Chiều ngày 25/6/2024, Đoàn công tác liên ngành do Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh làm Trưởng đoàn đã kiểm tra công tác kiểm tra, xử lý, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật tại Bộ Ngoại giao. Thứ trưởng Nguyễn Minh Vũ và đồng chí Nguyễn Minh Vũ Trợ lý Bộ trưởng cùng các đại diện Lãnh đạo, công chức các đơn vị thuộc Bộ Ngoại giao tiếp và làm việc với Đoàn công tác.
Báo cáo tại buổi làm việc, đại diện Bộ Ngoại giao cho biết, thời gian qua, công tác kiểm tra, xử lý, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật đã được Lãnh đạo Bộ Ngoại giao quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện và đã đạt được một số kết quả tích cực. Thể chế phục vụ công tác kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật của Bộ Ngoại giao đã được ban hành, tạo cơ sở pháp lý cho công tác này được thực hiện theo quy định tại Bộ Ngoại giao thông qua ban hành Quy chế thực hiện công tác pháp chế của Bộ Ngoại giao trong đó có quy định cụ thể hướng dẫn việc kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật và việc rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật; ban hành quy trình ISO về rà soát, hệ thống hóa hàng năm và tổng rà soát định kỳ, quy trình ISO về Kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật. Cùng với đó, hàng năm Bộ Ngoại giao đều ban hành Kế hoạch công tác pháp chế trong đó bao gồm việc thực hiện kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật.
Đã thực hiện tự kiểm tra văn bản trong một số chuyên đề
Về cơ bản, Bộ Ngoại giao đã thực hiện kiểm tra các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Ngoại giao để thực hiện xử lý kịp thời theo quy định. Công tác tự kiểm tra văn bản đã được Bộ Ngoại giao thực hiện đối với một số văn bản. Ngoài ra, Bộ Ngoại giao đã thực hiện tự kiểm tra văn bản theo yêu cầu của Bộ Tư pháp trong một số chuyên đề. Qua tự kiểm tra, Bộ Ngoại giao phát hiện một số văn bản có sai sót về thể thức, kỹ thuật trình bày; không phát hiện văn bản nào trái pháp luật về nội dung, thẩm quyền. Việc thực hiện công tác kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật được thực hiện theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản và các văn bản hướng dẫn thi hành. Tính đến thời điểm hiện tại, Bộ Ngoại giao đã xây dựng được Tập hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Ngoại giao đầy đủ, cập nhật thường xuyên, tạo thuận lợi cho việc tra cứu, rà soát.
Đại diện Bộ Ngoại giao phát biểu tại buổi làm việc.
Tuy nhiên, bên cạnh các kết quả đạt được, đại diện Bộ Ngoại giao cho biết trong quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật còn gặp một số khó khăn, vướng mắc về đơn vị chủ trì, nhân lực, nguồn lực tổ chức thực hiện. Lý giải nguyên nhân của vấn đề này, Bộ Ngoại giao cho biết do đặc thù của Bộ Ngoại giao là không thành lập Vụ Pháp chế riêng mà chỉ giao cho Vụ Luật pháp và Điều ước quốc tế chủ trì công tác pháp chế ngoài các nhiệm vụ khác trong lĩnh vực điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế và công tác tham mưu về pháp luật quốc tế nên chưa đảm bảo chất lượng và tính kịp thời trong triển khai nhiệm vụ pháp chế. Ngoài ra, do đặc thù công tác chuyên môn của Bộ Ngoại giao, đội ngũ làm cán bộ pháp chế chủ yếu được đào tạo các chuyên ngành Luật quốc tế, chỉ một số ít được đào tạo về các chuyên ngành nội luật; trong khi đó cán bộ, công chức thực hiện công tác pháp chế theo chế độ kiêm nhiệm, thường xuyên luân chuyển giữa các dơn vị ở trong và ngoài nước nên ảnh hưởng phần nào đến chất lượng công tác.
Qua báo cáo, ý kiến phát biểu tại cuộc họp, các thành viên trong Đoàn công tác cũng có phản hồi, yêu cầu cung cấp, làm rõ thêm những thông tin để có đánh giá tổng thể, khách quan về công tác kiểm tra, xử lý, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật tại Bộ Ngoại giao như tình hình xử lý các văn bản chưa phù hợp với quy định; tình hình tập huấn nâng cao kiến thức, kỹ năng nghiệp vụ cho đội ngũ làm công tác pháp chế của Bộ Ngoại giao; việc xây dựng cơ sở dữ liệu văn bản quy phạm pháp luật… Đại diện lãnh đạo các đơn vị liên quan đã bám sát nội dung, yêu cầu và bước đầu cung cấp các thông tin, tài liệu và trao đổi, trả lời những ý kiến, vấn đề Đoàn công tác đặt ra.
Đồng chí Nguyễn Duy Thắng, Phó Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản QPPL, Bộ Tư pháp phát biểu tại buổi làm việc.
Thay mặt Đoàn kiểm tra liên ngành, đồng chí Nguyễn Duy Thắng, Phó Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản QPPL, Bộ Tư pháp đã thông tin sơ bộ về kết quả kiểm tra theo xác suất các văn bản còn hiệu lực do Bộ Ngoại giao ban hành. Kết quả kiểm tra cho thấy bước đầu một số văn bản còn chưa phù hợp về nội dung, thẩm quyền và hiệu lực; một số văn bản còn sai sót cần rà soát, xử lý theo quy định.
Trao đổi tại buổi làm việc, đồng chí Hồ Quang Huy- Cục trưởng Cục kiểm tra văn bản QPPL ghi nhận những kết quả đạt được trong công tác kiểm tra, rà soát, hệ thống hoá văn bản quy phạm pháp luật tại Bộ. Tuy nhiên, công tác này tại Bộ Ngoại giao vẫn còn nhiều thiếu sót, vướng mắc, cần tiếp tục quan tâm, hoàn thiện. Do đó, đồng chí Hồ Quang Huy đề nghị Bộ Ngoại giao cần sớm nhận diện thực trạng và phát hiện các thiếu sót trong công tác tham mưu, ban hành văn bản quy phạm pháp luật tại Bộ để kịp thời khắc phục, sửa đổi phù hợp nhất là việc ban hành văn bản sai nội dung, thẩm quyền, căn cứ ban hành; lưu ý hơn về thể thức, kỹ thuật trình bày. Đồng chí Phó Trưởng đoàn cũng đề nghị Bộ Ngoại giao cần quan tâm hơn nữa tới các điều kiện đảm bảo cho công tác kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật, bố trí nguồn kinh phí, nguồn nhân lực đủ chuyên môn, trình độ triển khai thực hiện nhiệm vụ được giao, qua đó góp phần đảm bảo tính hiệu quả, chất lượng trong công tác tham mưu, ban hành văn bản của các đơn vị.
Đồng chí Hồ Quang Huy – Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản QPPL phát biểu tại buổi làm việc.
Phát biểu tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh ghi nhận và đánh giá cao về công tác chỉ đạo điều hành của Lãnh đạo Bộ Ngoại giao và kết quả đạt được trong công tác ban hành văn bản của Bộ. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác xây dựng, ban hành, kiểm tra, rà soát, hệ thống hoá văn bản quy phạm pháp luật tại Bộ Ngoại giao vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như số lượng nhân sự phụ trách công tác kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật của Bộ Ngoại giao còn hạn chế, kiêm nhiệm nhiều nhiệm vụ khác nhau. Hoạt động tập huấn nghiệp vụ công tác pháp chế, trong đó có công tác kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật chưa được Bộ Ngoại giao tổ chức thực hiện. Kinh phí bảo đảm cho công tác kiểm tra, rà soát, hệ thống hoá văn bản quy phạm pháp luật chưa được bố trí thoả đáng. Công tác tự kiểm tra văn bản mặc dù đã được Bộ Ngoại giao thực hiện nhưng chưa thường xuyên, chưa kịp thời phát hiện văn bản có nội dung trái pháp luật; một số văn bản không còn phù hợp với quy định pháp luật do văn bản làm căn cứ ban hành đã hết hiệu lực hoặc đã được sửa đổi, bổ sung chưa được xử lý thông qua công tác rà soát văn bản quy phạm pháp luật.
Ngoài ra, số lượng văn bản quy phạm pháp luật do Bộ trưởng Bộ Ngoại giao ban hành tuy không lớn, nhưng trên thực tế vẫn còn nhiều văn bản có nội dung chưa phù hợp với văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên, chưa bảo đảm đúng thể thức, kỹ thuật trình bày, trình tự, thủ tục xây dựng, ban hành văn bản.
Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn đội ngũ làm công tác pháp chế
Để bảo đảm chất lượng công tác xây dựng, kiểm tra, xử lý, rà soát, hệ thống hóa văn bản QPPL, trong thời gian tới, Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh đề nghị Bộ Ngoại giao cần nâng cao nhận thức về vai trò, tầm quan trọng của công tác pháp chế trong thực hiện nhiệm vụ công tác trong đơn vị; tiếp tục quán triệt, “tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý văn bản quy phạm pháp luật trái pháp luật; siết chặt kỷ luật, kỷ cương, đề cao trách nhiệm, nhất là trách nhiệm người đứng đầu” trong công tác xây dựng pháp luật theo Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Hội nghị lần thứ sáu BCH Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới.
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh phát biểu tại buổi làm việc.
Thứ trưởng đề nghị Bộ Ngoại giao cần kịp thời xử lý các văn bản đã được nêu tại buổi làm việc, thông báo kết quả xử lý văn bản tới Bộ Tư pháp theo đúng quy định. Đồng thời, phối hợp với các bộ, ngành có liên quan trong việc hoàn thiện quy định pháp luật để giải quyết các khó khăn, vướng mắc từ yêu cầu thực tiễn, đặc thù trong lĩnh vực phụ trách của Bộ Ngoại giao.
Về nguồn lực bảo đảm thực hiện nhiệm vụ, Thứ trưởng chia sẻ về những đặc thù và khó khăn trong việc bố trí nguồn kinh phí và đội ngũ làm công tác pháp chế của Bộ Ngoại giao. Cùng với đó, đề nghị Lãnh đạo Bộ tiếp tục quan tâm, chú trọng kiện toàn đội ngũ cán bộ làm công tác pháp chế; sắp xếp, bố trí cán bộ, công chức hợp lý; tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ; tiếp tục quan tâm, bố trí kinh phí bảo đảm cho công tác xây dựng, ban hành và kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ được giao. Tăng cường hơn nữa sự phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị trong công tác xây dựng, ban hành và kiểm tra, xử lý, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật.
Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ phát biểu tại buổi làm việc.
Trao đổi với Đoàn công tác, Thứ trưởng Nguyễn Minh Vũ đề nghị Đoàn kiểm tra chia sẻ, hướng dẫn về cách thức tổ chức, kinh nghiệm quản lý nhà nước về pháp chế của các Bộ, ngành trong đó có công tác kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật để nghiên cứu, áp dụng trong tổ chức thực hiện của Bộ Ngoại giao. Tiếp thu ý kiến của Đoàn Công tác, Thứ trưởng Nguyễn Minh Vũ cảm ơn sự quan tâm của Đoàn liên ngành đã chia sẻ, góp ý và chỉ ra những tồn tại, hạn chế của Bộ Ngoại giao để từ đó rút kinh nghiệm và thực hiện tốt hơn công tác này trong thời gian tới. Tiếp thu ý kiến tại buổi làm việc, Bộ Ngoại giao sẽ nghiên cứu, sớm ban hành Quy chế mới về công tác pháp chế thay quy chế đã ban hành năm 2018, khẩn trương tham mưu Ban cán sự đảng Bộ ngoại giao sớm ban hành văn bản hướng dẫn tăng cường công tác pháp chế tại Bộ Ngoại giao để thực hiện tốt hơn công tác này trong thời gian tới.
Hiên Lê