Ngày 13/5, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 634/QĐ-TTg Phê duyệt Chương trình thực hiện Nghị quyết số 96/2019/QH14 ngày 27 tháng 11 năm 2019 của Quốc hội khóa XIV về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, công tác của Viện kiểm sát nhân dân, của Tòa án nhân dân và công tác thi hành án. Trong đó, thực hiện nghiêm các quy định pháp luật về thi hành án là một trong các nhiệm vụ và giải pháp nhằm thực hiện Nghị quyết.
Theo đó, Mục tiêu của Chương trình là bảo đảm 100% các tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố đều được thụ lý, tỷ lệ giải quyết đạt trên 90%; 100% các vụ việc có dấu hiệu tội phạm phải được thụ lý điều tra, xác minh, khi có đủ căn cứ phải khởi tố vụ án hình sự để điều tra theo đúng quy định của pháp luật; tỷ lệ điều tra khám phá các loại tội phạm đạt trên 90% tổng số vụ án khởi tố. Tăng cường các biện pháp phòng, chống oan, sai, chống bỏ lọt tội phạm và người phạm tội.
Kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm minh các vụ án kinh tế, chức vụ, tham nhũng; nâng tỷ lệ giải quyết và kết thúc điều tra các vụ án tham nhũng năm sau cao hơn năm trước; nâng tỷ lệ thu hồi, kê biên, phong tỏa tài sản bị chiếm đoạt trong các vụ án tham nhũng đạt trên 60%; bảo đảm 100% các vụ việc khi thanh tra phát hiện có dấu hiệu tội phạm đều được chuyển ngay và cung cấp đầy đủ các tài liệu cần thiết đến cơ quan điều tra giải quyết theo thẩm quyền để xem xét việc khởi tố theo quy định của pháp luật;...
Một trong những nhiệm vụ và giải pháp của Chương trình là tăng cường công tác phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật. Cụ thể, gắn kết chặt chẽ công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật với việc thực hiện phát triển kinh tế - xã hội; khắc phục những sơ hở, thiếu sót mà tội phạm có thể lợi dụng để hoạt động.
Tăng cường tuyên truyền, tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng về công tác phòng, chống tội phạm tại cộng đồng dân cư. Đổi mới nội dung, hình thức, biện pháp xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc; xây dựng, nhân rộng các mô hình về phòng, chống tội phạm về an ninh, trật tự ở cơ sở, như: "tự phòng, tự quản, tự bảo vệ, tự hòa giải", "đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng người"...; giải quyết kịp thời các vụ việc khiếu nại, tố cáo, mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân, không để phát sinh thành vụ việc phức tạp, "điểm nóng" về an ninh, trật tự. Có biện pháp bảo vệ người tố cáo, kịp thời động viên, khen thưởng người có thành tích trong công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm và vi phạm pháp luật.
Đẩy mạnh các hoạt động phòng ngừa nghiệp vụ của các cơ quan chức năng. Thực hiện tốt công tác quản lý, giáo dục đối tượng tại địa bàn sơ sở, nhất là đối tượng bị kết án đang ở ngoài xã hội, đối tượng được áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn, người nghiện ma túy...
Thực hiện có hiệu quả Nghị định số 49/2020/NĐ-CP ngày 17/4/2020 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật Thi hành án hình sự về tái hòa nhập cộng đồng, góp phần hạn chế tình trạng tái phạm tội.
09 nhiệm vụ, giải pháp thực hiện Nghị quyết số 96/2019/QH14
Quyết định đưa ra 9 nhiệm vụ, giải pháp nhằm thực hiện Nghị quyết số 96 là:
Thứ nhất: Tổ chức quán triệt thực hiện nghiêm Nghị quyết số 96/2019/QH14 gắn với thực hiện có hiệu quả các nghị quyết, chỉ thị, chương trình của Đảng, Quốc hội và Chính phủ về công tác bảo vệ an ninh, trật tự, công tác cải cách hành chính, cải cách tư pháp...
Xác định cụ thể trách nhiệm của tập thể, cá nhân trong công tác phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật và công tác thi hành án; xử lý nghiêm trách nhiệm người đứng đầu ở những nơi để xảy ra tội phạm tăng, phức tạp, hoạt động lộng hành, kéo dài nhưng không có biện pháp giải quyết kịp thời, triệt để.
Nâng cao hiệu quả công tác phối hợp liên ngành trong công tác phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật và công tác thi hành án.
Thứ 2: Tiếp tục xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật trong công tác quản lý nhà nước trên các lĩnh vực, kịp thời khắc phục những sơ hở, thiếu sót, không để đối tượng lợi dụng hoạt động phạm tội và vi phạm pháp luật.
Thứ 3: Tăng cường công tác phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật
Gắn kết chặt chẽ công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật với việc thực hiện phát triển kinh tế - xã hội; khắc phục những sơ hở, thiếu sót mà tội phạm có thể lợi dụng để hoạt động.
Tăng cường tuyên truyền, tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng về công tác phòng, chống tội phạm tại cộng đồng dân cư…
Đẩy mạnh các hoạt động phòng ngừa nghiệp vụ của các cơ quan chức năng.
Thực hiện có hiệu quả Nghị định số 49/2020/NĐ-CP ngày 17 tháng 4 năm 2020 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật Thi hành án hình sự về tái hòa nhập cộng đồng, góp phần hạn chế tình trạng tái phạm tội.
Thứ 4: Đẩy mạnh tấn công trấn áp các loại tội phạm và vi phạm pháp luật
Nâng cao hiệu quả công tác nắm tình hình, chủ động xây dựng, triển khai các chương trình, kế hoạch chuyên đề, mở các đợt cao điểm tấn công, trấn áp các loại tội phạm, nhất là tội phạm có tổ chức, tội phạm sử dụng vũ khí, vật liệu nổ để gây án, tội phạm xâm hại trẻ em, tội phạm mua bán người, tội phạm lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, tội phạm về ma túy, tội phạm có yếu tố nước ngoài, tội phạm sử dụng công nghệ cao, tội phạm tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, tội phạm về môi trường... Thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 12/CT- TTg ngày 25 tháng 4 năm 2019 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động “tín dụng đen”.
Tăng cường công tác phát hiện, điều tra các vụ án tham nhũng. Đẩy nhanh tiến độ điều tra các vụ án kinh tế, tham nhũng đặc biệt nghiêm trọng, nhất là các vụ án do Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng theo dõi, chỉ đạo;
Thường xuyên rà soát xác định các địa bàn trọng điểm về tội phạm và trật tự, an toàn xã hội.
Thứ 5: Thực hiện đồng bộ các giải pháp để nâng cao chất lượng công tác điều tra, xử lý tội phạm, phòng, chống oan, sai, chống bỏ lọt tội phạm và người phạm tội
-Thường xuyên thanh tra, kiểm tra, giám sát các hoạt động tiếp nhận, xử lý tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; việc áp dụng các biện pháp bắt người, tạm giữ, tạm giam và các biện pháp điều tra khác; không để xảy ra bức cung, dùng nhục hình trong hoạt động điều tra; không "hành chính hóa" hành vi phạm tội hình sự.
- Chủ động nghiên cứu tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc liên quan đến hoạt động điều tra, xử lý tội phạm, nhất là công tác giám định tư pháp; nâng cao tính chủ động của các cơ quan được giao tiến hành một số hoạt động điều tra trong việc thực hiện thẩm quyền tố tụng do luật định. Phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra và viện kiểm sát, tòa án trong điều tra, xử lý tội phạm theo đúng quy định của pháp luật.
- Đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện Đề án về cơ sở vật chất, bộ máy, cán bộ và lộ trình cụ thể thực hiện việc ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh việc hỏi cung bị can theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự 2015. Tạo điều kiện thuận lợi cho người giám hộ, người bào chữa, trợ giúp pháp lý tham gia hoạt động tố tụng hình sự theo quy định pháp luật. Thực hiện nghiêm các quy định về giải quyết khiếu nại, tố cáo trong tố tụng hình sự; phối hợp với các cơ quan chức năng xem xét, giải quyết dứt điểm các khiếu nại, tố cáo, yêu cầu bồi thường kéo dài nhiều năm. Kịp thời giải quyết bồi thường cho người bị thiệt hại theo quy định của Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước và xử lý nghiêm trách nhiệm của người gây oan, sai theo quy định của pháp luật.
Thứ 6: Nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước trên các lĩnh vực, đẩy mạnh cải cách hành chính, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra xử lý các vi phạm hành chính. Xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về xử lý vi phạm hành chính theo quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính. Tăng cường quản lý cư trú, quản lý xuất cảnh, nhập cảnh, quản lý người nước ngoài, quản lý ngành nghề kinh doanh có điều kiện về an ninh, trật tự, quản lý con dấu, quản lý vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ, chất phóng xạ, hóa chất độc hại, hóa chất nguy hiểm; có biện pháp bảo vệ nghiêm ngặt an ninh nguồn nước.
Thứ 7: Thực hiện nghiêm các quy định pháp luật về thi hành án
Triển khai thi hành nghiêm Luật Thi hành án hình sự năm 2019. Thực hiện đồng bộ các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác giáo dục, cải tạo phạm nhân, bảo đảm an ninh, an toàn các cơ sở giam giữ; giảm trường hợp phạm nhân chết do đánh nhau, tự gây thương tích, tự sát, vi phạm pháp luật, phạm tội mới trong các cơ sở giam giữ. Nâng cao năng lực Cơ quan Thi hành án hình sự cấp tỉnh, cấp huyện nhằm bảo đảm thi hành án đối với pháp nhân thương mại và thi hành các hình phạt khác ngoài hình phạt tù. Phân công trách nhiệm cụ thể cho các lực lượng trong giám sát, giáo dục người được hưởng án treo, người chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ, người bị cấm đi khỏi nơi cư trú, người bị tước một số quyền công dân, người bị thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh; quản lý chặt chẽ người được hoãn, tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù, người được tha tù trước thời hạn có điều kiện.
- Bảo đảm việc phân loại án dân sự có điều kiện thi hành và chưa có điều kiện thi hành, ra quyết định về việc chưa có điều kiện thi hành, đảm bảo chính xác, đúng pháp luật. Kịp thời đăng tải thông tin về các trường hợp chưa có điều kiện thi hành trên trang thông tin điện tử về thi hành án dân sự; theo dõi, xác minh định kỳ các vụ việc chưa có điều kiện thi hành. Có giải pháp cụ thể tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực hiện Nghị quyết số 42/2017/QH14 ngày 15 tháng 8 năm 2017 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng. Tăng cường các biện pháp để nâng cao hiệu quả công tác cưỡng chế thi hành án. Kiên quyết áp dụng các biện pháp để truy tìm tài sản, thu hồi tiền, tài sản bị chiếm đoạt, kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản, nhất là trong các vụ án kinh tế, tham nhũng để bảo đảm thi hành án. Xử lý trách nhiệm Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp không chấp hành án hành chính nhằm bảo đảm kỷ cương, kỷ luật hành chính.
Thứ 8: Mở rộng hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm, nhất là các nước có chung đường biên giới, các nước trong Cộng đồng ASEAN, các nước có nhiều người Việt Nam sinh sống hoặc có nhiều người nước ngoài sinh sống, làm việc tại Việt Nam; thực hiện tốt các điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế; tranh thủ các nguồn tài trợ quốc tế cho công tác phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật và thi hành án theo quy định pháp luật.
Thứ 9: Tiếp tục thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25 tháng 10 năm 2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Tập trung nghiên cứu kiện toàn tổ chức, tăng cường đào tạo nâng cao năng lực cho các lực lượng tham gia phòng, chống tội phạm. Xây dựng cơ chế, phân bổ biên chế, sắp xếp bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả cho các cơ quan tư pháp đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Tăng cường kỷ cương, kỷ luật công vụ, đề cao trách nhiệm người đứng đầu, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức.
Xây dựng lộ trình, kế hoạch bố trí kinh phí bảo đảm điều kiện cần thiết về cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện làm việc cho tòa án, viện kiểm sát, cơ quan điều tra, cơ quan thi hành án các cấp. Trước mắt, tập trung nâng cấp trang thiết bị cho hoạt động điều tra, khám nghiệm hiện trường, giám định tư pháp, ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động tư pháp; bố trí kinh phí đầu tư cho trụ sở các cơ quan tư pháp, cơ sở giam giữ đã xuống cấp nghiêm trọng hoặc quá tải. Quan tâm đầu tư kinh phí, phương tiện, nghiên cứu, ứng dụng các thành tựu khoa học, công nghệ vào công tác phòng ngừa và đấu tranh chống tội phạm.
Huỳnh Lê – Thi hành án Hình sự