I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Tuổi trẻ Online có bài Kháng nghị thỏa thuận giữa OCB và Trường Ngân. Bài báo phản ánh: Ngày 19-12, Viện KSND TP.HCM đã kháng nghị giám đốc thẩm đối với quyết định của TAND Q.4 về việc công nhận thỏa thuận giữa Ngân hàng Phương Đông (OCB) và Công ty TNHH Trường Ngân (trụ sở tại TP.HCM, kho hàng tại thị xã Dĩ An, Bình Dương, là công ty bị xiết nợ trong vụ “Bảy ngân hàng xiết nợ một công ty”).
Viện KSND TP.HCM cũng tạm đình chỉ việc thi hành án liên quan đến quyết định trên, như vậy việc Chi cục Thi hành án dân sự thị xã Dĩ An tiến hành cưỡng chế kho hàng của Công ty Trường Ngân từ ngày 3-12 để thu hồi nợ cho OCB sẽ tạm thời bị gián đoạn.
Theo Viện KSND TP.HCM, quyết định của TAND Q.4 xác định số cà phê Trường Ngân cầm cố vay vốn của OCB có vị trí từ trục số 5 đến số 11 (tương đương khoang số 2) trong kho của Trường Ngân. Trong khi đó, trong hợp đồng tín dụng của một số ngân hàng còn lại (gồm Vietinbank, Techcombank, Maritimebank) cũng xác định số cà phê cầm cố của Trường Ngân với các ngân hàng này trùng lắp với khoang số 2. Vì vậy, Viện KSND TP.HCM cho rằng việc TAND Q.4 công nhận thỏa thuận của OCB và Trường Ngân mà không triệu tập các ngân hàng trên với tư cách người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng, ảnh hưởng tới quyền lợi hợp pháp của các ngân hàng còn lại.
Đối với Công ty Trường Ngân, Viện KSND TP.HCM cho rằng từ ngày 29-5 (thời điểm các ngân hàng có cuộc họp chung), cả Công ty Trường Ngân và OCB đã biết có sự tranh chấp giữa các ngân hàng về sự chồng lấn hàng hóa thế chấp nhưng Trường Ngân vẫn không có ý kiến phản đối khi TAND Q.4 tiến hành hòa giải là thể hiện “có hành vi gian dối, trái đạo đức và vi phạm Bộ luật hình sự”. Từ những lập luận trên, Viện KSND TP.HCM tuyên hủy quyết định của TAND Q.4 và trả hồ sơ cho đơn vị này để giải quyết lại vụ án.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Các tòa giải thích khác nhau, thi hành án rối. Bài báo phản ánh: Năm 2007, vợ chồng ông Lê Ngọc Bình thế chấp giấy tờ nhà số 94 Phạm Viết Chánh, quận Bình Thạnh (TP.HCM) cho ông Lê Minh Hành để vay 8 tỉ đồng.
Ông Bình không trả nợ nên bị ông Hành kiện ra TAND quận Bình Thạnh đòi hơn 10 tỉ đồng cả vốn lẫn lãi. Tháng 6-2011, tòa ra quyết định công nhận sự thỏa thuận giữa hai bên, nội dung là ông Bình chấp nhận trả tiền cho ông Hành.
Thời gian này, vợ chồng ông Bình còn bị bốn người khác kiện đòi nợ tại TAND quận Bình Thạnh. Tất cả đều được tòa ra quyết định công nhận thỏa thuận thành theo hướng ông Bình chấp nhận trả nợ (tổng cộng hơn 3,6 tỉ đồng).
Tháng 3-2011, Chi cục Thi hành án (THA) quận Bình Thạnh đã kê biên nhà số 94 và thông báo cho ông Hành biết là ngoài năm bản án trên, vợ chồng ông Bình còn phải thi hành… 13 bản án khác (tổng cộng gần 20 tỉ đồng).
Sau đó, chi cục có văn bản đề nghị TAND quận này giải thích quyết định công nhận hòa giải thành về tình tiết vợ chồng ông Bình thế chấp giấy tờ nhà cho ông Hành. Tháng 12-2011, tòa có văn bản phản hồi rằng việc giao giấy tờ nhà trên không được xem là biện pháp bảo đảm thực hiện giao dịch vay tài sản vì hai bên không tiến hành thủ tục đăng ký thế chấp tài sản bảo đảm theo quy định.
Từ giải thích này, chi cục THA đã quyết định bán đấu giá nhà số 94 để thi hành cho tất cả 18 bản án (trong đó có bản án của ông Hành). Ngày 4-9 vừa qua, căn nhà đã được bán với giá hơn 8,1 tỉ đồng.
Vụ việc đến đây trở nên phức tạp bởi một diễn biến khác. Giữa năm 2010, khi giải quyết một vụ tranh chấp đất mà vợ chồng ông Bình là bị đơn, TAND quận 2 đã kê biên nhà 94 để đảm bảo THA. Trong vụ này, ông Hành tham gia với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan và có yêu cầu độc lập là hủy quyết định kê biên nhà. Tháng 9-2010, TAND TP.HCM xử phúc thẩm đã chấp nhận yêu cầu của ông Hành, hủy quyết định kê biên nhà của TAND quận 2. Ông Hành vẫn đề nghị TAND Tối cao kháng nghị giám đốc thẩm bản án phúc thẩm trên vì cho rằng tòa không tuyên buộc ông Bình trả nợ cho ông, khiến cơ quan thi hành án kê biên nhà là gây thiệt hại cho ông. Đề nghị này được TAND Tối cao trả lời bằng Công văn số 1680 ngày 23-8-2013 khẳng định không có cơ sở kháng nghị. Tuy nhiên, công văn này cũng xác định: “Nhà số 94 là tài sản bảo đảm cho nghĩa vụ của vợ chồng ông Bình với ông Hành nên cơ quan THA không thể phát mại để thực hiện nghĩa vụ khác không có đảm bảo của vợ chồng ông Bình”.
Từ đó, ông Hành cho rằng nhà số 94 phải được ưu tiên để THA cho ông vì ông đã và đang được chủ nhà giao giữ giấy tờ nhà để thế chấp vay tiền. Ông Hành khiếu nại nhưng bị Chi cục THA quận Bình Thạnh bác đơn. Ông Hành khiếu nại đến Cục THA dân sự TP.HCM. Ngày 13-11, cơ quan này có văn bản gửi chánh án TAND Tối cao đề nghị cho biết căn cứ pháp lý để khẳng định như Công văn 1680 bởi có sự giải thích khác so với TAND quận Bình Thạnh.
Vì rắc rối trên mà đến nay số tiền bán đấu giá nhà vẫn do Chi cục THA quận Bình Thạnh quản lý, chưa thể thi hành cho bản án nào.
3. Báo Pháp luật Việt Nam có bài Tranh cãi quanh việc xử lý tài sản, vật chứng phạm pháp. Bài báo phản ánh: Trên thực tế, nhiều tang vật, để quyết định tiêu hủy rất dễ dàng, đó là các loại vũ khí tự chế, hàng gian hàng giả, hàng độc hại, văn hóa phẩm đồi trụy… Thế nhưng, khi “đụng” đến các tài sản có giá trị từ tương đối đến rất cao, thì bao giờ cũng nảy sinh nhiều ý kiến trái chiều. Và điều này chỉ có thể điều chỉnh bằng luật.
Giao nhận, bảo quản và xử lý vật chứng, tài sản đã được các văn bản pháp luật quy định và hướng dẫn thi hành khá hệ thống, từ Bộ luật Hình sự, Luật THADS 2008. Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính 2012. Tuy nhiên, trên thực tế, việc xử lý các tài sản, vật chứng phạm pháp vẫn còn rất nhiều tranh cãi phức tạp quanh nó.
“Nóng” nhất gần đây đang là vụ 2,4 tấn ngà voi vừa được xét xử sơ thẩm tại TP.HCM ngày 12/12 trong vụ án “vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới”. Bản án đã tuyên sung công quỹ 2,4 tấn ngà voi nêu trên. Tuy nhiên, đằng sau bản án tuyên lại phát sinh thêm nhiều rắc rối, tranh cãi quanh số tang vật này.
Đó là Sở Tài chính TP.HCM, đơn vị tiếp nhận khối tang vật trên hiện vẫn chưa có câu trả lời cho câu hỏi: Sẽ làm gì với số tang vật nêu trên sau khi sung công quỹ. Bán đấu giá hay đưa vào viện Bảo tàng để trưng bày. Trước đó, không phải ở Việt Nam chưa từng có án về buôn lậu ngà voi, thế nhưng, ngay cả ở những bản án trước, án tuyên ra, người xử lý vẫn “kêu khó” và các xử lý vẫn chưa làm hài lòng nhiều nhà chuyên môn.
Trao đổi với báo chí, tiến sĩ Hoàng Minh Đức, viện phó Viện Sinh thái học miền Nam cho rằng, nếu việc sung công quỹ đối với khối tài sản này để phục vụ cho mục đích giáo dục, nghiên cứu, bảo tồn bảo tàng thì không sao, nhưng nếu có việc đấu giá lấy tiền để sung công quỹ thì chẳng khác nào dán tem nhãn cho hàng hóa bị cấm: “Việc này chẳng khác nào hợp lý hóa và kích thích cho việc buôn bán trên thị trường, đồng thời hợp lý hóa việc buôn bán ngà voi”.
Ông Đức còn chia sẻ thêm trường hợp “xử lý tang vật” khác. Đó là việc các đầu nậu gỗ, muốn có được số gỗ quý trong rừng Quốc gia một cách hợp thức, đã cho cưa trộm số gỗ trên, sau đó bị bắt, lập biên biên bản và tịch thu. Đến khi số gỗ được sung công và bán đấu giá thì đến mua, thế là hợp thức hóa.
Ngoài ra, một cán bộ thuộc cũng quản lý Công sản Bộ Tài chính còn tiết lộ, số ngà voi tịch thu nói trên không dồn về một mối và được một cơ quan đứng ra xử lý mà nằm rải rác trong kho của các đơn vị: Hải quan, công an, thi hành án… Và chính vì điều này, càng làm rối rắm thêm vấn đề: Ai quản lý, ai đứng ra xử lý tang vật, xử lý như thế nào?
Trên thực tế, tranh cãi quanh việc xử lý tang vật đã được đưa ra xét xử không phải là ít. Một ví dụ, cách đây nhiều năm, tại Thừa Thiên – Huế có vụ phạm pháp với tang vật là 19kg lõi dây đồng điện, đã được TAND Thừa Thiên – Huế tuyên tiêu hủy. Hội đồng tiêu hủy tiến hành tiêu hủy vật chứng dưới sự giám sát của Kiểm sát viên VKSND huyện Phú Vang. Tuy nhiên, trong quá trình tiến hành tiêu hủy, đại diện VKSND đã không nhất trí cho tiêu hủy các vật chứng nói trên. Với lý do 19kg lõi đồng dây điện, mặc dù được Tòa án quyết định tiêu hủy do không còn giá trị sử dụng, nhưng xét về giá trị phế liệu vẫn còn giá trị, đề nghị sung công quỹ Nhà nước chứ không tổ chức tiêu hủy.
Từ đó, hai luồng quan điểm đã nảy sinh: Quan điểm thứ nhất, đồng ý với quan điểm của Viện kiểm sát là đề nghị sung công quỹ Nhà nước. Quan điểm thứ hai thì cho rằng, không thể sung công 19kg lõi đồng dây điện nói trên vì như thế sẽ trái với quyết định của Bản án. Vấn đề mấu chốt ở đây là Hội đồng tiêu hủy cần xác định hình thức tiêu hủy như thế nào cho phù hợp và đúng quy định pháp luật.
Khúc mắc quanh việc xử lý thế nào cho tang vật không chỉ là chuyện của các cơ quan tố tụng. Ngay cả với các nhà làm luật, cơ quan quản lý, thì đây cũng là một vấn đề khá “nóng”. Còn nhớ, chuyện tiêu hủy hay bán đấu giá xe đua, đã trở thành tranh luận khí thế của những người đứng đầu các bộ, ngành trong năm 2012: Vị thì cho rằng, tiêu hủy xe đua trái phép là hợp lý, vì mạnh tay và mang tính răn đe cao. Vị thì bảo, thế là lãng phí tài sản, thay vì vậy nên sung công, bán đấu giá, đem ngân sách về cho Nhà nước.
Kéo theo đó là những luồng ý kiến của các đại biểu Quốc hội và người dân mà ý kiến nào cũng có lỹ lẽ riêng rất đáng xem xét: Người thì đồng tình ý kiến tiêu hủy, vì xe để đua đều là xe độ, giá thành cao nhưng tính sử dụng thì không có, nên có bán giá bèo dân cũng chẳng ai mua về xài, chỉ có những kẻ đua xe trái phép tham gia mua, hợp thức hóa, thế là đi lại từ đầu như vòng tròn, đã vậy, việc tổ chức định giá, bán đấu giá lại nảy sinh những phức tạp chung quanh nó.... Luồng khác thì cho rằng, xe đua có những chiếc lên đến tiền tỷ , nếu cứ tiêu hủy hết thì lãng phí một số tài sản lớn .
Trao đổi về vấn đề này, Luật sư Nguyễn Thanh Lương, Phó Chủ Nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh Bến Tre cho biết: Qua những phản ánh nói trên, đã cho thấy xuất hiện hai vấn đề tranh cãi: Thứ nhất, tịch thu sung công quỹ Nhà nước thì trường hợp nào sẽ giao cơ quan chức năng quản lý và không được lưu hành, trường hợp nào sẽ đem ra bán đấu giá. Thứ hai, tịch thu tiêu hủy nhưng không tiêu hủy vẫn cho đấu giá.
Ngoài hai vấn đề trên còn phải được xác định thống nhất cơ quan chuyên trách nào quản lý tài sản. Đối chiếu Điều 82 Luật Xử lý vi phạm hành chính, tang vật bị tịch thu được xử lý như sau: Đối với tang vật, phương tiện vi phạm hành chính là ma túy, vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ, vật có giá trị lịch sử, giá trị văn hoá, bảo vật quốc gia, cổ vật, hàng lâm sản quý hiếm, vật thuộc loại cấm lưu hành và tài sản khác thì chuyển giao cho cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành để quản lý, xử lý theo quy định của pháp luật;
Đối với tang vật, phương tiện vi phạm hành chính bị tịch thu không thuộc trường hợp quy định (nộp vào Ngân sách nhà nước, cơ quan được quyết định giao, cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành…) thì tiến hành thuê tổ chức bán đấu giá trường hợp không thuê được tổ chức bán đấu giá thì thành lập hội đồng để bán đấu giá…
Đối với tang vật, phương tiện bị tịch thu nhưng không còn giá trị sử dụng hoặc không bán đấu giá được thì cơ quan của người có thẩm quyền ra quyết định tịch thu phải lập hội đồng xử lý gồm đại diện các cơ quan nhà nước hữu quan. Phương thức, trình tự, thủ tục xử lý tài sản thực hiện theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước".
Ở khía cạnh áp dụng luật trên thực tế, LS Lương nhận định: Theo Luật Thi hành án dân sự tại Điều 124: Xử lý vật chứng tài sản tạm giữ bị tuyên tịch thu, sung quỹ Nhà nước và Điều 125: Tiêu hủy vật chứng tài sản đã quy định rõ ràng chi tiết. Như vậy, dù là lĩnh vực hình sự hay hành chính đều có các quy định pháp luật điều chỉnh vấn đề là do áp dụng thực tế chưa đúng quy định. Cụ thể trường hợp ngà voi, thì cũng chẳng cần thiết phải tranh cãi nhiều, chỉ cần xác định ngà voi có phải nằm trong danh mục cấm hay được phép lưu hành. Nếu cấm lưu hành. thì chuyển vào bảo tàng, còn cho phép, thì bán đấu giá sung công quỹ. Về trường hợp 19kg lõi đồng dây điện, cái sai thuộc về TAND Thừa Thiên Huế tuyên tịch thu tiêu hủy thay vì tuyên tịch thu sung công, tuy không còn giá trị sử dụng nhưng vẫn bán đấu giá phế liệu được. Còn đối với tang vật là xe đua trái phép cần phải tịch thu sung công và bán đấu giá là bình thường, việc đăng ký phương tiện và lưu hành xe sẽ do quan hệ pháp luật khác điều chỉnh.
II- THÔNG TIN KHÁC
Báo Điện tử Chính phủ đưa tin Về những thông tin văn bản chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ nổi bật tuần từ 16-20/12/2013.
- Tăng cường chống buôn lậu, hàng giả
Ngày 19/12, Thủ tướng Chính phủ có công điện yêu cầu Ban Chỉ đạo 127 Trung ương, các bộ, ngành liên quan, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tăng cường công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả.
Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Trưởng Ban Chỉ đạo chống buôn lậu, hàng giả và gian lận thương mại (Ban Chỉ đạo 127) Trung ương, Bộ trưởng các bộ, ngành liên quan và Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo các đơn vị chức năng tăng cường kiểm tra, kiểm soát, nhất là các địa bàn trọng điểm để ngăn chặn và phát hiện, xử lý kịp thời hoạt động buôn lậu, mua bán, vận chuyển, kinh doanh hàng cấm.
Đồng thời có biện pháp xử lý kiên quyết (cách chức, điều chuyển, loại ra khỏi ngành) đối với cá nhân có biểu hiện tiếp tay hoặc làm ngơ để hoạt động buôn lậu diễn ra trên địa bàn, đơn vị, lĩnh vực phụ trách.
- Đảm bảo trật tự an toàn giao thông trong dịp Tết
Trong tuần qua, Chủ tịch Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã có công điện chỉ đạo triển khai các giải pháp đảm bảo trật tự an toàn giao thông, đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân trong dịp Tết Dương lịch, Tết Nguyên đán Giáp Ngọ và các lễ hội xuân.
- Ngăn chặn và xử lý hành vi chống người thi hành công vụ
Theo Nghị định 208/2013/NĐ-CP, để ngăn chặn hành vi chống người thi hành công vụ, có thể áp dụng những biện pháp cụ thể như: Giải thích cho người có hành vi vi phạm biết rõ là họ đã vi phạm pháp luật và yêu cầu chấm dứt ngay hành vi vi phạm đó; Cưỡng chế người có hành vi vi phạm pháp luật chấm dứt hành vi vi phạm và chấp hành hiệu lệnh, yêu cầu của người thi hành công vụ.
Ngoài ra, có thể áp dụng biện pháp bắt giữ người có hành vi chống người thi hành công vụ; khám người, phương tiện vi phạm; tước bỏ, vô hiệu hóa hung khí, vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ.
- Nhiều chính sách khuyến khích đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn
Theo Nghị định 210/2013/NĐ-CP của Chính phủ về chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, doanh nghiệp sẽ được hưởng nhiều ưu đãi về đất đai, hỗ trợ đầu tư…
Cụ thể, nhà đầu tư có dự án nông nghiệp đặc biệt ưu đãi đầu tư nếu được Nhà nước giao đất thì được miễn tiền sử dụng đất đối với dự án đầu tư đó; trường hợp dự án nông nghiệp ưu đãi đầu tư thì được giảm 70% tiền sử dụng đất; còn đối với dự án nông nghiệp khuyến khích đầu tư thì được giảm 50% tiền sử dụng đất.
Nhà đầu tư có dự án đầu tư cơ sở chăn nuôi gia súc có quy mô nuôi tập trung được ngân sách nhà nước hỗ trợ 3 tỷ đồng/dự án, riêng đối với chăn nuôi bò sữa cao sản mức hỗ trợ là 5 tỷ đồng/dự án để xây dựng cơ sở hạ tầng về xử lý chất thải, giao thông, điện, nước, nhà xưởng, đồng cỏ và mua thiết bị.
- Đẩy mạnh sử dụng hệ thống thư, văn bản điện tử
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam giao Bộ Thông tin và Truyền thông tiếp tục đôn đốc, hướng dẫn các Bộ, ngành, địa phương đẩy mạnh việc thực hiện các giải pháp, nhiệm vụ tăng cường sử dụng hệ thống thư điện tử, văn bản điện tử trong hoạt động của cơ quan nhà nước.
Theo Bộ Thông tin và Truyền thông, sau 5 năm thực hiện Chỉ thị số 34/2008/CT-TTg ngày 3/12/2008 về việc tăng cường sử dụng hệ thống thư điện tử trong hoạt động của cơ quan nhà nước và 1 năm thực hiện Chỉ thị số 15/CT-TTg ngày 22/5/2012 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường sử dựng văn bản điện tử trong hoạt động của cơ quan nhà nước, tình hình ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong cả nước đã đạt được nhiều kết quả đáng chú ý.
- Khẩn trương hoàn thành một số dự án giao thông quan trọng
Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu các Bộ, ngành và địa phương tập trung chỉ đạo quyết liệt để hoàn thành cơ bản Dự án mở rộng Quốc lộ 1A đoạn Hà Nội - Cần Thơ và Đường Hồ Chí Minh đoạn qua khu vực Tây Nguyên (Quốc lộ 14 cũ) vào cuối năm 2013.
Phó Thủ tướng cũng yêu cầu Tỉnh ủy, HĐND, UBND các tỉnh và các cấp cần xác định đây là nhiệm vụ chính trị trọng tâm để tập trung chỉ đạo triển khai; cần thành lập ngay, hoặc củng cố, tăng cường Ban chỉ đạo giải phóng mặt bằng đã thành lập.
Đồng thời, các tỉnh cần phải chủ động vận dụng các chính sách, quy định của pháp luật để thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; kịp thời xin ý kiến hướng dẫn của Bộ Tài nguyên và Môi trường đối với các vướng mắc về đất đai.
- Quy định mới về xử lý nợ phải thu tồn đọng của DNNN
Trong tuần, Chính phủ đã ban hành Nghị định về quản lý nợ của doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, trong đó quy định việc xử lý các khoản nợ phải thu tồn đọng của doanh nghiệp.
Cụ thể, về xử lý các khoản nợ phải thu không có khả năng thu hồi, đối với các doanh nghiệp đang hoạt động, các khoản nợ phải thu không có khả năng thu hồi được xử lý theo thứ tự: Doanh nghiệp xác định rõ nguyên nhân, trách nhiệm của tập thể, cá nhân và yêu cầu tập thể, cá nhân bồi thường theo quy định của pháp luật; dùng nguồn dự phòng các khoản nợ phải thu khó đòi để bù đắp; hạch toán vào chi phí hoặc thu nhập doanh nghiệp, tuỳ theo trường hợp cụ thể.
Trong trường hợp thực hiện bán nợ theo quy định của pháp luật, sau khi xác định rõ nguyên nhân, trách nhiệm của tập thể, cá nhân và yêu cầu đương sự bồi thường theo quy định của pháp luật, chênh lệch giảm giữa giá trị khoản nợ với giá bán được bù đắp bằng nguồn dự phòng các khoản nợ phải thu khó đòi, nếu thiếu hạch toán vào chi phí kinh doanh của doanh nghiệp.
Đối với doanh nghiệp đang thực hiện chuyển đổi, các khoản nợ phải thu không có khả năng thu hồi, sau khi xử lý một lần mà doanh nghiệp bị lỗ thì tiếp tục xử lý theo các quy định của Nhà nước khi thực hiện chuyển đổi doanh nghiệp.