăng cao. Theo Tổng LĐLĐ Việt Nam, tháng 1-2008, lương tối thiểu chung đã tăng lên 540.000 đồng/tháng, là mức tăng nhanh hơn so với Đề án cải cách chính sách tiền lương. Tuy nhiên do chỉ số giá tăng nhanh hơn, đặc biệt là tình hình lạm phát từ đầu năm đến nay khiến đời sống của cán bộ công chức và người lao động gặp rất nhiều khó khăn.
Chính phủ cũng sẽ bổ sung cơ chế, chính sách trợ cấp đối với các đối tượng mới có khó khăn do mất việc làm, thu nhập thấp, người về hưu; các chính sách trợ giúp nhân dân các vùng bị ảnh hưởng nặng nề do lũ, lụt; tiếp tục thực hiện các chương trình giảm nghèo.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Bà Rịa-Vũng Tàu: Đấu giá lố gần 200 m2 đất". Bài báo phản ánh: Nhiều năm nay, đơn khiếu nại của bà Nguyễn Thị Ly (ngụ phường 6, TP Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu) về việc cơ quan thi hành án (THA) đấu giá sai nhà, đất của bà vẫn chưa được cơ quan chức năng giải quyết.
Tháng 12-1995, vợ chồng bà Ly thế chấp căn nhà của mình (tọa lạc tại phường 1, TP Vũng Tàu) cho Công ty Vàng bạc đá quý tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu để vay 200 triệu đồng. Thời hạn vay là ba tháng. Vì vợ chồng bà Ly không có khả năng trả nợ nên Công ty Vàng bạc đá quý tỉnh đã khởi kiện họ ra tòa án tỉnh để đòi nợ.
Tháng 10-1996, TAND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu ra quyết định công nhận việc hòa giải thành giữa vợ chồng bà Ly với Công ty Vàng bạc đá quý tỉnh. Theo đó, công ty chấp thuận cho vợ chồng bà Ly được gia hạn thời gian trả nợ vào cuối năm 1996. Hết hạn này, công ty được quyền phát mãi căn nhà của vợ chồng bà Ly để cấn trừ nợ. Tháng 4-1997, Phòng THA tỉnh đã kê biên, định giá rồi sau đó bán đấu giá nhà của bà Ly. Kết cục, ông giám đốc công ty vàng bạc đã trúng đấu giá căn nhà với giá 310 triệu đồng và được cấp giấy chủ quyền nhà, đất.
Theo bà Ly, Phòng THA tỉnh đã bán đấu giá nhà của gia đình bà với giá “bèo” và sai quy định. Mặc dù bà còn nhiều tài sản khác có giá trị nhưng THA tỉnh đã không kê biên... Tháng 4-1999, Cục Quản lý THA dân sự - Bộ Tư pháp có công văn khẳng định quy trình THA của Phòng THA tỉnh là đúng quy định. Nếu cho rằng THA tỉnh đã làm thất thoát một số tài sản của mình, bà Ly có quyền yêu cầu chính quyền địa phương giải quyết. Không bằng lòng với nội dung trả lời này của Cục THA, bà Ly tiếp tục khiếu nại...
Sau đó, công an tỉnh đã vào cuộc. Đến tháng 8-1999, Công an tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã điều tra được hàng loạt sai phạm ban đầu của Phòng THA tỉnh trong việc bán đấu giá căn nhà của bà Ly. Cụ thể, cơ quan này đăng báo bán đấu giá nhà của bà Ly với diện tích gần 120 m2 trong khi trên thực tế đất của bà Ly rộng hơn 300 m2. Chẳng hiểu sao THA tỉnh chỉ nêu diện tích nhà mà không nêu diện tích đất và cũng không đưa ra giá khởi điểm của tài sản bán đấu giá. Chưa hết, khi việc bán đấu giá đã diễn ra thì THA tỉnh mới đăng báo bán đấu giá lần hai; người tham gia đấu giá chỉ đăng ký mua trước hai ngày... Công an tỉnh yêu cầu VKS tỉnh kháng nghị việc bán đấu giá không khách quan của Phòng THA tỉnh.
Nhưng rồi vụ việc vẫn không được giải quyết dứt khoát. Tháng 9-2004, VKS tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu mới có công văn kết luận sai phạm của THA tỉnh. Theo VKS, ngoài những sai phạm như công an tỉnh đã kết luận nêu trên, Phòng THA tỉnh còn thực hiện nhiều hành vi vi phạm pháp luật khác. Chẳng hạn, trong hồ sơ lưu không có biên bản định giá nhà, không có các giấy tờ quan trọng khác. Phòng THA tỉnh không kê biên, định giá hết các tài sản có giá trị của gia đình bà Ly, gây thất thoát nhiều tài sản, trong đó có chiếc xe hơi bốn chỗ. Buổi đấu giá thiếu nhiều đại diện ban, ngành theo đúng quy định và nhà, đất của bà Ly đã được bán với giá quá thấp. Ông giám đốc công ty vàng bạc đá quý lợi dụng tình cảnh khó khăn của người vay nợ làm văn bản hối thúc Phòng THA tỉnh giao nhà cho công ty quản lý để mua nhà của bà Ly...
Từ các lý do trên, VKSND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu đã đề nghị VKSND tối cao kháng nghị, hủy bỏ việc bán đấu giá nhà trên để tổ chức bán đấu giá lại... Tuy nhiên, VKSND tối cao đã không phản hồi. Đến tháng 3-2005, khi trả lời khiếu nại của bà Ly, VKSND tỉnh vẫn khẳng định Phòng THA tỉnh đã có nhiều sai phạm. Viện hướng dẫn bà Ly liên hệ với Sở Tư pháp tỉnh để được giải quyết. Đến Sở thì bà lại được hướng dẫn khởi kiện ra tòa án. Đến tháng 7-2006, TAND tỉnh đã trả lại đơn kiện của bà Ly với lý do TAND tối cao chưa có hướng dẫn việc giải quyết các vụ án đòi cơ quan THA bồi thường thiệt hại.
