Tại buổi tiếp và làm việc với Đoàn công tác đến từ Cộng hòa Dân chủ (CHDC) Timor-Leste của Dự án IFC vào sáng ngày 14/3/2025 tại Hà Nội, Lãnh đạo Cục Đăng ký giao dịch bảo đảm và Bồi thường nhà nước (Bộ Tư pháp) đã chia sẻ một số kinh nghiệm về xây dựng pháp luật trong lĩnh vực giao dịch bảo đảm và mô hình vận hành, quản lý hoạt động của Hệ thống đăng ký biện pháp bảo đảm hiện nay Cục đang triển khai thực hiện.
Ông Nguyễn Hồng Hải, Cục trưởng Cục Đăng ký giao dịch bảo đảm và Bồi thường nhà nước và các đồng chí Phó Cục trưởng: Trần Việt Hưng, Nguyễn Thị Thu Hằng, Văn Thị Khanh Thư cùng Lãnh đạo các đơn vị thuộc Cục đã đón tiếp và làm việc với Đoàn công tác. Về phía đoàn công tác của IFC có các thành viên đến từ CHDC Timor-Leste: Ông Helder Lopes, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Timor-Leste; ông Patrocínio Fernandes dos Reis, Chủ nhiệm Ủy ban A, Quốc hội Timor-Leste; ông António Verdial de Sousa Gama, Phó Chủ nhiệm Ủy ban A, Quốc hội Timor-Leste; các Thư ký, Thành viên của Ngân hàng Trung ương Timor-Leste, Quốc hội Timor-Leste cùng bà Phạm Thị Thanh Huyền, Cán bộ quản lý Dự án IFC.
Chia sẻ kinh nghiệm hoàn thiện pháp luật về giao dịch bảo đảm tại Việt Nam
Chia sẻ tại buổi làm việc, bà Nguyễn Quang Hương Trà, Trưởng phòng Phòng Quản lý nghiệp vụ về đăng ký biện pháp bảo đảm thuộc Cục cho biết, quá trình phát triển của pháp luật về giao dịch bảo đảm tại Việt Nam có thể chia thành bốn giai đoạn chính tương ứng với sự ra đời của Bộ luật Dân sự (BLDS) và tiến trình phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam: (i) Trước BLDS năm 1995; (ii) BLDS năm 1995; (iii) BLDS năm 2005; (iv) BLDS năm 2015. Theo đó, hệ thống pháp luật Việt Nam về giao dịch bảo đảm hiện nay đã dần hoàn thiện và đã hướng dẫn theo thông lệ quốc tế, góp phần quan trọng trong thúc đẩy các chuỗi cung ứng vốn cho nền kinh tế và hội nhập quốc tế.
Tuy nhiên, trước bối cảnh phát mới của Việt Nam hiện nay, sự phát triển của khoa học công nghệ, của kinh tế số, xã hội số đã và đang có những tác động rất lớn làm thay đổi sâu sắc nền sản xuất và kinh tế toàn cầu, từ đó, đặt ra yêu cầu về cách thức quản lý, cách thức quản trị, điều hành kinh tế - xã hội của các quốc gia. Trong đó, cần phải tạo được môi trường chính sách, hành lang pháp lý phù hợp, thuận lợi để các doanh nghiệp công nghệ, nhất là các doanh nghiệp khởi nghiệp, các chủ thể khác hoạt động trong lĩnh vực công nghệ khai thác, phát huy được tối đa giá trị của tài sản là sản phẩm trí tuệ, sáng tạo để tạo nguồn lực phục vụ cho thúc đẩy phát triển công nghệ, hoạt động sáng tạo.
Để làm được điều này, hệ thống pháp luật nói chung cần được tiếp tục hoàn thiện hơn nhằm bảo đảm hiệu lực thực thi, tính đồng bộ, thống nhất cũng như tính khả thi để giải quyết những vấn đề nêu trên; trong đó, pháp luật về bảo đảm thực hiện nghĩa vụ, về đăng ký biện pháp bảo đảm nói riêng cũng cần được hoàn thiện để bảo đảm bao quát được các vấn đề như: tài sản số, hàng hóa luân chuyển, kho hàng trong giao dịch bảo đảm…; xây dựng và liên thông cơ sở dữ liệu về biện pháp bảo đảm với cơ sở dữ liệu khác của các cơ quan có thẩm quyền (cơ quan tiến hành tố tụng, thi hành án, công chứng, đấu giá…), giữa cơ sở dữ liệu về biện pháp bảo đảm với các hệ thống giao dịch trực tuyến, hệ thống dữ liệu liên quan của thị trường tài chính, thị trường hàng hóa (ngân hàng, trung tâm lưu ký chứng khoán, sàn giao dịch hàng hóa, đăng ký tài sản…). Do vậy, một trong những bài học kinh nghiệm trong công tác hoàn thiện pháp luật Việt Nam được Cục xác định là: (i) Cần bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất giữa các quy định; đảm bảo tính bao quát để phù hợp với tình hình phát triển nhanh của kinh tế - xã hội, kinh tế số, công nghệ số và hội nhập quốc tế; (ii) Cần có cơ chế phối hợp thống nhất, kịp thời, hiệu quả giữa các cơ quan có thẩm quyền và giữa các cơ quan có thẩm quyền với các thiết chế khác về tài phán, đăng ký, công chứng, đấu giá, giám định…; (iii) Cải cách hiệu quả thủ tục hành chính, dịch vụ công gắn liền với hoàn thiện hệ thống đăng ký trực tuyến; (iv) Có cơ chế pháp lý, chính sách phù hợp để đảm bảo cơ quan đăng ký, người làm công tác đăng ký theo hướng minh bạch, chuyên nghiệp hóa, tự chủ…
Giới thiệu về Hệ thống Đăng ký biện pháp bảo đảm tại Việt Nam
Ông Nguyễn Công Hùng, Trưởng phòng Phòng Quản lý đăng ký trực tuyến và thông tin dữ liệu chia sẻ, từ năm 2002, thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trong việc ứng dụng công nghệ thông tin, Bộ Tư pháp đã bước đầu đã xây dựng phần mềm, cơ sở dữ liệu quốc gia về giao dịch bảo đảm, tạo tiền đề xây dựng Hệ thống đăng ký trực tuyến sau này. Nhằm tiếp tục nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ công trực tuyến, tạo nền tảng cho phát triển chính phủ điện tử, năm 2017, Bộ Tư pháp tiếp tục phối hợp với các đơn vị liên quan hoàn thiện và nâng cấp phần mềm đăng ký trực tuyến biện pháp bảo đảm đạt mức độ 4 về dịch vụ công trực tuyến và chính thức triển khai cung cấp dịch vụ công mức độ 4 từ ngày 10/07/2017. Đây là hệ thống dịch vụ công đầu tiên của Bộ Tư pháp đạt mức độ 4 về dịch vụ công trực tuyến tính tới thời điểm triển khai vận hành. Thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, Chính phủ Việt Nam về phát triển Chính phủ điện tử, đẩy mạnh chuyển đổi số, Hệ thống đăng ký trực tuyến biện pháp bảo đảm tiếp tục được nâng cấp, hoàn thiện. Theo đó, từ ngày 04/10/2021, tất cả các thủ tục hành chính trong lĩnh vực đăng ký biện pháp bảo đảm bằng động sản được thực hiện hoàn toàn trên môi trường điện tử (dịch vụ công trực tuyến toàn trình).
Bên cạnh đó, Bộ Tư pháp đã phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện kết nối, chia sẻ dữ liệu về đăng ký biện pháp bảo đảm với các cơ quan có thẩm quyền như: kết nối, chia sẻ dữ liệu với Cổng Dịch vụ công quốc gia; Hệ thống giám sát, đo lường mức độ cung cấp và sử dụng dịch vụ Chính phủ số; Hệ thống đăng ký, quản lý phương tiện giao thông đường bộ và trong thời gian tới, Bộ Tư pháp tiếp tục thực hiện kết nối, chia sẻ dữ liệu với một số cơ quan đăng ký biện pháp bảo đảm bằng các loại tài sản khác.
Việc cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình đã góp phần khuyến khích người dân và doanh nghiệp trong việc tiếp cận và sử dụng dịch vụ công về đăng ký biện pháp bảo đảm bằng động sản. Tính đến tháng 3 năm 2025, đã có hơn 11.215 tài khoản đăng ký trực tuyến đã được cấp cho các tổ chức, cá nhân chủ yếu là các tổ chức tín dụng, 8.577.827 hồ sơ đã đăng ký. Trung bình mỗi ngày có hơn 3.200 yêu cầu đăng ký, cung cấp thông tin và hơn 10.000 lượt tra cứu, tìm kiếm thông tin được thực hiện. Trong đó, yêu cầu đăng ký và cung cấp thông tin trực tuyến chiếm tỷ lệ 88,65% trên tổng số yêu cầu đăng ký, cung cấp thông tin.
Chia sẻ kinh nghiệm về mô hình, tổ chức hoạt động của Trung tâm Đăng ký giao dịch, tài sản tại TP. Hà Nội
Bà Hoàng Thị Ngọc Phượng, Giám đốc Trung tâm Đăng ký giao dịch, tài sản tại TP. Hà Nội chia sẻ với Đoàn công tác Timor-Leste rằng, Trung tâm Đăng ký giao dịch, tài sản tại TP. Hà Nội là một trong 03 đơn vị sự nghiệp trực thuộc Cục, có chức năng thực hiện cung cấp dịch vụ công trong đăng ký, cung cấp thông tin về biện pháp bảo đảm và giao dịch, tài sản khác theo quy định của pháp luật, trong đó, Trung tâm Hà Nội là đơn vị thuộc Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm (nay là Cục Đăng ký giao dịch bảo đảm và Bồi thường nhà nước, Bộ Tư pháp) được thành lập đầu tiên (năm 2001). Trong thời gian vừa qua, cùng với các Trung tâm Đăng ký thuộc Cục, Trung tâm Đăng ký giao dịch, tài sản tại TP. Hà Nội đã tổ chức thực hiện tốt công tác đăng ký biện pháp bảo đảm bằng động sản. Năm 2023, các Trung tâm Đăng ký đã được giao quyền tự chủ tài chính, được phân loại là đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư giai đoạn 2023 – 2025.
Cũng như Trung tâm Đăng ký tại TP. Đà Nẵng và Hồ Chí Minh, Trung tâm Hà Nội luôn xác định việc nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ là yếu tố quan trọng trong cung cấp dịch vụ công về đăng ký biện pháp bảo đảm. Do đó, trong thời gian qua, Trung tâm đã chủ động xây dựng, áp dụng quy trình nội bộ phù hợp với pháp luật về đăng ký biện pháp bảo đảm trong giải quyết hồ sơ đăng ký; cải tiền lề lối làm việc; đầu tư trang thiết bị hiện đại tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả; phân công, bố trí cán bộ tại các bộ phận một cách hợp lý… để đảm bảo việc tiếp nhận, giải quyết và trả kết quả đăng ký cho khách hàng được thực hiện nhanh chóng, chính xác, đúng quy định pháp luật, đảm bảo 100% hồ sơ không bị quá hạn. Đến nay, tỷ lệ đăng ký trực tuyến tại Trung tâm Đăng ký giao dịch, tài sản tại thành phố Hà Nội đạt trên 93%.
Trước những kinh nghiệm chia sẻ quý báu của đại diện các đơn vị thuộc Cục Đăng ký giao dịch bảo đảm và Bồi thường nhà nước, các thành viên Đoàn công tác CHDC Timor-Leste đã bày tỏ ý nghĩa của buổi làm việc và trao đổi, học hỏi kinh nghiệm. Đại diện Ngân hàng Trung ương Timor-Leste, ông Helder Lopes- Thống đốc và đại diện Quốc hội Timor-Leste, ông Patrocínio Fernandes dos Reis - Chủ nhiệm Ủy ban A đã có những câu hỏi trao đổi để hiểu sâu hơn về khung khổ pháp lý bảo đảm vận hành hiệu quả mô hình cơ quan đăng ký biện pháp bảo đảm, Hệ thống thống Đăng ký trực tuyến (như: cách thức quản trị, quản lý Hệ thống Đăng ký; cơ chế tài chính của các Trung tâm Đăng ký; quy trình đăng ký; kết nối cơ sở dữ liệu giữa các cơ quan liên quan; trách nhiệm của người yêu cầu đăng ký, của cơ quan đăng ký; …)
Trong khuôn khổ chương trình làm việc, Đoàn công tác của CHDC Timor-Lesta cũng đã trực tiếp tham quan, khảo sát mô hình cung cấp dịch vụ công tại Trung tâm Đăng ký giao dịch, tài sản tại TP. Hà Nội thông qua các thao tác, quy trình xử lý nghiệp vụ đăng ký của các Đăng ký viên của Trung tâm, như: tiếp nhận hồ sơ, trả kết quả đăng ký, về các loại việc đăng ký tại Trung tâm (đăng ký lần đầu, đăng ký thay đổi, sữa chữa sai sót…), về nhập thông tin vào cơ sở dữ liệu, duyệt đơn và ký văn bản chứng nhận đăng ký, về ứng dụng chữ ký số trong đăng ký…
Đ.T.N
CĐK&BTNN