Thực hiện Quyết định số 47-QĐ/TW về lập Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương trên cơ sở sắp xếp, tổ chức lại 07 đảng bộ Khối (Khối I, Kinh tế, Tư tưởng, Khoa giáo, Dân vận, Nội chính, Đối ngoại) và Ban Cán sự Đảng Ngoài nước. Nhân dịp kỷ niệm 17 năm Ngày Thành lập Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương (11/4/2007 - 11/4/2024), Ban Tuyên giáo Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương ban hành tài liệu tuyên truyền về 17 năm thành lập Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương.
1. Về tiền thân của Đảng bộ Khối
Vào năm 1948, lúc này, toàn thể đảng viên các cơ quan Trung ương sinh hoạt trong 1 chi bộ tại căn cứ địa Việt Bắc. Theo yêu cầu của tình hình cách mạng nước ta lúc bấy giờ, cùng với sự tăng lên về đội ngũ cán bộ, đảng viên các cơ quan Trung ương; đồng thời các cơ quan Trung ương lúc đó ở Việt Bắc lại phân tán, xa nhau nên việc sinh hoạt của chi bộ không thuận lợi, việc lãnh đạo của chi ủy không được sát sao. Tại Hội nghị toàn thể chi bộ cơ quan Trung ương vào ngày 01/11/1948 đã đề nghị thành lập Liên chi cơ quan Trung ương (tiền thân của Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương ngày nay). Ngay sau đó, Liên chi cơ quan Trung ương được thành lập vào ngày 07/11/1948 (theo Chỉ thị số 35-CT/TW của Ban Thường vụ Trung ương), tại Chiến khu Việt Bắc. Đảng bộ khi thành lập gồm 6 chi bộ trong các cơ quan Trung ương Đảng, Chính phủ và Mặt trận, là những cơ quan đầu não của cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc, là trụ cột của nhân dân lao động Việt Nam. Sự ra đời của Liên chi các cơ quan Trung ương có ý nghĩa rất quan trọng trong việc đẩy mạnh công tác xây dựng Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng để lãnh đạo toàn quốc kháng chiến, bảo vệ Tổ quốc và xây dựng xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
Qua các thời kỳ cách mạng khác nhau, để đảm bảo thực hiện nhiệm vụ và yêu cầu của thực tiễn cách mạng đặt ra, Đảng bộ Khối đã trải qua 4 lần tách, nhập, hợp nhất, sắp xếp, tổ chức lại, có những giai đoạn được đưa về trực thuộc Đảng bộ thành phố Hà Nội.
2. Sự ra đời của Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương
Năm 2007, thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4, 5 (Khóa X), ngày 11/4/2007, Bộ Chính trị đã có Quyết định số 47-QĐ/TW về lập Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương trên cơ sở sắp xếp, tổ chức lại 07 đảng bộ Khối (Khối I, Kinh tế, Tư tưởng, Khoa giáo, Dân vận, Nội chính, Đối ngoại) và Ban Cán sự Đảng Ngoài nước. Từ một Đảng bộ được thành lập trong khói lửa của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp giữa chiến khu Việt Bắc với 6 chi bộ gồm mấy trăm đảng viên, đến ngày 31/12/2023, Đảng bộ Khối đã có 61 đảng bộ trực thuộc với 78.432 đảng viên, sinh hoạt ở 5.529 chi bộ trong và ngoài nước (trong đó 474 chi bộ cơ sở; 5055 chi bộ trực thuộc).
17 năm qua, dưới sự lãnh đạo trực tiếp và thường xuyên của Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng, các cấp ủy đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng bộ Khối đã nỗ lực phấn đấu vượt qua nhiều khó khăn, thách thức, tạo sự chuyển biến quan trọng và khá toàn diện trên các mặt công tác.
(1) Công tác xây dựng Đảng đã triển khai toàn diện, đồng bộ và từng bước đi vào chiều sâu. Trong đó, Đảng ủy Khối và các cấp ủy đã tập trung quán triệt, nghiên cứu, cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội X, Đại hội XI, Đại hội XII, Đại hội XIII của Đảng, các nghị quyết của Trung ương và của Bộ Chính trị, Ban Bí thư thành những chương trình, kế hoạch thực hiện; đồng thời, ban hành nghị quyết chuyên đề đối với những vấn đề cốt yếu, phù hợp với đặc thù của Đảng bộ Khối và tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện đạt hiệu quả. Tiến hành tổng kết thực tiễn và lựa chọn những khâu đột phá để tổ chức thực hiện, như: nâng cao chất lượng chi bộ; tăng cường tính tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu cấp ủy, cơ quan, đơn vị; đổi mới công tác tư tưởng, phương thức học tập nghị quyết của Đảng, công tác dân vận trong các cơ quan nhà nước; đổi mới phương thức lãnh đạo của tổ chức đảng… Công tác chính trị tư tưởng được coi trọng và có nhiều đổi mới đã góp phần tạo sự thống nhất trong Đảng, sự đồng thuận trong cơ quan, đơn vị. Công tác xây dựng, củng cố, kiện toàn cấp ủy và tổ chức đảng, công tác quản lý, phát triển và nâng cao chất lượng đảng viên, công tác bảo vệ chính trị nội bộ được các cấp ủy, tổ chức đảng tập trung chỉ đạo và tổ chức thực hiện có hiệu quả. Công tác kiểm tra, giám sát được tăng cường, chất lượng từng bước được nâng lên. Công tác dân vận và lãnh đạo các đoàn thể chính trị - xã hội được tăng cường, từng bước đi vào chiều sâu, mang lại hiệu quả thiết thực.
(2) Phương thức lãnh đạo của cấp ủy các cấp từng bước được đổi mới, tập trung lãnh đạo thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của các cơ quan, đơn vị. Đảng ủy Khối và các cấp ủy đã chủ động, tăng cường phối hợp chặt chẽ với đảng đoàn, ban cán sự đảng, lãnh đạo các ban, bộ, ngành, đoàn thể Trung ương lãnh đạo cán bộ, đảng viên tích cực triển khai công tác nghiên cứu, tham mưu, đề xuất những chủ trương, chính sách và biện pháp thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh - quốc phòng; đẩy mạnh ba đột phá chiến lược, đổi mới mô hình tăng trưởng gắn với cơ cấu lại nền kinh tế; thực hiện tốt công tác an sinh xã hội; tăng cường hoạt động đối ngoại, nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế, đặc biệt là trong thời gian gần đây đội ngũ cán bộ, đảng viên trong Đảng bộ Khối cùng toàn Đảng, toàn Quân và toàn Dân tích cực phòng, chống dịch bệnh Covid-19, trong tham gia giữ gìn và xây dựng Biển đảo Việt Nam... đóng góp tích cực vào công cuộc đổi mới, đẩy nhanh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân.
(3) Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, khóa XII, khóa XIII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; Chỉ thị 03, Chỉ thị 05 và Kết luận 01 ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII "Về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh"; các quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên... được cấp ủy các cấp trong toàn Đảng bộ Khối triển khai thực hiện nghiêm túc, bài bản, có nhiều sáng tạo, nhiều mô hình hay, điển hình tiên tiến đã xuất hiện... Qua đó, công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng được thực hiện trong toàn Đảng bộ Khối; tính tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu cấp ủy, cơ quan, đơn vị được tăng cường, góp phần ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa".
Phát huy truyền thống hơn 75 năm và thực tiễn 17 năm xây dựng và phát triển, Đảng bộ rút ra một số bài học kinh nghiệm sau:
Một là, bám sát sự lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và hướng dẫn của các ban Đảng Trung ương; giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ, phát huy vai trò lãnh đạo, hạt nhân chính trị của tổ chức đảng.
Hai là, phát huy truyền thống đoàn kết, nhất trí, phát huy dân chủ; chú trọng công tác cán bộ, nâng cao tính tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu cấp ủy, cơ quan, đơn vị.
Ba là, quan tâm đúng mức đối với công tác chính trị tư tưởng, công tác cán bộ, trọng tâm là thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, khóa XII, khóa XIII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; Chỉ thị 03, Chỉ thị 05 và Kết luận 01 ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII "Về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh"; các quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên..., tập trung nâng cao chất lượng chi bộ, qua đó tạo bước chuyển trong công tác xây dựng Đảng.
Bốn là, đổi mới phương thức lãnh đạo của các tổ chức đảng phù hợp với đặc thù từng loại hình tổ chức đảng và nhiệm vụ chính trị, đề cao tính chủ động, sáng tạo và hiệu quả trong công tác của từng cấp ủy. Tăng cường giám sát thường xuyên, chủ động phát hiện vấn đề, kiểm tra và xử lý kịp thời các dấu hiệu vi phạm, nhất là trong công tác cán bộ, công tác quản lý tài chính, tài sản. Lựa chọn những vấn đề trọng tâm, trọng điểm để tập trung chỉ đạo, giải quyết dứt điểm, tháo gỡ những khó khăn, bất cập và vướng mắc trong thực tiễn.
Năm là, chủ động phối hợp với ban cán sự đảng, đảng đoàn, lãnh đạo các cơ quan Trung ương trong lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng Đảng, xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh.
Với những thành tích và đóng góp đã đạt được trên chặng đường 17 năm qua, Đảng bộ Khối và nhiều tập thể, cá nhân cán bộ, đảng viên đã vinh dự được tặng nhiều phần thưởng cao quý của Đảng và Nhà nước. Đây là niềm vinh dự, tự hào, cổ vũ, động viên, khích lệ to lớn đối với thành quả cách mạng của tập thể, cán bộ, đảng viên của Đảng bộ Khối trong suốt quá trình phấn đấu, rèn luyện và trưởng thành.
Trong thời gian tới, tình hình quốc tế và trong nước tiếp tục tạo ra nhiều thuận lợi và cơ hội phát triển; đồng thời có nhiều khó khăn, phức tạp tác động mạnh đến việc thực hiện nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng Đảng của Đảng bộ Khối. Trong bối cảnh đó, toàn Đảng bộ nỗ lực phấn đấu thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và mục tiêu, nhiệm vụ của Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Khối nhiệm kỳ 2020-2025 đề ra là: “Xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh; phát huy tinh thần đoàn kết, dân chủ, kỷ cương, đổi mới và nâng cao đạo đức cách mạng, trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên; đảm bảo sự lãnh đạo, chỉ đạo của Trung ương Đảng và Nhà nước, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng”.
Trong đó, các cấp ủy, tổ chức đảng cần tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ sau:
Thứ nhất: Tiếp tục triển khai toàn diện, đồng bộ, sâu sắc các mặt công tác xây dựng Đảng, giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ, phát huy vai trò lãnh đạo, hạt nhân chính trị của tổ chức đảng, trước hết tập trung làm tốt công tác chính trị tư tưởng, đấu tranh phản bác những luận điểm sai trái, thù địch, bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng; đổi mới và nâng cao chất lượng sinh hoạt đảng, tăng cường sinh hoạt chuyên đề, sinh hoạt tư tưởng; nâng cao chất lượng chi bộ. Làm tốt công tác bảo vệ chính trị nội bộ, công tác cán bộ, công tác quản lý và phát triển đảng viên. Tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của cấp ủy đối với công tác dân vận, nhất là công tác dân vận trong các cơ quan nhà nước, và lãnh đạo các đoàn thể hoạt động ngày càng hiệu quả, thiết thực.
Thứ hai: Tập trung lãnh đạo cán bộ, đảng viên tổ chức thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị của các cơ quan, đơn vị. Phát huy tinh thần trách nhiệm và tính tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là bí thư cấp ủy, thủ trưởng cơ quan, đơn vị, nâng cao chất lượng tham mưu, đề xuất các chủ trương, chính sách hợp lòng dân, đẩy mạnh công cuộc đổi mới, sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Thứ ba: Kiên quyết, kiên trì tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI, khóa XII, khóa XIII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; Chỉ thị 03, Chỉ thị 05 và Kết luận 01 ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII "Về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh"; ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tệ tham nhũng, lãng phí, quan liêu của một bộ phận cán bộ, đảng viên; tăng cường đấu tranh phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ngay từ mỗi đảng viên, mỗi chi bộ, cơ quan, đơn vị; xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên trong các cơ quan Trung ương có bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức, lối sống trong sáng, năng lực công tác tốt, thật sự liêm chính và vì dân, củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân với Đảng góp phần thắt chặt hơn nữa mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân.
Thứ tư: Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của cấp ủy và tổ chức đảng; tập trung lựa chọn vấn đề trọng tâm, then chốt, khâu đột phá để ban hành các nghị quyết chuyên đề và lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện đạt hiệu quả. Đồng thời, tiến hành tổng kết thực tiễn, nghiên cứu hoàn thiện mô hình tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của tổ chức đảng trong các cơ quan Trung ương nhằm thực hiện tốt mục tiêu, yêu cầu xây dựng tổ chức bộ máy của toàn hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên, xây dựng mô hình chi bộ “bốn tốt”, đảng bộ “bốn tốt”.
Thứ năm: Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát định kỳ và đột xuất của các cấp ủy, tổ chức đảng và ủy ban kiểm tra các cấp; thường xuyên đôn đốc việc tổ chức thực hiện các nghị quyết, kết luận của Đảng; phát huy ưu điểm, kịp thời khắc phục khuyết điểm, giải quyết tốt các vấn đề phức tạp phát sinh ngay từ cơ sở; ngăn ngừa vi phạm từ khi mới manh nha; kiên quyết xử lý các sai phạm.
Tự hào và phấn khởi với những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử qua gần 40 năm đổi mới của đất nước, phát huy truyền thống vẻ vang 75 năm xây dựng và phát triển Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương, cấp ủy, cán bộ, đảng viên của Đảng bộ luôn tin tưởng sâu sắc, thời gian tới, Đảng bộ Khối sẽ tiếp tục có những đóng góp xứng đáng vào công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa./.
Nguyễn Thái Hà, Ban Tuyên giáo Đảng ủy Bộ Tư pháp