Tại cuộc họp, đồng chí Ngô Trường Thi, Vụ trưởng, Chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội giải trình xuất xứ và các nội dung của Dự thảo Quyết định. Sau khi Luật Bảo hiểm y tế có hiệu lực thi hành, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành tiêu chí hộ nghèo, hộ cận nghèo trong từng giai đoạn để thực hiện các chính sách an sinh xã hội và giảm nghèo. Thực hiện điểm 2, Điều 18 của Nghị định số 62/2009/NĐ-CP ngày 27/9/2009 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm y tế, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đã xây dựng dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ ban hành tiêu chí hộ gia đình làm nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp và diêm nghiệp có mức sống trung bình giai đoạn 2013-2015. Đây là vấn đề rất khó khăn cho Ban soạn thảo vì việc sử dụng tiêu chí mức sống trung bình để làm căn cứ xây dựng và thực hiện chính sách của Nhà nước từ trước đến nay chưa được đề cập tới (cả trong và ngoài nước), theo ý kiến các chuyên gia, mức sống có thể hiểu là khái niệm liên quan đến sự phát triển và thỏa mãn nhu cầu của xã hội nói chung và nhu cầu của con người nói riêng; mức sống trung bình là sự thỏa mãn về mức sống ở mức độ trung bình của xã hội, có thể biểu hiện hoặc bằng chi tiêu, hoặc là thu nhập. Mục tiêu của Dự thảo Quyết định xác định hộ gia đình có mức sống trung bình làm căn cứ để nhà nước hỗ trợ 30% mức đóng bảo hiểm y tế của các đối tượng này khi họ tham gia bảo hiểm y tế theo quy định của Luật Bảo hiểm y tế. Sau khi tổng hợp ý kiến của các Bộ, ngành, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội xây dựng dự thảo Quyết định dự kiến đối tượng áp dụng của Quyết định bao gồm hộ gia đình có hoạt động sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp và diêm nghiệp là ngành sản xuất chính.
Ngay tại Điều 1 của Dự thảo nêu rõ: “Hộ gia đình làm nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp và diêm nghiệp có mức sống trung bình là hộ có thu nhập bình quân từ 521.000 đồng đến 980.000 đồng/người/tháng”. Các đại biểu tham dự cuộc họp phát biểu rất sôi nổi về vấn đề này, đại diện Văn phòng Chính phủ, Bộ Tư pháp đưa ra rất nhiều căn cứ và kết luận mức thu nhập của dự thảo đưa ra để xác định là “mức sống trung bình” là hơi thấp so với xã hội hiện tại, nên chăng quy định mức trần là 1.500.000 đồng thì phù hợp hơn. Đại diện Bộ Tài chính cho rằng, theo số liệu khảo sát năm 2011 trên cả nước, mức thu nhập trung bình ở nông thôn là 850.000 đồng, ở thành thị là 1.800.000 đồng. Tuy nhiên do các hộ gia đình làm nông, lâm, ngư và diêm nghiệp hầu hết sống ở khu vực nông thôn, vì vậy Bộ Tài chính đề xuất sử dụng tiêu chí mức thu nhập bình quân đầu người/tháng của khu vực nông thôn để xác định hộ gia đình làm nông, ngư, lâm và diêm nghiệp có mức sống trung bình. Khi đó, hộ gia đình làm nông, ngư, lâm, diêm nghiệp có mức sống trung bình là hộ có mức thu nhập bình quân người/tháng trên mức cận nghèo đến mức thu nhập trung bình khu vực nông thôn năm 2011, tức là từ mức 521.000 đồng/người/tháng đến 980.000 đồng/người/tháng. Theo mức này, dự kiến ngân sách nhà nước phải hỗ trợ năm 2014 là 1.470 tỷ đồng để thực hiện chính sách hỗ trợ đóng bảo hiểm y tế đối với đối tượng thuộc hộ làm nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp và diêm nghiệp có mức sống trung bình (dự kiến 100% các hộ trên cả nước có mức sống trung bình đăng ký tham gia bảo hiểm y tế).
Tại cuộc họp, đại diện Bộ Y tế, Bộ Tư pháp cũng đề cập đến vấn đề tên gọi của Dự thảo Quyết định là: Quyết định của Thủ tướng Chính phủ ban hành tiêu chí hộ gia đình làm nông ngiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp và diêm nghiệp có mức sống trung bình giai đoạn 2013-2015. Tuy nhiên, nội dung Điều 1 của Dự thảo Quyết định chỉ nêu nên “mức thu nhập”, Điều 2 của Dự thảo quy định “Tiêu chí quy định tại Điều 1 Quyết định này là căn cứ để xác định đối tượng được ngân sách nhà nước hỗ trợ đóng bảo hiểm y tế theo Luật Bảo hiểm y tế và các văn bản hướng dẫn Luật”. Nên chăng, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội quy định thêm một điều tóm tắt 5 tiêu chí để xác định “mức sống trung bình” đó là tiêu chí về việc làm; tiêu chí về giáo dục; tiêu chí về tài sản sinh hoạt, tiêu chí về nhà ở và điều kiện điện, nước, vệ sinh và tiêu chí về kinh tế. Dự thảo Quyết định nên quy định bổ sung một điều về trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội hướng dẫn các thủ tục, hồ sơ đăng ký tham gia của các đối tượng ....
Thực hiện Luật Bảo hiểm y tế, việc ban hành tiêu chí hộ gia đình làm nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp và diêm nghiệp có mức sống trung bình để hỗ trợ tham gia bảo hiểm y tế là rất cần thiết, góp phần bảo vệ sức khỏe người dân. Dự kiến, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội trình Thủ tướng Chính phủ xem xét ban hành Quyết định của Thủ tướng Chính phủ ban hành tiêu chí hộ gia đình làm nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp và diêm nghiệp có mức sống trung bình giai đoạn 2013-2015 vào cuối năm 2013 ./.
Lê Luyến - Vụ Pháp luật Dân sự - Kinh tế