Trong buổi sáng ngày 08/7/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Vietnamnet có bài "Nếu cứ dựa vào nhân công giá rẻ, Việt Nam sẽ thua". Bài báo phản ánh: Tại cuộc hội thảo tiểu vùng "Chia sẻ kinh nghiệm đàm phán gia nhập và thực hiện cam kết WTO" do Bộ Ngoại giao phối hợp với Quỹ Hanns Seidel của Đức tổ chức, TS Jonathan Pincus, chuyên gia kinh tế trưởng UNDP cho rằng, Việt Nam không nên coi chi phí lao động giá rẻ là lợi thế lâu dài. Theo ông Pincus, trong bối cảnh toàn cầu hóa, nếu coi nhân công giá rẻ như một thành tố của chiến lược phát triển lâu dài, Việt Nam sẽ "thua" bởi lẽ chi phí lao động chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong chi phí sản xuất. "Điều cấp bách là cần nâng cấp chất lượng của nhân công, tham gia sâu hơn vào cuộc cách mạng công nghệ", ông J.Pincus nói.
Theo chuyên gia kinh tế này, kinh nghiệm học được khi gia nhập WTO đối với ba nước Việt Nam, Lào và Campuchia đó là thế giới đang thay đổi nhanh chóng. Toàn cầu hóa buộc các nước tham gia không phải với tư cách sản xuất mà là những nhà sáng tạo.
Các đại biểu dự hội thảo chỉ ra sự hụt hẫng về kỹ năng nguồn nhân lực cũng đang ngáng trở cả quá trình chủ động hội nhập kinh tế quốc tế lẫn tăng trưởng nhanh, có chất lượng và phát triển bền vững của Việt Nam. Đây được coi là một trong ba "nút thắt cổ chai" của nền kinh tế Việt Nam hiện nay, bên cạnh bất cập về thể chế và kết cấu hạ tầng.
Ý kiến tại đây cho rằng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực có liên quan đến tất cả các nhóm xã hội: Từ các nhà hoạch định chính sách, đội ngũ công chức cho đến doanh nhân và người lao động nói chung. Trong khi đó, toàn bộ hệ thống giáo dục, đào tạo đang tỏ ra chưa đáp ứng được yêu cầu của cuộc sống và thời đại. Theo lý giải của ông Pincus, chừng nào ngân sách, chương trình đào tạo, lương bổng cho giáo viên, chỉ tiêu sinh viên còn do Trung ương quản lý thì sẽ rất khó có sự cạnh tranh về chất lượng giáo dục giữa các trường đại học.
2. Thông tấn xã Việt Nam phản ánh: Ngày 7-7, Hội đồng nhân dân (HĐND) tỉnh Hà Tây đã tiến hành kỳ họp đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 6 tháng đầu năm 2008, bàn một số nhiệm vụ trọng tâm cần tập trung chỉ đạo thực hiện trong thời gian tới.
Vượt qua nhiều khó khăn, thử thách, nửa đầu năm 2008, kinh tế-xã hội tỉnh Hà Tây vẫn duy trì được tốc độ phát triển tốt. Thế mạnh làng nghề truyền thống tiếp tục được duy trì và phát triển. Đặc biệt, theo đánh giá của UBND tỉnh, trước thời điểm hợp nhất để mở rộng địa giới hành chính thủ đô, trong bức tranh kinh tế-xã hội của Hà Tây nửa đầu năm 2008, sản xuất nông lâm nghiệp và thủy sản có bước tăng trưởng vượt trội.
Về nhiệm vụ trọng tâm cần tập trung chỉ đạo thực hiện trong thời gian tới, các đại biểu HĐND tỉnh tán thành cao chủ trương tạo mọi điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp trên địa bàn đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh; phấn đấu cao nhất để hoàn thành kế hoạch sản xuất vụ mùa năm 2008; chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, số liệu, văn bản về công tác địa giới hành chính phục vụ việc hợp nhất với Thủ đô Hà Nội...
Báo cũng phản ánh: Theo Tổng cục Thống kê, trong 6 tháng đầu năm, những đợt rét đậm, rét hại kéo dài, triều cường và lũ lớn xảy ra tại nhiều địa phương trên cả nước đã làm ảnh hưởng lớn đến sản xuất và đời sống dân cư. Ước tính tổng giá trị thiệt hại hơn 814 tỷ đồng, tăng 720 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2007.
Theo Tổng cục Thống kê, riêng đợt rét đậm rét hại hồi đầu năm đã làm 200 nghìn ha lúa bị hư hỏng; 122 nghìn con trâu bò, 1 nghìn con lợn và 290 nghìn con gia cầm bị chết.
