Trong ngày 24/6/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Thông tấn xã Việt Nam phản ánh: Nhân dịp đoàn đại biểu cấp cao Chính phủ Việt Nam do Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng dẫn đầu bắt đầu chuyến thăm chính thức Hợp chủng quốc Hoa Kỳ, các hãng thông tấn nước ngoài như AP, AFP và một số tờ báo của Mỹ đã đưa tin đậm nét về chuyến thăm này.
Theo phóng viên TTXVN tại Oasinhtơn, ngày 23/6, "Bưu điện Oasinhtơn" đã long trọng đăng toàn văn Thông điệp của Thủ tướng về quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ. Bức Thông điệp có đoạn viết: "Từ khi chính thức bình thường hóa quan hệ cách đây 13 năm, quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ đã có những bước phát triển quan trọng trên nhiều lính vực, tạo cơ sở ngày càng vững chắc cho hai nước chúng ta tự tin hướng tới tương lai". Ngay bên dưới bức Thông điệp là lời chào mừng nhiệt liệt chuyến thăm chính thức của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tại Hợp chủng quốc Hoa Kỳ của 10 tập đoàn doanh nghiệp lớn, đại diện cho các tập đoàn và doanh nghiệp Mỹ đang làm ăn tại Việt Nam gồm AES, Brook Bower Asia, Cargil, DHL, ExxonMobil, Goldman Sachs, MARS, Microsoft và TPG.
Nhân chuyến thăm này, hãng tin Mỹ AP đã có bài phỏng vấn Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, và cho biết thúc đẩy hợp tác kinh tế-thương mại giữa hai nước là một trong những mục đích của chuyến thăm Mỹ lần này của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng.
Ngày 22/6, AP dẫn lời Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho biết "Chính phủ Việt Nam coi trọng việc học hỏi kinh nghiệm của các nước, trong đó có Mỹ, và sẵn sàng trao đổi ý kiến với các nước, các nhà chuyên môn về các kinh nghiệm trong phát triển kinh tế, quản lý kinh tế vĩ mô và kiềm chế lạm phát".
Báo cũng phản ánh: Ngày 23/6, trong chuyến thăm Liên bang Nga, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đã hội đàm với lãnh đạo hai viện Quốc hội liên bang Nga, Phó Chủ tịch Đuma Quốc gia Ivan Melnikov và Phó Chủ tịch Hội đồng Liên bang Dmitry Mezentsev. Phó Chủ tịch Uông Chu Lưu và các Phó Chủ tịch Melnikov, Mezentsev đã thông báo cho nhau những nét cơ bản trong tình hình mỗi nước và hoạt động của cơ quan lập pháp hai nước. Hai bên nhận thấy quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa Việt Nam và Liên bang Nga phát triển tốt đẹp trên tất cả các lĩnh vực; quan hệ giữa Quốc hội hai nước đã được mở rộng và tăng cường trong những năm qua.
Phó Chủ tịch Uông Chu Lưu và các nhà lãnh đạo Quốc hội Nga đã trao đổi ý kiến cởi mở về các vấn đề xây dựng Nhà nước pháp quyền, lĩnh vực bảo vệ Hiến pháp, kinh nghiệm hoạt động của Tòa án hiến pháp Liên bang Nga, xây dựng luật kinh tế, công tác tiếp xúc cử tri của đại biểu quốc hội, đấu tranh chống tham nhũng và nhiều lĩnh vực hoạt động khác.
Cùng ngày, Phó Chủ tịch Uông Chu Lưu đã gặp ông Yuri Medvedev, điều phối viên Nhóm nghị sĩ Quốc hội Nga quan hệ với các nước Đông Dương. Tại cuộc gặp, ông Yuri Medvedev nhấn mạnh Nhóm nghị sĩ Quốc hội Nga quan hệ với các nước Đông Dương, gồm đại diện của các đảng trong Đuma Quốc gia Nga, nhất trí tiếp tục thúc đẩy nỗ lực tăng cường quan hệ mọi mặt với Việt Nam và các nước Đông Nam Á.
