I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Tiền phong Online có bài Án đã bị hủy, vẫn cưỡng chế thi hành?. Bài báo phản ánh: Tiền Phong nhận được đơn của bà Lê Thị Thủy, trú tại Khu hành chính 5, phường Liên Bảo (TP Vĩnh Yên, Vĩnh Phúc), phản ánh việc chấp hành viên ra quyết định cưỡng chế thi hành án theo hai bản án đã bị TAND Tối cao tuyên hủy toàn bộ để xét xử lại.
Nguyên bà Thủy có tranh chấp vay nợ với bà Lê Thị Kim Dung (cùng trú tại TP Vĩnh Yên), dẫn đến bà Dung khởi kiện bà Thủy ra Tòa. Tại phiên sơ thẩm do TAND TP Vĩnh Yên xét xử, bà Thủy trình bày: Bà Thủy chỉ vay hộ, người thực sự vay tiền bà Dung là bà Sái Thị Tuyết Nhung (cùng trú tại TP Vĩnh Yên); bà Thủy trình ra một số văn tự cho thấy bà Nhung đã ghi nhận nợ với bà Dung.
Trình bày của bà Thủy không được chấp nhận. Án sơ thẩm tuyên bà Thủy phải trả bà Dung 230 triệu đồng gốc và lãi phát sinh. Bà Thủy chống án. Tại phiên phúc thẩm do TAND tỉnh Vĩnh Phúc xét xử, luật sư của bà Thủy đề nghị đưa thêm bà Nhung tham gia tố tụng với tư cách “người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan”, song không được chấp nhận. Án phúc thẩm giữ nguyên quyết định của án sơ thẩm.
Bà Thủy tiếp tục khiếu nại. Ngày 8/3/2013, Chánh án TAND Tối cao ra Kháng nghị, và ngày 18/9/2013, Tòa dân sự TAND Tối cao ra Quyết định giám đốc thẩm hủy toàn bộ hai bản án của TAND TP Vĩnh Yên và TAND tỉnh Vĩnh Phúc, giao hồ sơ cho TAND TP Vĩnh Yên xét xử lại, theo hướng phải đưa thêm bà Nhung và một người nữa (chồng bà Dung) tham gia tố tụng với tư cách người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan.
Trước khi TAND Tối cao ra quyết định giám đốc thẩm nêu trên, Chi cục thi hành án dân sự (THADS) TP Vĩnh Yên đã kê biên một thửa đất đứng tên bà Thủy và chồng bà Thủy rồi bán đấu giá, người mua là ông Nguyễn Anh Tân (cùng trú tại TP Vĩnh Yên). Quá trình kê biên, bán đấu giá, do đang khiếu nại giám đốc thẩm, vợ chồng bà Thủy không hợp tác với cơ quan THADS.
Ngày 20/12/2013 (hơn ba tháng sau khi TAND Tối cao có quyết định giám đốc thẩm), chấp hành viên Vũ Thành Đông của Chi cục THADS TP Vĩnh Yên ra Quyết định “cưỡng chế chuyển giao quyền sử dụng đất”. Quyết định này căn cứ hai bản án đã bị hủy toàn bộ, mà không nhắc tới quyết định giám đốc thẩm của TAND Tối cao, dẫn đến việc đương sự trong vụ án và nhiều cán bộ địa phương không đồng tình.
Theo quyết định cưỡng chế nêu trên, ngày 26/12/2013, Chi cục THADS TP Vĩnh Yên sẽ cưỡng chế bàn giao thửa đất đã bán đấu giá cho ông Tân. Câu hỏi lớn đặt ra trong vụ việc này: Khi bản án của Tòa án cấp dưới bị Tòa án cấp trên tuyên hủy mà việc thi hành án đã diễn ra một phần hoặc đã xong, thì quyền lợi của những người liên quan giải quyết thế nào?
Vấn đề này được quy định tại Luật THADS. Điều 50 Luật THADS quy định khi bản án bị hủy thì thủ trưởng cơ quan THADS phải ra quyết định đình chỉ thi hành án. Điều 135 Luật THADS quy định, nếu bản án đã được thi hành một phần hoặc thi hành xong mà bị hủy, các đương sự phải thỏa thuận trả lại hoặc phục hồi quyền tài sản cho nhau. Nếu họ không tự thỏa thuận được, cơ quan THADS phải cưỡng chế thực hiện (điều luật này cũng quy định, nếu có phát sinh thiệt hại, Tòa án đã ra bản án bị hủy có trách nhiệm giải quyết theo luật định).
II- THÔNG TIN KHÁC
1. Báo Điện tử Chính phủ đưa tin UBTVQH: Thống nhất ban hành Kế hoạch thực thi Hiến pháp. Sáng ngày 24/12, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã họp và nhất trí ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Hiến pháp sửa đổi có hiệu lực từ ngày 1/1/2014.
Phát biểu tại cuộc họp, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng cho rằng Hiến pháp sửa đổi đang đặt ra nhiều vấn đề cấp bách với các ngành, các cấp trong việc tổ chức thi hành để đạo luật gốc đi vào cuộc sống và phát huy được vai trò quan trọng trong phát triển KT-XH của đất nước.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Phan Trung Lý, Hiến pháp mới có nhiều thay đổi về nội dung và điều chỉnh nhiệm vụ, quyền hạn của một số cơ quan Nhà nước. Do vậy cần phải có kế hoạch cụ thể để tổ chức triển khai thi hành Hiến pháp kịp thời, đồng bộ, thống nhất, hiệu quả.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Văn Hiện phân tích, về nguyên tắc kể từ ngày Hiến pháp có hiệu lực, tất cả những quy định có liên quan như: Tổ chức, bộ máy, quyền và nghĩa vụ... đều phải được tổ chức thi hành phù hợp với quy định của Hiến pháp. Tuy nhiên, sau khi Hiến pháp có hiệu lực có thể sẽ xuất hiện những những quy định trái với Hiến pháp; không còn phù hợp với Hiến pháp hoặc những quy định của Hiến pháp nhưng chưa có trong các quy định hiện hành.
Do đó, ông Hiện đề nghị phải rà soát lại 3 nhóm luật kể trên trong quá trình tổ chức thi hành. Qua đó, xác định rõ, nếu có quy định nào trái với Hiến pháp cần ưu tiên sửa đổi ngay như: Một số thẩm quyền của Chủ tịch nước chuyển sang Ủy ban Thường vụ Quốc hội hay thẩm quyền thuộc Thủ tướng chuyển sang Chủ tịch nước. Tiếp đó là sửa đổi, bổ sung với những quy định không còn phù hợp với Hiến pháp và những quy định có trong Hiến pháp nhưng chưa được quy định trong luật.
Tán thành với quan điểm của Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, ông K’sor Phước, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội, đề nghị: Trước hết, nhóm luật quy định trái Hiến pháp phải được ưu tiên sửa đổi trước. Tiếp đó là sửa đổi nhóm quyền cơ bản và nghĩa vụ của công dân, tổ chức để không gây ra các xáo trộn trong quá trình thực thi. Ông K'sor Phước cũng cho rằng cần ban hành Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để hướng dẫn thi hành, giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo dõi, chỉ đạo quá trình thi hành Hiến pháp.
Về vấn đề này, Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng đề nghị nên có Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tổ chức Hội nghị trực tuyến với các bộ, ngành, địa phương về kế hoạch tổ chức thi hành Hiến pháp do Ủy ban Thường vụ Quốc hội triệu tập. Đồng thời, cần rà soát lại tất cả các chương trình, kế hoạch liên quan đến việc triển khai thi hành Hiến pháp.
Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan cho rằng phải kiểm tra lại quá trình thực thi pháp luật, tránh “khoảng trống” trong quá trình rà soát, chuyển giao như việc phong hàm cấp tướng thuộc quyền Chủ tịch nước phải có sự thẩm định chặt chẽ của Văn phòng Chủ tịch nước đối với việc này.
Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Văn Pha cho rằng, phải đẩy mạnh việc tuyên truyền, phổ biến việc thi hành Hiến pháp nhưng cần tránh phô trương, hình thức, tốn kém, chồng chéo trong quá trình phổ biến thi hành Hiến pháp đến người dân.
Góp ý về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Hoàng Thế Liên cho rằng, cần tiến hành việc “một luật sửa nhiều luật” nhằm bảo đảm các quy định phải được thực thi ngay khi Hiến pháp có hiệu lực, không để luật "bó” Hiến pháp. Muốn Hiến pháp đi vào cuộc sống, ngoài các hội nghị lớn của các cơ quan Trung ương, cần có đội ngũ tuyên truyền viên cơ sở đối với vấn đề này.
Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu thống nhất sớm có Nghị quyết về kế hoạch triển khai thi hành Hiến pháp và Nghị quyết hướng dẫn thi hành một số điều theo Nghị quyết 64/2013/QH13 của Quốc hội để Hiến pháp bảo đảm hiệu lực từ ngày 1/1/2014.
Được biết, để thi hành Hiến pháp, cần sửa đổi, bổ sung 18 đạo luật về tổ chức, bộ máy, thẩm quyền, nhiệm vụ của một số thiết chế. Đây là khối lượng công việc đồ sộ, cần sự nỗ lực của nhiều cơ quan, tổ chức vào cuộc để sớm đưa ra Quốc hội xem xét.
2. Báo Điện tử Khampha có bài Bổ sung "ngày chết" vào dữ liệu công dân. Bài báo đưa tin: Theo Dự thảo Nghị định mới mà Bộ Công an vừa công bố, một số thông tin như "tình trạng hôn nhân", "mã số thuế" sẽ được bỏ ra khỏi Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.
Bộ Công an vừa công bố để lấy ý kiến rộng rãi về Dự thảo Nghị định sửa đổi một số điều của Nghị định Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.
Theo quy định, Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư là tập hợp thông tin cơ bản về công dân Việt Nam được xây dựng, cập nhật, duy trì để quản lý, khai thác và sử dụng thông qua các phương tiện điện tử. Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư được xây dựng để phục vụ công tác quản lý nhà nước, giải quyết thủ tục hành chính, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và yêu cầu chính đáng của công dân.
Nghị định cũ quy định, thông tin về công dân được thu thập đưa vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư bao gồm 22 thông tin cơ bản: số định danh cá nhân, ảnh chân dung, họ tên, ngày tháng năm sinh, quê quán, mã số thuế, họ tên cha mẹ, học vấn,...
Tuy nhiên, trong Dự thảo Nghị định mới, Bộ Công an đề xuất bớt đi nhiều thông tin. Do đó, số thông tin về một công dân được thu thập, cập nhật vào Cơ sở dữ liệu quốc gia chỉ còn 16 thông tin. Những thông tin công dân được quy định đưa vào Cơ sở dữ liệu quốc gia trong Nghị định trước đây bị bỏ là: Tình trạng hôn nhân; Hộ chiếu; Thẻ bảo hiểm y tế; Mã số thuế cá nhân; Trình độ học vấn; Trình độ chuyên môn, kỹ thuật; nơi làm việc. Số Chứng minh nhân dân được thu thập vào Cơ sở dữ liệu là loại số CMND 9 số.
"Ngày, tháng, năm chết" là thông tin duy nhất mà Dự thảo Nghị định đề xuất bổ sung vào thông tin công dân trong Cơ sở dữ liệu quốc gia.
Hiện nay, Bộ Công an vẫn đang chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành khác xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, trong đó có việc cấp mã số định danh cho công dân. Công việc trước mắt lâu nay cơ quan này vẫn đang thực hiện là cấp CMND mới có 12 chữ số.
3. Trang Vietstock có bài “Bí mật” bàn giá xăng dầu. Bài báo đưa tin: Nhiều người tỏ ra bất ngờ khi Bộ Công Thương đề xuất trả biên độ cho phép doanh nghiệp tự quyết giá xăng dầu về 0%-7%.
Theo dự thảo mới nhất vừa được Bộ Công Thương trình Chính phủ, sau đó Chính phủ gửi lại các bộ, ngành, cơ quan liên quan đóng góp ý kiến, giá cơ sở để tính giá xăng dầu được tính bình quân của 15 ngày đầu chu kỳ dự trữ xăng dầu bắt buộc. Đáng chú ý, Bộ Công Thương có ý kiến đề xuất nới rộng quyền tự quyết tăng giá cho DN từ 5% trong dự thảo trước lên 7% ở dự thảo lần này. Như vậy, bản dự thảo mới nhất đã lặp lại đúng quy định vốn có trong Nghị định 84 hiện hành.
Bình luận về biên độ 7%, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng việc nâng lên, hạ xuống biên độ tự quyết giá xăng thực chất không có ý nghĩa và không thay đổi được bản chất của nghị định cũ. Bởi nếu vẫn giữ nguyên cơ chế cho DN tự định giá thì DN vẫn có những cách lách luật, xé lẻ các đợt tăng giá để được tăng giá có lợi nhất. Đối với khoảng cách giữa 2 lần điều chỉnh giá, theo ông Long, người dân hoàn toàn có thể chấp nhận và làm quen với việc điều chỉnh giá xăng dầu theo thị trường. “Khoảng cách 7 ngày, 10 ngày hay 15 ngày đều được nhưng phải bảo đảm việc điều chỉnh giá đó là công khai, minh bạch. Bên cạnh đó, cơ quan quản lý nhà nước phải đủ căn cứ để xác minh việc DN điều chỉnh giá xăng dầu là hợp lý và công khai với người dân” - ông Long nói.
Chuyên gia Ngô Trí Long cũng cho rằng dự thảo mới nhất không hề thay đổi về bản chất. Từ bản dự thảo đầu tiên cho đến dự thảo này, các nội dung sửa đổi vẫn xoay quanh việc thu hẹp hoặc nới rộng biên độ định giá và khoảng cách điều chỉnh giá mà không giải quyết được điểm mấu chốt là không thể để DN tự định giá trong tình hình mặt hàng xăng dầu vẫn còn tồn tại độc quyền nhóm.
Ngoài ra, một thành viên của Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam cho biết chính sách thuế vẫn chưa được đề cập thỏa đáng, gây khó cho việc định hướng hoạt động kinh doanh của DN. Do đó, cần tiếp tục kiến nghị cơ quan quản lý bổ sung quy định giữ ổn định thuế nhập khẩu xăng dầu, bỏ các câu từ định tính tạo độ mở khiến DN có thể lợi dụng dẫn đến tình trạng khó quản lý.
Theo quy trình, văn bản dự thảo nghị định sẽ được lấy ý kiến nhân dân, các bộ, ngành và chuyên gia trước khi trình Chính phủ. Ông Nguyễn Xuân Chiến, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương), cho biết: “Nghị định mới thay thế Nghị định 84 đã được trình Chính phủ vào ngày 14-11, đồng thời được đăng tải lấy ý kiến nhân dân một cách công khai”.
Tuy nhiên, một lãnh đạo DN đầu mối xăng dầu phía Nam cho biết vẫn thường xuyên tìm kiếm trên website của Bộ Công Thương để cập nhật tình hình soạn thảo dự thảo nghị định thay thế Nghị định 84 nhưng đến nay mới chỉ thấy đăng tải đến dự thảo lần 3 vào ngày 14-5 trong khi Bộ Công Thương đã hoàn thiện đến bản dự thảo lần 8 và trình Chính phủ. Cũng theo vị lãnh đạo này, DN đầu mối xăng dầu được cơ quan quản lý lấy ý kiến đến bản dự thảo thứ 5 vào tháng 9-2013 với đề xuất biên độ DN tự quyết giá xăng dầu từ 0%-5%; còn các bản dự thảo sau đó DN hoàn toàn không được hỏi ý kiến. Bản dự thảo mới nhất sau khi trình Chính phủ thì Văn phòng Chính phủ cũng chỉ có ý kiến giao các bộ, ngành, Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam và Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) có văn bản tham gia ý kiến trước ngày 20-12.
Theo một chuyên gia kinh tế, việc lấy ý kiến nhân dân, DN để hoàn thiện nghị định mới thực chất chỉ là hình thức. “Việc tiếp cận với nội dung dự thảo qua các phương tiện thông tin đại chúng tuy đã dễ dàng hơn với người dân nhưng thông tin văn bản chính thống thì hầu như không có. Ngay đội ngũ chuyên gia kinh tế không phải ai cũng được đóng góp ý kiến cho dự thảo mới” - chuyên gia này nói.