I- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật Việt Nam có bài UBND TP Nam Định tự tiện cấp sổ đỏ, người dân thiệt. Bài báo phản ánh: Mặc dầu không có đề nghị của chủ sử dụng đất nhưng UBND TP Nam Định (Nam Định) vẫn tự ý cấp lại sổ đỏ cho một gia đình nhằm hợp thức một cuộc mua bán trái luật…
Ông Phạm Ngọc Khởi (số 190 đường Hưng Yên, phường Quang Trung, TP Nam Định) kể lại câu chuyện đau buồn của mình: Ngày 25/11/2011, sau khi điều trị vết thương tái phát ở Bệnh viện Quân y 108 về, ông phát hiện kẻ gian đột nhập lấy mất cuốn sổ đỏ số AE187616 của mảnh mình đang ở, sổ hộ khẩu và chứng minh nhân dân mang tên ông.
Ngay sau đó, ông làm đơn trình báo Công an phường Quang Trung và gửi đơn tới các cơ quan chức năng xin cấp lại sổ đỏ. Sau đó, UBND phường ra Thông báo số 05/TB-UBND về việc mất sổ đỏ, đọc công khai trên đài truyền thanh phường và niêm yết tại trụ sở UBND phường và tổ dân phố.
Chờ đợi tận 5 tháng sau vẫn không thấy được hướng dẫn cấp lại sổ đỏ, tháng 4/2012, ông Khởi tiếp tục gửi đơn tới UBND TP Nam Định, Phòng Tài nguyên & Môi trường và Văn phòng Đăng ký thông tin nhà đất TP xin cấp lại sổ đỏ, thì bất ngờ được thông báo sổ đỏ của ông đã được sang tên cho người khác, đó là chị Phạm Thị Thảo, con gái ông.
Đồng thời, ông được xem cuốn sổ đỏ mới, mang tên ông và vợ là bà Phạm Thị Thanh, số hiệu BG 436971cấp ngày 6/1/2012. Tại trang 4 cuốn sổ ghi thông tin đã sang tên cho chị Phạm Thị Thảo căn cứ vào Hợp đồng cho tặng quyền sử dụng đất lập ngày 12/3/2012 tại một Phòng Công chứng.
Khi sự việc bị phát hiện, bà Trần Thị Luyến ở 248 đường Trần Hưng Đạo đã đến UBND phường Quang Trung xuất trình bản chính sổ đỏ cho phường và cho biết chị Thảo đã bán cho bà thửa đất nêu trên với giá 8 tỷ đồng, chị Thảo đã nhận 5 tỷ đồng, hẹn sau 1 tháng sẽ bàn giao nhà và thanh toán nốt số tiền còn lại.
Trước sự việc nghiêm trọng nói trên, ông Khởi khiếu nại tới UBND TP Nam Định đề nghị làm rõ vì sao ông không có đơn xin cấp lại sổ đỏ nhưng UBND TP Nam Định vẫn tự tiện cấp lại sổ?. Khi đã cấp rồi tại sao không giao cho ông mà giữ lại để sang tên? Mặt khác, ông không hề ký vào Hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất cho chị Thảo, nhưng tại sao cơ quan chức năng lại có Hợp đồng này để làm thủ tục sang tên?
Ngày 8/5/2012, Văn phòng Đăng ký và thông tin nhà đất TP Nam Định báo cáo kết quả xác minh hồ sơ cấp sổ đỏ như sau: “Tra cứu hồ sơ tiếp nhận tại Trung tâm Giao dịch hành chính một cửa và hồ sơ lưu trữ tại Văn phòng đăng ký và thông tin nhà đất thời gian từ ngày 25/11/2011 (ngày ông Phạm Ngọc Khởi trình bày mất sổ đỏ) đến ngày 6/1/2012 ( ngày được cấp sổ đỏ mới) Văn phòng đăng ký và Thông tin nhà đất không tiếp nhận cũng như lưu trữ hồ sơ cấp đổi, cấp lại Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho gia đình ông Phạm Ngọc Khởi tại thửa đất nêu trên”.
Về thủ tục lập hợp đồng tặng cho, Phòng Công chứng khi được hỏi đã trả lời: “Theo qui định của pháp luật hiện hành, việc hủy bỏ hợp đồng tặng cho đã có hiệu lực pháp luật thuộc thẩm quyền của tòa án”. Trả lời này là một sự thoái thác trách nhiệm, đẩy người dân vào chuyện kiện tụng, trong khi trách nhiệm giải quyết phải là Phòng Công chứng.
“Toàn bộ chứng cứ đều thể hiện việc Phòng Công chứng đã lập hợp đồng này trái luật”, ông Khởi khẳng định. Cụ thể, ông Khởi cho biết, tại bản hợp đồng có điểm chỉ của ông và vợ, nhưng điểm chỉ đó không phải của ông. Bản thân ông biết viết, việc gì ông phải điểm chỉ?. Còn bà Thanh không đủ năng lực hành vi hành vi dân sự để thực hiện việc việc tặng cho vì bà Thanh bị bệnh tâm thần phân liệt thể hoang tưởng từ năm 1969 đến nay, năm nào cũng phải đi bệnh viện điều trị và có hồ sơ bệnh án đầy đủ. Việc bà Thanh bị bệnh hoàn toàn có thể nhận ra bằng mắt thường, thế mà công chứng viên vẫn xác nhận tại thời điểm công chứng, các bên đã giao kết hợp đồng có năng lực hành vi dân sự.
Riêng về dấu vân tay của ông Khởi trên hợp đồng, Phòng Kỹ thuật Hình sự, Công an tỉnh Nam Định kết luận không đủ yếu tố để giám định truy nguyên đồng nhất. Điều này có nghĩa là dấu vân tay không đủ yếu tố, có thể là mờ, không rõ đặc điểm, để đưa ra kết luận có phải là vân tay của ông Khởi hay không. Như vậy, hợp đồng tặng cho cũng có thể hiểu là không có giá trị vì không biết điểm chỉ đó của ai.
UBND TP Nam Định đã có thông báo tạm dừng giải quyết các thủ tục về cho tặng, chuyển quyền sử dụng đối với thửa đất nói trên sau khi nhận được công văn của Phòng Tài nguyên và Môi trường cho rằng việc việc cấp lại sổ đỏ và việc cho tặng thửa đất không đúng qui định của pháp luật.
UBND TP Nam Định cần nhanh chóng làm rõ sai phạm trong việc ‘tự dưng” làm sổ đỏ mới cho người dân và việc Phòng Công chứng đã công chứng không đúng qui định.
2. Báo Người lao động có bài Vỡ mộng đổi đời: Mỏi mòn chờ ly hôn. Bài báo phản ánh: Quy định về trình tự ly hôn giữa người Việt Nam và người nước ngoài còn nhiều khắt khe, chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan tư pháp nên gây thiệt thòi cho cô dâu Việt.
Trường hợp của chị Tr.T.S (ngụ huyện Thốt Nốt - Cần Thơ), nhân vật chúng tôi đã đề cập ở bài viết trước, là một câu chuyện buồn kéo dài hơn chục năm.
Sau khi làm giấy kết hôn với chồng tại Sở Tư pháp TP Cần Thơ, chị mòn mỏi chờ chồng bảo lãnh qua Đài Loan trong vô vọng. Cuối cùng, giữa năm 2005, chị tìm đến TAND TP Cần Thơ xin ly hôn. Tòa yêu cầu phải có ý kiến của chồng, không có tiền mua vé máy bay qua Đài Loan, chị ky cóp thuê người phiên dịch gửi thư cho chồng theo địa chỉ trước đây ông ta đưa nhưng bưu điện trả về vì “địa chỉ trên đã thay đổi”.
Nhiều lần gửi thư vẫn không có kết quả, chị S. đến tòa án để trình bày thì vẫn nhận được câu dứt khoát: “Phải có ý kiến của chồng”. Năm 2009, chị tiếp tục nộp đơn ra tòa án xin ly hôn nhưng tòa lại trả hồ sơ. Chị phải nhờ luật sư hỗ trợ các thủ tục cần thiết như nộp đơn tại tòa, chờ Bộ Ngoại giao gửi hồ sơ ủy thác tư pháp sang cơ quan có thẩm quyền ở Đài Loan thông báo về việc xin ly hôn của chị. Hai lần ủy thác tư pháp, tòa án không nhận được phản hồi từ phía Đài Loan, vụ việc lại rơi vào bế tắc. “Tôi đã 33 tuổi, chắc là ở giá làm lụng nuôi cha mẹ...” - chị S. thở dài.
Lấy chồng qua mai mối, sau khi vay nợ để có tiền đoàn tụ cùng chồng ở Đài Loan, chị H.T.C (ngụ TPHCM) phát hiện chồng vẫn tiếp tục sống với người vợ cũ. Không chấp nhận cảnh chồng chung, chị C. bỏ về Việt Nam và bị chồng kiện ra tòa án ở Cao Hùng - Đài Loan. “Vừa ly hôn với tôi xong, ông ta tiếp tục kết hôn và chung sống với người phụ nữ khác” - chị C. bức xúc.
Do không có điều kiện tham dự phiên tòa tại Đài Loan nên nội dung bản án ghi nhận gần như toàn bộ lời khai của người chồng, gây bất lợi cho chị C. Trở về Việt Nam, chị C. nộp hồ sơ theo thủ tục ghi chú ly hôn nhưng bị sở tư pháp từ chối với lý do nội dung trong bản án thể hiện không rõ ràng, buộc chị phải bổ sung bản sao hộ khẩu của người chồng cũ.
Thế nhưng, người chồng không cung cấp bản sao hộ khẩu nên chị phải nộp hồ sơ ra tòa án xin được ly hôn. Từ lúc nộp hồ sơ đến khi có bản án ly hôn kéo dài gần 2 năm do tòa án phải chờ văn bản trả lời về việc ủy thác tư pháp. Có bản án rồi, chị C. phải chờ thêm 6 tháng để tòa án tống đạt hợp lệ cho người chồng. Tính ra, phải mất gần 3 năm chị C. mới được tự do.
Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, luật sư Hà Hải (Đoàn Luật sư TPHCM) cho rằng có nghịch lý là trên cùng một đất nước, cùng một hệ thống pháp luật nhưng mỗi tòa án lại xử lý khác nhau, gây thiệt thòi cho cô dâu Việt. Trong khi TAND TPHCM, An Giang, Đồng Tháp… nhận đơn ly hôn của cô dâu Việt với người nước ngoài thì tòa án các nơi khác như Cần Thơ, Hậu Giang… lại từ chối.
Lý do để các tòa án từ chối là nguyên đơn chưa cung cấp đủ chứng cứ hợp pháp chứng minh bị đơn đang ở một địa chỉ cụ thể và đã có văn bản thể hiện ý kiến về việc ly hôn này hoặc không nhận được phản hồi của người chồng từ việc ủy thác tư pháp… Đặc biệt, có nơi nhận đơn nhưng chỉ để “ngâm” hoặc đình chỉ với lý do không mời được bị đơn.
Luật pháp Hàn Quốc, Đài Loan - nơi có nhiều cô dâu Việt sinh sống - đều có chế định về công nhận sự thỏa thuận ly hôn ngoài tòa án. Theo đó, những vụ ly hôn có yếu tố nước ngoài, cô dâu Việt được yêu cầu ký bản thuận tình ly hôn, người chồng chỉ việc đăng ký tình trạng đã ly hôn với cơ quan quản lý hộ khẩu địa phương là đã có thể cưới vợ khác. Trường hợp cô dâu Việt không ký đơn ly hôn, người chồng có thể kiện ra tòa và không cần ý kiến của vợ, sau một lần gửi thông báo về địa chỉ thường trú của bị đơn tại Việt Nam (chậm nhất là 6 tháng), tòa án địa phương sẽ chấp nhận việc ly hôn.
Tại Việt Nam, nhiều trường hợp cô dâu Việt mang bản án ly hôn, bản thuận tình ly hôn hợp lệ nộp vào sở tư pháp để làm thủ tục ghi chú ly hôn theo quy định nhưng bị từ chối với lý do thiếu bản sao hộ khẩu hoặc ý kiến của người chồng. Trong khi đó, theo quy định, hồ sơ ghi chú không yêu cầu đương sự phải kèm theo bản sao hộ khẩu của người phối ngẫu hay phải kèm theo bất kỳ nội dung nào khác.
Một thẩm phán của Tòa Dân sự TAND TPHCM cho biết bất lợi hiện nay là thời gian ủy thác tư pháp quá lâu. Theo Thông tư liên tịch 15/2011 hướng dẫn áp dụng một số quy định về tương trợ tư pháp trong lĩnh vực dân sự của Luật Tương trợ tư pháp, trung bình, việc ủy thác là 2 lần, mỗi lần 6 tháng. Nếu hồ sơ ủy thác tư pháp lần đầu không nhận được phản hồi từ phía nước ngoài thì tiếp tục ủy thác lần 2, thông thường mất 1 năm, sau lần 2 tòa án sẽ làm việc với đương sự. “Tiếc là trên thực tế, thời gian này thường kéo dài hơn do chờ đợi Bộ Tư pháp và Bộ Ngoại giao gửi hồ sơ” - vị thẩm phán thừa nhận.
3. Báo Dân trí có bài Đấu giá “đất vàng” khi chuyển trụ sở các bộ. Bài báo phản ánh: Bộ Xây dựng vừa gửi Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng xem xét kế hoạch Quy hoạch xây dựng hệ thống trụ sở các bộ, ngành tại Thủ đô Hà Nội. Điểm đáng chú ý, những khu “đất vàng” là trụ sở hiện tại của các bộ sẽ được bán đấu giá công khai.
Theo tính toán của Bộ Xây dựng, để đảm bảo yêu cầu đáp ứng về diện tích làm việc, cảnh quan môi trường và cơ sở hạ tầng bến bãi đỗ xe, dự kiến quỹ đất xây dựng các bộ, ngành khoảng 3 - 5 ha/trụ sở, tương đương 1.200 - 1.500 người/cơ quan. Các cơ quan TƯ và các đoàn thể khoảng 1-2 ha/trụ sở.
Có 17 bộ, cơ quan (trong đó có 11 bộ, 1 cơ quan thuộc Chính phủ và 5 cơ quan TƯ, các đoàn thể) sẽ di dời, tổng nhu cầu dự kiến khoảng 45 - 50 ha đất. Bộ Xây dựng đã xác định 2 địa điểm để bố trí xây dựng các khu hành chính tập trung là Khu trung tâm Tây Hồ Tây và Khu Mễ Trì.
Khu Tây Hồ Tây có tổng quỹ đất có thể khai thác vào mục đích xây dựng trụ sở khoảng 27ha, dự kiến xây dựng 8 trụ sở bộ ngành. Khu vực này được ưu tiên để bố trí xây dựng trụ sở các bộ có nhu cầu di dời sớm (trong giai đoạn 1), chỉ cần diện tích đất trung bình, gắn với lĩnh vực kinh tế tổng hợp và kinh tế ngành.
Khu vực Mễ Trì cách trung tâm chính trị Ba Đình khoảng 8km bố trí cho các bộ có nhu cầu đất rộng hơn. Dự kiến dành quỹ đất khoảng 20 ha xây dựng trụ sở làm việc 3 bộ và 1 khu liên cơ cho cơ quan trung ương các đoàn thể.
Trụ sở cũ của các bộ, ngành nằm trong diện di dời đều nằm ở vị trí đẹp, trên những tuyến phố chính trong nội đô và hầu hết đều có diện tích lớn. Vấn đề xử lý những khu “đất vàng” này khi các bộ ngành di dời đến vị trí mới, Bộ Xây dựng đề xuất thực hiện quản lý, sử dụng, chuyển đổi chức năng phù hợp với các quy hoạch, quy chế quản lý của TP Hà Nội. Hướng chuyển đổi chức năng các trụ sở cũ sang các mục đích công cộng, không gian xanh phục vụ cho cộng đồng được khuyến khích.
Các quỹ đất, công trình sau khi di dời sẽ được quản lý chung, sau khi đánh giá giá trị, khả năng chuyển đổi, một số sẽ giao cho Chính phủ quản lý, một số sẽ giao cho UBND thành phố quản lý, một số sẽ thực hiện để chuyển đổi chức năng, đấu giá, tạo nguồn vốn xây dựng chung cho các trụ sở mới.
Việc chuyển đổi chức năng cụ thể của từng lô đất sẽ được UBND TP Hà Nội, Bộ Tài chính đề xuất cụ thể ở các bước tiếp theo, làm cơ sở cho công tác định giá cho thực hiện đấu giá công khai theo quy định pháp luật.
II- THÔNG TIN KHÁC
Báo Công an Nhân dân Online có bài Người dân ủng hộ cách làm CMND mới của lực lượng Công an. Bài báo phản ánh: Tại Công an quận Tây Hồ và Công an huyện từ Liêm (Hà Nội), mọi người dân có nguyện vọng cấp mới, cấp đổi CMND đều được cán bộ Công an làm nhiệm vụ rất tận tình chu đáo hướng dẫn thủ tục. Khi được hỏi về việc bổ sung tên cha, mẹ vào CMND mẫu mới, nhiều người dân đồng tình và cho rằng, việc đó không ảnh hưởng đến những giao dịch dân sự của họ…
Ghi nhận của phóng viên tại Công an quận Tây Hồ và Công an huyện từ Liêm cho thấy, mọi người dân đến đây có nguyện vọng cấp mới, cấp đổi đều được cán bộ Công an làm nhiệm vụ rất tận tình chu đáo hướng dẫn thủ tục. Một số người dân kiên trì xếp hàng chờ đến lượt nhưng chưa có ý định làm thủ tục cấp đổi CMND mà chỉ hỏi có gì thuận lợi từ việc cấp đổi mẫu mới.
Bên cạnh giấy CMND mẫu mới thì CMND mẫu cũ vẫn nguyên giá trị sử dụng. Theo kế hoạch, thành phố Hà Nội sẽ thực hiện cấp mới, cấp đổi CMND mẫu mới khoảng 6 triệu chiếc cho người dân. Thời gian dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2013. Và theo lộ trình, đến hết năm 2015, Bộ Công an sẽ thực hiện xong việc cấp mới, cấp đổi CMND mẫu mới trên toàn quốc.