Báo cũng phản ánh: Chiều 23/6, tại Hà Nội, cổng du lịch trực tuyến lớn nhất Việt Nam đã chính thức đi vào hoạt động tại địa chỉ http://e-travel.vn. Đây là mô hình kinh doanh du lịch trực tuyến khép kín đầu tiên và quy mô nhất Việt Nam, cho phép khách hàng ở bất cứ nơi nào trên thế giới điều có thể đặt vé máy bay, đặt phòng và thanh toán trực tuyến.
E-travel.vn là sản phẩm của Công ty Dịch vụ Du lịch trực tuyến; trong đó Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT), đóng góp 39% vốn đầu tư.
2. Trang web Đài truyền hình Việt Nam phản ánh: Như tin đã đưa, Ủy ban châu Âu vừa quyết định đưa ngành da giày Việt Nam ra khỏi danh sách các nước được hưởng hệ thống ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP) bắt đầu từ năm 2009. Như vậy, nếu quyết định này được áp dụng, thì ngành da giày VN sẽ gặp những sức ép cạnh tranh lớn hơn tại thị trường châu Âu, nơi nhập khẩu với số lượng lớn da giày từ các nước như Trung Quốc, Việt Nam, Brazil.
Ủy ban châu Âu cho rằng, ngành da giày Việt Nam đã đủ lớn để tự cạnh tranh, mà không cần có sự hỗ trợ hay ưu đãi nào. Thống kê của Ủy ban châu Âu cho thấy, kim ngạch xuất khẩu da giày của Việt Nam vào EU đã vượt 15% tổng kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này của tất cả các nước đang được hưởng mức ưu đãi.
Hiện kim ngạch xuất khẩu giày dép của các doanh nghiệp Việt Nam đang được hưởng lợi từ hệ thống thuế quan của EU đã giảm từ 23,5% xuống còn 17,1%. Quyết định của EU sẽ làm các doanh nghiệp bị tăng thêm 3,5% thuế, với chi phí khoảng 100 triệu USD mỗi năm và làm cuộc cạnh tranh mặt hàng này thêm khó khăn trên thị trường EU.
Theo ông Nguyễn Thành Biên, Thứ trưởng Bộ Công thương: "Trước mắt, các doanh nghiệp da giày VN được khuyến cáo áp dụng đồng bộ các phương pháp quản lý mới nhằm tiết giảm chi phí quản lý, đẩy mạnh xúc tiến thương mại, tìm kiếm và mở rộng thị trường mới, coi đây là giải pháp cần thiết để duy trì khả năng cạnh tranh trong điều kiện thị trường EU gặp khó khăn. Hiệp Hội da giày cũng kiến nghị các cơ quan hữu quan tiếp tục đàm phán với EC để nhóm hàng giày dép tiếp tục được hưởng ưu đãi này. Đầu tháng 7 tới, dự thảo quy định loại ngành da giày Việt Nam khỏi GSP sẽ được trình xem xét thông qua chính thức".
3. Báo Lao động phản ánh: Hai tuần qua, các doanh nghiệp nhập khẩu ôtô lại gặp thêm khó khăn khi Bộ Công Thương ra quyết định buộc các dòng xe từ 9 chỗ ngồi trở xuống phải nộp thuế ngay tại cảng.
Một số nhà NK phản ánh, chính sách mới này khiến DN phải tái xuất ôtô và nộp phạt hợp đồng, chắc chắn có tác động tiêu cực đến thị trường. Tuy nhiên, suy xét kỹ hơn, trong bối cảnh hiện nay, nhiều chính sách ban hành đều phải dựa trên tinh thần hi sinh những cái nhỏ để cứu những cái lớn. Những cái cần phải cứu đó là hạn chế nhập siêu, hạn chế lạm phát. Chắc chắn DN hiểu điều đó, nhưng vẫn "kêu"; đôi khi, như một thói quen, hoặc là một quán tính... Những chính sách trên mang tính tình thế trong sự khó khăn bề bộn lúc này, không chỉ cần DN hiểu, mà người tiêu dùng (NTD) cũng cần tính toán lại chi tiêu.
