Trong ngày 10/6/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC:
1. Báo Thanh niên phản ánh: Ngày 9.6, Thanh tra Sở Tài nguyên - Môi trường (TN-MT) tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu cho biết đã phát hiện trong chất thải nguy hại chưa qua xử lý mà Công ty TNHH Sông Xanh đã chôn "lụi" có hàm lượng lớn chất dioxin-furan.
Trước đó, ngày 1.4, Cảnh sát môi trường Công an tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu qua kiểm tra đã phát hiện Công ty TNHH Sông Xanh có chôn lấp một lượng lớn chất thải nguy hại chưa qua xử lý trong khuôn viên nhà máy tại xã Phước Hòa, H.Tân Thành. Sau đó, từ ngày 9.4-23.5, Sở TN-MT đã tổ chức thanh tra và phát hiện công ty này đã chôn trên 4.500m3 chất thải nguy hại chưa qua xử lý trong khuôn viên nhà máy, gấp gần 4 lần so với khối lượng của lực lượng Cảnh sát môi trường tỉnh phát hiện ban đầu.
Theo đánh giá của Trung tâm dịch vụ phân tích thí nghiệm (Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM) thì đây là chất thải nguy hại được xếp loại có mức độ độc hại cao đối với môi trường và sức khỏe con người; nếu không xử lý triệt để sẽ ảnh hưởng rất xấu đến môi trường và công nhân làm việc tại nhà máy. Sở TN-MT tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu cho biết đang xem xét việc tạm thời thu hồi giấy phép hành nghề vận chuyển và xử lý, tiêu hủy chất thải nguy hại của Công ty TNHH Sông Xanh để giải quyết khối lượng chất thải đang lưu giữ tại đây.
Báo cũng cho biết: Hôm qua 9.6, một báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB) đánh giá: triển vọng của nền kinh tế Việt Nam chắc chắn không thuận lợi bằng một năm trước đây; Chính phủ quyết tâm chống lạm phát và gói chính sách bình ổn sẽ dẫn đến tỷ lệ tăng trưởng thấp hơn so với dự báo đưa ra hồi đầu năm.
Tuy nhiên, báo cáo cho rằng nền tảng của nền kinh tế Việt Nam vẫn mạnh, và tăng trưởng GDP có thể nhanh phục hồi hơn so với mục tiêu chính thức. WB còn cho rằng kể cả khi tốc độ của ngành xây dựng giảm xuống trong thời gian còn lại của năm nay và các ngành khác hoạt động ở mức như quý I, GDP sẽ tiếp tục tăng trưởng ở mức 7,5%. Định chế này cũng khuyến nghị: tốc độ tăng trưởng dần khôi phục lại một khi chính sách thắt chặt được nới lỏng.
2. Báo Dân trí điện tử phản ánh: Cả nước hiện có 141 sân gold ở 39 tỉnh sử dụng 49.268 ha đất trong đó có 2.625 ha trồng lúa. Trong 16 năm Thủ tướng chỉ cấp 34 dự án nhưng chỉ gần 2 năm (từ 7/2006 - 5/2008) các địa phương sau khi phân cấp đã cấp 104 dự án sân golf. Những con số trên đã được đại biểu Lê Quốc Dung, Thái Bình nêu lên tại phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Võ Hồng Phúc sáng 30/5.
Khoảng hơn một tuần sau phiên chất vấn này, Bộ Tài nguyên và Môi trường, theo sự chỉ đạo của Thủ tướng đã thực hiện thống kê mới nhất về quy hoạch sân golf trên cả nước. Theo đó, cả nước hiện có 123 sân golf chiếm tổng diện tích khoảng 38.445 ha, trong đó diện tích dành cho chơi golf khoảng 27.000 ha (chiếm 70%).
Sân golf đã trở thành một hiện tượng đang “bùng nổ”, là “sát thủ” của nhà nông, đe dọa nền an ninh lương thực quốc gia như dư luận đang quan ngại? Theo nhận định từ Chính phủ thì không nên quá bi quan như vậy.