Để giúp dân khắc phục khó khăn, các địa phương đã kịp thời hỗ trợ với tổng số tiền mặt cứu trợ hơn 199 tỷ đồng, trong đó 81,1 tỷ đồng được Chính phủ trích từ quỹ dự phòng, nhờ đó sản xuất và đời sống dân cư sớm đi vào ổn định.
Báo cũng cho biết: Từ nay đến năm 2010, tỉnh Quảng Bình đầu tư 215 tỷ đồng bằng nguồn vốn do các tổ chức phi Chính phủ của Tây Ban Nha tài trợ và một phần vốn từ phía Chính phủ Việt Nam để lắp pin mặt trời cấp điện ở các xã vùng sâu.
Tỉnh sẽ cấp điện phục vụ sinh hoạt cho các hộ dân, trường học, trạm y tế, trụ sở UBND xã, nhà văn hóa tại 10 xã vùng sâu, vùng xa thuộc các huyện Minh Hóa, Tuyên Hóa, Bố Trạch, Quảng Ninh, Lệ Thủy với tổng công suất 786.000 Wp.
Trong năm 2007, tỉnh Quảng Bình đã lắp đặt 7 trạm cấp điện bằng năng lượng mặt trời với công suất 1.766 Wp cho 2 xã miền núi rẻo cao Tân Trạch và Thượng Trạch, huyện Bố Trạch.
Quảng Bình hiện còn 10 xã vùng sâu vùng xa không có nguồn điện lưới quốc gia, không có nguồn thủy điện nhỏ và giao thông đi lại gặp nhiều khó khăn. Việc cung cấp điện năng lượng mặt trời là biện pháp tối ưu góp phần giúp người dân tộc thiểu số ở khu vực này xóa đói, giảm nghèo, bảo đảm an ninh biên giới, nâng cao dân trí cho người dân ở nơi đây.
3. Báo Công an thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Giám đốc Cơ quan phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) Henrietta H. Fore cho biết: Việt Nam và Mỹ đã ký kết Bản ghi nhớ ý định hợp tác (MOI) và hai dự án STAR (dự án hỗ trợ thúc đẩy thương mại) và VNCI (dự án chỉ số năng lực cạnh tranh Việt Nam) kéo dài trong hai năm 2010 - 2011 do bà và Bộ trưởng - Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc với sự chứng kiến của Phó thủ tướng - Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Gia Khiêm.
Bản ghi nhớ tiếp tục khẳng định cam kết của Hoa Kỳ trong việc hỗ trợ cải cách kinh tế của Việt Nam, đồng thời mở rộng hoạt động cải cách ra các lĩnh vực khác như: quản lý nhà nước, tư pháp, môi trường, đào tạo dạy nghề...
Bà H.Fore cho rằng, việc ký kết nói trên đã thiết thực góp phần thúc đẩy quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ. Đây là sự kiện tiếp nối thành công chuyến thăm chính thức Hoa Kỳ của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng hồi cuối tháng sáu vừa qua. Bà nêu rõ, Hoa Kỳ mong muốn tiếp tục mở rộng hợp tác với Việt Nam trên lĩnh vực môi trường, giáo dục... nhằm đáp ứng nhu cầu của nhân dân hai nước, đồng thời tin tưởng hai bên sẽ thúc đẩy hợp tác có hiệu quả trên các lĩnh vực đã được ký kết.
4. Báo Thanh niên phản ánh: Bộ Tài chính vừa ban hành thông tư Hướng dẫn việc quản lý, sử dụng nguồn thu từ xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả. Theo đó, lực lượng chức năng chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả được dùng 10% số tiền thu được từ xử lý vi phạm hành chính, vi phạm pháp luật hình sự của vụ việc đó để mua tin.
Ngoài ra, lực lượng này cũng được phép sử dụng tiền thu được từ xử lý vi phạm cho các khoản chi có liên quan trực tiếp đến việc kiểm tra, bắt giữ, xử lý vi phạm hành chính, vi phạm pháp luật hình sự trong công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả; chi phí điều tra, xác minh... Sau khi trừ chi phí trên, cơ quan, đơn vị chống buôn lậu chủ trì xử lý vụ buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả được sử dụng 30% tổng số tiền đã thu, nộp còn lại để đầu tư cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị, phương tiện hoạt động và khen thưởng cho những tổ chức, cá nhân tham gia phát hiện, bắt giữ, xử lý các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả.
5. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Thủ tướng Chính phủ vừa phê duyệt kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong hoạt động của cơ quan nhà nước năm 2008. Theo đó, sẽ tăng cường hình thức họp trên mạng, trao đổi văn bản, tài liệu qua thư điện tử... giữa các cơ quan nhà nước, đồng thời tổ chức nhiều cuộc họp qua mạng giữa các tỉnh thành với nhau.
Theo số liệu điều tra khảo sát, thì hiện nay có hàng chục ngàn công chức, chuyên viên CNTT làm việc trong cơ quan Nhà nước. Tuy nhiên, do ngạch, bậc công chức công tác CNTT chưa được xây dựng, nên đã phần nào hạn chế việc triển khai CNTT trong các đơn vị, đặc biệt là tạo nguồn nhân lực và thu hút nhân sự về làm việc trong lĩnh vực CNTT ở các cơ quan hành chính nhà nước. Các cơ quan nhà nước từ Trung ương đến địa phương đang chứng kiến cảnh nhân viên tin học của mình cứ lần lượt “dứt áo” ra đi tìm nơi khác.
Theo lời một cán bộ thì “họ đi gần hết, lĩnh vực này thường xuyên thay mới, mặc dù đã có phụ cấp nhưng không ăn thua”! Riêng ở TPHCM thì hầu hết các quận đều đang bị “chảy máu chất xám” nguồn nhân sự CNTT. Số lượng chuyên viên bỏ nhiệm sở ra ngoài làm khi được đào tạo nâng cao về CNTT chiếm tỷ lệ rất cao: từ 60% đến 70%, thậm chí có nơi đến 90% số người vừa được đào tạo.
Khi các cơ quan nhà nước vẫn chưa có chức danh quản lý CNTT (CIO - nhà quản lý CNTT - mới chỉ có trong nghị định) và chuyên viên tin học vẫn phải ăn lương như văn thư, đánh máy thì chuyên viên CNTT rời bỏ nhiệm sở cũng là điều không có gì lạ.
6. Báo Hà Nội mới phản ánh: Trong hai tháng trở lại đây (tháng 5-2008 và tháng 6-2008) kim ngạch ôtô nhập khẩu giảm mạnh cả về lượng và giá trị.
Theo Tổng cục Thống kê, lượng ôtô nhập khẩu tháng 6-2008 dự kiến đạt 4.500 chiếc, giảm khoảng 1.000 chiếc so với tháng trước. So với tháng 5-2008, giá trị kim ngạch nhập khẩu các loại ôtô nguyên chiếc đã giảm 16 triệu USD, đạt 80 triệu USD. Tính cả các sản phẩm linh phụ kiện khác, giá trị kim ngạch nhập khẩu ôtô trong tháng 6 đạt khoảng 230 triệu USD.
Điểm đáng chú ý là mức giảm về giá trị nhập khẩu ôtô của tháng 6 so với tháng 5 lại chính là mức giảm giá trị nhập khẩu xe nguyên chiếc. Điều này đồng nghĩa giá trị kim ngạch nhập khẩu các loại linh kiện, phụ tùng giữa hai tháng 5 và 6 là tương đương nhau.
Cũng theo Tổng cục Thống kê, tổng giá trị kim ngạch nhập khẩu ôtô (cả nguyên chiếc và linh kiện, phụ tùng) trong nửa đầu năm 2008 đạt 1,598 tỷ USD. Trong đó 42.000 xe nguyên chiếc có giá trị nhập khẩu đạt 742 triệu USD, gấp 5,1 lần về lượng và 4,5 lần về giá trị so với cùng kỳ năm 2007. Sau hai tháng liên tiếp kim ngạch ôtô nhập khẩu giảm mạnh, nhiều chuyên gia cho rằng ngoài yếu tố tác động thành công do việc điều chỉnh chính sách thuế (qua đó hạn chế tiêu dùng ôtô, giảm nhập siêu), còn có một nguyên nhân khác. Đó là những tác động quan trọng từ những biến động về tỷ giá giữa VND với một số đồng tiền khác như USD, Euro.
Chỉ tính riêng việc đồng USD liên tục tăng ở mức cao so với VND, có thời điểm lên đến 19.000 đồng/USD, đã khiến nhiều doanh nghiệp nhập khẩu ôtô thua lỗ nặng nề hơn khi thị trường rơi vào tình trạng ảm đạm.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật Việt Nam số 160 có bài "Chứng thực: Đau đầu chuyện quả trứng - con gà". Bài báo phản ánh: Cùng có hiệu lực thi hành vào tháng 7/2007 với Luật Công chứng, sau một năm thực hiện, Nghị định 79 về cấp bản sao từ chứng sổ gốc, chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký đang gặp phải không ít khó khăn từ thực tế. Nhà nước muốn tạo điều kiện thuận lợi cho người dân nhưng những người trực tiếp thực hiện lại cố tình gây phiền hà.
Từ tháng 7/2007, theo quy định của Luật, các Phòng Công chứng thôi không chứng nhận các bản sao nữa khiến cho số lượng công việc tại các Phòng Công chứng giảm hẳn. Theo tinh thần của Luật Công chứng, vì tách bạch giữa hoạt động công chứng với hoạt động chứng thực nên về mặt lâu dài, tất cả các hợp đồng giao dịch, đặc biệt là các hợp đồng giao dịch về bất động sản đều phải do các Công chứng viên chứng nhận, do đây là hợp đồng giao dịch có giá trị cao, phức tạp, tiến tới chấm dứt việc giao cho UBND cấp huyện, cấp xã chứng thực các hợp đồng giao dịch về bất động sản nói riêng và các hợp đồng giao dịch nói chung. Nếu làm được điều này, các UBND chỉ là việc chứng thực, chủ yếu là chứng thực bản sao. Tuy nhiên, một vấn đề đặt ra là lấy đâu ra người để đảm nhiệm khối lượng công việc này? Muốn sửa Luật Đất đai, Luật Nhà ở để giao các hợp đồng giao dịch bất động sản về cho Công chứng viên làm thì phải có một đội ngũ Công chứng viên đông đảo...
Một trong các quy định "vướng nhất" trong Nghị định 79 là việc giao cho UBND cấp huyện chứng thực bản sao bằng tiếng nước ngoài và UBND cấp xã chứng thực bản sao bằng tiếng Việt, trong khi thực tế không phải lúc nào cũng rạch ròi giữa bản tiếng Việt và bản tiếng nước ngoài. Có những trường hợp trong cùng một tài liệu vừa có tiếng việt vừa có tiếng nước ngoài như quyển hộ chiếu hoặc trong giấy chứng nhận kết hôn giữa một công dân Việt Nam và một công dân nước ngoài, tên người nước ngoài không thể viết bằng tiếng Việt. Thành ra, khi người dân đến xã thì xã đẩy lên huyện, lên huyện thì huyện lại đùn về xã, hai bên cứ đùn đẩy cho nhau. Để tháo gỡ vướng mắc này, Bộ Tư pháp đang chuẩn bị một Thông tư, trong đó hướng dẫn cụ thể cách giải quyết những trường hợp bản sao không phân định rạch ròi tiếng Việt và tiếng nước ngoài.
... Theo ông Trần Thất - Vụ trưởng Vụ Hành chính tư pháp thì nhiều cán bộ tại bộ phận "một cửa" là những người không nắm gì về nghiệp vụ chứng thực, nhiều người không được đào tạo, không có bằng cấp gì cả. Có những việc đưong sự mang đến hỏi Trưởng phòng Tư pháp xem có chứng thực được không, Trưởng phòng Tư pháp bảo chứng được, nhưng Trưởng phòng Tư pháp không được nhận trực tiếp hồ sơ, lại phải chuyển qua bộ phận "một cửa". Tại bộ phận "một cửa" thì anh cán bộ tiếp nhận hồ sơ không có nghiệp vụ gì lại cương quyết bảo rằng không chứng thực được nên không nhận...
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Hà Nội sắp có công chứng tư". Bài báo phản ánh: UBND TP. Hà Nội đã có công văn chính thức giao cho Sở Tư pháp triển khai thực hiện việc phát triển tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn thành phố.
Theo quyết định số 4288 UBND/NC ngày 3/7/2008, UBND TP. Hà Nội giao cho Sở Tư pháp chịu trách nhiệm tiếp nhận, xem xét và thẩm định hồ sơ đề nghị thành lập văn phòng công chứng (công chứng tư) theo đúng quy định của pháp luật, trình UBND TP quyết định. Sở Tư pháp có nhiệm vụ thực hiện các biện pháp hỗ trợ, hướng dẫn nghiệp vụ nhằm phát triển tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn Hà Nội, tăng cường công tác tuyên truyền sâu rộng pháp luật về công chứng. Sở cũng là cơ quan chủ trì, phối hợp với các sở, ngành liên quan tổ chức việc kiểm tra, cấp, thu hồi đăng ký hoạt động của công chứng tư.
UBND TP. Hà Nội đã tiếp nhận 16 hồ sơ xin lập văn phòng công chứng mà Sở Tư pháp đã thẩm định xong. Chủ yếu các công chứng viên có nguyện vọng mở văn phòng tại các quận nội thành, chỉ có 2 người sẽ đầu tư ở huyện ngoại thành Đông Anh. Nếu những hồ sơ này được cấp phép, Hà Nội sẽ trở thành địa phương thứ 3 có công chứng tư, sau Cần Thơ và Bà Rịa - Vũng Tàu, 1 năm sau khi Luật Công chứng có hiệu lực.