Trên thị trường lúc này, ôtô du lịch đang trở lại với "thân phận" được chính sách định đoạt ở thời điểm hơn mười năm trước: Xa xỉ phẩm, cần hạn chế NK! Xài sang lúc này, không hẳn không giúp ích mà có thể trở thành tác nhân gây khó khăn thêm cho nền kinh tế. Với tinh thần như vậy, sẽ thấy các chính sách "làm khó" cho ngành ôtô hiện nay (tăng thuế NK ôtô nguyên chiếc và linh kiện, buộc đóng thuế ngay tại cảng...) là không thể khác được trong một đại cuộc đặt nhiệm vụ cứu cả nền kinh tế và đời sống nhân dân lên hàng đầu. Vậy thị trường ôtô phải đi số lùi trong thời điểm này có thể chấp nhận được.
Không có một đất nước nào chống lạm phát hiệu quả khi không có sự đồng lòng góp sức của người dân - NTD. Trong lúc NTD chưa hoàn toàn bắt nhịp được tinh thần chi tiêu hợp lý nhằm hạn chế lạm phát, đành phải chấp nhận dùng chính sách để hạn chế nhập siêu và lạm phát đối với ngành ôtô vốn không phải là mặt hàng thiết yếu. Trong tháng 5 vừa qua, ngành hàng không bị siết thuế như ôtô, nhưng cũng đã phải hứng chịu sự sụt giảm về tăng trưởng. Trong khi, thị trường ôtô tháng năm chỉ giảm nhẹ 13% so với tháng tư là tháng tăng trưởng đột biến.
4. Báo Tiền phong phản ánh: Ngày 23/6 tại trụ sở Tập đoàn Điện lực VN (EVN), trưởng đoàn kiểm toán Nguyễn Văn Hiển - phó kiểm toán trưởng chuyên ngành 6, thuộc Kiểm toán Nhà nước - đã đọc quyết định triển khai công tác kiểm toán đối với đơn vị này. Theo kế hoạch, cuộc kiểm toán bắt đầu từ ngày 23/6 và kết thúc sau 85 ngày thực hiện.
Công tác kiểm toán sẽ được thực hiện tại các đơn vị cơ sở của EVN thuộc các khâu sản xuất, truyền tải và phân phối cả trong Nam và ngoài Bắc. Nội dung kiểm toán: sử dụng, quản lý vốn, tài sản nhà nước; kê khai doanh thu, chi phí, kết quả... sản xuất kinh doanh; thực hiện nghĩa vụ ngân sách nhà nước và tuân thủ các chế độ chính sách về ngân sách, tài chính. Ông Lê Minh Khái - phó tổng Kiểm toán Nhà nước - cho biết cuộc kiểm toán này sẽ chú trọng hai vấn đề đang được dư luận quan tâm là giá thành, tỉ lệ tổn thất và tình hình đầu tư ngoài lĩnh vực chính.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Dự án Luật Bồi thường nhà nước: E bồi thường không xuể". Bài báo phản ánh: Nếu như trước đây, Nghị quyết 388 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ bồi thường thiệt hại do oan thì nay dự luật đã mở rộng theo hướng nhà nước phải bồi thường cả do sai trong tố tụng hình sự nữa”. Ông Dương Đăng Huệ, Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự-kinh tế (Bộ Tư pháp), nêu quan điểm như trên tại hội thảo lấy ý kiến dự án Luật Bồi thường nhà nước do Bộ Tư pháp phối hợp với chi nhánh Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tại TP.HCM tổ chức sáng qua (23-6).
Theo ông Huệ, pháp luật hiện hành còn hạn chế các hành vi nhà nước phải bồi thường. Vì vậy, dự luật cần mở rộng phạm vi trách nhiệm bồi thường của nhà nước, nhất là trong hoạt động tố tụng hình sự.
Hiện có hai văn bản quy định về bồi thường nhà nước là Nghị quyết 388 và Nghị định 47 năm 1997 của Chính phủ (bồi thường do cán bộ, công chức, viên chức nhà nước, người có thẩm quyền của cơ quan tiến hành tố tụng gây ra). Theo ông Huệ, dự luật sẽ thống nhất “gom” bồi thường nhà nước về một mối. Đồng thời, dự luật cũng xác định cụ thể các lĩnh vực mà nhà nước phải bồi thường, gồm 10 hành vi trong quản lý hành chính nhà nước, hoạt động thi hành án (hình sự, dân sự) và tố tụng hình sự. “Các thiệt hại gây ra bởi công chức trong hoạt động xây dựng pháp luật (lập pháp, lập quy) và tố tụng hành chính, dân sự sẽ chưa được bồi thường theo luật này” - ông Huệ nói.
Thạc sĩ Phan Văn Cành (Tòa hình sự TAND TP.HCM) cho rằng nếu chỉ đóng khung trong 10 hành vi như thế thì khi xảy ra các hành vi trái pháp luật khác, người bị dân sẽ thiệt thòi. Ông Cành dẫn chứng: “Tạm giữ hành chính đối với xe máy, ôtô... nhưng chủ xe phải để xe ngoài trời vì công an không có kho lưu giữ, mưa nắng dãi dầu làm xe bị xuống cấp. Khi người vi phạm nộp phạt xong, lấy được xe ra thì đa phần bị hỏng hóc, không còn như lúc ban đầu. Như vậy, quyền sở hữu của chủ phương tiện đã không được cơ quan nhà nước tôn trọng, gây thiệt hại cho chủ xe”.
Chuyện bồi thường tổn thất tinh thần cũng được nhiều đại biểu quan tâm. Theo khoản 2 Điều 15 dự luật, nếu người được bồi thường chết thì vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi, người trực tiếp nuôi dưỡng của họ được bồi thường chung một khoản tiền bù đắp về tinh thần là 360 tháng lương, tính theo mức lương tối thiểu chung tại thời điểm giải quyết bồi thường. Như vậy, với mức lương tối thiểu hiện hành là 540.000 đồng/tháng thì số tiền bồi thường tổn thất tinh thần sẽ không vượt quá 194,4 triệu đồng.
Luật sư Nguyễn Bính Châu (Đoàn luật sư TP.HCM) kiến nghị không nên hạn chế số tiền bồi thường thiệt hại do tổn thất tinh thần. Bởi “điều này sẽ làm cho cán bộ, công chức có hành vi oan, sai với người dân “yên tâm” vì đã có sẵn mức trần bồi thường thiệt hại, không thấm gì với mức độ thiệt hại mà người dân phải chịu đựng”. Ông Châu nói thêm: “Công chức cố tình ký quyết định gây oan, sai phải chịu hoàn toàn trách nhiệm cao nhất đối với tổn thất mà mình gây ra. Đồng thời, họ còn phải chịu những chế tài nghiêm khắc để họ phải hết sức cân nhắc, có trách nhiệm khi ký các quyết định gây khổ cho dân”.
Tuy nhiên, thạc sĩ - luật sư Phan Thông Anh, Giám đốc Công ty Luật hợp danh Việt Nam, lại không đồng tình với ông Châu. Ông Thông Anh cho rằng không có cơ sở để “cân đo, đong đếm” các thiệt hại xảy ra về tinh thần. “Đã gọi là tổn thất tinh thần thì khó có thể phân biệt lĩnh vực nào nghiêm trọng hay ít nghiêm trọng. Do đó, theo tôi nên giữ nguyên theo nội dung dự luật” - ông Anh đề nghị.
Theo các đại biểu, việc làm thế nào để khôi phục danh dự cho người bị oan, sai cũng rất quan trọng. Ông Thông Anh đề xuất bổ sung thêm việc cơ quan nào gây oan, sai phải cấp giấy chứng nhận cho người bị oan, sai để họ có thể tự sử dụng để minh oan cho mình khi cần thiết. Bởi vì việc xin lỗi, cải chính của cơ quan nhà nước trên các phương tiện thông tin đại chúng không phải mọi người hay các cơ quan liên quan đều biết.
Ông Dương Đăng Huệ đồng ý với hầu hết những ý kiến đóng góp và hứa sẽ đưa những quan điểm này vào nội dung dự luật lần tới. Lý giải về việc chỉ có 10 hành vi trong quản lý hành chính gây oan, sai mới được bồi thường, ông Huệ thừa nhận là chưa đủ, chưa bao quát hết. “Dự luật đầu tiên chúng tôi đưa ra hướng mở, nghĩa là trừ một số hành vi không phải bồi thường thì những hành vi còn lại phải bồi thường hết. Nhưng với tình hình cán bộ, công chức còn nhiều bất cập như hiện nay thì sẽ bồi thường không xuể. Thế nên quan điểm của chúng tôi là thà gói gọn mà làm được còn hơn mở ra mà không hiệu quả” - ông Huệ lập luận.
2. Báo Sài Gòn giải phóng có bài "Kinh doanh gas: Thiếu hành lang pháp lý". Bài báo phản ánh: Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ của các cơ quan chức năng, hàng năm có khoảng 2.000 vụ cháy nổ, trong đó có đến hàng trăm vụ liên quan đến khí gas. Gas là một trong những mặt hàng đặc biệt, kinh doanh có điều kiện, song so với các văn bản pháp lý, trên thực tế còn quá nhiều lỗ hổng.
Báo cáo của ngành quản lý thị trường TPHCM (QLTT), những năm gần đây tình hình sang chiết trái phép và kinh doanh gas giả không giảm... Điều đó cho thấy tính phức tạp và ngày càng khó kiểm soát đối với mặt hàng này.
Theo ước tính, hiện có khoảng 30% số lượng bình gas và gas giả đang lưu thông trên thị trường. Số lượng các vụ sang chiết trái phép với quy mô lớn - thường tập trung tại các địa phương như TPHCM, Lâm Đồng…, vẫn không giảm. Hình thức vi phạm chủ yếu là các cơ sở sang chiết gas lậu sử dụng bình gas của các doanh nghiệp đã có tiếng trên thị trường như Petrolimex gas, Elf gas, SP gas, Shell gas,… để “biến” nó thành những bình gas mang tên khác.
Nhu cầu sử dụng gas tại VN vẫn đang tăng rất nhanh. Nếu như năm 1999, nhu cầu tiêu thụ gas của cả nước đạt khoảng 300 ngàn tấn, thì trong năm 2007 đã tăng lên hơn 900 ngàn tấn. Đây là mặt hàng kinh doanh có điều kiện, nhưng thực tế cho thấy nguồn gas từ một số nhà cung cấp trong nước và nguồn nhập khẩu vẫn chưa được kiểm soát chặt chẽ. Nói như ông Nguyễn Sĩ Thắng, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Kinh doanh Khí hóa lỏng Miền Nam, gần 20 năm phát triển thị trường gas nhưng đến nay chúng ta mới chỉ có mỗi Thông tư 15 của Bộ Thương mại về điều chỉnh hoạt động kinh doanh các cửa hàng gas.
Đến năm 2007, Bộ Công thương mới có Quyết định 36 quy định về việc chiết nạp gas. Nhiều ý kiến bức xúc cho rằng, nguyên nhân dẫn tới tình trạng thị trường gas hỗn loạn là do cấp phép tràn lan cho các trạm chiết và các công ty kinh doanh không đủ điều kiện chiết nạp. Theo đó, có quá nhiều thương hiệu đã được cấp phép dẫn tới việc cạnh tranh không bình đẳng, các công ty không kiểm soát được vỏ bình của mình. Điều này đã trở thành gánh nặng cho các cơ quan quản lý.
Được biết, Bộ Công thương đang tiến hành soạn thảo nghị định về kinh doanh gas theo hướng không quản lý bằng các biện pháp hành chính, cấm đoán hoặc hạn chế số lượng các công ty kinh doanh gas. Thay vào đó, bộ sẽ tạo ra hành lang pháp lý, quản lý bằng tiêu chuẩn, quy chuẩn xây dựng và quy hoạch lại việc kinh doanh mặt hàng gas theo hướng xã hội hóa để đảm bảo quyền lợi cho DN…
Gas là mặt hàng đặc thù nhưng đến nay chúng ta mới tính đến chuyện quy hoạch lại ngành, soạn thảo các quy định đã là quá muộn! Khi ban hành các văn bản mới, Nhà nước cần có các hình thức chế tài theo hướng phạt thật nặng đối với việc sang chiết trái phép và kinh doanh gas giả thì mới có thể chấn chỉnh được tình trạng này. Nếu các hình thức xử lý bằng với cách xử phạt hiện nay (thậm chí nếu chỉ nặng hơn chút) thì tình trạng nhiều cơ sở đã bị phát hiện đến lần thứ 3 vẫn tái phạm lại tiếp tục khiến cơ quan chức năng đau đầu.
3. Báo An ninh thủ đô có bài "Tháng 7-2008 Bộ Tư pháp đệ trình: Đề án tổng rà soát văn bản quy phạm pháp luật". Bài báo phản ánh: Bộ Tư pháp cho biết, tính đến 10-6-2008 Bộ này đã trình Ban Bí thư, Ban Chỉ đạo cải cách tư pháp Trung ương, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tổng số 13/18 đề án, văn bản được giao chủ trì soạn thảo.
Trong số các văn bản, đề án đã trình có những văn bản, đề án quan trọng, liên quan đến thể chế của ngành như Luật Thi hành án dân sự, Luật Quốc tịch Việt Nam (sửa đổi), Luật Đăng ký giao dịch bảo đảm, Nghị định hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp...
Bộ cũng đã hoàn thành việc soạn thảo và ký ban hành một số văn bản giải thích, hướng dẫn các quy định trong lĩnh vực có nhiều vướng mắc, thuộc chức năng quản lý của Bộ, ngành như Quyết định về ban hành mẫu giấy tờ dùng trong hoạt động công chứng; Quyết định về ban hành Quy chế Cộng tác viên trợ giúp pháp lý của Trung tâm trợ giúp pháp lý;
Quyết định về ban hành Biểu mẫu thống kê về tổ chức, hoạt động của Tổ hòa giải ở cơ sở nhằm tăng cường hiệu quả quản lý Nhà nước về công tác hòa giải cơ sở... Về khâu tổ chức rà soát các quy định thẩm định dự án, dự án văn bản quy phạm pháp luật, tính đến 31-5-2008, Bộ đã hoàn thành việc thẩm định, góp ý 238/294 văn bản có yêu cầu (đạt 81%). Ngoài ra, để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân cũng như cho doanh nghiệp trong việc tiếp cận pháp luật, Bộ Tư pháp đã chủ động đề xuất với Chính phủ xây dựng Đề án tổng rà soát văn bản quy phạm pháp luật Việt Nam, dự kiến sẽ trình Chính phủ trong tháng 7-2008.
Trên đây là điểm báo lần 2 ngày 24/6/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ./.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ.