Trong buổi sáng ngày 02/02/2010, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC:
1. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Ngày 1-2, Chính phủ đã họp phiên thường kỳ tháng 1-2010. Tại phiên họp này, Chính phủ cũng đã xem xét nhiều nội dung quan trọng, trong đó có đề xuất của TPHCM và TP Hà Nội về tăng mức xử phạt vi phạm giao thông ở 2 đô thị lớn này... Chiều cùng ngày, ông Nguyễn Xuân Phúc, Bộ trưởng - Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ đã chủ trì buổi họp báo Chính phủ tháng 1.
Dẫn kết luận của phiên họp Chính phủ, ông Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, tháng 1, kinh tế có dấu hiệu phục hồi ngày càng rõ ở tất cả các ngành và lĩnh vực. Công nghiệp tăng trưởng đến 28,4% so với tháng 1-2009; nông nghiệp được mùa, dịch vụ, tiêu dùng nội địa phát triển tốt; thu ngân sách tăng hơn 4% so với cùng kỳ; doanh nghiệp mới được thành lập tăng 25%. Tuy nhiên vẫn còn một số tồn tại. Việt tiềm ẩn nhiều khó khăn như nhập siêu vẫn cao. Trong tháng 1, tín dụng cho sản xuất chỉ tăng 1%, một số mặt hàng tăng giá vô lý.
Vì vậy, tại phiên họp lần này, Chính phủ tiếp tục lưu ý vấn đề quản lý giá, quản lý pháo, nhập trái phép hàng hóa. Chính phủ chỉ đạo, cần lưu ý đảm bảo cho sản xuất kinh doanh phát triển, giải ngân vốn, đảm bảo cho doanh nghiệp vừa và nhỏ có nguồn vốn để vay. Mặt khác, Chính phủ cũng xác định nhiệm vụ trọng tâm của tháng 2 là phục vụ tết cho nhân dân. Dự kiến nhu cầu hàng hóa tăng hơn 20% so với tháng 1. “Tinh thần chỉ đạo của Chính phủ là tết tươi vui, lành mạnh và tiết kiệm. Không để người dân thiếu ăn. Bên cạnh đó, hạn chế biếu quà có tính chất tiêu cực, nhất là dùng tiền ngân sách nhà nước. Ăn tết nhưng không ảnh hưởng đến hoạt động kinh tế”, ông Phúc nói.
Tại phiên họp này, các thành viên Chính phủ cũng thảo luận xem xét đề nghị của 2 TP Hà Nội và TPHCM về tăng mức xử phạt vi phạm giao thông so với các địa phương khác. Quan điểm của nhiều thành viên Chính phủ cho rằng việc tăng mức xử phạt là cần thiết. Tuy nhiên, do vấn đề này liên quan đến các văn bản pháp lệnh khác mà Quốc hội đã thông qua, nên trước mắt, Chính phủ giao Bộ GTVT cùng 2 thành phố tiếp tục nghiên cứu, trình lại Thủ tướng đề xuất này trên tinh thần không vi phạm quy phạm pháp luật nhưng vẫn bảo đảm phù hợp với thực tế.
Báo cũng phản ánh: Thủ tướng vừa ký phê duyệt dự án “Tăng cường trí thức trẻ tình nguyện đến công tác tại các khu kinh tế quốc phòng giai đoạn 2010 - 2020” với mục tiêu cụ thể là gắn phát triển kinh tế-xã hội với củng cố quốc phòng, giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội ở địa bàn chiến lược. Đồng thời, tạo việc làm và môi trường để trí thức trẻ phát huy những kiến thức đã được học để vận dụng vào thực tế, qua đó tự khẳng định bản thân, tích lũy kinh nghiệm công tác, rèn luyện đội ngũ trí thức trẻ gắn bó với nhân dân nơi khó khăn, vùng sâu, vùng xa.
Theo đó, trong 10 năm tới (từ năm 2010 - 2020), khoảng 500 trí thức trẻ tình nguyện sẽ đến công tác tại các khu kinh tế quốc phòng trên cả nước. Đối tượng là các đoàn viên thanh niên đã tốt nghiệp trường ĐH-CĐ hoặc trung cấp chuyên nghiệp, thời gian đi công tác tình nguyện mỗi đợt là 24 tháng. Các trí thức trẻ tình nguyện được hưởng nhiều chính sách, như: được ký hợp đồng trách nhiệm, có trợ cấp sinh hoạt hàng tháng theo hệ số lương khởi điểm tương đương như công nhân viên quốc phòng và phụ cấp tiền ăn, tiền điện nước sinh hoạt, quần áo...
2. Báo Thanh niên có bài “Sống dai” chưa đủ. Bài báo phản ánh: TS Trần Du Lịch, ĐB Quốc hội, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế TP.HCM, có nhận xét: qua một năm đầy sóng gió mới thấy doanh nghiệp VN "sống dai", kiểu gì cũng tồn tại. Đầu năm 2009, người ta dự đoán sẽ có nhiều doanh nghiệp bị phá sản. Nhưng cuối năm, vẫn thấy mọi chuyện rất ổn và an tâm bước vào năm 2010. Doanh nghiệp VN "sống dai", bên cạnh việc nhờ những chính sách hỗ trợ đúng đắn và kịp thời về tài chính, thị trường của nhà nước, còn có sự bươn chải và nỗ lực tự thân của mỗi doanh nghiệp.
Hồi quý 1 năm ngoái, nhiều doanh nghiệp chới với vì không tìm đâu cho ra hợp đồng xuất khẩu, những áp lực về hàng tồn kho, chi phí hoạt động... dồn doanh nghiệp đến bước đường cùng. Không ít ông chủ sa thải nhân công, nhưng cũng có nhiều người vẫn cố gắng giữ lại cộng sự của mình. Để làm được điều đó, họ đã phải chấp nhận xuất khẩu những lô hàng có giá giảm, nhằm duy trì công ăn việc làm cho công nhân, chờ cơ hội.
Nhìn lại kim ngạch xuất khẩu của năm 2009, chúng ta thấy rõ điều đó, mặc dù giá trị xuất khẩu giảm, nhưng sản lượng lại tăng so năm 2008. Ở một số mặt hàng nông thủy sản, chẳng hạn xuất khẩu hạt điều, về lượng tăng 7,2%, nhưng về giá trị giảm 6,8%; cà phê tăng 10,2% về lượng, giảm 19% về giá trị; gạo tăng 25,4% về lượng, giảm 8% về giá trị; cao su tăng 10% về lượng, giảm 25% về giá trị; thủy sản cũng giảm 6% về giá trị... Thường thì dưới tác động của khủng hoảng kinh tế, sản lượng xuất khẩu cũng sẽ giảm cả sản lượng lẫn giá trị, thì ở đây lại tăng về lượng.
Trong ngắn hạn, việc tăng sản lượng nhưng giảm giá trị xuất khẩu có thể góp phần cứu doanh nghiệp thoát khỏi khó khăn, duy trì sản xuất. Nhưng về dài hạn, điều này là không nên lặp lại. Nhất là trong trường hợp của VN - hướng tới xuất khẩu để giải quyết bài toán tăng trưởng. Những chuyện như xuất khẩu chủ yếu dưới dạng thô, chưa có sản phẩm chủ lực, tập trung quá lớn vào một số thị trường trọng tâm, tỷ trọng nhập khẩu cao... cần phải được thay đổi trong thời gian tới.
Trong 8 lĩnh vực kinh tế mà VN cần phải tái cấu trúc, có tái cấu trúc doanh nghiệp. Ở đó, doanh nghiệp vừa và nhỏ là đối tượng cần được tập trung đầu tư và quan tâm. TS Trần Du Lịch thừa nhận, đây là những doanh nghiệp có sức sống mạnh mẽ, họ như những con thuyền nhỏ, nhưng lại tránh bão rất giỏi trong khủng hoảng vừa qua. Tuy vậy, "sống dai" dù là giỏi nhưng chưa đủ. Cái mà doanh nghiệp cần hướng tới là "sống khỏe", "sống vững", và muốn được như vậy, các doanh nghiệp phải tái cấu trúc, xác lập và đầu tư thực hiện các chiến lược phát triển dài hạn...
3. Báo Lao động phản ánh: Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) đã tỏ rõ chính kiến và quan điểm cứng rắn khi nói không với việc Tập đoàn Công nghiệp tàu thuỷ Việt(Vinashin) tiếp tục đầu tư nhà máy thép lớn tại Quảng Ninh. “Vinashin là tập đoàn kinh tế nhà nước, nên khi bỏ một đồng vốn ra cũng phải thận trọng” - ông Phạm Chí Cường, Chủ tịch VSA nhấn mạnh. VSA cũng đã chỉ ra rằng, đầu tư sản xuất thép không phải là lĩnh vực chuyên sâu của Vinashin, và đã 8 năm qua với nhiều dự án sản xuất thép của tập đoàn này đều dang dở, không hiệu quả. Phải đợi đến sau 8 năm với nhiều dự án bất thành mới nhận ra Vinashin không thể tiếp tục đầu tư vốn vào sản xuất thép là quá muộn và trả giá đắt. Nhưng, muộn mà lên tiếng còn hơn im lặng.
Từ sự kiện dự án mở rộng sản xuất của một tập đoàn kinh tế bị phản đối cho thấy cung cách quản trị DN và quy chế chịu trách nhiệm với đồng vốn nhà nước khi giao cho DNNN còn nhiều vấn đề cần được tiếp tục quan tâm, bổ sung, sửa đổi. Việc một số tổng Cty, tập đoàn kinh tế đẻ ra dự án tràn lan có nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân từ tình trạng đảo nợ với sự giúp sức của các tổ chức tín dụng. DN vay vốn đến hạn trả nợ nhưng không trả được do dự án triển khai không hiệu quả, nhưng nếu khai tử nó và tuyên bố thua lỗ theo... sự thật thì ảnh hưởng thành tích, vì thế đẻ ra dự án sau vay tiền trả nợ dự án trước.
Chính “tư duy nhiệm kỳ” là mẹ đẻ của căn bệnh không biết sợ này: “Thì cứ vay, bày ra đó đã, sau này mình nghỉ có người khác lo”. Cần nhắc lại rằng, “công nghệ” này đã trở nên phổ biến và kéo dài ở TCty Cosevco cả một thời gian dài, nhưng chậm được phát hiện, xử lý nên bây giờ hậu quả (mất vốn nhà nước) mới kinh hoàng như vậy. Nói không với một dự án mở rộng sản xuất thép, thiết nghĩ là bài học cần nhân rộng đối với nhiều tập đoàn, doanh nghiệp, địa phương về tính hiệu quả, trong làm ăn, quản trị xã hội.
Nhiều địa phương trên cả nước trong những ngày này liên tục xướng tên những công trình dự án đã, đang và sẽ khởi công. Dấy lên nhiều phong trào thi đua là rất cần thiết; nhưng sẽ là phản ý nghĩa, đi ngược lại với bản chất của Đảng ta và đức tính giản dị của lãnh tụ Hồ Chí Minh nếu như đó là những phong trào, hoạt động đầu voi đuôi chuột, nặng nề tính hình thức, nặng căn bệnh thành tích. Cách đây gần 5 năm, dự án nhà máy sản xuất bia Huda và dự án xây dựng khách sạn 5 sao của một nhà máy bia và một hãng du lịch danh tiếng đầu tư tại Quảng Trị đã hơn một lần làm lễ khởi công gắn biển “chào mừng”. Giờ đây, các dự án đó vẫn... ở đâu đó trên giấy mà thôi.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo Nhân dân có bài Dự thảo Nghị định về Lý lịch tư pháp: Cần chặt chẽ hơn. Bài báo phản ánh: Lý lịch tư pháp (LLTP) là một thiết chế pháp lý được định hình vững chắc trong hoạt động tư pháp của nhiều quốc gia. Tuy đã được thực hiện tại nước ta một thời gian dài theo Thông tư liên tịch số 07 giữa Bộ Tư pháp và Bộ Công An và sắp tới đây Luật LLTP sẽ chính thức có hiệu lực, song để đảm bảo cơ chế phối hợp, cung cấp và sử dụng hiệu quả thông tin LLTP một cách hiệu quả cần có những quy định chặt chẽ hơn.
Theo dự thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật LLTP do Vụ Hành chính Tư pháp (Bộ Tư pháp) soạn thảo, Trung tâm LLTP quốc gia sẽ là cơ quan quản lý chuyên ngành về LLTP cũng như xây dựng, quản lý cơ sở dữ liệu LLTP trong phạm vi cả nước.
Với điều kiện hiện nay, việc quản lý LLTP được thực hiện ở hai cấp (trung ương và địa phương), tạo tiền đề hướng đến thực hiện thống nhất ở một cấp. Theo dự thảo, căn cứ vào tình hình thực tế của từng địa phương, Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương quyết định việc thành lập phòng LLTP. Tuy nhiên, quy định này dễ tạo ra sự tùy tiện, không đồng nhất giữa các tỉnh, thành trên cả nước kiểu “xôi đỗ” chỗ có, chỗ không.
Trung tâm LLTP quốc gia xây dựng cơ sở dữ liệu điện tử nhưng dự thảo lại chỉ quy định “mở” cho các UBND tỉnh, thành phố về vấn đề này, tức là lại tuỳ theo điều kiện. Vì vậy, cần thống nhất thành lập phòng LLTP có cơ sở dữ liệu điện tử tại tất cả các tình, thành phố để đảm bảo thông tin xuyên suốt, hỗ trợ tích cực, tiết kiệm thời gian tra cứu thông tin, lưu giữ.
Dự thảo Nghị định quy định, cơ quan quản lý LLTP gửi văn bản hoặc xác minh trực tiếp tại UBND cấp xã, Công an cấp huyện về điều kiện đương nhiên xoá án tích của một người, xác minh xem người bị kết án có phạm tội mới hay không. Theo ý kiến của Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, việc quy định về trách nhiệm như trên là không có căn cứ pháp lý và không có tính khả thi trong điều kiện hiện nay. Bên cạnh đó, cơ chế phối hợp, trao đổi, cung cấp thông tin LLTP Sở tư pháp thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, trách nhiệm xác minh này nên giao cho Toà án vì đây là cơ quan trực tiếp xét xử, ra bản án.
Cấp phiếu LLTP sẽ hỗ trợ rất nhiều cho công tác xét xử của toà án, việc tuyển dụng, hoặc bổ nhiệm vào một số cơ quan Nhà nước như thanh tra viên, kiểm sát viên, hội thẩm nhân dân, hỗ trợ xem xét cấp giấy phép hành nghề, hỗ trợ quản lý nhà nước về cư trú, giữ gìn an ninh trật tự, hỗ trợ xem xét hồ sơ xin nhập, trở lại, thôi quốc tịch Việt Nam cũng như bảo đảm quyền của người đã từng bị kết án khi đã có đủ điều kiện xóa án tích để họ hòa nhập được cộng đồng. Trong thời hạn hai ngày kể từ ngày nhận được kết quả tra cứu thông tin, cơ quan quản lý LLTP cấp phiếu LLTP cho người có yêu cầu.
Hiện tại, cả Luật và dự thảo Nghị định cũng như chưa có quy định về thời hạn có hiệu lực của phiếu LLTP. Việc quy định thời hiệu của phiếu này sẽ bảo đảm tính chính xác, đúng đắn của thông tin, tránh bỏ sót thông tin. Thêm vào đó, quy định này sẽ hạn chế phiền hà cho dân khi mỗi cơ quan yêu cầu cấp phiếu LLTP lại quy định một mức thời hạn có hiệu lực.
Song Sở Tư pháp thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng cho rằng, trong dự thảo Nghị định lần này cần bổ sung quy định các giấy tờ, tài liệu yêu cầu cấp phiếu LLTP (hộ chiếu, văn bản ủy quyền từ nước ngoài gửi về..) do cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài cấp, chứng thực phải được hợp pháp hóa lãnh sự, dịch ra tiếng việt, có chứng thực theo quy định của pháp luật, trừ trường hợp được miễn hợp pháp hóa lãnh sự theo quy định. Ngoài ra cũng cần có quy định về việc từ chối cấp phiếu LLTP đối với những người đang bị khởi tố cho tại ngoại, đang bị truy tố, truy nã, đang tạm giam chờ xét xử trong trường hợp yêu cầu cấp phiếu LLTP để bổ túc hồ sơ xuất cảnh, xin việc làm.. hoặc các đối tượng này ủy quyền cho người khác cấp phiếu LLTP…
Dự thảo Nghị định lần này còn thiếu cơ chế quy định rõ ràng trách nhiệm cung cấp đầy đủ, đúng hạn thông tin LLTP, chế tài xử lý trong trường hợp cung cấp thông tin chậm, sai sót hay hay vi phạm chế độ lưu giữ, bảo mật thông tin...Trong Luật LLTP chỉ quy định “ Cơ quan cấp Phiếu lý lịch tư pháp có trách nhiệm bổ sung, đính chính, thu hồi, hủy bỏ Phiếu lý lịch tư pháp trong trường hợp Phiếu lý lịch tư pháp được cấp có nội dung không chính xác hoặc trái pháp luật”.
2. Báo điện tử Vnexpress có bài Việt kiều định cư trong nước còn vướng nhiều thủ tục. Bài báo phản ánh: Bác sĩ Lương Huỳnh Ngân (Việt kiều Pháp) cho biết dù ông hồi hương 4 tháng qua nhưng vẫn chưa thể hoàn tất thủ tục do cơ quan tiếp nhận hồ sơ yêu cầu ông phải có giấy khai sinh ghi rõ quốc tịch VN. Vị bác sĩ phản ánh những bức xúc này trong tọa đàm về Luật Quốc tịch và Luật Nhà ở, do Hội Liên lạc với người Việt Nam ở nước ngoài tổ chức tại TP HCM hôm 31/1.
Ông Ngân cho hay, giấy khai sinh của ông do chính quyền tỉnh Cần Thơ cấp năm 1944. Thời đó giấy khai sinh không ghi rõ quốc tịch Việtnhư quy định sau này. Trong khi đó, để hoàn tất thủ tục pháp lý, cơ quan chức năng yêu cầu ông phải có giấy khai sinh ghi rõ quốc tịch VN mới hợp lệ. Chỉ vì trục trặc trên, bác sĩ Ngân đã không thể nhanh chóng đăng ký tham gia khám chữa bệnh từ thiện tại một số phòng khám địa phương, mặc dù ông rất muốn được góp sức vào hoạt động y tế cộng đồng.
Còn bà Sương, Việt kiều Mỹ, có giấy chứng nhận gốc VN, về nước dùng căn nhà cha mẹ để lại và lập công ty kinh doanh. Bà thắc mắc, nếu sau này đóng cửa công ty thì bà có quyền sở hữu căn nhà này hay không? Bởi lẽ, bà được cơ quan chức năng thông báo, khi kiều bào không còn đầu tư ở quê hương nữa, muốn sở hữu nhà thì phải có quốc tịch VN. Một Việt kiều kể ông mua căn hộ từ tháng 10/2009, nhưng vợ đứng tên. Đến khi đi làm công chứng sang tên cho mình thì địa phương bảo ông không được phép đứng tên chung.
Đa số kiều bào cho biết, họ có vợ hoặc chồng là người VN và đã về định cư trong nước song vẫn chưa hoàn tất giấy tờ sở hữu nhà đất. Một số khác gặp khó khăn khi đăng ký công dân Việt , xin thường trú và nhập khẩu tại nhà người thân trong nước, thực hiện quyền giám hộ đối với trẻ em, thừa kế tài sản… Nhiều luật sư cũng phản ánh, đa số kiều bào không có được thông tin đầy đủ. Họ gặp nhiều khó khăn do người thực thi chính sách giải thích và vận dụng luật khác nhau.
Trưởng cơ quan đại diện Bộ Tư pháp tại TP HCM Nguyễn Thái Phúc cho biết, việc thay đổi Luật quốc tịch năm 2008 phù hợp nguyện vọng của đại đa số kiều bào. Luật cũng quy định trình tự thủ tục minh bạch, rõ ràng, công khai. Tuy nhiên, ông thừa nhận, thực tế thi hành Luật Quốc tịch và Luật Nhà ở, Luật Cư trú tại một số địa phương là không giống nhau. Nguyên nhân, do cách hiểu và vận dụng luật thiếu thống nhất. Ông Phúc khẳng định việc đào tạo, tập huấn cho đội ngũ cán bộ thực thi luật ở các địa phương hiểu luật và làm đúng luật là trách nhiệm của Bộ Tư pháp và các cơ quan liên quan. “Không loại trừ có trường hợp hiểu đúng luật song cố tình gây khó dễ cho kiều bào, chúng tôi sẽ nghiêm khắc xử lý”, ông hứa và cáo lỗi với kiều bào về những trường hợp này.
Chủ tịch Hội Liên lạc với người Việt Nam ở nước ngoài TP HCM Lương Bạch Vân cho biết, 80% người nước ngoài có nguyện vọng muốn được nhập tịch và mua nhà tại VN để an cư. Riêng Cục trưởng Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) Nguyễn Mạnh Hà cho biết, hồi tháng 6/2009, Quốc hội thông qua Luật sửa đổi bổ sung điều 126, điều 121 của Luật nhà ở, Luật đất đai. Những điều luật này dựa trên nguyên tắc đảm bảo quyền lợi và nhu cầu chính đáng của kiều bào về nơi cư trú ổn định tại quê hương. Ông Hà cho biết, những trục trặc, khúc mắc của kiều bào về nhà ở đã được Quốc hội và Chính phủ đem ra bàn thảo nhằm tìm ra chủ trương tốt nhất. "Tuy nhiên, mong kiều bào thông cảm vì đây không phải là việc dễ thực hiện mà cần có quá trình thúc đẩy sửa đổi luật", Cục trưởng Quản lý nhà và thị trường bất động sản của Bộ Xây dựng nói.
3. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Việt kiều mua nhà: Thống kê thấp hơn thực tế. Bài báo phản ánh: Thường vào dịp cuối năm, khá đông Việt kiều về quê ăn tết kết hợp “sắm” nhà, đất. Đây là một trong những yếu tố kích thích thị trường nhà đất nhộn nhịp vào cuối năm. Thế nhưng năm nay, lượng Việt kiều mua nhà không nhiều. Theo uỷ ban về người Việt ở nước ngoài TP.HCM, gần đây nhiều kiều bào đến nhờ tư vấn về thủ tục mua nhà đất, trong đó phần lớn là kiều bào Mỹ và Tây Âu. Tuy nhiên, dù Nhà nước đã “mở cửa” nhiều hơn trong việc cho Việt kiều mua nhà đất nhưng vẫn chưa tạo ra được làn sóng mua nhà, căn hộ hoặc đất của đối tượng này.
Theo ông Trần Hoà Phương, phó chủ nhiệm uỷ ban về người Việt Nam ở nước ngoài TP.HCM, từ năm 2006 đến nay cả nước chỉ có khoảng 140 Việt kiều mua nhà, đất. Trong đó tại TP.HCM có khoảng 100 trường hợp. Riêng trong năm 2009, cả nước có mười Việt kiều mua nhà, chủ yếu là ở TP.HCM. Đây là con số quá ít so với hơn bốn triệu kiều bào đang sống ở nước ngoài.
Ông Phạm Quang Hải, trưởng phòng giao dịch bất động sản Vinaland Phú Mỹ Hưng cũng cho biết, năm 2009 lượng khách hàng là Việt kiều đến công ty này nhờ tư vấn mua nhà đất ít. Ông Hải nói: “Có nhiều người đến hỏi mua nhưng lại không giao dịch”. Được biết dịp tết những năm trước, nhiều Việt kiều về mua nhà tại Phú Mỹ Hưng, trong đó có người mua đến sáu căn nhà tại đây để cho thuê.
Lý giải về hiện tượng Việt kiều mua nhà đất sụt giảm, giám đốc một công ty địa ốc tại TP.HCM cho rằng do khủng hoảng kinh tế tác động làm giảm thu nhập dẫn đến lượng kiều bào về Việtmua nhà đất để ở, mở doanh nghiệp, đầu tư… giảm. Mặt khác, lượng Việt kiều mua nhà khiêm tốn so với tiềm năng còn do chủ trương và chính sách về nhà đất chưa thật sự thông thoáng khiến không ít người nản lòng. Điển hình như trường hợp bà Nguyễn Hàng Mỹ Hoa (ngụ nhà 224 khu phố Mỹ Kim 1, khu đô thị mới Phú Mỹ Hưng). Bà Hoa đã mua căn biệt thự trên vào năm 2002, song phải nhờ người cháu đứng tên giùm. “Những quy định về mua bán nhà rắc rối, trong khi tôi muốn mua ngay một căn hộ để về Việtsống hẳn. Chính vì vậy, tôi đành phải nhờ người cháu đứng tên”, bà Hoa nói thẳng. Pháp lý căn hộ trên hiện đã được chuyển tên sang cho bà Hoa sau khi bà nhập quốc tịch Việt vào năm 2003. Tuy đã đứng tên trên giấy tờ mua nhà, có điều đến nay sau tám năm, giấy chủ quyền nhà bà Hoa vẫn chưa có trong khi những nhà kế bên đã có từ lâu.
Tuy con số thống kê chính thức khiêm tốn, nhưng trên thực tế lượng kiều bào có nhà, đất lại không nhỏ. Thông tin từ các phòng môi giới nhà đất tại khu Phú Mỹ Hưng cho hay, nhiều cư dân ở đây là Việt kiều, trên giấy chủ quyền nhà lại không phải tên của họ (họ thường nhờ người thân đứng tên). Một số ý kiến khác thì cho rằng, gần đây Việt kiều có xu hướng hợp thức hoá nhà (đã mua) nhiều hơn là mua mới.
Ông Ngô Dương Hoàng Thao, chủ tịch hội đồng quản trị công ty cổ phần tư vấn – đầu tư Đại Đông Dương, nhận xét lượng kiều bào có tài sản từ 500.000 đến 1 triệu USD không ít và thị trường bất động sản Việt Nam là kênh đầu tư được Việt kiều ưa thích. “Khả năng sinh lời của kênh bất động sản tương đối hấp dẫn, đặc biệt là đáp ứng được nhu cầu thực của nhiều Việt kiều là muốn có một căn nhà tại Việt Nam để ở khi về thăm quê hoặc hồi hương”, ông Thao phân tích. Cũng theo ông Thao, quy định diện Việt kiều được mua nhà ở đã mở rộng theo hướng thoáng hơn trước. Tuy nhiên, còn nhiều vấn đề vẫn phải chờ hướng dẫn mới đi vào cuộc sống. “Luật quy định Việt kiều có quyền sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất, có thể được hiểu là Việt kiều chỉ được mua nhà ở chứ không được mua đất. Vậy, Việt kiều có được phép mua đất dự án rồi sau đó tự xây nhà không? Vấn đề này vẫn chưa có nghị định hướng dẫn”, ông Thao dẫn chứng. Trong một số trường hợp, việc xác định người gốc Việtgặp khó khăn nếu họ được sinh ra ở nước ngoài, nay bố mẹ đều đã mất.
Chính những quy định chưa rõ ràng trên nên đa số những Việt kiều có nhu cầu và có khả năng đều đã nhờ bà con thân thuộc đứng tên mua. Đó là chưa kể, nhiều kiều bào không biết phải xin giấy xác nhận đủ điều kiện để mua căn hộ ở đâu, bởi luật chưa chỉ rõ cơ quan nào xác định giấy này. Ông Trần Hoà Phương nói: “Pháp lý quy định việc mua nhà của kiều bào đã có hiệu lực từ ngày 1.7.2009, song chưa có hướng dẫn cụ thể. Nhiều vướng mắc của kiều bào khi mua nhà đất, ngay cả cơ quan hành chính cũng chưa biết phải hướng dẫn, giải quyết như thế nào. Chính vì vậy, việc mua nhà của Việt kiều có khả thi hay không còn phải chờ Chính phủ quy định và hướng dẫn chi tiết”.