Trong buổi sáng ngày 04/02/2010, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC:
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Văn phòng Chính phủ vừa có công văn đề nghị các bộ trưởng, thủ trưởng các cơ quan trung ương và chủ tịch UBND 63 tỉnh, TP báo cáo tình hình tổ chức tết để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng.
Theo đề nghị của Văn phòng Chính phủ, nội dung báo cáo cần tập trung vào công tác tổ chức tết Nguyên đán vui tươi, lành mạnh, an toàn, tiết kiệm. Báo cáo cần nêu rõ tình hình bảo đảm cung cầu hàng hóa; thực hiện các giải pháp điều hành giá cả, kiểm soát và bình ổn thị trường, đáp ứng nhu cầu hàng hóa thiết yếu trước, trong và sau tết cho nhân dân.
Cùng với đó là báo cáo công tác bảo đảm an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội. Ngăn chặn và xử lý nghiêm các trường hợp sản xuất, buôn bán, vận chuyển, tàng trữ và sử dụng pháo trái phép. Tình tình bảo đảm trật tự an toàn giao thông, tăng cường kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm…Các báo cáo phải gửi về Văn phòng Chính phủ trước ngày 20-2.
2. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Chiều 3-2, tại Hà Nội, trong cuộc họp báo nhân dịp đầu năm mới 2010 và hướng tới kỷ niệm 15 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Hoa Kỳ, Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Hoa Kỳ tại Việt Nam Michael W.Michalak đã bày tỏ vui mừng vì mối quan hệ tốt đẹp giữa hai nước trong thời gian qua.
Năm 2009 hai nước đã trao đổi nhiều đoàn cấp cao và cấp Bộ trưởng. Đáng chú ý, trong năm 2009, Mỹ trở thành nhà đầu tư lớn nhất vào Việt Nam. Đánh giá tốt về môi trường đầu tư tại Việt Nam, Đại sứ cho biết, Mỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong lĩnh vực cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư; hai bên sẽ tiếp tục đàm phán để ký kết Hiệp định đầu tư song phương. Trong năm 2010, Mỹ cũng sẽ thảo luận với Việt Nam và một số nước khác về Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương, đồng thời, tiến hành một số hoạt động khác vì lợi ích chung của hai nước cũng như giúp Việt Nam hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế toàn cầu.
Để tăng cường hơn nữa hợp tác hai nước về giáo dục, Mỹ dự kiến sẽ thành lập tại Việt Nam trung tâm tư vấn giáo dục và thành lập một trường đại học tại Việt Nam. Đề cập đến sự kiện kỷ niệm 15 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Hoa Kỳ (12-7-1995 - 12-7-2010), Đại sứ khẳng định, Mỹ mong muốn làm sâu sắc hơn các quan hệ hợp tác với Việt Nam; tin tưởng quan hệ hợp tác Việt Nam - Hoa Kỳ sẽ tiếp tục có những bước phát triển tốt đẹp trong thời gian tới và cho biết trong năm 2010 hai nước sẽ phối hợp tổ chức nhiều hoạt động kỷ niệm.
3. Báo Thanh niên phản ánh: VN đã có buổi tham vấn đầu tiên với đại diện chuyên trách của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về vụ áp thuế chống bán phá giá của Mỹ lên mặt hàng tôm xuất khẩu. Đây là thủ tục nằm trong quy định khiếu kiện lần đầu tiên của VN với WTO liên quan đến cam kết mà các thành viên tuyên bố.
Hôm qua 3.2, ông Trương Đình Hòe, Tổng thư ký Hiệp hội Thủy sản (VASEP), cho biết các doanh nghiệp VN rất bất bình với phương pháp tính được gọi là zeroing của Mỹ. Phương pháp này không tính đến tính tích cực về giá của sản phẩm nhập khẩu (sản phẩm bị kiện phá giá) vì vậy tạo ra biên độ phá giá lớn cho sản phẩm đó. Ông Hòe nói VN đưa vấn đề này ra WTO để nhờ can thiệp và buộc Mỹ phải thay đổi tính zeroing cho mặt hàng tôm VN đang chuẩn bị cho đợt xem xét lại.
Báo cũng phản ánh: Quyết định của UBND TP Hà Nội công bố ngày 19.1 đã khiến các doanh nghiệp (DN) lữ hành choáng váng: Cấm xe trên 25 chỗ lưu thông trên 50 tuyến phố chính ở Hà Nội! Ai cũng biết Tết Nguyên đán là mùa cao điểm không chỉ của du khách quốc tế mà cả khách nội địa. Hơn nữa, Hà Nội còn đóng vai trò trung tâm để từ đây du khách tỏa đi khắp các địa danh ở miền Bắc. Vậy mà không hiểu vì sao Hà Nội lại quyết định... chặn đường du khách.
Liên ngành giao thông vận tải và công an Hà Nội đã thống nhất phương án cấm xe khách, xe tải trên 50 tuyến phố Hà Nội từ ngày 6.2 đến 28.2 (tức từ 23 tháng chạp tới 15 tháng giêng) để hạn chế ùn tắc giao thông. Điều này đồng nghĩa với việc du khách quốc tế bị “chặn mọi nẻo đường” ra vào TP Hà Nội, nơi vừa được nhiều trang mạng du lịch quốc tế uy tín xếp vào nhóm những địa điểm du khách nên tới trong năm 2010, nhờ các sự kiện của Đại lễ 1.000 năm Thăng Long.
Ông Phạm Xuân Du, Giám đốc Công ty du lịch Xuân Nam (TP.HCM), hết sức bức xúc: “Đối tác của chúng tôi ở nước ngoài mấy ngày nay phản ứng rất dữ. Họ hỏi tại sao không báo thông tin sớm để họ hủy tour tới VN luôn! Chương trình tham quan mà nhiêu khê như vậy chắc chắn khách sẽ phàn nàn, không chỉ các DN lữ hành bị ảnh hưởng mà cả hình ảnh du lịch VN?”.
Trả lời Thanh Niên hôm qua, Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch Nguyễn Văn Tuấn cho biết: “Hôm qua (2.2), tôi đã ký văn bản trình Thứ trưởng Bộ VH-TT-DL Trần Chiến Thắng để Bộ có công văn chính thức đề nghị Chủ tịch UBND TP Hà Nội xem xét, sớm giải quyết vấn đề này. Quyết định gây cản trở cho ngành du lịch, DN du lịch bức xúc. Phản ứng của du khách và DN đang rất mạnh mẽ”. Theo ông Tuấn, UBND TP Hà Nội có thể có những lý do để cấm xe, nhưng trước khi ban hành nên tham vấn ý kiến của cơ quan chuyên môn liên quan, đặc biệt là đối với du lịch. “Còn nếu UBND TP Hà Nội không xem xét giải quyết, chúng tôi sẽ kiến nghị lên Ban chỉ đạo Nhà nước về Du lịch và Phó thủ tướng Chính phủ Nguyễn Thiện Nhân - Trưởng ban chỉ đạo để xem xét có ý kiến chỉ đạo”, ông Tuấn nhấn mạnh.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo Nhân dân có bài Theo dõi thi hành pháp luật: vừa làm vừa chờ hướng dẫn. Bài báo phản ánh: Chiều 2-2, Bộ Tư pháp tổ chức họp khởi động thực hiện Đề án “Triển khai thực hiện công tác theo dõi tình hình thi hành pháp luật” với sự tham gia của lãnh đạo và cán bộ pháp chế cùng nhiều bộ và một số sở tư pháp.
Đề án “Triển khai thực hiện công tác theo dõi tình hình thi hành pháp luật” được xây dựng căn cứ vào Quyết định số 1987 của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 30-11-2009, sẽ diễn ra từ tháng 1-2010 đến tháng 6-2011. Vụ Pháp chế tại sáu Bộ: Tài chính, Tài nguyên và Môi trường, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Công thương, Khoa học và Công nghệ, Y tế cùng sáu Sở Tư pháp các tỉnh, thành phố gồm: Hà Nội, Hải Phòng, Cần Thơ, Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh và Nghệ An sẽ là những đơn vị tham gia thí điểm Đề án.
Trong quá trình thực hiện Đề án, các quy định pháp luật hiện hành về công tác thi hành pháp luật và theo dõi tình hình thi hành pháp luật sẽ được rà soát, đánh giá trên các phương diện như tính hợp hiến, tính khả thi, đồng bộ, phát hiện những điểm hạn chế, bất cập để từ đó kiến nghị xây dựng, hoàn thiện thể chế thực hiện công tác này. Điểm quan trọng trong Đề án là sẽ xây dựng trình Chính phủ dự thảo Nghị định về theo dõi thi hành pháp luật, trình Bộ trưởng ban hành Thông tư hướng dẫn.
Theo ý kiến Bộ Công Thương, cần xây dựng thang điểm đánh giá cụ thể, chứ không thể chung chung về tình hình thi hành pháp luật. Bộ Tài chính xin lùi thời hạn tham gia đề án cho đến khi có được tiêu chí đánh giá. Đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng, hệ thống các cơ quan pháp chế ở các Bộ rất yếu, chưa có đầu tư thỏa đáng do đó việc thực hiện đề án này sẽ giúp kiện toàn cũng như thúc đẩy hoạt động của các cơ quan này. Nhiều đại biểu cho rằng, cần ưu tiên khâu soạn thảo Nghị định, Thông tư vì từ trước đến nay chưa có bất cứ văn bản nào quy định cụ thể về vấn đề theo dõi thi hành pháp luật.
Trong thời gian qua, nhiều Sở Tư pháp các tỉnh, thành phố cũng đã chủ động tiến hành kiểm tra các VBQPPL, đặc biệt là các văn bản do tỉnh ban hành mà Sở trực tiếp thẩm định, các văn bản liên quan nhiều đến đời sống của người dân để kịp thời xử lý những sai sót, chồng chéo. Tuy nhiên, việc thực hiện thí điểm đề án này tại một số bộ ngành, địa phương sẽ khiến cho quy trình này được chuẩn hóa theo một thang điểm chuẩn, tiến tới thực hiện thống nhất trên phạm vi cả nước.
Giám đốc Sở Tư pháp TP. Hà Nội Phan Hồng Sơn:Hà Nội đang bổ sung, hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ của Sở Tư pháp, trong đó đưa nhiệm vụ theo dõi thành công việc chính quyền giao cho Sở Tư pháp. Bổ sung chức năng thì đơn giản, cái quan trọng là bổ sung được nội dung thực hiện, phương thức tiến hành.Hiện Sở Tư pháp Hà Nội đã có 10 phòng nghiệp vụ, trong đó có hai phòng về công tác văn bản gồm phòng xây dựng thẩm định liên quan đến ban hành VBQPPLvà phòng kiểm tra rà soát hệ thống hóa và xử lý VBQPPL. Bên cạnh kiểm tra tính hợp hiến, hợp pháp, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, thì phòng kiểm tra đặc biệt chú ý tới tính khả thi, xem xét các quy định có đi vào cuộc sống hay không. Với Hà Nội, thực hiện thí điểm Đề án, có lẽ giao cho phòng kiểm tra là phù hợp và cũng không tăng quá số lượng phòng theo Thông tư liên tịch số 01/2009/TTLT-BTP-BNV.
Giám đốc Sở Tư pháp Nghệ An Nguyễn Hữu Thuận: Đây là nhiệm vụ vừa giúp cho ngành vừa giúp cho bộ máy chính quyền địa phương. Tuy nhiên, dù đã có Đề án, chúng tôi cho rằng vẫn chưa rõ ràng công việc của địa phương và phạm vi trách nhiệm, quyền hạn trong quản lý nhà nước.Thực hiện hướng dẫn của Chính phủ, Bộ Tư pháp và các Bộ liên quan, Sở Tư pháp tỉnh đã tách Phòng Văn bản thành 2 phòng là Phòng xây dựng, thẩm định VBQPPL và Phòng Kiểm tra, theo dõi VBQPPL. Vì vậy, trong thời gian tới, Đề án được thí điểm tại Nghệ An, chúng tôi có khả năng hoàn thành tốt.
Đại diện Sở Tư pháp Hải Phòng:Là một trong sáu tỉnh, thành phố tham gia đợt thí điểm trong thời gian qua, chúng tôi đã phối hợp Sở Nội vụ thành lập một phòng theo dõi tình hình thi hành pháp luật. Chức năng của phòng đã rõ, nhưng nhiệm vụ thì chưa. Tên đề án thực ra là mới, nhưng nội dung cũng đã cũ, nhiều việc vẫn đang được triển khai thực hiện từ trước đến giờ. Do đó đề án cần xác định rõ nhiệm vụ, nội dung thực hiện để tạo điều kiện sắp xếp nhân lực. Theo tôi nghĩ, đề án này là kế hoạch của kế hoạch, nên chúng ta sẽ phải vừa nghĩ vừa làm vừa bổ sung chứ tham vọng chi tiết, cụ thể ngay thực sự là rất khó.
