I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG VẤN ĐỀ NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Điện tử Chính phủ đưa tin Bế mạc Hội nghị cấp cao APEC lần thứ 20. Ngày 9/9, Hội nghị cấp cao APEC lần thứ 20 đã bế mạc tại Trung tâm Hội nghị trên đảo Russky, thành phố Vladivostok của Liên bang Nga.
Các nhà lãnh đạo thông qua Tuyên bố chung “Liên kết để tăng trưởng, sáng tạo để thịnh vượng” cùng 5 văn kiện kèm theo về tăng trưởng sáng tạo, an ninh năng lượng, tự do hóa thương mại hàng hóa môi trường, hợp tác giáo dục, chống tham nhũng và minh bạch hóa.
Tuyên bố và các văn kiện này khẳng định quyết tâm mạnh mẽ của các nhà lãnh đạo APEC cam kết thúc đẩy liên kết kinh tế khu vực, nâng cao vị thế quốc tế của Diễn đàn.
Hội nghị đánh giá cao việc Liên bang Nga lần đầu tiên đăng cai và tổ chức thành công các hoạt động APEC trong năm 2012 với nhiều đề xuất, sáng kiến, thể hiện rõ vai trò ngày càng quan trọng của nước Nga ở khu vực.
Hội nghị cũng đánh giá cao những chuẩn bị tích cực của Indonesia cho việc đăng cai APEC năm 2013 và hoan nghênh Trung Quốc, Philippines, Peru chính thức khẳng định đăng cai APEC từ năm 2014 đến năm 2016.
Hội nghị cấp cao APEC lần thứ 20 thành công tốt đẹp, đánh dấu chặng đường hợp tác đầy sôi động và hiệu quả của Diễn đàn APEC. APEC ngày nay đã không ngừng lớn mạnh, khẳng định vai trò là Diễn đàn hợp tác và liên kết kinh tế hàng đầu của khu vực châu Á-Thái Bình Dương.
Hướng tới tương lai, các thành viên đang nỗ lực để APEC ngày càng vững mạnh, liên kết chặt chẽ, vì hoà bình, hợp tác, phát triển và thịnh vượng ở khu vực.
2. Trang VietnamPlus đưa tin Mưa lũ từ Ninh Bình-Hà Tĩnh, 54 người thương vong. Theo Văn phòng Ủy ban Quốc gia Tìm kiếm Cứu nạn, tính đến 19 giờ ngày 9/9, mưa lũ trên địa bàn các tỉnh từ Ninh Bình đến Hà Tĩnh đã làm 54 người thương vong, trong đó có 16 người thiệt mạng.
Trong số người thiệt mạng, tỉnh Ninh Bình có một người, Thanh Hóa là bảy người, Nghệ An với sáu người và Hà Tĩnh có hai người.
Mưa lũ cũng đã cuốn trôi 52 căn nhà, làm hơn 3.500 nhà bị ngập và sập đổ hoàn toàn, chủ yếu ở hai tỉnh Hà Tĩnh và Nghệ An; hơn 22.000ha hoa màu và cây ăn quả bị ngập; một số tuyến đường giao thông bị sạt lở, ngập sâu khiến việc đi lại rất khó khăn... Các địa phương đã huy động hơn 14.000 người cùng nhiều phương tiện tham gia khắc phục hậu quả mưa lũ.
II- THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Nhân dân điện tử đưa tin: Chiều 7-9, tại TP Ðồng Hới (Quảng Bình) đã diễn ra lễ kỷ niệm 30 năm hợp tác tư pháp Việt Nam - Lào. Ðến dự có các đồng chí Cha-lơn Nhi-a-pao-hơ, Bộ trưởng Tư pháp Lào; Hà Hùng Cường, Bộ trưởng Tư pháp Việt Nam; Lương Ngọc Bính, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HÐND tỉnh Quảng Bình.
Tại lễ kỷ niệm, đại diện lãnh đạo các cơ quan tư pháp, cơ sở đào tạo nghề tư pháp và tổ chức xã hội - nghề nghiệp tư pháp hai nước đã ký kết năm văn kiện hợp tác trong năm 2013.
Dịp này, Ðảng và Nhà nước Việt Nam, Ðảng và Nhà nước Lào đã trao tặng Huân chương Ðộc lập hạng nhì, hạng ba cho các cá nhân và tập thể thuộc Bộ Tư pháp hai nước có thành tích xuất sắc, góp phần vun đắp mối quan hệ Việt Nam- Lào bền vững.
2. Báo Công an thành phố Hồ Chí Minh có bài Bắt nguyên chi cục trưởng Thi hành án theo lệnh truy nã. Bài báo phản ánh: Công an TP Tuy Hòa (Phú Yên) đã tiến hành bắt giam Đinh Thiên Tường (SN 1976, nguyên chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự huyện Tây Hòa) theo lệnh truy nã của Cơ quan điều tra Viện KSND tối cao về hành vi “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, vào ngày 7-9.
3. Báo An ninh Thủ đô có bài Còn gần 28 nghìn tỉ đồng án dân sự chưa được thi hành. Bài báo phản ánh: Luật thi hành án dân sự đã có hiệu lực gần 4 năm, tuy nhiên việc thi hành án dân sự vẫn còn những ách tắc gây khiếu kiện kéo dài. Thậm chí nhiều vụ thi hành phần dân sự của một vụ án lại làm nảy sinh nhiều vụ án hình sự khác. Mặc dù luật thi hành án dân sự ra đời là một bước tiến bộ, một công cụ điều chỉnh xã hội quan trọng, góp phần giải quyết nhiều tồn đọng trong thi hành án dân sự. Tuy nhiên tại sao lại vẫn ách tắc.
Tính từ 1-10-2011 đến 31-3-2012, các cơ quan thi hành án đã thi hành xong 148.389/274.231 vụ, việc có điều kiện thi hành, đạt tỉ lệ 54,11% (thấp hơn 3,94% so với cùng kỳ năm 2011) và 29,73% về tiền (thấp hơn cùng kỳ 2011 là 10,30%) so với số có điều kiện thi hành. Kết quả thi hành án chung trong toàn quốc đều thấp và không đồng đều, đặc biệt ở một số địa phương như Tây Ninh, Ninh Thuận, Hưng Yên... tỉ lệ thi hành án rất thấp. Đây là những kết quả được công bố tại Hội nghị sơ kết công tác thi hành án dân sự (THADS) 6 tháng đầu năm 2012 do Bộ Tư pháp tổ chức ngày 8-5-2012.
Trong tất cả các hội nghị tổng kết công tác thi hành án, những vấn đề bất cập trong thi hành án luôn được nêu ra, tuy nhiên việc khắc phục những bất cập này vẫn không được giải quyết.
Một trong những nguyên nhân án tồn đọng ngày càng lớn dồn từ năm này qua năm khác là do cơ chế, chính sách, pháp luật còn có những bất cập, chưa phù hợp thực tế; công tác quản lý Nhà nước còn có những yếu kém, sai phạm, nhất là trong lĩnh vực đất đai. Trong nhiều trường hợp khiếu nại về bồi thường giải phóng mặt bằng, đòi lại đất nhưng thiếu cơ chế, chính sách để giải quyết thỏa đáng. Bên cạnh đó, công tác quản lý Nhà nước về đất đai ở một số địa phương còn buông lỏng, để xảy ra sai phạm. Quá trình thực hiện thu hồi đất của dân chưa đúng trình tự, thủ tục, thiếu công khai, minh bạch, dân chủ, công bằng và trong một số trường hợp số tiền bồi thường, hỗ trợ chưa đủ để người dân tạo lập chỗ ở mới tốt hơn. Có một số dự án thu hồi đất sản xuất của dân nhưng không được sử dụng hợp lý, đất đai bỏ hoang, lãng phí, trong khi nông dân thiếu đất sản xuất, dẫn đến bức xúc, phát sinh khiếu nại.
Ngay trong Luật THADS đã có hiệu lực từ năm 2009 cũng có nhiều điểm chưa phù hợp với thực tiễn cần có sự điều chỉnh kịp thời. Ví dụ dễ thấy nhất là việc đương sự phải có đơn thi hành án và tự đi xác minh khả năng thi hành án của người bị thi hành án. Luật THADS 2009 đã có hiệu lực đã được hơn 3 năm nhưng vẫn có nhiều trường hợp đơn yêu cầu thi hành án của đương sự bị trả lại hoặc đơn được nhận nhưng Cơ quan THADS vẫn không ra Quyết định thi hành án. Lý do của việc này là đơn yêu cầu chưa đáp ứng được đầy đủ các quy định của pháp luật. Thực tế, để một Bản án, Quyết định của Tòa án được thực thi trên thực tế thì Cơ quan THADS sự phải ra Quyết định thi hành án và tổ chức thi hành quyết định đó. Theo quy định tại Điều 36 Luật THADS thì ngoài các trường hợp Thủ trưởng Cơ quan THADS chủ động ra quyết định thi hành đối với phần bản án, quyết định được quy định tại Khoản 1 thì Thủ trưởng Cơ quan THADS chỉ ra quyết định thi hành án khi có đơn yêu cầu thi hành án. Đồng thời về quyền hạn cũng như khả năng có thể nói người được thi hành án không có đủ khả năng cũng như quyền hạn để điều tra.
Trong thực tế mặc dù được Đảng, Nhà nước quan tâm, các cơ quan Thi hành án dân sự tích cực tổ chức thi hành bản án, quyết định nhưng kết quả thực tế việc thi hành án vẫn chưa đáp ứng được mong muốn của xã hội, số lượng bản án chưa được thi hành hàng năm vẫn chiếm một tỉ lệ lớn trong số phải thi hành nhưng chưa được thi hành dứt điểm. Theo báo cáo của các Cơ quan THADS địa phượng, hiện nay trong toàn quốc còn 289.399 việc với 27.959.050.258 nghìn đồng chưa tổ chức thi hành xong (bao gồm cả việc thi hành cho công dân, cơ quan, tổ chức và thu cho ngân sách Nhà nước).
4. Báo Dân trí có bài Hoãn thi hành bản án tại huyện Cẩm Giàng thêm 2 tháng. Bài báo phản ánh: Sau khi bà Phạm Thị Quyên trú tại Xóm mới, thôn Tràng Kỹ, xã Tân Trường, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương gửi đơn khiếu nại đến các cơ quan chức năng đề nghị giải quyết quyền lợi. Chi Cục Thi hành án huyện Cẩm Giàng đã lên tiếng nói rõ vấn đề này.
Về nội dung khiếu nại của bà Phạm Thị Quyên, ngày 3/9/2012, Chi Cục Thi hành án dân sự huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương đã gửi công văn đến báo Dân trí để nói rõ những nội dung bà Phạm Thị Quyên trú tại Xóm mới, thôn Tràng Kỹ, xã Tân Trường, huyện Cẩm Giàng nêu ra.
Công văn của Chi Cục Thi hành án dân sự huyện Cẩm Giàng khẳng định, sau tháng 3/2012 (thời điểm gia đình bà Quyên kiến nghị cho hoãn thời hạn thi hành án), Chi Cục Thi hành án dân sự huyện Cẩm Giàng thường xuyên thuyết phục bà Quyên và chồng là ông Âu tự nguyện thi hành bản án 01/2011/DSPT của TAND tỉnh Hải Dương. Tuy nhiên, gia đình bà Quyên đã không thực hiện buộc Chi cục phải xin ý kiến chỉ đạo của Cục Thi hành án dân sự tỉnh Hải Dương lên phương án cưỡng chế.
Ngày 13/7/2012, Cục Thi hành án dân sự tỉnh Hải Dương có văn bản số 814/CTHA-NV gửi Chi Cục Thi hành án dân sự huyện Cẩm Giàng tổ chức cưỡng chế đối với bà Phạm Thị Quyên và ông Phạm Văn Âu. Ngày 2/8/2012, Chi Cục Thi hành án dân sự huyện Cẩm Giàng đã phối hợp với các cơ quan liên ngành thuyết phục bà Quyên tự nguyện thi hành án nhưng gia đình bà Quyên không thực hiện.
Theo quy định, trước khi tổ chức cưỡng chế giao tài sản, Chi Cục Thi hành án dân sự huyện Cẩm Giàng phải xác minh giá trị tài sản ở thời điểm để làm căn cứ thu phí thi hành án. Ngày 10/8/2012, Chi Cục Thi hành án dân sự huyện Cẩm Giàng phối hợp với Trung tâm thẩm định giá, Viện KSND huyện, UBND xã Tân Trường ấn định tiến hành thẩm định tài sản vào ngày 14/8/2012.
Sáng 14/8/2012, đoàn cán bộ thẩm định tài sản đến thửa đất số 2 và số 3 tại Xóm mới, thôn Tràng Kỹ, xã Tân Trường. Tại đây, Chi Cục Thi hành án dân sự huyện Cẩm Giàng thông báo với bà Quyên việc cơ quan chức năng tiến hành thẩm định giá tài sản để thu phí với người được thi hành án là bà Phúc và ông Ngân, không liên quan đến nhà chị Quyên nên Chi cục không thông báo cho nhà bà Quyên biết. Chi Cục Thi hành án dân sự huyện Cẩm Giàng khẳng định đoàn cán bộ xuống làm việc ngày 14/8/2012 chỉ có chức năng thẩm định tài sản, không phải Chi Cục Thi hành án dân sự huyện Cẩm Giàng đưa người xuống thực hiện việc cưỡng chế không thông báo theo như đơn khiếu nại của bà Quyên.
Liên quan dến việc thi hành án đối với gia đình bà Phạm Thị Quyên, ngày 6/9/2012, gia đình bà Phạm Thị Quyên đã nhận được quyết định hoãn thời gian thi hành bản án 01/2011/DSPT của TAND tỉnh Hải Dương thêm 2 tháng của CụcThi hành án dân sự tỉnh Hải Dương. Nếu trong thời gian này TAND Tối cao không ra quyết định Giám đốc thẩm hoặc tạm dừng thi hành án, Chi Cục Thi hành án dân sự huyện Cẩm Giàng sẽ thi hành bản án đúng theo quy định pháp luật.
5. Báo Pháp luật và Xã hội có bài "Khổ" khi mua nhà đất là tài sản thi hành án. Bài báo phản ánh: Nhiều người mua nhà đất qua đấu giá còn rơi vào tình trạng tiền đã trao nhưng "cháo chưa được múc", do khó khăn trong cưỡng chế.
Thực tế cho thấy, không ít người đã “ân hận” vì mua nhà qua đấu giá tài sản để thi hành án (THA). Cứ tưởng, mua nhà do cơ quan Nhà nước bán là chắc chắn, là “rẻ” so với thị trường, nhưng nhiều người không ngờ gặp quá nhiều rắc rối sau đó, mà một phần cũng do các qui định pháp luật.
Rắc rối mà người mua tài sản THA thường xuyên gặp phải là chủ sở hữu tài sản trước đó (người phải THA) thường không tự nguyện bàn giao, hoặc miễn cưỡng bàn giao nhà đất nhưng giữ lại giấy tờ chủ quyền. Luật Thi hành án dân sự đã qui định khi kê biên quyền sử dụng đất, chấp hành viên yêu cầu người phải THA, người đang quản lý giấy tờ về quyền sử dụng đất phải nộp các giấy tờ đó cho cơ quan THADS. Tuy nhiên, trên thực tế, khá nhiều người phải THA không tự nguyện giao nộp lại, và cơ quan THA cũng không thể có biện pháp cưỡng chế, hay chế tài nào đối với họ.
Mặc dù theo các quy định của Luật THADS và Nghị định 17 về bán đấu giá tài sản, thì người mua đấu giá sẽ được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu nhà ở đối với nhà đất đã mua đấu giá. Thế nhưng, việc chủ cũ giữ lại giấy tờ nhà đất đã gây nhiều khó khăn cho họ khi muốn cho thuê, chuyển nhượng… mà chủ cũ đưa ra giấy tờ chủ quyền và gửi đơn đến UBND cấp xã, huyện, tổ chức hành nghề công chứng yêu cầu dừng giao dịch vì nhà đất đang có tranh chấp. Một công chứng viên cho hay, khi gặp những trường hợp đề nghị công chứng hợp đồng mua bán, cho thuê, ủy quyền… mà có đơn cho rằng nhà đất đang có tranh chấp thì trong không ít trường hợp, họ phải từ chối khách hàng vì “ngại” rắc rối.
Nhiều người mua nhà đất qua đấu giá còn rơi vào tình trạng tiền đã trao nhưng “cháo chưa được múc”, do khó khăn trong cưỡng chế. Việc cưỡng chế THA không chỉ cần đồng thuận, ủng hộ của chính quyền và các cơ quan liên quan, mà còn phụ thuộc vào “mức độ” chống đối của người phải thi hành án. Thực tế nhiều vụ cưỡng chế bàn giao nhà đất cho người mua kéo dài nhiều năm trời vì cứ khi cơ quan THA “rậm rịch” cưỡng chế là người phải THA chuẩn bị điều kiện để tự thiêu, đốt nhà… Theo Nghị định 58/2009/NĐ-CP thì tài sản đã được giao trên thực tế cho người được nhận tài sản và người đó đã ký nhận vào biên bản giao, nhận tài sản nhưng sau đó bị đương sự chiếm lại thì cơ quan THADS “vô can”, không có trách nhiệm giao lại tài sản cho người được nhận tài sản.
Lúc này, người đã nhận tài sản chỉ có quyền yêu cầu UBND hoặc cơ quan có thẩm quyền giải quyết và đây là khó khăn không nhỏ của nhiều người mua nhà đất qua đấu giá. Không may gặp phải đương sự thuộc dạng “Chí Phèo”, sau khi bị cưỡng chế bàn giao lại lựa thời điểm thích hợp, thuê dân “anh chị” áp đảo chiếm lại. Lúc này, người phải THA vừa có trong tay giấy tờ chủ quyền, vừa quản lý nhà đất trên thực tế nên việc “lừa đảo” bán lại cho người khác rất dễ xảy ra. Trong khi đó, việc yêu cầu UBND hoặc cơ quan có thẩm quyền giải quyết vừa tốn thời gian, và chưa có qui định cụ thể về trình tự, thủ tục giải quyết như thế nào.
Một khó khăn nữa là nhà đất đã mua đấu giá gặp phải quyết định kháng nghị theo thủ tục Giám đốc thẩm. Theo luật, thời hạn kháng nghị giám đốc thẩm là 3 năm, kể từ ngày bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật. Trong khi đó, sau khi bản án có hiệu lực pháp luật, cơ quan THA sẽ tiến hành các thủ tục kê biên nhà đất để THA và tổ chức bán đấu giá. Bất cập ở chỗ sau khi hoàn tất các thủ tục bán đấu giá, thậm chí người mua đã được sang tên chính chủ nhưng tài sản chưa được bàn giao trên thực tế thì lúc này có quyết định kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm. Thành thử, tài sản mua đấu giá sẽ không được bàn giao mà “ách” lại để chờ tố tụng…
Để bảo đảm quyền lợi hợp pháp cho người mua tài sản THA, cũng như để việc bán tài sản THA thuận lợi hơn, luật sư Trương Văn Hải (Đoàn Luật sư Hà Nội) cho rằng, trong trường hợp người phải THA không bàn giao lại giấy tờ chủ quyền thì UBND cấp huyện khi cấp giấy tờ sở hữu cho người mua cần ra quyết định, thông báo hủy bỏ giá trị pháp lý của giấy tờ chủ quyền cũ đã cấp.
Đồng thời, UBND các cấp và các tổ chức hành nghề công chứng cũng không nên “băn khoăn”, từ chối yêu cầu giao dịch, sang tên với các trường hợp mua nhà đất qua đấu giá bởi người mua đấu giá được Nhà nước công nhận và bảo vệ quyền sở hữu hợp pháp của họ đối với tài sản đã mua. Bên cạnh đó, việc kháng nghị giám đốc thẩm cần được những người có thẩm quyền thực hiện “sớm”, tránh tình trạng khi THA đã xong, hoặc bán đấu giá tài sản xong thì mới phát hiện bản án, quyết định của Tòa là “vi phạm pháp luật”…
III- CÁC NỘI DUNG KHÁC
Báo Người đưa tin có bài Thiệt hại - người mua chịu. Bài báo phản ánh: Việc các chung cư mini xây dựng sai phép khiến "thượng đế" đang sinh sống trong những căn nhà này trở nên hoang mang lo lắng.
Trao đổi với PV Người đưa tin về những rủi ro mà người mua căn hộ mini có nguy cơ phải đối diện, luật sư Nguyễn Thế Truyền, chủ tịch HĐTV Công ty Luật Hợp doanh Thiên Thanh cho hay: Rủi ro lớn nhất đối với người mua thường thể hiện ngay trong hợp đồng mua bán căn hộ. Cụ thể sau khi xem xét nhiều hợp đồng mua bán căn hộ mini có những điều ghi rõ như: "Căn hộ... là căn hộ xây dựng vượt phép". Do đối tượng của hợp đồng trên là bất hợp pháp nên giao dịch đó sẽ bị vô hiệu ngay từ khi xác lập do vi phạm điều cấm quy định tại Điều 128 Bộ luật Dân sự Việt Nam năm 2005.
Việc này dẫn đến hợp đồng chuyển nhượng căn hộ nói trên sẽ không thể công chứng, chứng thực và chuyển nhượng sang tên chính chủ cho người mua. Khoản 3, Điều 93 Luật Nhà ở năm 2005 quy định "Hợp đồng về nhà ở phải có chứng nhận của công chứng hoặc chứng thực của UBND cấp huyện đối với nhà ở tại đô thị, chứng thực của UBND xã đối với nhà ở tại nông thôn". Như vậy, đây cũng là một điều kiện dẫn đến việc vô hiệu của hợp đồng mua bán nhà nói trên.
Nhiều chuyên gia pháp lý cũng có chung nhận định, kể từ khi Thông tư 16 hướng dẫn Nghị định 71/CP chính thức có hiệu lực cho phép tư nhân phát triển các chung cư mini và giao dịch mua bán loại căn hộ này không phải qua sàn giao dịch đã có nhiều bất cập khó giải quyết là đối với loại hình căn hộ này, đặc biệt tính pháp lý quyền sở hữu loại hình căn hộ này. Điều đáng nói, các công trình chung cư mini xuống cấp rất nhanh do không được các chủ đầu tư quan tâm đến tiêu chuẩn xây dựng công trình cao tầng. Đặc biệt, nếu như xảy ra động đất như vừa qua xảy ra hiện tượng lún, nứt thì sửa chữa ra sao, ai chịu trách nhiệm... Quyền lợi người mua không được đảm bảo là điều khó tránh khỏi với loại hình căn hộ này.
Bất cập lớn nhất của nhiều người sinh sống tại các khu chung cư mini hiện nay là sổ đỏ, sổ hồng. Được biết, hiện giao dịch mua bán giữa hai bên chủ đầu tu và khách hàng chỉ là bản hợp đồng mua bán không có xác nhận công chứng của chính quyền. Còn sổ đỏ do chủ đầu tư nắm giữ toàn bộ khu nhà. Việc tách hộ cấp sổ đỏ cho từng căn không được các chủ đầu tư mặn mà vì nhiều lý do, trong đó có việc các công trình xây dựng sái phép và những thủ tục rườm rà.