Chiều 15/9, Bộ Tư pháp tổ chức Tọa đàm lấy ý kiến dự án Luật Giám định tư pháp (sửa đổi).
Nâng cao chất lượng đội ngũ người giám định tư pháp
Phát biểu khai mạc Tọa đàm, ông Lê Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Bổ trợ tư pháp cho biết, việc ban hành Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập về thể chế, tạo cơ sở pháp lý mang tính đột phá, phát triển bền vững cho tổ chức, hoạt động giám định tư pháp góp phần giải quyết các vụ án kịp thời, khách quan, đúng pháp luật, nâng cao chất lượng của hoạt động tố tụng. Đồng thời, nâng cao chất lượng đội ngũ người giám định tư pháp, tổ chức và hoạt động của tổ chức giám định tư pháp, chất lượng hiệu quả trưng cầu và thực hiện giám định tư pháp; tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước và trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng đối với công tác giám định tư pháp.
Dự thảo Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) gồm 07 chương, 45 điều. Theo đó, dự thảo sửa đổi, hoàn thiện các nội dung về: tiêu chuẩn giám định viên tư pháp theo hướng người đề nghị bổ nhiệm giám định viên tư pháp phải qua khóa bồi dưỡng kiến thức pháp lý và nghiệp vụ giám định tư pháp; quy định về thành lập Văn phòng giám định tư pháp; quy định về Phòng giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện Kiểm sát nhân dân tối cao; quy định về trình tự, thủ tục giám định tư pháp…
Đồng thời, bổ sung quy định về hủy bỏ công nhận người giám định tư pháp theo vụ việc, trường hợp không được công nhận người giám định tư pháp theo vụ việc; quyền và nghĩa vụ của người giám định tư pháp theo vụ việc; công nhận, hủy bỏ công nhận tổ chức giám định tư pháp theo vụ việc; quy định về quyền của người giám định tư pháp, tổ chức giám định tư pháp khi thực hiện giám định.
Bảo đảm tính thống nhất, bình đẳng giữa các cơ quan cùng thực hiện giám định kỹ thuật hình sự
Từ tổ chức, hoạt động giám định pháp y ngành Y tế, TS Nguyễn Hồng Long, Phó Viện trưởng Viện Pháp y Quốc gia, Bộ Y tế cho biết, ở Trung ương, Viện Pháp y Quốc gia có 110 viên chức, người lao động. Trong năm 2024, Viện giám định hơn 8.000 vụ việc; 6 tháng đầu năm 2025, Viện giám định 5.029 vụ việc. Ở địa phương. có 28/34 Trung tâm pháp y tỉnh, thành phố; 6 tháng đầu năm 2025 giám định được 25.000 vụ việc.
Để hoàn thiện Luật Giám định tư pháp và các văn bản hướng dẫn có liên quan, TS Nguyễn Hồng Long nêu rõ, mô hình Trung tâm pháp y tại 34 tỉnh, thành phố hiện nay đều đã hoạt động hàng chục năm, các Trung tâm đang hoạt động tốt, đáp ứng yêu cầu của cơ quan tố tụng và người dân. Do đó, ông đề nghị bỏ quy định: “Căn cứ nhu cầu về giám định pháp y và điều kiện thực tế tại địa phương, Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương xem xét, quyết định thành lập Trung tâm pháp y tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trực thuộc Sở Y tế.”.
Bên cạnh đó, cần làm rõ hơn về giám định bổ sung, giám định lần đầu và giám định lại. Theo TS Nguyễn Hồng Long, qua thực tế giám định, rất nhiều trường hợp giám định bổ sung, giám định lần đầu và giám định lại còn chưa được hiểu đúng, do cụm từ “kết luận chưa rõ, phát sinh tình tiết mới” là phụ thuộc vào nhận định chủ quan.
Từ thực tiễn công tác, ông Nguyễn Đức Hạnh, Giám định viên tư pháp lĩnh vực Thông tin và truyền thông tại Hải Phòng đề nghị xem xét, chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng mở rộng hơn nữa phạm vi lĩnh vực, chuyên ngành giám định tư pháp được thành lập Văn phòng giám định tư pháp trên cơ sở các tiêu chí: Tố tụng và xã hội thực sự có nhu cầu, không nên hạn chế; đồng bộ giữa các lĩnh vực, chuyên ngành có tính tương trợ tất yếu, quan hệ mật thiết trong quá trình giám định tư pháp; huy động tối đa nguồn lực xã hội (nhất là nhân lực chuyên môn) cho hoạt động giám định tư pháp, giảm gánh nặng cho các cơ quan nhà nước trong bối cảnh thực hiện tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế đang được đẩy mạnh thực hiện như hiện nay.
.jpg)
Quang cảnh buổi Tọa đàm.
Đồng thời, kiến nghị điều chỉnh quy định về người đứng đầu, chịu trách nhiệm trước pháp luật và quản lý, điều hành của Văn phòng giám định tư pháp để thống nhất với quy định về chức vụ của người đại diện theo pháp luật, người quản lý điều hành doanh nghiệp tại Luật Doanh nghiệp năm 2020. Kiến nghị sửa đổi quy định từ “Trưởng Văn phòng giám định tư pháp là giám định viên tư pháp có từ đủ 03 năm trở lên trong lĩnh vực đề nghị thành lập Văn phòng” thành “Người đứng đầu Văn phòng giám định tư pháp là giám định viên tư pháp có từ đủ 03 năm kinh nghiệm trở lên trong lĩnh vực được bổ nhiệm”.
Từ thực trạng công tác bổ nhiệm, miễn nhiệm giám định viên tư pháp, đại diện Phòng Giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao cho biết, qua hơn 04 năm thành lập, Phòng Giám định kỹ thuật hình sự có 07 công chức được tiếp nhận, điều động từ các đơn vị tại Viện kiểm sát nhân dân tối cao và chỉ có 01 giám định viên kỹ thuật số và điện tử tiếp nhận từ Viện Khoa học hình sự - Bộ Công an. Mặc dù được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của lãnh đạo Viện kiểm sát nhân dân tối cao và lãnh đạo Bộ Công an, song do những vướng mắc pháp lý, đến nay vẫn chưa bổ nhiệm thêm được giám định viên nào khác.
Do đó, đại diện Phòng Giám định kỹ thuật hình sự đề nghị quy định rõ: Phòng Giám định kỹ thuật hình sự thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao có chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn tương đương với Phòng Giám định kỹ thuật hình sự, Bộ Quốc phòng và các Phòng Giám định kỹ thuật hình sự thuộc Công an tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương để bảo đảm tính thống nhất, bình đẳng giữa các cơ quan cùng thực hiện giám định kỹ thuật hình sự. Đồng thời, kiến nghị sửa đổi, bổ sung quy định về tiêu chuẩn giám định viên tư pháp theo hướng miễn yêu cầu bồi dưỡng kiến thức pháp luật đối với những người đã có bằng cử nhân luật và có chứng chỉ nghiệp vụ liên quan hoạt động tố tụng.
M.Khang