Tiếp nối hoạt động khảo sát tại địa phương trong khuôn khổ hợp tác giữa Bộ Tư pháp và Dự án JICA Việt Nam, từ ngày 6-9/11/2018, Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế đã chủ trì, phối hợp với Sở Tư pháp, Tòa án nhân dân, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Hiệp hội Doanh nghiệp cùng một số cơ quan, đơn vị, tổ chức khác tại tỉnh Đồng Nai và thành phố Hồ Chí Minh tổ chức các tọa đàm chuyên sâu để tìm hiểu, lắng nghe thực trạng thực thi pháp luật hợp đồng và giải quyết tranh chấp bằng phương thức ngoài Tòa án.
Tại Đồng Nai (6-7/11/2018), đoàn Khảo sát có sự tham gia của đại diện Cục Công tác phía Nam, Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế và các chuyên gia dài hạn của Dự án JICA Nhật Bản) và tại TP Hồ Chí Minh ngày 8-9/11/2018, đoàn Khảo sát có thêm sự tham gia của đại diện Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ.
Đoàn Khảo sát đã gặp gỡ, lắng nghe và trao đổi các ý kiến đa dạng, nhiều chiều, từ đối tượng chịu sự tác động lớn của pháp luật hợp đồng và giải quyết tranh chấp ngoài Tòa án (cộng đồng doanh nghiệp) đến các chuyên gia pháp lý (thẩm phán; thư ký Tòa án; luật sư; công chứng viên; giảng viên Đại học Luật TP Hồ Chí Minh, đại học Bình Dương; đại diện các doanh nghiệp hoạt động về lĩnh vực gốm sứ, xuất nhập khẩu, thẩm định giá, ngân hàng trên địa bàn…). Các tọa đàm chuyên sâu đã được tổ chức với sự chủ trì của lãnh đạo Vụ Pháp luật dân sự - Kinh tế, cố vấn trưởng dự án JICA và lãnh đạo Tòa án (ông Đỗ Khắc Tuấn – Phó Chánh án Tòa án nhân dân TP Hồ Chí Minh), lãnh đạo Sở Tư pháp địa phương (bà Nguyễn Thị Hồng Hạnh – Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP Hồ Chí Minh, bà Võ Thị Xuân Đào – Phó Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Đồng Nai), lãnh đạo VCCI (ông Trần Ngọc Liêm – Phó Giám đốc VCCI chi nhánh TP Hồ Chí Minh). Đoàn khảo sát cũng thực hiện các cuộc gặp gỡ, thảo luận, tìm hiểu khó khăn, vướng mắc với các luật sư thuộc Đoàn Luật sư tại hai địa phương này.
.jpg)
Các ý kiến của các đại biểu tập trung chỉ ra một số điểm vướng mắc, chưa rõ ràng hoặc còn có cách hiểu khác nhau của pháp luật về hợp đồng, như: mối quan hệ của Bộ luật dân sự - luật chung của hệ thống pháp luật tư với các luật chuyên ngành; vấn đề bồi thường thiệt hại và phạt vi phạm; các thời điểm có hiệu lực của hợp đồng; xử lý tài sản bảo đảm;… Liên quan đến nội dung về giải quyết tranh chấp bằng các phương thức ngoài Tòa án, trong đó tập trung vào phương thức trọng tài và hòa giải thương mại, các đại biểu tại địa phương cũng chỉ ra thực trạng thực thi (như số lượng vụ việc được các bên lựa chọn tại trọng tài thương mại chỉ chiếm 1% trên tổng số các tranh chấp) cũng như nguyên nhân cho sự yếu thế của các phương thức này so với con đường thông qua hệ thống Tòa án. Từ đó, nhiều đề xuất có giá trị đã được đưa ra nhằm hoàn thiện pháp luật hợp đồng và phát triển rộng rãi các phương thức trọng tài, hòa giải.
Kết quả khảo sát có giá trị hữu ích, làm chất liệu cho việc thực hiện xây dựng Đề án “Hoàn thiện pháp luật về hợp đồng và giải quyết tranh chấp dân sự bằng phương thức trọng tài thương mại, hòa giải thương mại và phương thức giải quyết tranh chấp khác ngoài tố tụng theo hướng thống nhất, đồng bộ, đảm bảo hiệu lực thực thi và bảo vệ quyền sở hữu tài sản” theo nhiệm vụ được Chính phủ giao.