Nếu đất nông nghiệp, đất bạc màu thì có thể xem xét, hầu hết các sân golf trước đây làm là đất bạc màu. Sau đó, có một số nơi khi xây dựng sân golf vào đất lúa, Chính phủ đã xem xét và yêu cầu đình chỉ.
Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư còn cho biết, ông cũng đã một lần từng giật mình khi nghe thấy thông tin ồ ạt ra đời các sân golf: “Có một số thông tin đưa tin là Long An cấp đến mấy chục sân golf, chúng tôi rất giật mình, ngay tức khắc tôi phải gọi điện cho đồng chí Chủ tịch và Bí thư của Long An để hỏi, các đồng chí trả lời mới chỉ cấp 3 sân golf thôi!” Sau đó, Bộ trưởng Phúc có lý giải về sự giật mình nhầm của mình là: “Còn mấy chục cái sân golf ấy là cái gì? Là thông tin của những nhà cò mồi đất, đầu cơ đất lập dự án, đi vận động ở địa phương để mà đưa ra ý tưởng và họ cũng đưa vào coi như tỉnh cấp đến nơi rồi!”
Tuy không phải là hiện tượng đáng giật mình nhưng Bộ trưởng Võ Hồng Phúc cũng cho biết với việc giám sát chặt chẽ của Quốc hội trong vấn đề kế hoạch sử dụng đất mà chúng ta đã thông qua thì việc đó sẽ được quản lý chặt chẽ hơn nữa.
Hiện nay, khu vực có số lượng sân golf nhiều nhất là khu vực Nam Trung Bộ với 27 sân golf, kế đến là khu vực đồng bằng Bắc Bộ với 25 sân, các tỉnh miền núi phía Bắc 11 sân, khu vực Tây Nguyên 11 sân, Bắc Trung Bộ 7 sân, khu vực Tây Nam Bộ có 6 sân...
3. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Thủ tướng vừa có văn bản yêu cầu chủ tịch UBND 10 tỉnh: Cao Bằng, Trà Vinh, Sơn La, Thanh Hóa, Long An, Tuyên Quang, Bình Phước, Thừa Thiên-Huế, Hà Tĩnh và Kon Tum phải làm rõ nguyên nhân, tìm biện pháp khắc phục tình trạng số người chết vì TNGT tăng cao. Hàng tháng, các tỉnh này phải báo cáo kết quả thực hiện về Ủy ban An toàn giao thông quốc gia để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng.
Song song đó, Thủ tướng cũng có văn bản yêu cầu các bộ, ngành, UBND các tỉnh thực hiện nghiêm túc Nghị quyết 32/2007 của Chính phủ. Qua đó phải mở đợt cao điểm về tuần tra, xử phạt nghiêm hành vi không đội mũ bảo hiểm, chạy quá tốc độ, đi sai phần đường, chở quá tải... Các bộ, ngành liên quan phải tích cực lập lại an toàn hành lang giao thông đường bộ, giải quyết vấn đề xe tự chế và kiểm tra, xử lý chất lượng mũ bảo hiểm.
4. Báo Nhân dân phản ánh: Theo thông báo của Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao, từ ngày 15-6-2008, Hiệp định giữa Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam và Chính phủ nước CH Ðông Uruguay về miễn thị thực cho người mang hộ chiếu ngoại giao và hộ chiếu công vụ bắt đầu có hiệu lực.
Theo đó, miễn thị thực cho công dân mỗi bên mang hộ chiếu ngoại giao, hộ chiếu công vụ, với thời gian tạm trú không quá 90 ngày; miễn thị thực cho công dân mỗi bên mang hộ chiếu ngoại giao, hộ chiếu công vụ là thành viên của cơ quan đại diện ngoại giao, cơ quan lãnh sự hoặc phái đoàn đại diện tại tổ chức quốc tế có trụ sở trên lãnh thổ bên kia, cũng như thành viên gia đình họ mang hộ chiếu ngoại giao, hộ chiếu công vụ.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo Công Lý số 46 ra ngày 07/6/2008 có bài "Hà Giang - Chủ tịch UBND tỉnh không thi hành bản án có hiệu lực pháp luật". Bài báo phản ánh: Theo bản án 01/2007/HCST ngày 14/9/2007 của TAND tỉnh Hà Giang, năm 2002, UBND tỉnh Hà Giang ban hành Quyết định 2309/QĐ-UB phê duyệt dự án nghiên cứu khả thi khai thác, tuyển, luyện quặng sắt ở Hà Giang của Công ty TNHH Sông Lô. Công ty này đã đầu tư vốn, nhân lực, máy móc để thực hiện dự án, nhưng trong khi đang thực hiện thì ngày 27/4/2006 UBND tỉnh Hà Giang ban hành Quyết định 1058/QĐ-UB và Quyết định 585/QĐ-UB huỷ bỏ Quyết định 2309 nêu trên. Công ty Sông Lô khiếu kiện ra Toà vì cho rằng đó là văn bản trái luật, gây thiệt hại cho họ. Bản án đã huỷ toàn bộ Quyết định 585/QĐ-UB của UBND tỉnh Hà Giang.
Tại cuộc họp báo lớn do UBND tỉnh Hà Giang vừa tổ chức, ông Nguyễn Trường Tô - Chủ tịch UBND tỉnh Hà Giang cho biết: mặc dù đã rút kháng cáo nhưng UBND tỉnh Hà Giang đã có Báo cáo gửi lên Thủ tướng Chính phủ số 2321/BC-UBND ngày 24/7/2007, Toà hành chính TAND tỉnh Hà Giang ra Bản án số 01/2007 là chưa thoả đáng. UBND tỉnh Hà giang sẽ có văn bản bổ sung báo cáo Thủ tướng Chính phủ và các cơ quan nhà nước có thẩm quyền để khắc phục thiếu sót của bản án đó".
UBND tỉnh Hà Giang đã chủ động rút kháng cáo tức là chấp nhận bản án sơ thẩm. Ông Tô phải biết trước hậu quả pháp lý là bản án sơ thẩm có hiệu lực và phải gương mẫu thi hành án ngay. Nếu UBND tỉnh không thi hành bản án đã có hiệu lực pháp luật sẽ đặt ra một tiền lệ rất xấu cho công tác thi hành án ở địa phương. Hiện nay công tác thi hành án dân sự (nói chung) đang rất khó khăn do nhiều nguyên nhân, vì thế, đảm bảo các bản án có hiệu lực phải được thi hành là một trong những mục tiêu mà cải cách tư pháp hướng tới...
2. Báo Pháp luật Việt Nam số 137 ra ngày 08/6/2008 có bài "Hoạt động điều tra, xử lý tội phạm và các vi phạm pháp luật về môi trường: thiếu một hành lang pháp lý". Bài báo phản ánh: Theo báo cáo của Cục Cảnh sát Môi trường (C36), 6 tháng đầu năm 2008, lực lượng cảnh sát môi trường trong cả nước đã điều tra phát hiện gần 600 vụ vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường, làm rõ hơn 380 đối tượng (tổ chức, cá nhân), chuyển cơ quan Cảnh sát điều tra khởi tố 8 vụ, 13 bị can, phối hợp với các cơ quan chức năng xử phạt vi phạm hành chính tổng số tiền là 1.468.756.000 đồng. Con số trên cho thấy, dù cố gắng hết sức nhưng số vụ phát hiện, xử lý so với tình hình vi phạm thực tế còn quá ít...
... Nhìn chung, các lực lượng chức năng trong đấu tranh chống tội phạm và các vi phạm pháp luật về môi trường đã có rất nhiều cố gắng, đặc biệt là lực lượng Cảnh sát môi trường non trẻ vừa thành lập. Tuy nhiên, do các phòng PC 36, CA địa phương mới thành lập, quá trình triển khai hoạt động còn gặp nhiều khó khăn, trong đó khó khăn lớn nhất hiện nay là chưa có cơ sở pháp lý để tiến hành các biện pháp như kiểm tra, khám xét, bắt giữ, tịch thu tài sản và phương tiện vi phạm... nên hiệu quả đấu tranh phòng ngừa tội phạm chưa cao, chưa tương xứng với năng lực thực tế hiện có. Số vụ phát hiện, xử lý so với tình hình vi phạm chung còn quá ít. Theo dự báo của Cục Cảnh sát môi trường, tìnhhình tội phạm và vi phạm pháp luật môi trường thời gian tới sẽ tiếp tục phức tạp, thủ đoạn sẽ ngày càng tinh vi hơn để đối phó với các cơ quan thi hành pháp luật.
Báo Pháp luật Việt Nam số 138 ra ngày 09/6/2008 có bài "Khi người phải thi hành án là đối tượng chính sách". Bài báo phản ánh về hai vụ việc có tính chất tương tự nhau, người phải thi hành án đều là các đối tượng chính sách, một là gia đình liệt sỹ, một là dân tộc thiểu số ít người. Nhưng, cơ quan thi hành án lại có hai cách hành xử trái ngược nhau. Một bên ngần ngại vì sợ động chạm, còn một bên kiên quyết để thực thi nghiêm pháp luật. Như vậy, vấn đề không phải là ở chỗ đối tượng đó có nhân thân, hoàn cảnh như thế nào, mà cơ bản là thi hành án sẽ xử lý vụ việc ra sao để đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho người được thi hành án.
Về nguyên tắc, án có hiệu lực thì phải thi hành, bất kể người phải thi hành án là ai. Nói như vậy nhưng trên thực tế cơ quan thi hành án cũng phải "lựa" tình hình để việc thi hành án không ảnh hưởng đến an ninh trật tự ở địa phương, vì nói cho cùng bên cạnh cái lý còn có cái tình. Phần lớn các Chấp hành viên cho rằng, giải pháp tốt nhất vẫn là vận động thuyết phục để người phải thi hành án tự nguyện thi hành. Như vậy Nhà nước đỡ mất công và đương sự cũng đỡ đi phần chi phí cưỡng chế. Đối với nhữn gia đình có hoàn cảnh thực sự khó khăn, thi hành án cần báo cáo Ban chỉ đạo thi hành án để trong khả năng của mình, chính quyền địa phương có thể hỗ trợ phần nào.
Tuy nhiên, lợi dụng sự e ngại của nhiều cơ quan thi hành án, các đối tượng chính sách lại cố tình chống đối, chây ỳ gây cản trở, khó khăn cho việc thi hành án. Thậm chí nhiều trường hợp còn tụ tập thương binh, người già, trẻ em, đối tượng nghiện hút để gây sức ép.
3. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Sang tên xe máy khỏi chứng giấy bán xe". Bài báo phản ánh: Thượng tá Ngô Minh Châu, Phó Giám đốc Công an TP.HCM, vừa ký văn bản chỉ đạo công an các quận, huyện khi đăng ký xe máy cho người dân không yêu cầu phải có chứng thực hoặc công chứng giấy bán xe.
Qua rà soát cho thấy Thông tư 01 năm 2007 của Bộ Công an về đăng ký xe và Công an TP không có văn bản nào chỉ đạo cơ quan đăng ký xe buộc người bán, cho, tặng xe máy phải công chứng hoặc chứng thực giấy bán, cho, tặng xe.
Công an TP khẳng định thông tin cho rằng khi bán, cho, tặng xe máy, Công an TP buộc phải có công chứng hoặc chứng thực giấy bán, cho, tặng xe mới cho đăng ký là không chính xác. Tuy nhiên, còn một vài công an quận, huyện khi đăng ký xe yêu cầu người dân phải chứng thực hoặc công chứng giấy bán, cho, tặng xe. Do đó, Công an TP đề nghị công an các quận, huyện chấm dứt ngay yêu cầu sai quy định này.
Báo cũng có bài "Kiên Giang: Cưới vợ hai... hợp pháp". Bài báo phản ánh: Đang có vợ con hẳn hoi, người chồng bỏ đi làm ăn xa rồi tiếp tục lấy thêm vợ nữa. Lạ lùng là chính quyền địa phương vẫn đồng ý cấp thêm giấy chứng nhận kết hôn mới cho người chồng.
Anh Nguyễn Văn Dứt quê ấp Rọ Ghe, xã Đông Hưng A, huyện An Minh, Kiên Giang. Lúc nhỏ, anh theo mẹ sinh sống và đăng ký thường trú tại ấp Phú An, xã Tân Bình, huyện Châu Thành, Đồng Tháp. Năm 1999 (khi được 20 tuổi), anh Dứt trở về tạm trú ấp Rọ Ghe. Tại đây, anh có quan hệ tình cảm với chị X. (người bạn ngụ cùng ấp). Năm 2002, anh Dứt làm lễ cưới với chị X. Đầu năm 2003, vợ chồng anh Dứt, chị X. được UBND xã Đông Hưng A cấp giấy chứng nhận kết hôn.
Tháng 6-2004, anh Dứt đến huyện đảo Phú Quốc tìm việc làm mới. Thời gian đầu anh Dứt còn về thăm vợ con nhưng sau đó thì thưa dần. Đến hai năm sau, anh Dứt đã liên hệ với UBND xã Dương Tơ để làm thủ tục đăng ký kết hôn với chị T. (ngụ ấp Suối Đá, xã Dương Tơ, huyện Phú Quốc) và đã được UBND xã này cấp giấy chứng nhận kết hôn vào ngày 16-7-2007.
Đáng lưu ý là để đăng ký kết hôn với người vợ thứ hai, trong tờ khai đăng ký kết hôn lập ngày 25-6-2007, anh Dứt ghi là đang độc thân. Nội dung khai nhận này được UBND xã Tân Bình, huyện Châu Thành, Đồng Tháp (nơi anh thường trú) xác nhận. Căn cứ vào xác nhận này, UBND xã Dương Tơ đã giải quyết hồ sơ trên của anh Dứt. Giải thích thêm với PV, ông Mai Hoàng Minh, Chủ tịch UBND xã Dương Tơ, nói: “Với sự xác nhận này, nếu UBND xã Dương Tơ không cho anh Dứt đăng ký kết hôn là vi phạm pháp luật và có thể bị anh Dứt kiện”.
Theo Điều 18 Nghị định 158 ngày 27-12-2005 của Chính phủ, trong trường hợp một người cư trú tại xã, phường, thị trấn này nhưng đăng ký kết hôn tại xã, phường, thị trấn khác thì phải có xác nhận của UBND cấp xã nơi cư trú về tình trạng hôn nhân của người đó. Tiếng là thường trú tại huyện Châu Thành (Đồng Tháp) nhưng anh chỉ sống tại đây lúc nhỏ và đến lúc đủ tuổi kết hôn thì anh đã chuyển đến cư trú tại huyện An Minh (Kiên Giang). Sống ở đây được năm năm (1999-2004) thì anh lại chuyển đến huyện Phú Quốc sinh sống. Như vậy, nếu muốn đăng ký kết hôn tại xã Dương Tơ, anh Dứt không cần phải có xác nhận về tình trạng hôn nhân của nơi đăng ký thường trú mà buộc phải có xác nhận của UBND xã nơi tạm trú.
Xem ra mọi cớ sự phát sinh là do UBND xã Tân Bình, huyện Châu Thành (Đồng Tháp) đã làm sai quy định. Mặc dù anh Dứt đã không còn cư ngụ tại địa phương chín năm nay nhưng cơ quan này vẫn “tỉnh queo” xác nhận trước giờ anh chưa kết hôn với ai. Từ chỗ đặt hết niềm tin vào xác nhận này, UBND xã Dương Tơ đã vô tình hợp thức hóa quan hệ hôn nhân trái pháp luật giữa anh Dứt với chị T.
Trên đây là điểm báo lần 02 ngày 10/6/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ./.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng Bộ.