Trong buổi sáng ngày 08/8/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Tiền phong phản ánh: Thông báo của Trung tâm Điều độ hệ thống điện Quốc gia vừa cho biết, việc cắt điện do thiếu điện sẽ chỉ xảy ra vào giờ cao điểm buổi sáng (9-11h) hàng ngày. Ngoài các giờ đó ra, sẽ không bị cắt điện nếu không có sự cố đặc biệt nào về lưới điện truyền tải và nguồn.
Theo Trung tâm Điều độ hệ thống điện Quốc gia (Ao), căn cứ vào dự báo thời tiết trong các ngày sắp tới (từ 8-10/8) và tình hình vận hành của các nhà máy điện, để các Công ty Điện lực chủ động trong việc điều chỉnh mức công suất sử dụng, Ao đề nghị các Công ty Điện lực khống chế công suất sử dụng ở mức 10.300MW từ 9h-11h hàng ngày, các giờ còn lại trong ngày không thực hiện việc khống chế công suất.
2. Báo Hà Nội mới phản ánh: Phó Ban Chỉ đạo 127/TW - Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Cẩm Tú đang đề nghị Chính phủ sớm ban hành Nghị định xử phạt vi phạm hành chính các hành vi đầu cơ, găm hàng, tăng giá, đưa tin thất thiệt, buôn lậu và gian lận thương mại.
Theo Thứ trưởng Nguyễn Cẩm Tú, Bộ Công Thương hiện đang tiếp tục chỉ đạo lực lượng Quản lý thị trường chủ động nắm chắc tình hình cung cầu hàng hoá, lượng hàng dự trữ của các đơn vị kinh doanh đóng trên địa bàn đối với một số mặt hàng thiết yếu: lương thực, thực phẩm, xăng dầu, phân bón, thuốc chữa bệnh, sắt thép, xi măng, than, đường, giấy, muối...; phối hợp với lực lượng công an, các cơ quan và địa phương liên quan tăng cường công tác kiểm tra chống buôn lậu, hàng giả và gian lận thương mại; chống đầu cơ, găm hàng, dự trữ hàng hoá quá mức, nâng giá và kinh doanh không đúng ngành nghề, mặt hàng; bịa đặt loan tin không có cơ sở để tăng giá; kiểm tra các biểu hiện liên kết chiếm lĩnh vị trí độc quyền để tăng giá, ép giá...; đồng thời, kiểm soát và yêu cầu mọi tổ chức, cá nhân tuân thủ quy định về niêm yết giá, bán hàng ở thị trường trong nước phải bằng tiền Việt Nam.
Mặt khác, các cơ quan chức năng cũng cần tăng cường công tác tuyên truyền cho nhân dân hiểu các chính sách pháp luật của Nhà nước một cách kịp thời; tránh tình trạng người dân do thiếu thông tin, bị kẻ xấu lợi dụng tung tin thất thiệt tạo cơn sốt ảo trên thị trường.
3. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Chiều 7-8, thượng tá Nguyễn Văn Bình, Trưởng phòng Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội (PC13) Công an tỉnh Hà Tây (cũ) cho biết, Bộ Công an đã có hướng dẫn về việc đăng ký, quản lý thường trú đối với khu vực thuộc địa bàn tỉnh Hà Tây (cũ), huyện Mê Linh (Vĩnh Phúc) và 4 xã thuộc huyện Lương Sơn (Hòa Bình) chuyển về Hà Nội.
Theo đó, bắt đầu từ ngày 1-8-2008 (thời điểm Hà Nội chính thức mở rộng) tạm dừng thực hiện thủ tục đối với 2 diện đăng ký thường trú gồm KT3 và KT4 đối với khu vực trên. Vì khi các địa bàn trên sáp nhập vào TP Hà Nội thì việc thực hiện thủ tục KT 3 và KT4 phải căn cứ theo điều kiện đăng ký thường trú tại thành phố trực thuộc trung ương. Trong thời gian chờ hướng dẫn cụ thể, Bộ Công an chỉ đạo tạm dừng việc đăng ký mới.