Hiện Hà Nội mới có 6 phòng công chứng (Nhà nước), với số lượng vẻn vẹn 26 công chứng viên. 16 công chứng viên mới được bổ nhiệm, trong đó có người là nguyên Trưởng Ban Biên giới Chính phủ, hy vọng nhận được giấy phép ngay trong tháng 7 này sau một năm "xếp hàng" chờ đợi.
3. Trang web báo Hà Nội mới có bài "Kỳ họp tới, Quốc hội dự kiến thông qua 8 dự án luật". Bài báo phản ánh: Ngày 7-7, Văn phòng Quốc hội (QH) làm việc với đại diện các cơ quan trình dự án luật, pháp lệnh và các đơn vị thẩm tra bàn tiến độ chuẩn bị và các biện pháp bảo đảm triển khai thực hiện tốt Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh 6 tháng cuối năm 2008...
Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu đã đề nghị các cơ quan có trách nhiệm khẩn trương đổi mới quy trình chuẩn bị, xem xét dự án luật, pháp lệnh, dành thời gian hợp lý để thảo luận về các dự án. Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của QH tiếp tục chủ động phối hợp chặt chẽ với cơ quan soạn thảo, cơ quan, tổ chức trình dự án luật, pháp lệnh nhằm nâng cao chất lượng thẩm tra; phát huy trách nhiệm trong việc tham gia đóng góp ý kiến vào các dự án.
Theo Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của QH, tại kỳ họp thứ 4 (dự kiến diễn ra trong tháng 10-2008), QH sẽ xem xét, thông qua 8 dự án luật quan trọng, gồm: Luật Cán bộ, công chức; Luật Quốc tịch Việt Nam (sửa đổi); Luật Thi hành án dân sự; Luật Bảo hiểm y tế; Luật Công nghệ cao; Luật Đa dạng sinh học; Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi); Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi). Cũng tại kỳ họp này, QH sẽ cho ý kiến vào 11 dự án luật khác và xem xét, thông qua Nghị quyết về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2009.
4. Trang web báo An ninh thủ đô có bài "Để khắc phục tình trạng mỗi nơi một kiểu". Bài báo phản ánh: Nghị định 79/2007/NĐ-CP của Chính phủ chính đã có hiệu lực 1 năm nay, nhưng hiện vẫn thiếu hướng dẫn cụ thể của cơ quan chức năng, nên dẫn đến tình trạng mỗi nơi áp dụng một kiểu, hoặc mạnh ai nấy làm…
Một vấn đề được Phòng Tư pháp các quận, huyện nói đến nhiều nhất là việc kiểm tra tính chính xác của các bản dịch từ tiếng Việt ra tiếng nước ngoài (và ngược lại) trong khi trình độ nghiệp vụ hiện tại của các cán bộ tư pháp cơ sở chưa đáp ứng được yêu cầu này.
Sự xác thực của các bản dịch hiện chỉ phụ thuộc vào cam đoan của người dịch, chứ không có những căn cứ pháp lý đảm bảo việc này. Điều đó dẫn tới việc cán bộ tư pháp ký chứng thực bản dịch mà không biết nội dung chính xác của văn bản mà mình ký là gì.
Nghị định 79 còn qui định cơ quan chứng thực không phải chịu trách nhiệm về nội dung bản dịch (nếu không trái pháp luật, đạo đức), mà chỉ xác nhận chữ ký người dịch, điều này có nghĩa là thả nổi trách nhiệm của cơ quan chứng thực. Trong khi đó chưa có chế tài cụ thể để ràng buộ trách nhiệm của người dịch, dẫn đến nhiều bản dịch đã cơ quan chức năng trả lại do chất lượng dịch không bảo đảm.
Cùng với việc trên là vấn đề lệ phí từ những bản dịch. Theo Nghị định 79, người dân được tự lựa chọn người dịch, giá cả thỏa thuận nên có trường hợp 1 trang bản dịch cùng loại tiếng, cùng mẫu văn bản mà giá chênh nhau gấp đôi, thậm chí gấp ba, rất khó quản lý. Vì vậy, Bộ Tư pháp sớm ban hành thông tư hướng dẫn thực hiện Nghị định 79/CP để khắc phục tình trạng mỗi nơi ấp dụng một kiểu, hoặc mạnh ai nấy làm như hiện nay.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 08/7/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