2. Trang web Báo Người cao tuổi có bài Trở lại vụ án luật sư kiện luật sư "bắt cá hai tay". Bài báo phản ánh: Chỉ vì một miếng đất xéo, hai hộ dân mua bán với nhau mà xảy ra tranh chấp kéo dài, dẫn tới dân kiện dân, dân kiện luật sư, luật sư kiện luật sư… kéo dài gần 7 năm trời với hàng chục phiên hòa giải và xét xử công khai ở 3 phiên tòa án của 2 địa phương (Bến Tre và TP. Hồ Chí Minh) vẫn chưa có hồi kết. Phía bị đơn luật sư và thân chủ cấu kết với nhau viết chứng cứ giả vu khống người khác thì thắng kiện. Còn nguyên đơn bị oan thì hai cấp tòa án ở Bến Tre vẫn "ngâm" án bởi nhiều lí do khó hiểu… ?
Kì I: Án để lâu... có hóa bùn ?
Tháng 11/2002, mẹ con bà Nguyễn Thị Quách (con trai là Vũ Công Thành) thường trú tại 22/4, đường 16 khu phố 1, phường Bình Trưng Đông, quận 2, TP. Hồ Chí Minh bán 1.100m2 đất nông nghiệp, tọa lạc tại ấp Tân Điền B, phường Phú Hữu, quận 9, TP. Hồ Chí Minh giáp ranh với nhà ở của LS Phạm Thị Bạch Tuyết. Bên mua là vợ chồng ông Mai Xuân Hào - Đoàn Thị Phượng. Do đất của mẹ con bà Quách chưa có sổ đỏ, nên ông Hào, bà Phượng chấp nhận làm mọi thủ tục mua bán, nhờ LS Tuyết giới thiệu dùm một người giúp đỡ xin cấp sổ đỏ. LS Tuyết giới thiệu LS Trần Minh Thành (Đoàn LS Bến Tre) đại diện bên mua kí hợp đồng thỏa thuận đặt cọc 50.000.000 đồng, sau 6 tháng, bên mua chưa hoàn thành thủ tục cấp sổ đỏ cho bên bán thì mất tiền cọc. Ngược lại, bên bán không bán đất thì phải bồi thường gấp 10 lần tiền đặt đặt cọc (500 triệu đồng) lẽ ra đại diện bên mua là ông Hào, bà Phượng kí tên nhưng LS Trần Minh Thành kí đại diện cho bên mua đất. Với dịch vụ này, LS Thành thu của ông Hào 7.000.000 đồng và bên mua hứa thưởng 20% giá trị đất khi được cấp sổ đỏ.
Mọi công việc sẽ trôi chảy nếu như LS Trần Minh Thành không "bắt cá hai tay... ?" Buổi sáng vừa kí hợp đồng thỏa thuận với bên mua thì buổi chiều LS Thành lại kí thỏa thuận với bên bán kí hợp đồng đại diện cho cả hai bên. Việc làm này của LS Trần Minh Thành đã vi phạm Khoản 1, quy tắc 6 (Quy tắc mẫu về đạo đức nghề nghiệp luật sư ban hành kèm theo Quyết định số 356b/2002/QĐ-BT ngày 05/8/2002 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp), vi phạm Điểm a, Khoản 1, Điều 9, Luật Luật sư năm 2006. Theo chứng cứ của LS Tuyết và LS Nguyễn Thị Xuân Hoàng bảo vệ cho nguyên đơn thì LS Thành thông đồng với mẹ con bà Quách (bên bán) cố tình kéo dài hết thời hạn hợp đồng thỏa thuận, nhằm buộc vợ chồng ông Hào, bà Phượng phải chồng trước đủ số tiền mua đất trên một tỉ đồng, nếu không sẽ bị mất 50 triệu đồng tiền đặt cọc. Nhiều mâu thuẫn gay gắt xẩy ra, phía ông Hào đòi mẹ con bà Quách phải trả lại số tiền đặt cọc gấp đôi (100 triệu đồng, lẽ ra theo hợp đồng phải trả 500 triệu đồng). Bà Quách không trả, buộc lòng ông Mai Xuân Hào gửi đơn khởi kiện mẹ con bà Quách ra TAND quận 2 TP Hồ Chí Minh. Trong hợp đồng mua bán đất do LS Trần Minh Thành đứng tên lại viết một bản "Tờ tường thuật sự thật" gửi cho TAND quận 2 với nội dung bịa đặt, vu khống 9 điểm cho rằng LS Phạm Thị Bạch Tuyết nhờ LS Thành làm hộ để hưởng chênh lệch, chứ không phải ông Hào, bà Phượng mua đất.