Đối với công dân đang có hộ khẩu tại các huyện, thành phố thuộc Hà Tây (cũ), huyện Mê Linh, 4 xã thuộc huyện Lương Sơn (cũ) thì việc chuyển, đổi, tách, nhập hộ khẩu vẫn diễn ra bình thường. Thượng tá Nguyễn Văn Bình cũng cho biết thêm, kể từ 1-8-2008, 12 huyện của tỉnh Hà Tây (cũ), huyện Mê Linh và 4 xã thuộc huyện Lương Sơn vẫn tiến hành cấp CMND mới bình thường, thủ tục không thay đổi. Riêng tại TP Hà Đông và TP Sơn Tây tạm thời dừng việc cấp mới CMND cho đến khi có tên gọi mới.
4. Báo Vietnamnet phản ánh: Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành quyết định số 98/2008/QĐ-TTg phê duyệt quy hoạch phát triển hành lang kinh tế Lạng Sơn - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh đến năm 2020.
Theo quyết định này, sẽ có 3 cặp cửa khẩu quốc tế và 13 cặp chợ biên giới trên tuyến biên giới Việt - Trung thuộc hành lang kinh tế trên.
Khu hợp tác kinh tế biên giới Đồng Đăng - Bằng Tường và một số trung tâm thương mại, du lịch trên tuyến hành lang sẽ được xây dựng. Sau năm 2015, hợp tác hành lang kinh tế sẽ được triển khai toàn diện. Hà Nội sẽ được xây dựng thành thành phố quốc tế với chức năng thủ đô, đồng thời là trung tâm kinh tế lớn của hành lang kinh tế Nam Ninh - Lạng Sơn - Hà Nội - Hải Phòng.
Tuyến cao tốc Hà Nội - Hữu Nghị Quan (Lạng Sơn) 6 làn xe sẽ được xây dựng với tổng vốn đầu tư dự kiến 1,4 tỷ USD. Hơn 19.000 tỷ đồng được dành cho việc xây dựng tuyến cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, kéo dài đến cảng Lạch Huyện gồm 6 làn xe, dự kiến khởi công năm 2008 và hoàn thành vào năm 2010.
5. Báo Nông nghiệp phản ánh: Chiều 7/8, Sở GTVT Hà Nội và TCty Vận tải Hà Nội đã thống nhất kế hoạch đưa đón cán bộ, công chức (CBCC) từ Hà Nội vào Hà Đông và ngược lại kể từ ngày 11/8. Chiều đi Hà Nội- Hà Đông sử dụng 7 xe và chiều ngược lại sử dụng 18 xe. Toàn bộ số xe này là loại xe 45 chỗ.
Theo phương án này, việc tổ chức đưa đón CBCC sẽ được thực hiện theo cụm cơ quan nhằm đáp ứng nhu cầu đi lại của CBCC đi làm giữa Hà Đông và Hà Nội. Về cơ chế tài chính, chi phí đi lại của CBCC khi sử dụng xe buýt chuyên trách là 80.000 đồng/tháng/người. Phần còn lại do Nhà nước hỗ trợ. Tuy nhiên, trong 3 tháng đầu, Nhà nước sẽ hỗ trợ 100%.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Sài Gòn giải phóng có bài Phòng Công chứng số 1 TPHCM thua kiện. Bài báo phản ánh: 7-8, Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TPHCM đã xét xử phúc thẩm vụ khiếu kiện hành vi hành chính từ chối công chứng, chứng thực giữa nguyên đơn là bà Nguyễn Thị Anh (SN 1955, ngụ quận 1) và bị đơn là Phòng Công chứng Nhà nước số 1 TPHCM.
Vào ngày 16-5-2007, bà Nguyễn Thị Anh đến Phòng Công chứng Nhà nước số 1 TPHCM yêu cầu công chứng khế ước vay tiền ngân hàng. Nhưng, yêu cầu này của bà bị công chứng viên từ chối với lý do căn nhà số 272 Bùi Viện quận 1 TPHCM mà bà mang thế chấp ngân hàng đang có tranh chấp về quyền sở hữu.
Căn cứ để công chứng viên từ chối là từ tờ đơn của 3 người con riêng ông Trần Văn Nâu (chồng bà Anh, đã chết) yêu cầu phòng công chứng ngăn chặn việc thế chấp căn nhà vì nay là di sản thừa kế của cha mình để lại – theo di chúc do ông Nâu lập vào ngày 22-8-2006; mặt khác, tuy căn nhà này được bà Anh mua 2 tháng trước khi kết hôn với ông Nâu (thời điểm kết hôn là tháng 9-1998), nhưng việc xây dựng và hoàn công diễn ra vào thời kỳ hôn nhân nên nay là tài sản chung của hai vợ chồng. Ngoài ra, khi ông Nâu còn sống, vợ chồng ông từng 6 lần đến Phòng Công chứng Nhà nước số 1 TPHCM ký vào các khế ước vay ngân hàng, mỗi người ký với tư cách đồng sở hữu – như vậy bà Anh đã gián tiếp xác nhận ông Nâu cũng có phần trong căn nhà này.
