Tổng Bí thư Đỗ Mười: “Vì sao phép nước không nghiêm”Giai đoạn từ năm 1988, sau khi Bộ Tư pháp được thành lập lại, Đồng chí Đỗ Mười trên cương vị Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, và sau đó là Tổng Bí thư Đảng đã dành nhiều sự quan tâm đối với công tác tư pháp, đặc biệt là đã chỉ đạo nhiều định hướng lớn cho Ngành Tư pháp trong giai đoạn đầu đất nước thực hiện công cuộc đổi mới, dân chủ hóa mọi mặt của đời sống kinh tế xã hội. Ông đã đến dự và chỉ đạo Ngành Tư pháp tại Hội nghị tổng kết công tác tư pháp liên tục trong hai năm, năm 1988 và 1989. Trên cương vị Tổng Bí thư, ông đã đến dự và phát biểu tại Hội nghị tập huấn cho cán bộ lãnh đạo Sở Tư pháp và Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trong cả nước năm 1992.
Vĩnh biệt Ông, một lần nữa chúng ta cùng suy ngẫm về những trăn trở của Ông tại Hội nghị triển khai công tác tư pháp toàn quốc năm 1988 và tại Hội nghị tập huấn cho cán bộ lãnh đạo Sở Tư pháp và Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trong cả nước năm 1992.
Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Đỗ Mười:“Pháp luật phải là bảo đảm pháp lý vững chắc cho đổi mới hệ thống chính trị”
Ngày 24/12/1988, Đồng chí Đỗ Mười, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng đã đến dự và phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị tổng kết công tác tư pháp năm 1988. Tại bài phát biểu, Đồng chí nhấn mạnh “Pháp luật phải là bảo đảm pháp lý vững chắc cho đổi mới hệ thống chính trị”.
Nội dung bài phát biểu như sau:
Thưa các đồng chí đại biểu,
Thay mặt Đảng và Nhà nước tôi thân ái chào mừng và chúc sức khỏe tất cả các đồng chí đại biểu dự Hội nghị.
Bảy năm qua, kể từ khi lập lại Bộ Tư pháp, vừa triển khai thực hiện nhiệm vụ, vừa xây dựng, củng cố tổ chức trong điều kiện còn ít cán bộ được đào tạo theo chuyên môn pháp lý, ngành Tư pháp đã từng bước trưởng thành, khẳng định vai trò và trách nhiệm của mình trong việc giúp đỡ Hội đồng Bộ trưởng thực hiện nhiệm vụ tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước, quản lý kinh tế - xã hội bằng pháp luật.
Tôi nhiệt liệt biểu dương những cố gắng và thành tích của các đồng chí.
Từ sau Đại hội VI của Đảng đến nay, với đường lối đổi mới sâu sắc và toàn diện, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương và biện pháp cụ thể nhằm thực hiện dân chủ hóa mọi mặt đời sống xã hội, tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước. Chúng ta cũng đã có nhiều biện pháp nhằm từng bước xây dựng một cơ chế quản lý kinh tế theo hướng chuyển mạnh sang hạch toán kinh doanh xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh tính chủ động của các đơn vị, trên cơ sở tăng cường, quản lý vĩ mô nền kinh tế quốc dân, kiên quyết khắc phục cơ chế hành chính, quan liêu, bao cấp. Đường lối đổi mới của Đảng bước đầu đã tạo ra được một bầu không khí dân chủ, khơi dậy những tiềm năng sản xuất, những tiềm năng khác của đất nước, của tất cả các thành phần kinh tế. Trong từng lĩnh vực, Nhà nước ta đã ban hành được những văn bản pháp luật cần thiết nhằm thể chế hóa đường lối đổi mới của Đảng. Với ý nghĩa đó, các bộ luật hình sự, tố tụng hình sự, luật hôn nhân và gia đình, luật đầu tư nước ngoài, luật quốc tịch, pháp lệnh kế toán và thống kê, pháp lệnh về chuyển giao công nghệ nước ngoài vào Việt Nam và một số pháp luật khác mới được ban hành phải được coi là những nỗ lực đáng khích lệ của quá trình xây dựng pháp luật, trong đó có sự đóng góp của các cơ quan pháp luật và tư pháp.
Tuy nhiên, hai năm thực hiện đường lối củ Đại hội VI cũng đã cho thấy nhiều nhược điểm trong sự chỉ đạo thực hiện và trong việc thể chế hóa các chủ trương, chính sách của Đảng, chức năng, quyền hạn của các cơ quan Đảng và Nhà nước chưa được phân định thật rõ. Còn thiếu nhiều văn bản pháp luật cần thiết nhằm tạo cơ sở cho nhà nước thực hiện chức năng kiểm soát và quản lý vĩ mô, nhằm thể chế hóa tư tưởng “lấy dân làm gốc” về mặt kinh tế cũng như các mặt khác, làm cho người dân thực sự làm chủ đất nước, địa phương, xí nghiệp, hợp tác xã của mình. Việc xây dựng pháp luật còn chậm, không theo kịp yêu cầu của lãnh đạo và của nhân dân, nhất là về pháp luật kinh tế.
Thực tiễn sinh động của xã hội đang đòi hỏi phải đổi mới hệ thống pháp luật, trong đó có việc thay đổi nội dung các pháp luật đã cũ của Nhà nước, xây dựng các pháp luật mới. Tôi muốn gợi một số hướng sau đây để các đồng chí nghiên cứu và tham khảo.
Để quản lý kinh tế và xã hội theo cơ chế mới, phải có hệ thống chính trị phù hợp.
Trước hết, phải xây dựng các pháp luật nhằm bảo đảm quyền lực và sự hoạt động của Nhà nước, bảo đảm dân chủ xã hội chủ nghĩa trên cơ sở lấy dân làm gốc. Theo hướng này, việc sửa đổi và xây dựng lại Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp là cần thiết. Pháp luật cũng cần phải kịp thời sửa đổi nhiều mặt công tác khác của các cơ quan nhà nước, trong đó có hoạt động quản lý hành chính và kinh tế của Hội đồng Bộ trưởng, các bộ, các ngành.
Hiện nay, tính công khai, dân chủ, ý thức về công bằng xã hội đang được xây dựng, tạo thành những động lực mạnh mẽ cho quá trình đổi mới. Vai trò của công luận, của các phương tiện thông tin đại chúng được đề cao, có tác dụng xây dựng dư luận xã hội, lành mạnh, tạo điều kiện cho việc phòng và chống các hiện tượng tiêu cực, tội phạm và các tệ nạn xã hội khác. Toàn bộ quá trình công khai, dân chủ đó phải được thể hiện bằng pháp luật, tạo điều kiện cho nhân dân thực sự thực hiện quyền làm chủ của mình, pháp luật phải quy định rõ giới hạn, quyền hạn, mức độ trách nhiệm của các cơ quan thông tin đại chúng và các hình thức ngôn luận, thủ tục giải quyết, trình tự sai đúng, những vấn đề còn tranh chấp trên báo chí…. Cũng theo phương hướng này, ta cần xây dựng những văn bản pháp luật về các tổ chức xã hội, đoàn thể và hiệp hội tự nguyện của quần chúng. Hiện nay, các luật về công đoàn và thanh niên đang được xây dựng; nhưng cũng cần có những luật khác có mức độ tổng hợp hơn, đầy đủ hơn về hoạt động của các tổ chức quần chúng. Cùng với các luật về tổ chức, Quốc hội, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân các cấp, các văn bản đó sẽ tạo ra những bảo đảm pháp lý vững chắc cho sự đổi mới hệ thống chính trị của chúng ta, bảo đảm cho quá trình dân chủ hóa triển khai mạnh mẽ cả về bề rộng và chiều sâu, cho nhân dân lao động tham gia có hiệu quả vào việc quản lý nhà nước, quản lý xã hội.
Hướng quan trọng thứ hai của công tác xây dựng pháp luật là xây dựng một hệ thống các văn bản pháp luật và pháp quy trong quản lý kinh tế. Ở đây, tôi muốn nói pháp luật kinh tế theo nghĩa rộng của nó, bao gồm các lĩnh vực pháp luật về dân sự, về kinh tế, về hành chính, tài chính, thuế khóa, lao động, đất đai, sở hữu… Pháp luật của Nhà nước ta cần xuất phát từ tinh thần cơ bản của Đại hội VI của Đảng mà trước hết là từ nhu cầu hình thành một nhu cầu quản lý nền kinh tế hàng hóa có kế hoạch, bao gồm nhiều thành phần theo hướng đi lên chủ nghĩa xã hội, thực hiện dân chủ trong quản lý kinh tế, trong quản lý xí nghiệp, quản lý hợp tác xã… là thiết thực và quan trọng nhất. Việc xây dựng những văn bản pháp luật như vậy sẽ có tác dụng to lớn, đã đẩy mạnh sản xuất, áp dụng các tiến bộ khoa học – kỹ thuật, tạo ra tiền đề về kinh tế cho quá trình dân chủ hóa.
Hướng thứ ba của hoạt động xây dựng pháp luật là kiện toàn hệ thống các cơ quan pháp luật, các cơ quan tư pháp, Tòa án, pháp chế ngành, để các cơ quan này thật sự trong sạch, vững mạnh, có đủ năng lực tham gia bảo vệ có hiệu quả lợi ích của nhân dân, của tập thể, của nhà nước, bảo đảm pháp chế xã hội chủ nghĩa và kỷ cương xã hội, bảo đảm công bằng xã hội, bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ trước pháp luật, hạn chế và đẩy lùi các hiện tượng tiêu cực, tội phạm và các tệ nạn xã hội khác. Bộ luật hình sự, Bộ luật tố tụng hình sự đã được Quốc hội thông qua và có hiệu lực pháp luật từ ngày 01/01/1989 là cơ sở pháp lý quan trọng cho hoạt động tư pháp và cũng đòi hỏi, thúc đẩy sự đổi mới của hệ thống tư pháp. Tôi mong rằng các đồng chí tiếp tục thực hiện tốt hơn nữa công tác luật sư, công chứng nhà nước, giám định tư pháp, hộ tịch, hợp tác tư pháp quốc tế… Toàn ngành Tư pháp hãy đi sâu vào kinh tế-xã hội, nâng cao hiểu biết và năng lực về pháp chế kinh tế.
Xây dựng pháp luật phục vụ cho hoạt động đối ngoại của Nhà nước ta cũng là một hướng quan trọng của việc làm luật. Những nỗ lực của các giới pháp lý cần dựa trên những hiểu biết đường lối, quan điểm của Đảng ta về các vấn đề quốc tế, về chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước, về thực tiễn và kinh nghiệm của nước ta trong các hoạt động hợp tác kinh tế với các nước xã hội chủ nghĩa và với nước khác…
Trên đây, tôi nêu lên một số phương hướng chỉ đạo của công tác xây dựng pháp luật, Bộ Tư pháp phối hợp với Ủy ban pháp luật của Quốc hội cần sớm lập được một chương trình xây dựng pháp luật dài hạn, có phân ra từng bước cụ thể phù hợp với yêu cầu và khả năng thực tế, phấn đấu đưa công tác xây dựng pháp luật đi dần vào nền nếp, ngang tầm với yêu cầu nhiệm vụ chung. Xây dựng pháp luật là một hoạt động gắn liền với nhu cầu thể chế hóa đường lối, chính sách của Đảng, lợi ích thiết thực của các tầng lớp nhân dân. Do đó, xây dựng pháp luật không thể chỉ là thể chế hóa đơn thuần những cái sẵn có một cách thụ động. Các giới luật học, các nhà nghiên cứu khoa học xã hội khác cũng như các cán bộ quản lý phải chủ động tham gia thiết thực vào việc nghiên cứu, xây dựng các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, trước hết là trong lĩnh vực kinh tế - xã hội. Trong việc xây dựng pháp luật, chúng ta cần tranh thủ tới mức tối đa, đưa ý kiến đóng góp của Mặt trận Tổ quốc, của các đoàn thể quần chúng và của nhân dân.
Cần phải soạn thảo một trình tự khoa học về xây dựng pháp luật, sao cho các văn bản pháp luật có căn cứ khách quan, khoa học, có nội dung rõ ràng, chính xác, phù hợp với đất nước và xã hội ta, với quan điểm đổi mới của Đảng ta.
Vấn đề củng cố, kiện toàn các cơ quan pháp luật, trong đó có cơ quan tư pháp, đang được Hội đồng Bộ trưởng nghiên cứu. Trước mắt, cần khẩn trương xây dựng quy chế đoàn luật sự.
Cùng với việc xây dựng pháp luật, các đồng chí cần làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục, phổ biến pháp luật cho cán bộ, nhân dân, các cơ quan tư pháp cần cộng tác với các ngành, các địa phương và các cơ quan thông tin đại chúng trong việc tuyên truyền, giáo dục pháp luật. Bộ Tư pháp cần nhanh chóng đào tạo các cán bộ pháp lý có phẩm chất tốt, có trình độ cao, đáp ứng được những nhiệm vụ của giai đoạn tới.
Chúc các đồng chí gắng sức hoàn thành nhiệm vụ mới nặng nề hơn, góp phần quan trọng vào sự nghiệp đổi mới của đất nước.
Chúc các đồng chí mạnh khỏe, thắng lợi mới.
Tổng Bí thư Đỗ Mười: “Vì sao phép nước không nghiêm”
Trên cương vị Tổng Bí thư, ông đã đến dự và phát biểu tại Hội nghị tập huấn cho cán bộ lãnh đạo Sở Tư pháp và Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trong cả nước vào tháng 8 năm 1992. Nội dung bài phát biểu như sau:
Thưa các đồng chí,
Hôm nay, tôi rất vui mừng đến thăm Hội nghi tư pháp toàn quốc, có dịp gặp gỡ đông đảo cán bộ lãnh đạo Sở Tư pháp và Tòa án nhân dân các tỉnh, thành trong cả nước về họp mặt để nghiêm cứu quán triệt nội dung cơ bản về Nhà nước và pháp luật theo các nghị quyết của Đảng và Hiến pháp 1992 của nước ta.
Trong những năm qua, ngành Tư pháp đã cố gắng nghiên cứu những vấn đề mới nảy sinh trong kinh tế, xã hội, trong tổ chức hoạt động của Nhà nước, cùng các ngành xây dựng và hoàn thiện một bước hệ thống pháp luật, tổ chức việc giáo dục pháp luật trong nhân dân, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ pháp lý, nhất là cán bộ các tòa án địa phương, cơ quan pháp chế các ngành và tư duy địa phương. Thay mặt Ban Chấp hành Trung ương Đảng, tôi nhiệt liệt biểu dương những thành tựu và cố gắng toàn ngành.
Trước tình hình thế giới va trong nước hiện nay; trước yêu cầu đẩy mạnh công cuộc đổi mới của đất nước, trong đó đổi mới hoạt động của ngành Tư pháp là một việc quan trọng, các đồng chí cần vươn lên mạnh mẽ, ra sức học tập, không ngừng phấn đấu nâng cao trình độ nghiệp vụ, trau dồi kiến thức, rèn luyện phẩm chất để làm tốt hơn nữa nhiệm vụ của mình.
Thưa các đồng chí,
Tại Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương khóa VII và kỳ họp thứ 11 Quốc hội khóa VIII thông qua Hiến pháp mới của nước ta, tôi đã có dịp đề cập việc phải từng bước xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam. Đó là Nhà nước của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, được quản lý thống nhất và có hiệu lực bằng pháp luật. Có thể nói, xây dựng Nhà nước pháp quyền là một trong những nhiệm vụ trung tâm của đổi mới hệ thống chính trị, nhằm làm cho hệ thống đó phù hợp và tác động tích cực tới sự phát triển của nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa, hoạt động lành mạnh, tuân thủ pháp luật, duy trì trật tự kỷ cương. Nói một cách khái quát, đó cũng chính là nội dung, tinh thần cơ bản của Hiến pháp 1992 của nước ta.
Trong việc xây dựng Nhà nước pháp quyên, Nhà nước được tổ chức theo nguyên tắc tất cả quyền lực thuộc về nhân dân là vấn đề rất cơ bản, thể hiện ở cách tổ chức, ở các bộ phận hợp thành của Nhà nước như Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, cơ quan xét xử, ở sự phân công rành mạch về chức năng, nhiệm vụ của các bộ phận đó. Ở tất cả các khâu lập pháp, hành pháp và tư pháp trên đây, Nhà nước phải thể hiện bản chất thật sự là của nhân dân, tính chất thật sự dân chủ của chế độ, tạo cho mọi người dân có điều kiện tham gia quản lý, có cơ hội tham gia hoạt động nhà nước, hoạt động chính quyền, có thực quyền giám sát các cơ quan nhà nước và các đại biểu của mình bầu ra.
Quyền con người là một nội dung quan trọng của quan điểm xây dựng Nhà nước pháp quyền của Đảng ta, thể hiện tập trung ở các quyền và nghĩa vụ công dân cơ bản đã ghi trong Hiến pháp, trong đó các quyền tự do kinh doanh, quyền sở hữu, quyền bất khả xâm phạm về thân thể và nhà ở, các quyền về chính trị… đều phải được cụ thể hóa trong nhiều văn bản pháp luật và được bảo đảm thực hiện bằng các biện pháp tổ chức của Nhà nước và xã hội, bằng tính tích cực xã hội và ý thức công dân của tất cả mọi người.
Một xã hội có kỷ cương, kỷ luật phải được xây dựng trên ý thức tuân thủ pháp luật ngày càng cao của mọi người, giáo dục mọi thành viên và các cộng đồng trong xã hội thói quen và nếp sống theo Hiến pháp và pháp luật. Đó chính là một nội dung không thể thiếu của Nhà nước pháp quyền. Trong tình hình hiện nay, pháp luật phải có tác dụng lớn, đồng thời phải là phương tiện xác lập trật tự kỷ cương xã hội. Phải cương quyết và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật, tạo lập cho được trật tự xã hội, trật tự quản lý nhà nước trong các đơn vị và cơ quan, trật tự quản lý đối với mọi thành phần kinh tế và mọi thành viên trong xã hội, tạo nên môi trường sống lành mạnh, an toàn, làm cho mọi người an cư lạc nghiệp, hăng hái công tác, phát minh, sáng tạo, phát triển sản xuất, kinh doanh, giải quyết tốt các mối quan hệ trong hành lang pháp luật. Đồng thời pháp luật phải tác động tích cực đến việc bảo vệc thuần phong mỹ tục, xây dựng đạo đức của mọi người đối với bản thân, gia đình, tập thể và đối với toàn xã hội; tiếp thu những tinh hoa của loài người đi đôi với bảo tồn và phát huy bản sắc, truyền thống tốt đẹp và những giá trị văn hóa, tinh thần, đạo đức của dân tộc ta. Tôi thường nói xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam chính là theo tinh thần ấy.
Phải từng bước xây dựng một hệ thống pháp luật ngày càng hoàn chỉnh. Trong thời gian qua, tôi đã từng phát biểu về sự cần thiết ban hành sớm các luật về dân sự và dân sự tố tụng, doanh nghiệp nhà nước, thương mại, lao động, hành chính. Tôi nghĩ rằng cũng cần sớm sửa đổi, bổ sung Luật đất đai, Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, hoàn thiện Bộ luật về các sắc thuế Việt Nam, sửa đổi, bổ sung các Bộ luật hình sự, tố tụng hình sự theo tinh thần đổi mới, đáp ứng yêu cầu đấu tranh chống tội phạm, bảo đảm các quyền tự do, dân chủ của công dân. Các dự án luật khác cũng phải được xây dựng theo một chương trình dài hạn do Quốc hội khóa IX sẽ quyết định.
Hiến pháp năm 1992, Hiến pháp của thời kỳ đổi mới ở nước ta đang đặt ra nhiều yêu cầu phải khẩn trương rà soát lại một cách công phu, toàn diện các luật hiện hành, bổ sung chúng và ban hành các văn bản pháp luật mới, phù hợp với yêu cầu đẩy mạnh sự nghiệp đổi mới hiện nay.
Tổ chức thực hiện pháp luật đã ban hành cũng là một nhiệm vụ quan trọng. Chúng ta cần nghiêm túc, xem xét nguyên nhân của tình hình hiện nay vì sao phép nước không nghiêm, pháp luật chưa được mọi người tôn trọng, tình hình phạm pháp vẫn còn phổ biến, để từ đó tìm ra những biện pháp khắc phục hữu hiệu.
Các cơ quan bảo vệ pháp luật cần được kiện toàn để bảo đảm thi hành pháp luật. Cần tăng cường hơn nữa cả về tổ chức và đội ngũ cán bộ, chế độ đãi ngộ, phương tiện hoạt động, giải quyết tốt mối quan hệ giữa cơ quan bảo vệ pháp luật với các cơ quan khác trong bộ máy nhà nước, trong hệ thống chính trị, cần nghiên cứu hoàn thiện chức năng của cơ quan điều tra, kiểm sát, định lại thẩm quyền của tòa án các cấp phù hợp với quá trình chuyển sang nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần; tức là cùng với việc xây dựng một hệ thống pháp luật ngày càng hoàn chỉnh, cần nghiên cứu thiết lập một cơ chế thực hiện pháp luật có hiệu lực, hiệu quả, có uy quyền thật sự.
Nói tóm lại, Nhà nước phải quản lý toàn bộ đời sống xã hội bằng pháp luật và theo pháp luật.
Nhà nước định ra pháp luật để làm khuôn khổ, phạm vi cho hoạt động của mọi tổ chức, cá nhân trong xã hội, trong đó mọi cơ quan, nhân viên nhà nước đều được xác định rõ ràng phạm vi quyền hạn, nhiệm vụ, đều phải đặt mình trong khuôn khổ, phạm vi pháp luật, phải tuân thủ theo pháp luật, chịu trách nhiệm trước pháp luật. Trong xã hội ta, chính các cơ quan và nhân viên nhà nước, tất cả các tổ chức Đảng và toàn thể cán bộ, đảng viên phải gương mẫu chấp hành pháp luật, giữ gìn kỷ cương phép nước để mọi người dân noi theo. Và đó là biểu hiện cao đẹp bản chất nhân dân của Nhà nước ta, phải xây dựng chế độ trách nhiệm pháp lý đối với các cơ quan nhà nước, với mọi chức danh trong bộ máy nhà nước.
Thưa các đồng chí,
Để thực hiện được những điểm trên đây, ngành Tư pháp phải làm tốt hơn nữa, làm đầy đủ và có hiệu quả thiết thực những nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.
Xây dựng pháp luật là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất nhằm thể chế hóa đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, là một hoạt động lớn của Quốc hội, Chính phủ và nhân dân. Bộ Tư pháp giữ vai trò giúp Chính phủ phối hợp hoạt động của các Bộ trong việc soạn thảo các dự án luật đưa ra Quốc hội, hướng dẫn nghiệp vụ lập pháp, lập quy cho các bộ, bảo đảm chất, lượng của các văn bản pháp luật.
Ở địa phương, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân ban hành khá nhiều quy định địa phương. Song, điều đáng tiếc là không ít những quy định đó trái với pháp luật của nhà nước, vượt quá thẩm quyền của địa phương, làm phát sinh những tiêu cực trong xã hội. Cơ quan tư pháp địa phương phải là cơ quan giúp Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân thực hiện tốt việc soạn thảo, thẩm định tính hợp hiến, hợp pháp của các quy định địa phương, hết sức tránh những sai lầm, để pháp luật được thi hành nghiêm và thống nhất trong cả nước.
Bộ Tư pháp cần đẩy mạnh hơn nữa việc hướng dẫn, chỉ đạo các cơ quan tư pháp địa phương và pháp chế các ngành rà soát lại các quy định đã ban hành, bảo đảm hệ thống pháp luật thống nhất, tránh để xảy ra tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo.
Đối với Tòa án địa phương, phải có kế hoạch tổ chức thực hiện quy định mới của Hiến pháp về chế độ bổ nhiệm thẩm phán. Đó là chế độ bảo đảm xây dựng một đội ngũ thẩm phán được đào tạo có hệ thống, có nghề nghiệp chuyên môn cao, làm việc lâu dài, ổn định, bảo đảm tính liên tục và kế thừa của đội ngũ, tạo điều kiện từng bước thực hiện tốt hơn nguyên tắc xét xử độc lập của thẩm phán.
Phải xem xét nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng thẩm phán, xây dựng cơ sở vật chất và trang bị phương tiện kỹ thuật cho công tác xét xử là một nhiệm vụ quan trọng của ngành Tư pháp và của Nhà nước. Về mặt này, các đồng chí đã có cố gắng, nhưng chưa thật nhiều, nhất là so với yêu cầu của nhiệm vụ xây dựng một Nhà nước pháp quyền Việt Nam. Sắp tới, các đồng chí phải nỗ lực lớn để đào tạo, bồi dưỡng một đội ngũ đông đảo cán bộ pháp lý trong sạch, công tâm, có đủ khả năng và trình độ chuyên môn, nghiệp vụ để làm tốt công tác pháp luật nói chung và trước hết là làm tốt công tác xét xử; xứng đáng là những người được Đảng, Nhà nước và nhân dân trao nhiệm vụ cầm cán cân công lý, nhân danh nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tuyên các bản án thể hiện được công bằng xã hội, công lý của chế độ ta. Cơ sở vật chất, trang thiết bị cũng phải được tăng cường ở mức cần thiết để đảm bảo các tòa án có điều kiện làm việc tương xứng với nhiệm vụ được giao là cơ quan xét xử ở nước ta.
Các cơ quan và tổ chức tư pháp bổ trợ cho công tác xét xử như cơ quan công chứng, đoàn luật sư, hệ thống giám định tư pháp, tổ chức lý lịch tư pháp, thống kê tư pháp, đều có vai trò trong xét xử, trong quản lý kinh tế, quản lý xã hội. Những cơ quan đó phải được đổi mới, gắn liền với việc đổi mới cơ quan tòa án.
Ngành Tư pháp nước ta phải có kế hoạch nghiên cứu và thực hiện từng bước cuộc cải cách tư pháp đi đôi với cải cách hành chính, cải cách lập pháp, thực hiện chủ trương tiến hành một cuộc cải cách lớn về bộ máy nhà nước đã được Đại hội lần thứ VI của Đảng đề ra.
Đổi mới hệ thống chính trị, trong đó cải cách bộ máy Nhà nước theo hướng xây dựng một Nhà nước pháp quyền Việt Nam là một vấn đề phức tạp, đòi hỏi phải khẩn trương, tích cực, song phải thận trọng, có bước đi vững chắc bảo đảm thành công của sự nghiệp đổi mới, nhằm đạt bằng được yêu cầu: càng đẩy mạnh đổi mới thì đất nước càng ổn định và phát triển.
Trong sự nghiệp đó, vai trò và nhiệm vụ của các tòa án và cơ quan tư pháp rất nặng nề. Mong rằng toàn thể anh chị em trong ngành, từ cán bộ lãnh đạo đến nhân viên, ra sức phấn đấu làm tốt hơn nữa những nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân đã giao cho các đồng chí, kế thừa, phát huy những kinh nghiệm đã có của hoạt động tư pháp những năm qua, tăng cường đoàn kết, hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan công an, tòa án, tư pháp và nội chính nói chung.
Chúc các đồng chí hoạt động có nhiều thành tích mới và qua các đồng chí, tôi gửi lời thăm hỏi thân ái đến tất cả cán bộ, nhân viên trong toàn ngành.
Chúc các đồng chí sức khỏe, hạnh phúc và tiến bộ.
Nguyễn Xuân Tùng
Ban Tuyên giáo Đảng ủy Bộ Tư pháp
Tổng Bí thư Đỗ Mười: “Vì sao phép nước không nghiêm”
05/10/2018
Giai đoạn từ năm 1988, sau khi Bộ Tư pháp được thành lập lại, Đồng chí Đỗ Mười trên cương vị Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, và sau đó là Tổng Bí thư Đảng đã dành nhiều sự quan tâm đối với công tác tư pháp, đặc biệt là đã chỉ đạo nhiều định hướng lớn cho Ngành Tư pháp trong giai đoạn đầu đất nước thực hiện công cuộc đổi mới, dân chủ hóa mọi mặt của đời sống kinh tế xã hội. Ông đã đến dự và chỉ đạo Ngành Tư pháp tại Hội nghị tổng kết công tác tư pháp liên tục trong hai năm, năm 1988 và 1989. Trên cương vị Tổng Bí thư, ông đã đến dự và phát biểu tại Hội nghị tập huấn cho cán bộ lãnh đạo Sở Tư pháp và Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trong cả nước năm 1992.
Vĩnh biệt Ông, một lần nữa chúng ta cùng suy ngẫm về những trăn trở của Ông tại Hội nghị triển khai công tác tư pháp toàn quốc năm 1988 và tại Hội nghị tập huấn cho cán bộ lãnh đạo Sở Tư pháp và Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trong cả nước năm 1992.
Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Đỗ Mười:“Pháp luật phải là bảo đảm pháp lý vững chắc cho đổi mới hệ thống chính trị”
Ngày 24/12/1988, Đồng chí Đỗ Mười, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng đã đến dự và phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị tổng kết công tác tư pháp năm 1988. Tại bài phát biểu, Đồng chí nhấn mạnh “Pháp luật phải là bảo đảm pháp lý vững chắc cho đổi mới hệ thống chính trị”.
Nội dung bài phát biểu như sau:
Thưa các đồng chí đại biểu,
Thay mặt Đảng và Nhà nước tôi thân ái chào mừng và chúc sức khỏe tất cả các đồng chí đại biểu dự Hội nghị.
Bảy năm qua, kể từ khi lập lại Bộ Tư pháp, vừa triển khai thực hiện nhiệm vụ, vừa xây dựng, củng cố tổ chức trong điều kiện còn ít cán bộ được đào tạo theo chuyên môn pháp lý, ngành Tư pháp đã từng bước trưởng thành, khẳng định vai trò và trách nhiệm của mình trong việc giúp đỡ Hội đồng Bộ trưởng thực hiện nhiệm vụ tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước, quản lý kinh tế - xã hội bằng pháp luật.
Tôi nhiệt liệt biểu dương những cố gắng và thành tích của các đồng chí.
Từ sau Đại hội VI của Đảng đến nay, với đường lối đổi mới sâu sắc và toàn diện, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương và biện pháp cụ thể nhằm thực hiện dân chủ hóa mọi mặt đời sống xã hội, tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước. Chúng ta cũng đã có nhiều biện pháp nhằm từng bước xây dựng một cơ chế quản lý kinh tế theo hướng chuyển mạnh sang hạch toán kinh doanh xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh tính chủ động của các đơn vị, trên cơ sở tăng cường, quản lý vĩ mô nền kinh tế quốc dân, kiên quyết khắc phục cơ chế hành chính, quan liêu, bao cấp. Đường lối đổi mới của Đảng bước đầu đã tạo ra được một bầu không khí dân chủ, khơi dậy những tiềm năng sản xuất, những tiềm năng khác của đất nước, của tất cả các thành phần kinh tế. Trong từng lĩnh vực, Nhà nước ta đã ban hành được những văn bản pháp luật cần thiết nhằm thể chế hóa đường lối đổi mới của Đảng. Với ý nghĩa đó, các bộ luật hình sự, tố tụng hình sự, luật hôn nhân và gia đình, luật đầu tư nước ngoài, luật quốc tịch, pháp lệnh kế toán và thống kê, pháp lệnh về chuyển giao công nghệ nước ngoài vào Việt Nam và một số pháp luật khác mới được ban hành phải được coi là những nỗ lực đáng khích lệ của quá trình xây dựng pháp luật, trong đó có sự đóng góp của các cơ quan pháp luật và tư pháp.
Tuy nhiên, hai năm thực hiện đường lối củ Đại hội VI cũng đã cho thấy nhiều nhược điểm trong sự chỉ đạo thực hiện và trong việc thể chế hóa các chủ trương, chính sách của Đảng, chức năng, quyền hạn của các cơ quan Đảng và Nhà nước chưa được phân định thật rõ. Còn thiếu nhiều văn bản pháp luật cần thiết nhằm tạo cơ sở cho nhà nước thực hiện chức năng kiểm soát và quản lý vĩ mô, nhằm thể chế hóa tư tưởng “lấy dân làm gốc” về mặt kinh tế cũng như các mặt khác, làm cho người dân thực sự làm chủ đất nước, địa phương, xí nghiệp, hợp tác xã của mình. Việc xây dựng pháp luật còn chậm, không theo kịp yêu cầu của lãnh đạo và của nhân dân, nhất là về pháp luật kinh tế.
Thực tiễn sinh động của xã hội đang đòi hỏi phải đổi mới hệ thống pháp luật, trong đó có việc thay đổi nội dung các pháp luật đã cũ của Nhà nước, xây dựng các pháp luật mới. Tôi muốn gợi một số hướng sau đây để các đồng chí nghiên cứu và tham khảo.
Để quản lý kinh tế và xã hội theo cơ chế mới, phải có hệ thống chính trị phù hợp.
Trước hết, phải xây dựng các pháp luật nhằm bảo đảm quyền lực và sự hoạt động của Nhà nước, bảo đảm dân chủ xã hội chủ nghĩa trên cơ sở lấy dân làm gốc. Theo hướng này, việc sửa đổi và xây dựng lại Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp là cần thiết. Pháp luật cũng cần phải kịp thời sửa đổi nhiều mặt công tác khác của các cơ quan nhà nước, trong đó có hoạt động quản lý hành chính và kinh tế của Hội đồng Bộ trưởng, các bộ, các ngành.
Hiện nay, tính công khai, dân chủ, ý thức về công bằng xã hội đang được xây dựng, tạo thành những động lực mạnh mẽ cho quá trình đổi mới. Vai trò của công luận, của các phương tiện thông tin đại chúng được đề cao, có tác dụng xây dựng dư luận xã hội, lành mạnh, tạo điều kiện cho việc phòng và chống các hiện tượng tiêu cực, tội phạm và các tệ nạn xã hội khác. Toàn bộ quá trình công khai, dân chủ đó phải được thể hiện bằng pháp luật, tạo điều kiện cho nhân dân thực sự thực hiện quyền làm chủ của mình, pháp luật phải quy định rõ giới hạn, quyền hạn, mức độ trách nhiệm của các cơ quan thông tin đại chúng và các hình thức ngôn luận, thủ tục giải quyết, trình tự sai đúng, những vấn đề còn tranh chấp trên báo chí…. Cũng theo phương hướng này, ta cần xây dựng những văn bản pháp luật về các tổ chức xã hội, đoàn thể và hiệp hội tự nguyện của quần chúng. Hiện nay, các luật về công đoàn và thanh niên đang được xây dựng; nhưng cũng cần có những luật khác có mức độ tổng hợp hơn, đầy đủ hơn về hoạt động của các tổ chức quần chúng. Cùng với các luật về tổ chức, Quốc hội, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân các cấp, các văn bản đó sẽ tạo ra những bảo đảm pháp lý vững chắc cho sự đổi mới hệ thống chính trị của chúng ta, bảo đảm cho quá trình dân chủ hóa triển khai mạnh mẽ cả về bề rộng và chiều sâu, cho nhân dân lao động tham gia có hiệu quả vào việc quản lý nhà nước, quản lý xã hội.
Hướng quan trọng thứ hai của công tác xây dựng pháp luật là xây dựng một hệ thống các văn bản pháp luật và pháp quy trong quản lý kinh tế. Ở đây, tôi muốn nói pháp luật kinh tế theo nghĩa rộng của nó, bao gồm các lĩnh vực pháp luật về dân sự, về kinh tế, về hành chính, tài chính, thuế khóa, lao động, đất đai, sở hữu… Pháp luật của Nhà nước ta cần xuất phát từ tinh thần cơ bản của Đại hội VI của Đảng mà trước hết là từ nhu cầu hình thành một nhu cầu quản lý nền kinh tế hàng hóa có kế hoạch, bao gồm nhiều thành phần theo hướng đi lên chủ nghĩa xã hội, thực hiện dân chủ trong quản lý kinh tế, trong quản lý xí nghiệp, quản lý hợp tác xã… là thiết thực và quan trọng nhất. Việc xây dựng những văn bản pháp luật như vậy sẽ có tác dụng to lớn, đã đẩy mạnh sản xuất, áp dụng các tiến bộ khoa học – kỹ thuật, tạo ra tiền đề về kinh tế cho quá trình dân chủ hóa.
Hướng thứ ba của hoạt động xây dựng pháp luật là kiện toàn hệ thống các cơ quan pháp luật, các cơ quan tư pháp, Tòa án, pháp chế ngành, để các cơ quan này thật sự trong sạch, vững mạnh, có đủ năng lực tham gia bảo vệ có hiệu quả lợi ích của nhân dân, của tập thể, của nhà nước, bảo đảm pháp chế xã hội chủ nghĩa và kỷ cương xã hội, bảo đảm công bằng xã hội, bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ trước pháp luật, hạn chế và đẩy lùi các hiện tượng tiêu cực, tội phạm và các tệ nạn xã hội khác. Bộ luật hình sự, Bộ luật tố tụng hình sự đã được Quốc hội thông qua và có hiệu lực pháp luật từ ngày 01/01/1989 là cơ sở pháp lý quan trọng cho hoạt động tư pháp và cũng đòi hỏi, thúc đẩy sự đổi mới của hệ thống tư pháp. Tôi mong rằng các đồng chí tiếp tục thực hiện tốt hơn nữa công tác luật sư, công chứng nhà nước, giám định tư pháp, hộ tịch, hợp tác tư pháp quốc tế… Toàn ngành Tư pháp hãy đi sâu vào kinh tế-xã hội, nâng cao hiểu biết và năng lực về pháp chế kinh tế.
Xây dựng pháp luật phục vụ cho hoạt động đối ngoại của Nhà nước ta cũng là một hướng quan trọng của việc làm luật. Những nỗ lực của các giới pháp lý cần dựa trên những hiểu biết đường lối, quan điểm của Đảng ta về các vấn đề quốc tế, về chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước, về thực tiễn và kinh nghiệm của nước ta trong các hoạt động hợp tác kinh tế với các nước xã hội chủ nghĩa và với nước khác…
Trên đây, tôi nêu lên một số phương hướng chỉ đạo của công tác xây dựng pháp luật, Bộ Tư pháp phối hợp với Ủy ban pháp luật của Quốc hội cần sớm lập được một chương trình xây dựng pháp luật dài hạn, có phân ra từng bước cụ thể phù hợp với yêu cầu và khả năng thực tế, phấn đấu đưa công tác xây dựng pháp luật đi dần vào nền nếp, ngang tầm với yêu cầu nhiệm vụ chung. Xây dựng pháp luật là một hoạt động gắn liền với nhu cầu thể chế hóa đường lối, chính sách của Đảng, lợi ích thiết thực của các tầng lớp nhân dân. Do đó, xây dựng pháp luật không thể chỉ là thể chế hóa đơn thuần những cái sẵn có một cách thụ động. Các giới luật học, các nhà nghiên cứu khoa học xã hội khác cũng như các cán bộ quản lý phải chủ động tham gia thiết thực vào việc nghiên cứu, xây dựng các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, trước hết là trong lĩnh vực kinh tế - xã hội. Trong việc xây dựng pháp luật, chúng ta cần tranh thủ tới mức tối đa, đưa ý kiến đóng góp của Mặt trận Tổ quốc, của các đoàn thể quần chúng và của nhân dân.
Cần phải soạn thảo một trình tự khoa học về xây dựng pháp luật, sao cho các văn bản pháp luật có căn cứ khách quan, khoa học, có nội dung rõ ràng, chính xác, phù hợp với đất nước và xã hội ta, với quan điểm đổi mới của Đảng ta.
Vấn đề củng cố, kiện toàn các cơ quan pháp luật, trong đó có cơ quan tư pháp, đang được Hội đồng Bộ trưởng nghiên cứu. Trước mắt, cần khẩn trương xây dựng quy chế đoàn luật sự.
Cùng với việc xây dựng pháp luật, các đồng chí cần làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục, phổ biến pháp luật cho cán bộ, nhân dân, các cơ quan tư pháp cần cộng tác với các ngành, các địa phương và các cơ quan thông tin đại chúng trong việc tuyên truyền, giáo dục pháp luật. Bộ Tư pháp cần nhanh chóng đào tạo các cán bộ pháp lý có phẩm chất tốt, có trình độ cao, đáp ứng được những nhiệm vụ của giai đoạn tới.
Chúc các đồng chí gắng sức hoàn thành nhiệm vụ mới nặng nề hơn, góp phần quan trọng vào sự nghiệp đổi mới của đất nước.
Chúc các đồng chí mạnh khỏe, thắng lợi mới.
Tổng Bí thư Đỗ Mười: “Vì sao phép nước không nghiêm”
Trên cương vị Tổng Bí thư, ông đã đến dự và phát biểu tại Hội nghị tập huấn cho cán bộ lãnh đạo Sở Tư pháp và Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trong cả nước vào tháng 8 năm 1992. Nội dung bài phát biểu như sau:
Thưa các đồng chí,
Hôm nay, tôi rất vui mừng đến thăm Hội nghi tư pháp toàn quốc, có dịp gặp gỡ đông đảo cán bộ lãnh đạo Sở Tư pháp và Tòa án nhân dân các tỉnh, thành trong cả nước về họp mặt để nghiêm cứu quán triệt nội dung cơ bản về Nhà nước và pháp luật theo các nghị quyết của Đảng và Hiến pháp 1992 của nước ta.
Trong những năm qua, ngành Tư pháp đã cố gắng nghiên cứu những vấn đề mới nảy sinh trong kinh tế, xã hội, trong tổ chức hoạt động của Nhà nước, cùng các ngành xây dựng và hoàn thiện một bước hệ thống pháp luật, tổ chức việc giáo dục pháp luật trong nhân dân, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ pháp lý, nhất là cán bộ các tòa án địa phương, cơ quan pháp chế các ngành và tư duy địa phương. Thay mặt Ban Chấp hành Trung ương Đảng, tôi nhiệt liệt biểu dương những thành tựu và cố gắng toàn ngành.
Trước tình hình thế giới va trong nước hiện nay; trước yêu cầu đẩy mạnh công cuộc đổi mới của đất nước, trong đó đổi mới hoạt động của ngành Tư pháp là một việc quan trọng, các đồng chí cần vươn lên mạnh mẽ, ra sức học tập, không ngừng phấn đấu nâng cao trình độ nghiệp vụ, trau dồi kiến thức, rèn luyện phẩm chất để làm tốt hơn nữa nhiệm vụ của mình.
Thưa các đồng chí,
Tại Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương khóa VII và kỳ họp thứ 11 Quốc hội khóa VIII thông qua Hiến pháp mới của nước ta, tôi đã có dịp đề cập việc phải từng bước xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam. Đó là Nhà nước của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, được quản lý thống nhất và có hiệu lực bằng pháp luật. Có thể nói, xây dựng Nhà nước pháp quyền là một trong những nhiệm vụ trung tâm của đổi mới hệ thống chính trị, nhằm làm cho hệ thống đó phù hợp và tác động tích cực tới sự phát triển của nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa, hoạt động lành mạnh, tuân thủ pháp luật, duy trì trật tự kỷ cương. Nói một cách khái quát, đó cũng chính là nội dung, tinh thần cơ bản của Hiến pháp 1992 của nước ta.
Trong việc xây dựng Nhà nước pháp quyên, Nhà nước được tổ chức theo nguyên tắc tất cả quyền lực thuộc về nhân dân là vấn đề rất cơ bản, thể hiện ở cách tổ chức, ở các bộ phận hợp thành của Nhà nước như Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, cơ quan xét xử, ở sự phân công rành mạch về chức năng, nhiệm vụ của các bộ phận đó. Ở tất cả các khâu lập pháp, hành pháp và tư pháp trên đây, Nhà nước phải thể hiện bản chất thật sự là của nhân dân, tính chất thật sự dân chủ của chế độ, tạo cho mọi người dân có điều kiện tham gia quản lý, có cơ hội tham gia hoạt động nhà nước, hoạt động chính quyền, có thực quyền giám sát các cơ quan nhà nước và các đại biểu của mình bầu ra.
Quyền con người là một nội dung quan trọng của quan điểm xây dựng Nhà nước pháp quyền của Đảng ta, thể hiện tập trung ở các quyền và nghĩa vụ công dân cơ bản đã ghi trong Hiến pháp, trong đó các quyền tự do kinh doanh, quyền sở hữu, quyền bất khả xâm phạm về thân thể và nhà ở, các quyền về chính trị… đều phải được cụ thể hóa trong nhiều văn bản pháp luật và được bảo đảm thực hiện bằng các biện pháp tổ chức của Nhà nước và xã hội, bằng tính tích cực xã hội và ý thức công dân của tất cả mọi người.
Một xã hội có kỷ cương, kỷ luật phải được xây dựng trên ý thức tuân thủ pháp luật ngày càng cao của mọi người, giáo dục mọi thành viên và các cộng đồng trong xã hội thói quen và nếp sống theo Hiến pháp và pháp luật. Đó chính là một nội dung không thể thiếu của Nhà nước pháp quyền. Trong tình hình hiện nay, pháp luật phải có tác dụng lớn, đồng thời phải là phương tiện xác lập trật tự kỷ cương xã hội. Phải cương quyết và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật, tạo lập cho được trật tự xã hội, trật tự quản lý nhà nước trong các đơn vị và cơ quan, trật tự quản lý đối với mọi thành phần kinh tế và mọi thành viên trong xã hội, tạo nên môi trường sống lành mạnh, an toàn, làm cho mọi người an cư lạc nghiệp, hăng hái công tác, phát minh, sáng tạo, phát triển sản xuất, kinh doanh, giải quyết tốt các mối quan hệ trong hành lang pháp luật. Đồng thời pháp luật phải tác động tích cực đến việc bảo vệc thuần phong mỹ tục, xây dựng đạo đức của mọi người đối với bản thân, gia đình, tập thể và đối với toàn xã hội; tiếp thu những tinh hoa của loài người đi đôi với bảo tồn và phát huy bản sắc, truyền thống tốt đẹp và những giá trị văn hóa, tinh thần, đạo đức của dân tộc ta. Tôi thường nói xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam chính là theo tinh thần ấy.
Phải từng bước xây dựng một hệ thống pháp luật ngày càng hoàn chỉnh. Trong thời gian qua, tôi đã từng phát biểu về sự cần thiết ban hành sớm các luật về dân sự và dân sự tố tụng, doanh nghiệp nhà nước, thương mại, lao động, hành chính. Tôi nghĩ rằng cũng cần sớm sửa đổi, bổ sung Luật đất đai, Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, hoàn thiện Bộ luật về các sắc thuế Việt Nam, sửa đổi, bổ sung các Bộ luật hình sự, tố tụng hình sự theo tinh thần đổi mới, đáp ứng yêu cầu đấu tranh chống tội phạm, bảo đảm các quyền tự do, dân chủ của công dân. Các dự án luật khác cũng phải được xây dựng theo một chương trình dài hạn do Quốc hội khóa IX sẽ quyết định.
Hiến pháp năm 1992, Hiến pháp của thời kỳ đổi mới ở nước ta đang đặt ra nhiều yêu cầu phải khẩn trương rà soát lại một cách công phu, toàn diện các luật hiện hành, bổ sung chúng và ban hành các văn bản pháp luật mới, phù hợp với yêu cầu đẩy mạnh sự nghiệp đổi mới hiện nay.
Tổ chức thực hiện pháp luật đã ban hành cũng là một nhiệm vụ quan trọng. Chúng ta cần nghiêm túc, xem xét nguyên nhân của tình hình hiện nay vì sao phép nước không nghiêm, pháp luật chưa được mọi người tôn trọng, tình hình phạm pháp vẫn còn phổ biến, để từ đó tìm ra những biện pháp khắc phục hữu hiệu.
Các cơ quan bảo vệ pháp luật cần được kiện toàn để bảo đảm thi hành pháp luật. Cần tăng cường hơn nữa cả về tổ chức và đội ngũ cán bộ, chế độ đãi ngộ, phương tiện hoạt động, giải quyết tốt mối quan hệ giữa cơ quan bảo vệ pháp luật với các cơ quan khác trong bộ máy nhà nước, trong hệ thống chính trị, cần nghiên cứu hoàn thiện chức năng của cơ quan điều tra, kiểm sát, định lại thẩm quyền của tòa án các cấp phù hợp với quá trình chuyển sang nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần; tức là cùng với việc xây dựng một hệ thống pháp luật ngày càng hoàn chỉnh, cần nghiên cứu thiết lập một cơ chế thực hiện pháp luật có hiệu lực, hiệu quả, có uy quyền thật sự.
Nói tóm lại, Nhà nước phải quản lý toàn bộ đời sống xã hội bằng pháp luật và theo pháp luật.
Nhà nước định ra pháp luật để làm khuôn khổ, phạm vi cho hoạt động của mọi tổ chức, cá nhân trong xã hội, trong đó mọi cơ quan, nhân viên nhà nước đều được xác định rõ ràng phạm vi quyền hạn, nhiệm vụ, đều phải đặt mình trong khuôn khổ, phạm vi pháp luật, phải tuân thủ theo pháp luật, chịu trách nhiệm trước pháp luật. Trong xã hội ta, chính các cơ quan và nhân viên nhà nước, tất cả các tổ chức Đảng và toàn thể cán bộ, đảng viên phải gương mẫu chấp hành pháp luật, giữ gìn kỷ cương phép nước để mọi người dân noi theo. Và đó là biểu hiện cao đẹp bản chất nhân dân của Nhà nước ta, phải xây dựng chế độ trách nhiệm pháp lý đối với các cơ quan nhà nước, với mọi chức danh trong bộ máy nhà nước.
Thưa các đồng chí,
Để thực hiện được những điểm trên đây, ngành Tư pháp phải làm tốt hơn nữa, làm đầy đủ và có hiệu quả thiết thực những nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.
Xây dựng pháp luật là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất nhằm thể chế hóa đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, là một hoạt động lớn của Quốc hội, Chính phủ và nhân dân. Bộ Tư pháp giữ vai trò giúp Chính phủ phối hợp hoạt động của các Bộ trong việc soạn thảo các dự án luật đưa ra Quốc hội, hướng dẫn nghiệp vụ lập pháp, lập quy cho các bộ, bảo đảm chất, lượng của các văn bản pháp luật.
Ở địa phương, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân ban hành khá nhiều quy định địa phương. Song, điều đáng tiếc là không ít những quy định đó trái với pháp luật của nhà nước, vượt quá thẩm quyền của địa phương, làm phát sinh những tiêu cực trong xã hội. Cơ quan tư pháp địa phương phải là cơ quan giúp Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân thực hiện tốt việc soạn thảo, thẩm định tính hợp hiến, hợp pháp của các quy định địa phương, hết sức tránh những sai lầm, để pháp luật được thi hành nghiêm và thống nhất trong cả nước.
Bộ Tư pháp cần đẩy mạnh hơn nữa việc hướng dẫn, chỉ đạo các cơ quan tư pháp địa phương và pháp chế các ngành rà soát lại các quy định đã ban hành, bảo đảm hệ thống pháp luật thống nhất, tránh để xảy ra tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo.
Đối với Tòa án địa phương, phải có kế hoạch tổ chức thực hiện quy định mới của Hiến pháp về chế độ bổ nhiệm thẩm phán. Đó là chế độ bảo đảm xây dựng một đội ngũ thẩm phán được đào tạo có hệ thống, có nghề nghiệp chuyên môn cao, làm việc lâu dài, ổn định, bảo đảm tính liên tục và kế thừa của đội ngũ, tạo điều kiện từng bước thực hiện tốt hơn nguyên tắc xét xử độc lập của thẩm phán.
Phải xem xét nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng thẩm phán, xây dựng cơ sở vật chất và trang bị phương tiện kỹ thuật cho công tác xét xử là một nhiệm vụ quan trọng của ngành Tư pháp và của Nhà nước. Về mặt này, các đồng chí đã có cố gắng, nhưng chưa thật nhiều, nhất là so với yêu cầu của nhiệm vụ xây dựng một Nhà nước pháp quyền Việt Nam. Sắp tới, các đồng chí phải nỗ lực lớn để đào tạo, bồi dưỡng một đội ngũ đông đảo cán bộ pháp lý trong sạch, công tâm, có đủ khả năng và trình độ chuyên môn, nghiệp vụ để làm tốt công tác pháp luật nói chung và trước hết là làm tốt công tác xét xử; xứng đáng là những người được Đảng, Nhà nước và nhân dân trao nhiệm vụ cầm cán cân công lý, nhân danh nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tuyên các bản án thể hiện được công bằng xã hội, công lý của chế độ ta. Cơ sở vật chất, trang thiết bị cũng phải được tăng cường ở mức cần thiết để đảm bảo các tòa án có điều kiện làm việc tương xứng với nhiệm vụ được giao là cơ quan xét xử ở nước ta.
Các cơ quan và tổ chức tư pháp bổ trợ cho công tác xét xử như cơ quan công chứng, đoàn luật sư, hệ thống giám định tư pháp, tổ chức lý lịch tư pháp, thống kê tư pháp, đều có vai trò trong xét xử, trong quản lý kinh tế, quản lý xã hội. Những cơ quan đó phải được đổi mới, gắn liền với việc đổi mới cơ quan tòa án.
Ngành Tư pháp nước ta phải có kế hoạch nghiên cứu và thực hiện từng bước cuộc cải cách tư pháp đi đôi với cải cách hành chính, cải cách lập pháp, thực hiện chủ trương tiến hành một cuộc cải cách lớn về bộ máy nhà nước đã được Đại hội lần thứ VI của Đảng đề ra.
Đổi mới hệ thống chính trị, trong đó cải cách bộ máy Nhà nước theo hướng xây dựng một Nhà nước pháp quyền Việt Nam là một vấn đề phức tạp, đòi hỏi phải khẩn trương, tích cực, song phải thận trọng, có bước đi vững chắc bảo đảm thành công của sự nghiệp đổi mới, nhằm đạt bằng được yêu cầu: càng đẩy mạnh đổi mới thì đất nước càng ổn định và phát triển.
Trong sự nghiệp đó, vai trò và nhiệm vụ của các tòa án và cơ quan tư pháp rất nặng nề. Mong rằng toàn thể anh chị em trong ngành, từ cán bộ lãnh đạo đến nhân viên, ra sức phấn đấu làm tốt hơn nữa những nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân đã giao cho các đồng chí, kế thừa, phát huy những kinh nghiệm đã có của hoạt động tư pháp những năm qua, tăng cường đoàn kết, hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan công an, tòa án, tư pháp và nội chính nói chung.
Chúc các đồng chí hoạt động có nhiều thành tích mới và qua các đồng chí, tôi gửi lời thăm hỏi thân ái đến tất cả cán bộ, nhân viên trong toàn ngành.
Chúc các đồng chí sức khỏe, hạnh phúc và tiến bộ.
Nguyễn Xuân Tùng
Ban Tuyên giáo Đảng ủy Bộ Tư pháp