Vì lẽ đó, TAND quận 2 đề nghị ông Hào rút đơn khởi kiện. Ông Hào tiếp tục gửi đơn tố cáo mẹ con bà Quách có hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản công dân đến Công an quận 2. Đến đây sự việc xuất hiện nhiều dấu hiệu khuất tất nên TAND quận 2 ra quyết định đình chỉ vụ án. Khi thấy mình vừa bị xúc phạm vừa làm ơn mắc oán, LS Phạm Thị Bạch Tuyết gửi đơn tố cáo, đề nghị khởi tố hình sự LS Trần Minh Thành vì đã vi phạm: "Làm đại diện cho các khách hàng có quyền lợi đối lập nhau trong cùng một dịch vụ pháp lí. Phản bội khách hàng, bịa đặt, vu khống, xúc phạm danh dự, uy tín và nhân phẩm người khác. Thông đồng với bên có quyền lợi đối lập gây thiệt hại cho thân chủ của mình. Giả mạo và lập chứng cứ giả tạo cung cấp cho cơ quan tòa án và cơ quan công an làm sai lệch hồ sơ vụ án. Xúi dục đương sự (bên bán) thực hiện hành vi phạm pháp và chạy án..." Sau gần một năm "ngâm" hồ sơ, đến 31/8/2005, Công an quận 2 ra quyết định số 102 "không khởi tố vụ án hình sự, lí do là hành vi không đủ yếu tố cấu thành tội phạm". Tiếp đến, bà Phượng (vợ ông Hào) công tác ở Ban dân vận Thành ủy TP. Hồ Chí Minh (bên mua) đã gửi đơn khởi kiện LS Trần Minh Thành tại TAND thị xã Bến Tre. Trước đó LS Tuyết cũng đã gửi đơn khởi kiện LS Thành tại TAND thị xã Bến Tre (cả hai đơn kiện này đều do thẩm phán Lê Văn Học thụ lí). LS Tuyết yêu cầu TAND thị xã Bến Tre xét xử buộc LS Thành phải xin lỗi bà vì chuyện vu khống bà Tuyết mua đất. Tại bản án sơ thẩm số 39/2005/ DSST ngày 05/12/2005 Tòa sơ thẩm TAND thị xã Bến Tre tuyên: "Bác yêu cầu của nguyên đơn Phạm Thị Bạch Tuyết... bà Tuyết phải chịu án phí dân sự sơ thẩm 6.968.000 đồng".
Tại tòa phúc thẩm LS Tuyết chỉ yêu cầu Tòa triệu tập ông Vũ Công Thành để cho bà và chủ đất đối chất sẽ biết ai là người mua đất nhưng không được TAND tỉnh Bến Tre chấp nhận. Vì quá uất ức hành vi do LS Trần Minh Thành và ông Vũ Công Thành (chủ đất) bịa đặt vu khống cho bà là người trực tiếp mua đất hưởng chênh lệch bằng nội dung "Tờ tường thuật sự thật" mà hai ông này cứ đổ lỗi cho nhau gửi tòa sơ thẩm TAND thị xã Bến Tre. Tòa sơ thẩm dựa vào đó để phán quyết sai sự thật. Buộc lòng bà Tuyết phải gửi hồ sơ giám định khoa học hình sự về chữ kí. Qua 2 lần giám định tại Phòng kĩ thuật hình sự Công an tỉnh Bến Tre và Viện khoa học hình sự Bộ Công an, chữ kí trong "Tờ tường thuật sự thật" này là của ông Vũ Công Thành (chủ đất).
Để làm sáng tỏ sự bịa đặt, lừa đảo này, bà Tuyết khởi kiện ông Vũ Công Thành ra TAND quận 9, TP. Hồ Chí Minh. Trong 2 lần hòa giải tại TAND quận 9 vào các ngày 18/9/2009 và 04/12/2009, ông Vũ Công Thành và người đại diện ủy quyền đều khai nhận là "tờ tường thuật sự thật" này do ông Vũ Công Thành kí nhầm còn nội dung do LS Trần Minh Thành soạn thảo và do LS Thành nộp cho Công an quận 2 và TAND quận 2, TAND thị xã Bến Tre. LS Thành cho là phần nội dung do LS Thành và ông Vũ Công Thành cùng bàn bạc cùng làm, sau đó LS Thành đánh máy đưa cho ông Vũ Công Thành kí. Đến đây thì chứng cứ của vụ án đã rõ ràng, khẳng định được việc vu khống xúc phạm đến danh dự, uy tín, gây thiệt hại vật chất và tinh thần cho LS Phạm Thị Bạch Tuyết là do hành vi đồng lõa, có tổ chức của LS Trần Minh Thành và chủ đất Vũ Công Thành. Hai người đã cố tình vi phạm Khoản 1, Điều 122 Bộ Luật hình sự về "Tội vu khống".
Kể từ đó đến nay Tòa phúc thẩm cứ tiếp tục "ngâm" mãi tới ngày 10/12/2009, TAND tỉnh Bến Tre mới đưa vụ án ra xét xử tiếp nhưng vì ông Vũ Công Thành và người được ủy quyền (chủ đất) vắng mặt nên phiên tòa tiếp tục bị đình hoãn. Đến ngày 05/01/2010, TAND tỉnh Bến Tre mới đem vụ án ra xét xử phúc thẩm. Tại quyết định bản án số 01/ 2010/DS-PT tòa phúc thẩm TAND tỉnh Bến Tre đã tuyên: "Hủy bản án dân sự sơ thẩm số 39/2005/DS-ST ngày 06-12-2005 của TAND thị xã Bến Tre (nay là thành phố Bến Tre) giao toàn bộ hồ sơ về cấp sơ thẩm giải quyết lại vụ án theo thủ tục chung"... (Còn nữa)
3. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Được cấm nhưng không được tịch thu. Bài báo phản ánh: Lệnh cấm người dân mua bán ngoại tệ tại các tiệm vàng thực ra không mới. Pháp lệnh Ngoại hối năm 2005 chỉ cho phép các cá nhân mua bán ngoại tệ tiền mặt với các tổ chức tín dụng được phép.
Nghị định hướng dẫn 160/2007 của Chính phủ cũng chỉ cho phép người dân được mua, chuyển, mang ngoại tệ ra nước ngoài thông qua tổ chức tín dụng cho các mục đích hợp pháp như học tập, chữa bệnh ở nước ngoài; đi công tác, du lịch, thăm viếng ở nước ngoài; trợ cấp cho thân nhân đang ở nước ngoài v.v... Người có nhu cầu mua ngoại tệ phải xuất trình các chứng từ, giấy tờ để thể hiện có các nhu cầu này.
Đáng nói là vì nhiều lý do khác nhau mà trước và sau khi có các quy định trên thì việc cung-cầu ngoại tệ giữa ngân hàng với người dân vẫn không chịu gặp nhau. Phổ biến nhất là ngân hàng không có dư ngoại tệ để sẵn sàng phục vụ các khách hàng nhỏ lẻ; người dân lại không dễ dàng chứng minh cho nhu cầu của mình. Vậy nên khi cần vài trăm USD để giải quyết việc riêng, số đông nghĩ ngay đến các tiệm vàng thay vì là các ngân hàng.
Trả lời trên báo chí, Ngân hàng Nhà nước VN tỏ rõ quyết tâm đưa mọi việc vào nề nếp khi cho biết nếu phát hiện tiệm vàng bán USD cho dân thì sẽ tịch thu số USD đang giao dịch; nếu phát hiện người dân bán USD cho tiệm vàng thì sẽ tạm thu rồi buộc bán lại cho ngân hàng. Cũng theo cơ quan này, quy định tịch thu hay tạm thu trên không mới nhưng nay sẽ thực hiện nghiêm nhằm đưa thị trường ngoại tệ tự do vào khuôn khổ.
Nghị định 20/2000 (về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và hoạt động ngân hàng) có quy định tịch thu ngoại tệ đối với hành vi kinh doanh ngoại tệ trái phép. Thế nhưng tại thời điểm này thì Nghị định 20 đã được thay thế bằng Nghị định 202/2004. Mà theo Nghị định 202 thì hành vi mua, bán ngoại tệ trái phép không thuộc trường hợp bị tịch thu ngoại tệ.
Ngoài ra, cả hai nghị định cũ, mới đều chỉ phạt tiền hành vi mua bán ngoại tệ sai quy định (đặc biệt phạt nặng cá nhân, tổ chức hoạt động ngoại hối trái phép). Không có quy định nào về việc tạm thu số ngoại tệ đang giao dịch để qua đó buộc dân bán cho ngân hàng.
Làm nghiêm để ổn định thị trường ngoại tệ là cần thiết. Nhưng nếu chỉ cấm suông mà không có những giải pháp thích hợp đi kèm thì rất khó thực hiện. Hơn nữa, khi muốn người dân chấp hành pháp luật thì chính Ngân hàng Nhà nước phải cố gắng chấp hành pháp luật mà cụ thể là phải chế tài đúng quy định.