Ngày 4-7-2007, bà Anh có đơn khiếu nại về hành vi từ chối công chứng vào khế ước vay tiền của công chứng viên. Sau khi Trưởng Phòng Công chứng số 1 TPHCM không chấp nhận đơn khiếu nại của mình, bà Anh nộp đơn khởi kiện ra tòa.
Tháng 3-2008, TAND TPHCM xét xử sơ thẩm đã tuyên bà Anh thắng kiện, buộc Phòng Công chứng Nhà nước số 1 TPHCM phải công chứng, chứng thực vào hợp đồng thế chấp tài sản của bà Anh với ngân hàng. Sau phiên xử sơ thẩm, 3 người con riêng của ông Nâu làm đơn kháng cáo, đề nghị TAND Tối cao tại TPHCM phúc xử theo hướng sửa bản án sơ thẩm, tuyên cơ quan công chứng chỉ công chứng đối với phần tài sản thuộc sở hữu của bà Anh.
Tại phiên xử phúc thẩm hôm nay, HĐXX nhận định rằng việc công chứng viên từ chối chứng thực là không có căn cứ, vì vào thời điểm đó chưa có văn bản của cơ quan có thẩm quyền nào yêu cầu cơ quan công chứng ngăn chặn việc thế chấp căn nhà 272 Bùi Viện quận 1, các đương sự cũng không có đơn gửi tòa án yêu cầu giải quyết tranh chấp di sản thừa kế đối với căn nhà này. Từ đó, HĐXX giữ nguyên quyết định của bản án sơ thẩm.
2. Báo Hà Nội mới có bài "Văn phòng công chứng: vì sao chưa hoạt động". Bài báo phản ánh: Sở Tư pháp đã trình UBND TP Hồ Chí Minh phê duyệt 8 hồ sơ thành lập văn phòng công chứng (VPCC) tư. Dự kiến trong tháng 8-2008 thành phố sẽ có những VPCC đầu tiên.
Nhưng đến thời điểm này chưa có VPCC tư nào ra đời?! Sự dè dặt, thận trọng quá mức cần thiết đã khiến TP Hồ Chí Minh chậm nhịp so với một số địa phương khác. Thách thức cạnh tranh giữa nhóm VPCC tư và các phòng công chứng (PCC) nhà nước hứa hẹn đem lại chất lượng dịch vụ tốt nhất cho người dân và giảm tải bao cấp cho bộ máy quản lý nhà nước.
Trong khi nhiều VPCC tư được thành lập tại tỉnh Cần Thơ, Bà Rịa – Vũng Tàu và Hà Nội thì TP Hồ Chí Minh lại chậm nhịp. Lý giải về điều này, ông Nguyễn Đức Chính – Giám đốc Sở Tư pháp cho biết: Do đặc thù hoạt động công chứng gắn liền với chức năng quản lý nhà nước, nhằm đảm bảo an toàn pháp lý cho người dân nên việc phát triển hành nghề công chứng tư phải hết sức thận trọng. Văn bản công chứng có hiệu lực ngay, liên quan đến tài sản giá trị cao, nếu sai sót sẽ gây hậu quả lớn nên cần ràng buộc trách nhiệm của công chứng viên (CCV) chặt chẽ. Trong khi đó, một số quy định của Luật công chứng chưa cụ thể. Điển hình là việc mua bảo hiểm hành nghề đến nay vẫn chưa có hướng dẫn. Hiện TP Hồ Chí Minh tạm quy định mức ký quỹ của mỗi CCV là 100 triệu đồng. Ngoài ra, sở cũng chuẩn bị hoàn thiện mạng Master chuyên dụng của ngành công chứng để đảm bảo kết nối tạo môi trường hành nghề bình đẳng giữa các PCC và VPCC tư.
Theo quy hoạch của TP Hồ Chí Minh thì trong năm 2008 chỉ thành lập mới 4-6 VPCC tư, và đến năm 2010 tối đa cũng chỉ có 12 VPCC. Theo Sở Tư pháp, việc quy hoạch giới hạn số lượng VPCC tư không nhằm hạn chế phát triển loại hình này mà chỉ định hướng cân đối theo nhu cầu công chứng của người dân. Sau khi tách mảng sao y về phường, xã các PCC đã giảm tải nhiều, không còn cảnh chen chúc, chờ đợi như trước. Trong 6 tháng đầu năm 2008, giao dịch bất động sản trầm lắng và phía ngân hàng cũng giảm mạnh tín dụng nên nhu cầu công chứng giảm mạnh đến 30-40%. Hiện TP Hồ Chí Minh đã có 7 PCC (nhiều nhất cả nước) nên quy hoạch số lượng VPCC tư chừng mực là phù hợp để tập trung quản lý, đảm bảo chất lượng dịch vụ. Chưa kể, nếu số lượng VPCC tư quá đông, cung vượt quá nhu cầu người dân có thể xảy ra tình trạng cạnh tranh thiếu lành mạnh, gây ảnh hưởng xấu.
Chuyện thận trọng khi triển khai hoạt động công chứng tư là cần thiết để đảm bảo an toàn pháp lý cho người dân nhưng việc TP HCM quá dè dặt cũng tạo băn khoăn cho chính Bộ trưởng Tư pháp Hà Hùng Cường: “Có gì đó thận trọng, không cần thiết”.
CCV Nguyễn Thị Tạc (nguyên là Trưởng phòng công chứng số 4, vừa nghỉ hưu) tự tin về thế mạnh của văn phòng mình là uy tín và kinh nghiệm chuyên môn sẽ thu hút khách hàng là các tổ chức đòi hỏi tính pháp lý cao trong các giao dịch có nội dung phức tạp. Bà Tạc đánh giá ưu thế của các VPCC là tính năng động, có thể làm thêm ngoài giờ hành chính, đến tận nhà khách hàng, tự chủ cân đối tài chính sẵn sàng chi phí đầu tư nâng chất lượng dịch vụ để thu hút khách. Điều này, các PCC khó làm được. Cán bộ, công chức làm việc hưởng lương thì khó có động lực để tăng năng suất, cũng khó duyệt chi kinh phí đầu tư… lại còn bị ràng buộc bởi quy trình, thủ tục hành chính. Chưa kể tâm lý e ngại sốt sắng, làm nhanh, làm sớm hồ sơ có khi bị nghi ngờ tiêu cực.
Tuy nhiên, bà Tạc cũng tâm tự về những khó khăn trước mắt. Đó là tâm lý người dân vẫn coi trọng các PCC nhà nước hơn. Nhu cầu công chứng giao dịch nhà đất hiện đang ở mức thấp. Các PCC cũng đang từng bước đổi mới phong cách làm việc, chú trọng phục vụ người dân. Như vậy, sắp tới môi trường công chứng sẽ cạnh tranh sôi động hơn, nhiều thách thức. Chưa kể, khi VPCC tư từ chối những trường hợp chưa đúng pháp luật thì không loại trừ có khách hàng phản ứng thì CCV cũng khổ tâm.
3. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: UBND tỉnh Thừa Thiên-Huế vừa yêu cầu Sở Khoa học & Công nghệ, Sở Tài chính và Sở Tư pháp thành lập đoàn thanh tra làm rõ thất thoát việc sử dụng ngân sách trong nghiên cứu khoa học công nghệ giai đoạn trước năm 2007.
Từ 1998 đến 2007, Thừa Thiên-Huế có trên 200 đề tài nghiên cứu, thử nghiệm khoa học và công nghệ sử dụng ngân sách nhà nước với tổng kinh phí hơn 32 tỷ đồng. Tuy nhiên, trong hơn 200 đề tài trên chỉ có hơn 100 đề tài nghiên cứu và thử nghiệm đưa lại hiệu quả, những đề tài còn lại đều ngưng giữa chừng hoặc không tiếp tục triển khai. Nhiều đơn vị chủ trì đề tài sau khi đã được phân bổ ngân sách nhưng không thực hiện đề tài, cố tình chiếm dụng vốn ngân sách, gây thất thoát hàng chục tỷ đồng. Các đơn vị phải làm rõ trách nhiệm sai phạm của các tổ chức, cá nhân gây ra thất thoát lớn.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 08/8/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ.