Sau khi có Quyết định số 212/2004/QĐ-TTG ngày 16 tháng 12 năm 2004 của Thủ tướng Chính phủ về việc Phê duyệt Chương trình hành động Quốc gia phổ biến, giáo dục pháp luật và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho cán bộ, nhân dân ở xã, phường, thị trấn từ năm 2005 đến năm 2010 và Quyết định số 28/2006/QĐ-TTG ngày 28 tháng 01 năm 2006 của Thủ tướng Chính phủ về việc Phê duyệt các đề án chi tiết thuộc Chương trình hành động Quốc gia phổ biến, giáo dục pháp luật và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho cán bộ, nhân dân ở xã, phường, thị trấn từ năm 2005 đến năm 2010; Sở Tư pháp Trà Vinh đã chủ động soạn thảo các Tờ trình và dự thảo văn bản văn bản quy phạm pháp luật để trình UBND tỉnh ban hành theo thẩm quyền như:
- Tờ trình số 148/TTr-STP ngày 21/3/2007, trình UBND tỉnh ban hành Chỉ thị số 08/CT-UBND ngày 30/3/2007 về việc tăng cường và đẩy mạnh công tác phổ biến, giáo dục pháp luật;
- Tờ trình số 231/TTr-STP ngày 10/5/2007, trình UBND tỉnh ban hành Quyết định phê duyệt Đề án Phát huy vai trò của cơ quan và cán bộ tư pháp trong PBGDPL và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho cán bộ và nhân dân ở xã, phường, thị trấn từ năm 2007 đến năm 2010 của tỉnh Trà Vinh nhưng không được UBND tỉnh chấp thuận và UBND tỉnh có chỉ đạo Sở Tư pháp xây dựng Kế hoạch chi tiết thực hiện Đề án 4 của địa phương trình UBND tỉnh phê duyệt (Công văn số 1473/UBND-NC ngày 12/6/2007của Chủ tịch UBND tỉnh);
- Tờ trình số 232/TTr-STP ngày 10/5/2007, trình UBND tỉnh ban hành Quyết định thành lập Ban chỉ đạo triển khai thực hiện Chương trình hành động quốc gia PBGDPL trên địa bàn tỉnh nhưng không được UBND tỉnh chấp thuận và UBND tỉnh có chỉ đạo nên sử dụng Hội đồng phối hợp công tác phổ biến, giáo dục pháp luật tỉnh trong việc tổ chức PBGDPL mà không thành lập thêm Ban Chỉ đạo triển khai thực hiện chương trình hành động quốc gia phổ biến, giáo dục pháp luật (Công văn số 1473/UBND-NC ngày 12/6/2007 của Chủ tịch UBND tỉnh);
- Tờ trình số 447/TTr-STP ngày 20/9/2007, trình UBND tỉnh ban hành Kế hoạch Phát huy vai trò của cơ quan và cán bộ tư pháp trong PBGDPL và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho cán bộ và nhân dân ở xã, phường, thị trấn từ năm 2007 đến năm 2010 của tỉnh Trà Vinh nhưng không được UBND tỉnh chấp thuận và UBND tỉnh cũng chỉ đạo Sở Tư pháp xây dựng kế hoạch trình UBND tỉnh phê duyệt;
- Tờ trình số 511/TTr-STP ngày 05/11/2007, trình UBND tỉnh phê duyệt Kế hoạch chi tiết số 512/KH-STP ngày 05/11/2007 của Sở Tư pháp về việc thực hiện Đề án 4 Phát huy vai trò của cơ quan và cán bộ tư pháp trong PBGDPL và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho cán bộ và nhân dân ở xã, phường, thị trấn từ năm 2007 đến năm 2010 của tỉnh Trà Vinh được UBND tỉnh chấp thuận phê duyệt tại Quyết định số 1747/QĐ-UBND ngày 14/11/2007.
Ngay sau khi có Quyết định phê duyệt của UBND tỉnh Trà Vinh, ngày 19/12/2007, Sở Tư pháp tổ chức Hội nghị triển khai đến thành viên Hội đồng phối hợp công tác PBGDPL tỉnh, báo cáo viên pháp luật, cán bộ pháp chế ngành, thành viên Hội đồng phối hợp các huyện-thị xã.
Sở Tư pháp phối hợp UBND các huyện, thị xã chỉ đạo các Phòng Tư pháp triển khai thực hiện Kế hoạch chi tiết số 512/KH-STP ngày 05/11/2007 của Sở Tư pháp về việc thực hiện Đề án 4. Trong Kế hoạch này Sở Tư pháp chọn đơn vị huyện Trà Cú là một trong những huyện của tỉnh có tỷ lệ đồng bào dân tộc Khmer đông nhất tỉnh (người Khmer chiếm tỷ lệ trên 60% dân số của huyện) để làm điểm chỉ đạo tăng cường công tác PBGDPL), huyện Càng Long làm diện chỉ đạo. Sau khi triển khai Kế hoạch số 512/KH-STP ngày 05/11/2007 của Sở Tư pháp, huyện Trà Cú tiến hành xây dựng Kế hoạch tập huấn nghiệp vụ PBGDPL, nghiệp vụ hoà giải kết hợp triển khai Luật phòng, chống tham nhũng, Luật thực hành tiết kiệm chống lãng phí, Luật bảo vệ môi trường cho các thành viên của Hội đồng phối hợp của huyện, các báo cáo viên, tuyên truyền viên, cán bộ hoà giải cơ sở của huyện (100 đại biểu).
Để tiếp tục thực hiện kế hoạch nêu trên ngày 02/4/2008, Giám đốc Sở Tư pháp ban hành Kế hoạch số 118/KH-STP về việc tập huấn nghiệp vụ tư pháp năm 2008 cho các huyện, thị xã có 818 đại biểu là Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND xã, phường, thị trấn phụ trách công tác Tư pháp, cán bộ Tư pháp cơ sở, một số cán bộ hoà giải viên, báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật tham dự.
Ngoài ra, hàng năm, Giám đốc Sở chỉ đạo bộ phận chuyên môn tổng kết công tác PBGDPL năm và xây dựng kế hoạch công tác PBGDPL năm sau, ban hành văn bản hướng dẫn công tác phổ biến, giáo dục pháp luật của từng năm gởi đến các Sở ngành tỉnh, các huyện thị xã.
Năm 2006 dù chưa được UBND tỉnh chấp thuận ban hành các văn bản chỉ đạo thực hiện Đề án 4 nhưng Sở Tư pháp vẫn chủ động tổ chức rà soát, nghiên cứu và thực hiện việc đưa văn bản pháp luật về cơ sở theo tinh thần Chỉ thị số 32 của Trung ương Đảng; nên trong năm 2006, 2007 các thành viên Hội đồng phối hợp công tác PBGDPL tỉnh đã phối hợp các các ngành đoàn thể và chính quyền địa phương tổ chức hội nghị triển khai, tập huấn, hội thi, sinh hoạt lồng ghép các nội dung pháp luật cho Hội đồng phối hợp các huyện-thị xã, cán bộ, công chức, báo cáo viên pháp luật, tổ viên tổ hoà giải ... và nhân dân trong tỉnh được 68.320 cuộc, phục vụ 4.066.821 lượt người, trong đó có 1.269.846 lượt người là đồng bào dân tộc Khmer.
Nội dung tuyên truyền là những vấn đề mà cán bộ-công chức và quần chúng nhân dân quan tâm như: các Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, các văn bản pháp luật của Nhà nước, các luật dân sự, hình sự, đất đai, hôn nhân và gia đình, khiếu nại tố cáo, giao thông thuỷ-bộ, phòng, chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, phòng chống ma tuý, mại dâm, bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em, lao động, xử lý vi phạm hành chính, an ninh quốc phòng, bình đẳng giới, các văn bản pháp luật về tín ngưỡng tôn giáo, về hoạt động văn hoá thông tin...Tổ chức 17 Hội thi tìm hiểu kiến thức pháp luật hoặc lồng ghép công tác chuyên ngành với kiến thức pháp luật có 5.344 lượt người tham gia. Xây dựng các chuyên mục định kỳ, thường xuyên trên đài như: Thông tin pháp luật, cải cách hành chính nhà nước, an ninh quốc phòng, an toàn giao thông, và chuyên mục trả lời thư bạn nghe, xem đài phục vụ khán, thính giả. In và phát hành 186.709 tờ gấp, tờ bướm,in sang 560 cuộn băng cassette … tuyên truyền về lĩnh vực dân sự, đất đai, hôn nhân và gia đình, thuỷ sản, phòng chống ma tuý và tệ nạn xã hội; phòng cháy và chữa cháy, chăm sóc và bảo vệ trẻ em, đăng ký và quản lý hộ tịch … xây dựng 620 tủ sách ở các xã-phường-thị trấn, cơ quan, doanh nghiệp, trường học, cơ sở tín ngưỡng…. Phát hành hơn 60.000 bản tin chuyên ngành trong đó có lồng ghép phổ biến nội dung văn bản pháp luật. Bản tin Tư pháp Trà Vinh đã có 21.900 bản được phát hành với những nội dung thiết thực ngắn gọn, dễ hiểu về những vấn đề liên quan đến pháp luật Nhà nước mà bạn đọc quan tâm. Trung tâm Trợ giúp pháp lý của tỉnh biên soạn tờ gấp pháp luật và ghi âm đĩa pháp luật bằng chữ và tiếng Khmer, in song ngữ Việt- Khmer để gởi về cơ sở cấp phát miễn phí cho nhân dân gồm 29.650 quyển tài liệu, 528 đĩa CD cấp cho các xã có đông đồng bào dân tộc Khmer và 141 chùa Khmer trong tỉnh. Phóng vẽ hơn 500 m2 pano về các nội dung pháp luật phòng chống ma tuý, HIV/AIDS, bảo vệ trẻ em, vệ sinh an toàn thực phẩm, tác hại của thuốc lá…
Với trách nhiệm là cơ quan Thường trực của Hội đồng phối hợp công tác PBGDPL tỉnh, những năm qua Sở đã tập trung phát triển, củng cố lực lượng cán bộ làm công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nhất là đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật và cộng tác viên trợ giúp pháp lý, tăng cường công tác PBGDPL và Trợ giúp pháp lý lưu động về cơ sở góp phần nâng cao ý thức pháp luật và giải toả vướng mắc pháp luật của người dân.
Hiện nay, tỉnh có Hội đồng phối hợp công tác PBGDPL với 20 thành viên, cấp huyện có 8/8 Hội đồng phối hợp với 176 thành viên, cấp xã có 102/102 Hội đồng phối hợp với 1.044 thành viên, tỉnh đang chỉ đạo củng cố, kiện toàn Hội đồng phối hợp các cấp. Để đảm bảo hoạt động của Hội đồng ngày càng chặt chẽ Sở Tư pháp đã lấy ý kiến các ngành và địa phương sau đó đã điều chỉnh và ban hành Quy chế mới của Hội đồng phối hợp. Về lực lượng báo cáo viên pháp luật tỉnh có 149 người, cán bộ pháp chế 58 người.
Để mở rộng công tác PBGDPL Sở Tư pháp đã tham mưu UBND tỉnh và chỉ đạo thành lập 8/8 Tổ Trợ giúp pháp lý tại các huyện, thị xã có 86 thành viên theo Quyết định số 10/2004/QĐ-UBT ngày 04/02/2004 của UBND tỉnh. Xây dựng 42 Câu lạc bộ Trợ giúp pháp lý với 387 thành viên, 02 Câu lạc bộ Nông dân với pháp luật 45 thành viên, 01 Câu lạc bộ Phụ nữ với pháp luật 25 thành viên,
Trung tâm Trợ giúp pháp lý đã tổ chức 04 cuộc tập huấn kiến thức pháp luật nghiệp vụ trợ giúp pháp lý cho đội ngũ cán bộ làm công tác tư pháp ở các huyện-thị xã, xã-phường-thị trấn và chuyên viên, cộng tác viên trợ giúp pháp lý. Trợ giúp pháp lý lưu động 66 cuộc với 1996 vụ, cấp phát 23.000 tờ bướm về các nội dung pháp luật có liên quan đến đời sống của người dân ở cơ sở; tư vấn trực tiếp tại Trung tâm có 1.274 vụ việc.
Về công tác hoà giải hàng năm đều tổ chức tập huấn nghiệp vụ cho hoà giải viên, cụ thể:
- Năm 2006, đã tổ chức đã tập huấn 02 cuộc cho hơn 200 tổ trưởng tổ hoà giải cơ sở. Phối hợp cùng UBND huyện, thị xã chỉ đạo Tư pháp cấp huyện, xã tăng cường củng cố và nâng cao chất lượng hoạt động của 769 tổ hoà giải cơ sở; trong năm thụ lý: 2.155 vụ việc, chuyển cơ quan chức năng: 979 vụ việc, hoà giải thành 924 vụ việc, đạt tỷ lệ 78,57% trên tổng số các vụ việc.
- Năm 2007, đã tổ chức tập huấn 9 cuộc cho 1.012 hoà giải viên. Tiếp nhận 2.866 vụ, việc; đưa ra hoà giải thành 2.034 vụ, việc đạt tỷ lệ 70,9% tổng số vụ, việc thuộc thẩm quyền giải quyết, đã góp phần quan trọng vào việc hạn chế đơn thư khiếu kiện, góp phần ổn định an ninh chính trị và giữ vững trật tự ở địa phương.
Để tổ chức thực hiện tốt công tác PBGDPL theo tinh thần Chỉ thị số 32 của Trung ương và Nghị quyết 61/2007/NQ-CP ngày 07/12/2007 của Chính phủ và Quyết định số 37/2008/QĐ-TTg ngày 12/3/2008 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chương trình phổ biến, giáo dục pháp luật từ năm 2008 đến năm 2012, ngày 29/4/2008 Sở Tư pháp đã lập Tờ trình số 177/TTr-STP kèm theo dự thảo Chương trình PBGDPL từ năm 2008 đến năm 2012 trên địa bàn tỉnh Trà Vinh trình UBND tỉnh nhưng đến nay chưa được UBND tỉnh ban hành.
Nguyễn Văn Tẻo