Sau hai năm triển khai thực hiện Nghị định số 158/2005/NĐ-CP ngày 27/12/2005 của Chính phủ về đăng ký và quản lý hộ tịch trên địa bàn tỉnh Lào Cai đã có nhiều chuyển biến rõ rệt, hoạt động đi vào nền nếp. Từng bước đã nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp chính quyền và nhân dân trong việc chấp hành các quy định của pháp luật nói chung và các quy định pháp luật về đăng ký hộ tịch nói riêng. Kết quả nổi bật đã đạt được sau 02 năm triển khai thực hiện Nghị định là:
Công tác tuyên truyền: Đã tập trung tuyên truyền nội dung của Nghị định số 158/2005/NĐ-CP và các văn bản có liên quan đến công tác đăng ký và quản lý hộ tịch đến tận các tầng lớp nhân dân thông qua các Hội nghị chuyên đề tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật pháp luật, các lớp tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ; tuyên truyền thông qua các phương tiện thông tin đại chúng; các buổi họp thôn, bản, tổ dân phố, cụm dân cư và thông qua các buổi sinh hoạt định kỳ, sinh hoạt chuyên đề của các tổ chức đoàn thể quần chúng, biên soạn tài liệu phổ biến dưới dạng tờ gấp, tờ rơi, hỏi đáp pháp luật. Cùng với việc triển khai công tác tuyên truyền pháp luật năm 2006, Uỷ ban nhân dân tỉnh đã cấp kinh phí cho Sở Tư pháp in ấn và mua biểu mẫu, sổ hộ tịch cấp phát cho 09/09 huyện, thành phố và 164/164 xã, phường, thị trấn trên địa bàn toàn tỉnh; Năm 2007 mua biểu mẫu hộ tịch cấp phát hỗ trợ cho 81 xã đặc biệt khó khăn thuộc chương trình 135 giai đoạn II trên địa bàn tỉnh.
Về công tác tổ chức cán bộ: Toàn tỉnh có 09 Phòng Tư pháp đã được kiện toàn và đã bố trí cán bộ tư pháp chuyên trách ổn định với tổng số 34 biên chế, trong đó có 26 cán bộ có trình độ đại học luật, 02 cán bộ có trình độ đại học các chuyên ngành khác và 06 cán bộ có trình độ trung cấp luật. Ban Tư pháp xã đã được kiện toàn tại 164 xã, phường, thị trấn trong tỉnh, cán bộ làm công tác Tư pháp - hộ tịch đã được bố trí chuyên trách để giải quyết kịp thời các yêu cầu đăng ký hộ tịch của công dân.
Kết quả công tác đăng ký hộ tịch trong năm 2006 và năm 2007 (Số liệu tính từ 01/04/2006 đến hết ngày 30/9/2007) Sở Tư pháp Lào Cai đã Đăng ký khai sinh cho 09 trường hợp; Đăng ký kết hôn cho 18 đôi; Ghi chú hộ tịch đã đăng ký trước cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài cho 05 trường hợp; Đăng ký Khai tử cho 03 trường hợp. Phòng Tư pháp 09 huyện, thành phố đã tiếp nhận và trình UBND huyện, thành phố ra quyết định thay đổi, cải chính hộ tịch cho người từ đủ 14 tuổi trở lên và xác định lại dân tộc, xác định lại giới tính cho 329 trường hợp; Cấp lại bản chính giấy khai sinh cho 198 trường hợp. Uỷ ban nhân dân 164 xã, phường, thị trấn đã thực hiện đăng ký khai sinh cho 28.730 trường hợp; Đăng ký khai tử cho 1.989 trường hợp; Đăng ký kết hôn cho 4.789 đôi; Đăng ký nhận nuôi con nuôi cho 60 trường hợp; Đăng ký nhận cha, mẹ, con cho 53 trường hợp; Thay đổi, cải chính hộ tịch cho người dưới 14 tuổi, bổ sung hộ tịch cho mọi lứa tuổi cho 337 trường hợp; Ghi vào sổ các thay đổi hộ tịch khác cho 05 trường hợp. Các địa phương đã đăng ký cơ bản kịp thời các sự kiện hộ tịch phát sinh tại địa phương, đảm bảo cơ bản đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật,
Thực hiện chức năng giúp UBND tỉnh quản lý nhà nước về công tác hộ tịch, trong 02 năm 2006 và năm 2007 Sở Tư pháp Lào Cai đã tiến hành kiểm tra công tác đăng ký và quản lý hộ tịch tại 08 Phòng Tư pháp và 24 xã, phường, thị trấn trong tỉnh. Thông qua hoạt động kiểm tra đã nắm bắt kịp thời thực trạng công tác đăng ký, quản lý hộ tịch ở cơ sở và căn cứ vào kết quả kiểm tra, Lãnh đạo Sở Tư pháp đã làm việc trực tiếp với lãnh đạo Cấp uỷ, Chính quyền các địa phương thống nhất biện pháp tổ chức thực hiện và chấn chỉnh những mặt còn hạn chế, tháo gỡ kịp thời những vướng mắc của cơ sở, đề nghị Lãnh đạo các địa phương tăng cường chỉ đạo thực hiện tốt hơn công tác Tư pháp nói chung và nghiệp vụ về quản lý và đăng ký hộ tịch nói riêng. Các địa phương đã thực hiện tốt việc theo dõi, đăng ký kịp thời các sự kiện hộ tịch phát sinh; Quản lý, sử dụng các loại sổ, biểu mẫu hộ tịch đúng quy định của Bộ Tư pháp; Ghi chép các dữ kiện trong các loại sổ hộ tịch cơ bản sạch sẽ, rõ ràng và đã thực hiện việc mở sổ và khoá sổ theo quy định; Thực hiện tốt công tác tổng hợp báo cáo kết quả hoạt động định kỳ 06 tháng, 01 năm; Thu lệ phí và nộp ngân sách đúng quy định.
Trong quá trình triển khai thực hiện Nghị định số 158/2005/NĐ-CP của Chính phủ còn gặp một số vướng mắc. Để việc áp dụng được thống nhất, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, trong thời gian tới cần tiếp tục hoàn thện hệ thống văn bản pháp luật về lĩnh vực hộ tịch, sớm ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể để triển khai thực hiện Nghị định số 158/2005/NĐ-CP của Chính phủ.
Lê Thị La