Nhớ lại những ngày đầu thành lập, số lượng cán bộ, công chức của Sở chỉ có 11 người với 03 phòng chuyên môn, trình độ cán bộ còn hạn chế, bộ máy tư pháp cấp huyện, cấp xã chưa được hình thành, cơ sở vật chất, phương tiện làm việc còn nhiều thiếu thốn... nhưng đến hôm nay, bộ máy của ngành đã được tổ chức chặt chẽ từ tỉnh đến cấp huyện, cấp xã và đang dần hoàn thiện hơn để đáp ứng tốt yêu cầu, nhiệm vụ ngày càng cao trong tình hình mới. Đội ngũ cán bộ của ngành đã được tăng thêm cả về số lượng và chất lượng: ở cơ quan Sở hiện nay có 5 đồng chí Lãnh đạo Sở, 13 phòng, trung tâm với 96 cán bộ, công chức, viên chức (trong đó, trên 85% cán bộ có trình độ đại học, 12% có trình độ chính trị cao cấp); 15 Phòng Tư pháp cấp huyện có 67 cán bộ, công chức (trong đó, 80% cán bộ trình độ đại học và cao đẳng, 23% có trình độ chính trị cao cấp); 184 xã, phường, thị trấn có 280 cán bộ Tư pháp - Hộ tịch (83 người có trình độ đại học chiếm gần 30% , 182 người có trình độ trung cấp và tương đương chiếm 65%; 86 người có trình độ lý luận chính trị trung cấp chiếm hơn 30%, 124 người có trình độ sơ cấp chiếm tỷ lệ chiếm hơn 40% ; trong đó 50% số xã có 2 cán bộ tư pháp, hộ tịch - vượt 10% số xã theo yêu cầu của Bộ Tư pháp). Công tác đào tạo, bồi dưỡng trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, công chức, viên chức được chú trọng; việc thực hiện quy tắc ứng xử, quy chế văn hóa công sở, cải cách thủ tục hành chính và nâng cao ý thức, tinh thần trách nhiệm thực thi công vụ được triển khai thực hiện đồng bộ trong từng cơ quan và mỗi cán bộ, công chức, viên chức... Nhờ đó, chất lượng, hiệu quả các lĩnh vực công tác Tư pháp được nâng lên tầm cao mới, từng bước đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính, cải cách tư pháp, nổi bật nhất là:
Công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế cuả ngành: Ngay sau khi ra đời, Sở Tư pháp đã nhanh chóng bắt tay vào việc xây dựng và hoàn thiện thể chế của Ngành, từ lúc chưa có văn bản quy phạm pháp luật nào của tỉnh điều chỉnh công tác tư pháp, với sự chủ động, tích cực tham mưu của Sở, đến nay HĐND, UBND tỉnh đã ban hành hơn 45 văn bản quy phạm pháp luật (bao gồm: 7 Nghị quyết. 18 Quyết định, 20 Chỉ thị) điều chỉnh tất cả lĩnh vực công tác tư pháp, trong đó tập trung chú trọng vào những nhiệm vụ mới được nhà nước giao cho ngành tư pháp, tạo hành lang pháp lý đồng bộ để các ngành, địa phương triển khai thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ, mục tiêu công tác này trong 30 năm qua.
Công tác xây dựng, thẩm định, góp ý, kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật đã được quan tâm thực hiện quyết liệt, thường xuyên, nhờ đó, văn bản quy phạm pháp luật do tỉnh ban hành ngày càng được nâng cao về chất chất lượng, đảm bảo về trình tự, thủ tục ban hành; 100% văn bản do ngành trực tiếp xây dựng, thẩm định đều đúng pháp luật, có tính khả thi cao; hệ thống văn bản quy phạm pháp luật do HĐND, UBND tỉnh ban hành thường xuyên được rà soát, cập nhật và hệ thống hóa (Từ năm 1993 đến nay, đã tiến hành ra soát hơn 25.600 lượt văn bản, trên cơ sở đó đã tập hợp, in ấn và phát hành hơn 1.200 cuốn văn bản hệ thống hóa, 5.400 đĩa CD-Room cơ sở dữ liệu văn bản quy phạm pháp luật của tỉnh) để tạo thuận lợi cho tổ chức, công dân trong tìm hiểu và thực hiện; công tác theo dõi thi hành pháp luật tuy là một nhiệm vụ mới nhưng đã được tập trung triển khai kịp thời, sâu rộng và đạt kết quả nhất định... Các kết quả đạt được trong công tác này đã góp phần quan trọng bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, khả thi của hệ thống văn bản pháp luật, đáp ứng yêu cầu nâng cao hiệu lực quản lý, điều hành của chính quyền địa phương; đồng thời, đã khẳng định được vị thế, vai trò của cơ quan tư pháp trong việc tham mưu, giúp chính quyền các cấp quản lý nhà nước bằng pháp luật.
Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, trợ giúp pháp lý và hoà giải ở cơ sở đã được hướng mạnh về cơ sở bằng nhiều hình thức đa dạng, phong phú, nội dung phù hợp, mở rộng đến nhiều đối tượng. Đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật được chú trọng xây dựng và phát triển mạnh với 77 báo cáo viên pháp luật ở tỉnh, 664 báo cáo viên pháp luật cấp huyện và 4.029 tuyên truyền pháp luật ở cơ sở; 2.437 tổ hòa giải có 12.777 hòa giải viên hoạt động thường xuyên, tỷ lệ hòa giải thành khá cao (71,5%), góp phần ổn định an ninh chính trịvà traath tự trị an xã hội ở cơ sở. Việc xây dựng và phát hành đều đặn 3.500 cuốn Bản tin Tư pháp Đắk Lắk hàng tháng và hàng triệu ấn phẩm tuyên truyền pháp luật đến tận thôn, buôn, tổ dân phố, cụm dân cư... đã kịp thời chuyển tải những chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đến với cán bộ và nhân dân. Tổ chức bộ máy, cán bộ trợ giúp pháp lý được củng cố, kiện toàn với 1 trung tâm, 2 chi nhánh, 14 câu lạc bộ, 113 trợ giúp viên và cộng tác viên trợ giúp pháp lý, hoạt động ngày càng đi vào chiều sâu, đem lại lợi ích thiết thực cho các đối tượng được thụ hưởng chính sách trợ giúp pháp lý, góp phần vào thành công chung trong thực hiện các chính sách an sinh xã hội của tỉnh.
Công tác hành chính tư pháp và bổ trợ tư pháp được tập trung triển khai thực hiện mạnh mẽ, nhất là các quy định mới của pháp luật về: hộ tịch, quốc tịch, lý lịch tư pháp, nuôi con nuôi, công chứng, chứng thực, bán đấu giá tài sản, luật sư, tư vấn pháp luật, giám định tư pháp, bồi thường của nhà nước... gắn với tăng cường đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tập trung rà soát loại bỏ những thủ tục, giấy tờ không cần thiết và rút ngắn thời gian giải quyết đối với từng loại việc. Các tổ chức hành nghề luật sư, giám định tư pháp, tiếp tục được kiện toàn, củng cố về tổ chức bộ máy, đến nay trên địa bàn tỉnh có 19 văn phòng luật sư với 63 luật sư; 1 tổ chức giám định tư pháp và 76 giám định viên; hoạt động công chứng, bán đấu giá tài sản từng bước được xã hội hóa, đã thành lập 8 tổ chức hành nghề công chứng với 12 Công chứng viên, 3 tổ chức bán đấu giá tài sản với 10 Đấu giá viên ... đã giải quyết kịp thời các yêu cầu, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức, doanh nghiệp và bổ trợ cho các hoạt động Tư pháp khác, phục vụ nhiệm vụ đấu tranh phòng chống tội phạm, ngăn ngừa vi phạm pháp luật trong tỉnh những năm qua.
Công tác cải cách hành chính và ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động của ngành được chú trọng và tích cực triển khai thực hiện, thông qua việc rà soát, công bố và thực hiện Bộ thủ tục hành chính của ngành, thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông, gắn với việc áp dụng Hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn TCVN ISO 9001:2008 trong các lĩnh vực hoạt động của Sở, đã từng bước nâng cao năng lực công tác, trình độ chuyên môn, tác phong, tinh thần trách nhiệm của cán bộ, công chức, viên chức của Sở trong thực thi công vụ, giải quyết, cung cấp kịp thời các dịch vụ hành chính công cho công dân, tổ chức, doanh nghiệp... Bên cạnh đó, đã triển khai áp dụng phần mềm quản lý, điều hành trực tuyến (OMS) trong hoạt động của cơ quan, phần mềm đăng ký và quản lý hộ tịch ở 3 cấp (tỉnh, huyện, xã), phần mềm quản lý dữ liệu lý lịch tư pháp; xây dựng và phát hành đĩa CD-Room cơ sở dữ liệu văn bản quy phạm pháp luật của tỉnh; xây dựng và duy trì hoạt động thường xuyên Trang tin điện tử của Sở Tư pháp… góp phần tăng cường công tác quản lý, điều hành và nâng cao chất lượng, hiệu quả các lĩnh vực công tác của ngành.
Những thành tựu của ngành Tư pháp đạt được trong 30 năm qua đã được Nhà nước ghi nhận, biểu dương kịp thời, nhiều năm liền Sở Tư pháp Đắk Lắk đã được UBND tỉnh, Bộ Tư pháp, Thủ tướng Chính phủ tặng nhiều Bằng khen, Cờ thi đua xuất sắc; Chủ tịch Nước đã tặng thưởng cho Sở Tư pháp Huân chương Lao động hạng Ba vào năm 2001, Huân chương Lao động hạng Nhì vào năm 2007 và vừa mới đây, Chủ tịch nước đã quyết định tặng thưởng cho Sở Tư pháp Đắk Lắk phần thưởng cao quý nhất là Huân chương Lao động hạng Nhất, để tôn vinh những thành quả của Sở Tư pháp Đắk Lắk trong 30 năm xây dựng, phấn đấu và trưởng thành.
Bước sang giai đoạn phát triển mới, lĩnh vực tư pháp, cải cách pháp luật có nhiều nhiệm vụ quan trọng, đặc biệt là phải xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước bằng pháp luật và hiệu quả công tác thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cấu hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Điều này đặt ra cho ngành Tư pháp nói chung, Sở Tư pháp Đắk Lắk nói riêng những cơ hội lớn, cũng như nhiều khó khăn, thách thức. Để biến thách thức thành điểm tựa cho sự phát triển, trong những năm tới, Sở Tư pháp Đắk Lắk sẽ tiếp tục kế thừa truyền thống tự hào, quý báu của chặng đường 30 năm qua để phát huy, phấn đấu đạt được những bước phát triển mới vừa mang tính đột phá, vừa mang tính bền vững, tập trung vào việc thực hiện tốt một số nhóm nhiệm vụ trọng tâm sau:
Thứ nhất, phát huy hơn nữa vai trò là cơ quan tham mưu cho Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh trong việc hoạch định chính sách pháp luật, tổ chức thực hiện pháp luật và quản lý công tác tư pháp trên địa bàn tỉnh, phục vụ đắc lực các yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Thứ hai, tiếp tục kiện toàn tổ chức, nâng cao năng lực và đổi mới cơ chế, phương thức quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của Sở và các đơn vị trực thuộc; chú trọng công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức giỏi về chuyên môn nghiệp vụ và có bản lĩnh chính trị vững vàng, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế của tỉnh và đất nước; quan tâm củng cố, kiện toàn nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ tư pháp cơ sở, cán bộ làm công tác pháp chế ở các sở, ban, ngành trên địa bàn tỉnh.
Thứ ba, tăng cường và chú trọng đẩy mạnh công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, trợ giúp pháp lý hướng về cơ sở, nhằm nâng cao ý thức của công dân trong việc nghiên cứu, học tập và chấp hành pháp luật.
Thứ tư, nâng cao hiệu quả quản lý các hoạt động hành chính tư pháp, bổ trợ tư pháp; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng cơ sở dữ liệu liên thông với các sở, ngành và địa phương trong các lĩnh vực quản lý của Ngành, trước hết là lĩnh vực văn bản quy phạm pháp luật, hộ tịch, lý lịch tư pháp, công chứng; tham mưu UBND tỉnh xây dựng các chiến lược, quy hoạch phát triển mạng lưới cung cấp dịch vụ công trong lĩnh vực tư pháp như: luật sư, tư vấn pháp luật, đăng ký giao dịch bảo đảm, trợ giúp pháp lý, bán đấu giá tài sản, công chứng, giám định tư pháp... trên địa bàn tỉnh.
Nhìn lại chặng đường 30 năm qua mới thấy sự nỗ lực phấn đấu không ngừng của các thế hệ cán bộ, công chức, viên chức Ngành Tư pháp. Để bề dày thành tích ấy được duy trì, phát triển trong những năm tiếp theo, mỗi đơn vị, cán bộ, công chức, viên chức của Ngành sẽ tiếp tục thực hiện tốt phương châm “gần dân, cần cho dân và thân thiện với dân”, tăng cường hơn nữa tinh thần đoàn kết, nhất trí, chủ động, sáng tạo trong công việc, tiếp tục có cách nghĩ mới, cách làm mới, tìm kiếm những giải pháp có tính đột phá, trên cơ sở gắn kết chặt chẽ với việc triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, cải cách tư pháp cải cách hành chính, tạo thêm nhiều chuyển biến mạnh mẽ hơn nữa cho các hoạt động Tư pháp Đắk Lắk trong thời kỳ mới, góp phần ổn định an ninh chính trị và phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nhà./.
Đỗ Xuân Bỉnh - Giám đốc Sở Tư pháp Đắk Lắk