Bà Ly đau khổ: “Gia đình tôi trước đây khá giả nhưng vì thiếu món nợ nhỏ mà phải chịu cảnh mất nhà, hơn 30 nhân khẩu phải đi thuê chỗ ở gần mười năm nay. Đến bao giờ các cơ quan chức năng mới thụ lý, giải quyết khiếu nại của tôi?”.
Báo cũng có bài "Trốn khai sinh cho con: LÝ lẽ trời ơi". Bài báo phản ánh: Hàng ngày, chị Huỳnh Thị D. dắt đứa con trai lang thang đi bán vé số dạo. Chồng chị D. có chiếc xe ba gác, ai mướn gì chở nấy. Hai vợ chồng thuê một phòng trọ nhỏ trong xóm lao động nghèo tại quận 2 (TP.HCM) làm chỗ trú chân. Bé K., con trai của vợ chồng D. năm nay ba tuổi nhưng vẫn chưa có giấy khai sinh. Cán bộ tư pháp phường đã nhiều lần đến gặp chị D. hướng dẫn làm khai sinh cho cháu K. để sau này cháu còn đi học. Phường còn phát thư mời, thậm chí đọc tên vợ chồng chị D. trên loa phát thanh đề nghị đi khai sinh cho cháu K. nhưng vẫn không ăn thua.
Cán bộ hộ tịch phường hỏi ra mới biết là vợ chồng chị D. khất tới khất lui việc khai sinh cho con vì một lý do lãng xẹt là... mắc cỡ! Chị D. kể cả hai vợ chồng chị từ tỉnh khác đến TP.HCM sống, gặp nhau rồi về ở chung khi chưa đủ tuổi kết hôn. Đã thế, lúc sinh cháu K. xong không có tiền nộp viện phí, chị D. đành ôm con trốn bệnh viện nên không có giấy chứng sinh. Cán bộ hộ tịch phường cho biết phường đã tạo mọi điều kiện, thậm chí đã hoàn thành hồ sơ, làm cam kết về việc có sinh cháu K. giùm, chị D. chỉ việc đến UBND phường ký tên vào hồ sơ để phường cấp giấy khai sinh cho cháu nhưng chị D. vẫn không chịu đến. Chị D. lắc đầu quầy quậy: “Tui không dám đâu, mắc cỡ lắm! Sợ người ta cười tui còn nhỏ mà đã sinh con”.
Một trường hợp khác cũng ở quận 2 là chị Trần Yến V., mới 32 tuổi nhưng đã có tới sáu đứa con, đứa nhỏ nhất năm nay cũng hai tuổi. Gia đình khó khăn, chị làm công nhân, anh chở xe ôm nên sáu đứa con không đứa nào được đi học. Điều đáng buồn là cả sáu đứa con của vợ chồng chị đều chưa có giấy khai sinh.
Khi cán bộ phường đến tận nơi ở đề nghị chị V. làm thủ tục khai sinh cho các cháu, chị V. bảo khỏi cần vì tụi nó đâu có đi học mà cần giấy khai sinh (!). Một hồi sau, chị V. viện cớ trước đây có đăng ký khai sinh cho các con nhưng thất lạc do chuyển nhà, rồi vì hộ khẩu anh chị ở tận Quảng Ngãi, kẹt tiền quá chưa về quê đăng ký khai sinh cho con được. Cuối cùng chị V. thú nhận: “Tui với ba sắp nhỏ mắc việc cả ngày, đâu có thời gian mà lên phường làm giấy. Thôi để đó đi, rồi tui sẽ làm”. Cán bộ tư pháp phường ngao ngán lắc đầu nói: “Chỉ hứa hẹn nhiều rồi nhưng nếu lần sau phường có hỏi thì lại nói mắc việc quá nên quên mất tiêu!”.
Ông Hoàng Minh Khôi - Trưởng phòng Tư pháp quận 2 nói: “Các trường hợp cha mẹ chậm trễ, thiếu trách nhiệm trong khai sinh cho con phần lớn là dân nhập cư. Để tìm được những người này thì cứ như đuổi hình bắt bóng vì họ không ở một nơi ổn định. Nhiều trường hợp khai sinh quá hạn, chúng tôi phạt cảnh cáo, phạt tiền thì họ kiếm lý do trì hoãn rồi trốn sang quận khác”.
2. Thông tấn xã Việt Nam có bài "Sóc Trăng: Các chùa Khmer đều có tủ sách pháp luật". Bài báo phản ánh: Hiện 92/92 chùa Khmer ở Sóc Trăng đã có tủ sách pháp luật kết hợp với thư viện sách để bà con Khmer tìm hiểu chính sách pháp luật, kỹ thuật nông nghiệp, hướng dẫn cách chăn nuôi, trồng trọt, chăm sóc cây trồng, vật nuôi phù hợp với địa phương.
Tủ sách pháp luật ở các xã và trong chùa Khmer luôn được trao đổi sách hàng tuần, hàng tháng phục vụ bà con những tài liệu mới để đọc. Ở các xã thuộc chương trình 135 và ở các chùa Khmer, tủ sách còn được trang bị thêm tài liệu được in bằng chữ Khmer.
Nhờ những tủ sách này, bà con ở vùng sâu vùng xa, đặc biệt là vùng đồng bào Khmer Sóc Trăng ngày càng am hiểu hơn về chính sách pháp luật của Nhà nước, nâng cao trình độ dân trí, có thêm kiến thức mở rộng sản xuất, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào canh tác.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 03/9/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ.