I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC:
1. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Ông Alan Dy, Giám đốc Kiểm toán Công ty Grant Thornton Việt Nam, cho biết: Việt Nam đã có một sự nhảy vọt về chỉ số niềm tin trong quý 1 năm nay so với quý 4 năm 2010.
Công ty Kiểm toán Grant Thornton Việt Nam vừa công bố thông tin: cuộc khảo sát mới đây từ 5.700 doanh nghiệp thuộc 39 nền kinh tế trên thế giới do Grant Thonrnton toàn cầu thực hiện đã nhận định, trong quý 1-2011, các nền kinh tế phát triển đã cho thấy sự lạc quan trong kinh doanh; khoảng cách giữa các nền kinh tế trong thời gian tới sẽ được thu hẹp một cách nhanh chóng.
Các nền kinh tế mới nổi như châu Mỹ Latinh tiếp tục duy trì mức độ lạc quan cao nhất về triển vọng nền kinh tế của họ. Tại Việt Nam đã có một bước nhảy vọt về mức độ lạc quan tăng từ 62% lên tới mức 80%, vươn lên vị trí thứ 7 trong các nước có niềm lạc quan cao nhất trong bảng xếp hạng toàn cầu.
Ông Alan Dy cũng cho biết: những nền kinh tế mới nổi khác như Brazil và Nga đang phải chứng kiến sự tăng giá các loại tiền tệ làm cho hàng hóa xuất khẩu đắt hơn, đến mức độ buộc Brazil phải kêu gọi cải cách cơ bản đối với hệ thống tiền tệ quốc tế. Lạm phát và lãi suất cũng tăng lên là nguyên nhân dẫn đến mức sụt giảm trong sự lạc quan về triển vọng kinh tế tại một số nước. Còn ông Ken Atkinson, Tổng giám đốc Grant Thornton Việt Nam, cho rằng việc thiếu hụt lao động tay nghề cao sẽ tác động đến niềm tin kinh doanh tại các thị trường mới nổi và đó là một thách thức thật sự đối với sự tăng trưởng…
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Hiện nhiều ngân hàng đã lên kế hoạch giảm cho vay chứng khoán, bất động sản, tiêu dùng cá nhân theo Chỉ thị 01 của Ngân hàng Nhà nước về siết tín dụng lĩnh vực phi sản xuất. Ngày 14-3, ông Trịnh Văn Tuấn, Tổng Giám đốc Ngân hàng Phương Đông (OCB), cho biết OCB đang lên kế hoạch giảm dư nợ cho vay lĩnh vực phi sản xuất. Ông Tuấn cho biết dư nợ cho vay lĩnh vực phi sản xuất của OCB tính đến nay là khoảng 35% trên tổng dư nợ và OCB sẽ đảm bảo giảm tín dụng về mức 16% cuối năm 2011 như quy định. Khảo sát từ nhiều ngân hàng thương mại khác cũng cho thấy các nơi này đang ráo riết siết cho vay chứng khoán, bất động sản để đảm bảo thực hiện giảm dư nợ phi sản xuất về mức quy định của Ngân hàng Nhà nước.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP:
1. Báo Sài Gòn giải phóng có bài Phường Bình Trị Đông, quận Bình Tân: Bao giờ người chiếm dụng đất xây dựng 47 căn phòng cho thuê bị xử lý?. Bài báo phản ánh: Khu đất có diện tích khoảng trên 15.000m², do bà Lê Thị Đước và bà Văn Thị Như đứng tên trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, tọa lạc tại tổ 166, khu phố 15, phường Bình Trị Đông, quận Bình Tân, TPHCM. Khu đất này được cơ quan thi hành án kê biên từ năm 1999 đến nay, do là đối tượng tranh chấp trong một vụ án dân sự. Sau khi lô đất đã được kê biên, vào tháng 1-2002, bà Danh Thị Kiều Nga (thường trú tại số 72/6/97 khu phố 5, phường An Lạc A, quận Bình Tân) tự ý đến chiếm đất xây dựng nhà ở. Ngày 17-12-2002, UBND xã Bình Trị Đông, huyện Bình Chánh (nay là phường Bình Trị Đông, quận Bình Tân) ra Quyết định số 3164/QĐ-XP-UB xử phạt về hành vi xây dựng không phép của bà Nga 240.000 đồng, đồng thời yêu cầu bà Nga trả lại hiện trạng ban đầu. Tuy nhiên, bà Nga không chấp hành quyết định, tiếp tục xây dựng trái phép, đến nay đã xây trên 47 căn phòng trọ cho thuê.
Theo số liệu của UBND phường Bình Trị Đông, bà Nga lấn chiếm hơn 1.000m² trong số 15.121m² đất đã bị kê biên để xây dựng. Một số căn nhà sau khi xây xong bà Nga đem cầm cố cho nhiều người, số còn lại ở hoặc cho thuê. UBND phường Bình Trị Đông đã lập biên bản xử lý nhiều lần, buộc tháo dỡ công trình xây dựng trái phép, nhưng bà Nga vẫn không chịu chấp hành, tỏ ý xem thường pháp luật. “Những lúc đoàn công tác đến xử lý, bà Nga chửi bới, lăng mạ và cho người ra ngăn cản quyết liệt. Chính quyền địa phương đã có nhiều cuộc họp và lên kế hoạch cưỡng chế tháo dỡ các căn nhà do bà Nga xây trái phép, đồng thời xử lý hành vi ngoan cố của bà Nga để giữ trật tự, kỷ cương” - ông Nguyễn Hồng Xuân, Phó Chủ tịch UBND phường Bình Trị Đông, bức xúc cho biết.
Theo luật sư Trần Minh San (Đoàn Luật sư TPHCM), hành vi của bà Nga không chỉ coi thường kỷ cương phép nước mà còn vi phạm pháp luật hình sự, cần phải bị khởi tố. Vì bà Nga đã bị xử lý phạt vi phạm hành chính nhưng vẫn ngang nhiên lấn chiếm đất xây dựng trái phép nhiều lần là những hành vi đủ yếu tố cấu thành tội được quy định trong Bộ luật Hình sự. Mới đây, ngày 27-7-2010, Chi cục Thi hành án dân sự quận Bình Tân có công văn số 893/THA gởi Viện Kiểm sát Nhân dân quận Bình Tân, Công an quận Bình Tân đề nghị xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự đối với bà Danh Thị Kiều Nga theo quy định pháp luật. Theo Chi cục Thi hành án dân sự quận Bình Tân, hành vi xâm phạm bất hợp pháp đến tài sản đã kê biên để đảm bảo thi hành án và xây dựng nhà trái phép của bà Nga đã vi phạm pháp luật điều 137 và điều 270 Bộ luật Hình sự năm 2009. Tuy vậy đã hơn nửa năm trôi qua, đề nghị khởi tố hình sự bà Nga của Chi cục Thi hành án quận Bình Tân vẫn không khác gì những “quyết tâm xử lý dứt điểm” với hơn 50 văn bản của chính quyền phường, quận trong khoảng thời gian gần mười năm qua.
Chủ trương cưỡng chế, tháo dỡ nhà xây dựng trái phép trên đất lấn chiếm đã có từ lâu, nhưng thực tế, các ngôi nhà xây dựng trái phép của bà Nga vẫn ngang nhiên tồn tại gần chục năm nay khiến bà con và dư luận bất bình.
2. Báo Dân Việt có bài Tiền Giang: Chuyển sở hữu tài sản để... quỵt nợ. Bài báo phản ánh: Cục Thi hành án dân sự tỉnh Tiền Giang đang đau đầu vì một bản án có hiệu lực pháp luật hơn 2 năm nay vẫn chưa thể thi hành. Người thua kiện dù rất giàu có nhưng toàn bộ tài sản đã chuyển sang tên con ngay trước khi phiên tòa diễn ra.
Tháng 1.2008 bà Nguyễn Thị Sung (75 tuổi, ngụ phường 2, TP.Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang) khởi kiện yêu cầu bà Trần Thị Phương Hồng (ngụ xã Tân Lý Tây, huyện Châu Thành, Tiền Giang) phải trả tổng số nợ 400 triệu đồng. Đây là số tiền 2 mẹ con bà Sung cho bà Hồng mượn từ năm 2004, bà Hồng hứa trả trong vòng 6 tháng nhưng sau không chịu trả. Do gia đình bà Hồng đều là cán bộ nhà nước, có nhiều tài sản giá trị nên bà Sung tin tưởng không yêu cầu thế chấp, cũng không tính lãi. Ngày 27.8.2008 TAND huyện Châu Thành đưa vụ việc ra xét xử. Theo bản án, bà Hồng phải trả cho bà Sung cả gốc lẫn lãi quá hạn là gần nửa tỷ đồng. Không đồng ý trả nợ, bà Hồng kháng án. Án phúc thẩm sau đó cũng bác yêu cầu kháng cáo của bà Hồng. Nhưng đến nay, cơ quan thi hành án vẫn không thể thi hành bản án vì toàn bộ tài sản đứng tên bà Hồng gồm hệ thống nhà nghỉ gần 20 phòng và 14 lô đất hơn 10.000m2 trị giá hàng chục tỷ đồng, đã được làm thủ tục “tặng” cho con gái ngay trước khi phiên tòa diễn ra.
Ông Lê Văn Quốc - Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự huyện Châu Thành cho biết, hiện hệ thống nhà nghỉ vẫn do bà Hồng đứng tên trên giấy phép kinh doanh. Tuy nhiên, các nhà nghỉ này… nằm trên đất do con gái bà đứng tên nên cơ quan thi hành án bó tay. Trao đổi với NTNN, ông Trần Ngọc Quang - Chánh án TAND tỉnh Tiền Giang cho biết, việc chuyển nhượng tài sản “thần tốc” từ bà Hồng sang con gái có dấu hiệu rất bất thường. “Các nguyên đơn phải khiếu nại yêu cầu xem xét lại trình tự, thủ tục chuyển nhượng tài sản của bà Hồng. Nếu có sai phạm phải yêu cầu hủy các giấy đỏ để cơ quan thi hành án có điều kiện thực thi nhiệm vụ” - ông Quang nói.
Ông Lê Văn Quốc - Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự huyện Châu Thành cũng cho biết đã phối hợp với Viện Kiểm sát nhân dân cùng cấp phát văn bản xin ngành dọc cấp trên cho ý kiến chỉ đạo nghiệp vụ về vấn đề này.
3. Báo Đại đoàn kết có bài Người thuê trọ không phải mua điện giá cao: Vẫn chưa khả thi. Bài báo phản ánh: Thông tư mới nhất về giá bán điện vừa được Bộ Công thương ban hành sẽ tạo điều kiện cho người thuê nhà được mua điện đúng giá điện bậc thang sinh hoạt, thay vì phải mua điện lại qua chủ trọ với giá cao. Tuy nhiên, trên thực tế, người thuê trọ (phần lớn là sinh viên – PV) vẫn khó được mua đúng giá điện mà Nhà nước bán cho họ. Theo Cục trưởng cục Điều tiết điện lực Phạm Mạnh Thắng, quy định cho phép mua điện qua công tơ trả trước nhằm tạo hành lang pháp lý để người thuê nhà được tiếp cận dễ dàng hơn với chính sách hỗ trợ giá điện cho người thuê trọ.
Còn nhớ năm 2010, khi giá điện tăng lên 6,8%, ở mức 1.058 đồng/kWh, những người phải thuê nhà trọ, đặc biệt là sinh viên đã phải giả tiền điện với mức 3.000 đồng/kWh. Dù các nhà quản lý đã có những động thái tích cực trong việc giám sát, kiểm tra, kiểm soát các điểm cho thuê trọ để tránh tình trạng chủ nhà trọ bắt chẹt người thuê, song trên thực tế, số người thuê trọ được mua điện đúng giá là rất hiếm. Năm nay, những chính sách mới đưa ra có thể nói sẽ giúp người đi thuê nhà bớt đi phần nào sức ép “giá điện cao”. Nói như ông Phạm Mạnh Thắng, nếu làm được thì đây sẽ là hướng để giúp cho người thuê trọ được hưởng đúng hỗ trợ thông qua biện pháp công nghệ chứ không bằng hành chính như việc ký hợp đồng với bên bán điện. Theo ông Thắng, trước đến nay vẫn tồn tại tình trạng, người thuê phải sử dụng điện thông qua hợp đồng mua bán điện của chủ nhà, như thế là chủ nhà vi phạm pháp luật vì họ không được phép kinh doanh điện nhưng chúng ta không có giấy tờ, chứng từ nên khó xác định vi phạm của chủ nhà để có thể xử phạt. Vì thế, dù đã có nhiều biện pháp để bảo vệ quyền lợi của những người đi thuê trọ, song năm 2010 số đối tượng bị phạt vì vi phạm điều này là rất ít.
Còn nhớ, tại buổi họp báo về tăng giá điện do Bộ Công thương tổ chức hôm 28-2 vừa qua, lãnh đạo Cục Điều tiết điện lực cũng thừa nhận một vấn đề rằng, việc thí điểm sử dụng công tơ điện có thẻ trả trước dù giúp người thuê trọ trả được đúng giá điện Nhà nước đưa ra, song khi cho thuê nhà, nếu không phải thu tiền điện thì chủ nhà vẫn có thể sẽ tăng giá thuê nhà lên. Đó lại là điều không thuộc lĩnh vực quản lý của ngành điện. Và thực tế nhiều nơi đã diễn ra tình trạng đó. Như vậy, người đi thuê vẫn chịu nhiều thiệt thòi.
4. Thời báo kinh tế Sài Gòn online có bài Luật lại đợi nghị định. Bài báo phản ánh: Năm 2010, Quốc hội đã ban hành nhiều luật mới có hiệu lực vào đầu và giữa 2011. Tuy nhiên, cho đến nay các đạo luật này đều chưa thể khởi động vì còn phải chờ ban hành văn bản dưới luật để hướng dẫn việc thực thi.
Văn bản mới nhất được Quốc hội khóa XII ban hành là Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (LSDNLHQ). Với đạo luật này, vấn đề tiết kiệm năng lượng trước đây được điều chỉnh bởi Nghị định 102/2003/NĐ-CP của Chính phủ thì nay đã được nâng lên ở một khung pháp lý cao hơn. Phần chính sách tại điều 5, LSDNLHQ, có nói: “Áp dụng thực hiện biện pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả phục vụ phát triển kinh tế - xã hội là một trong những ưu tiên hàng đầu”. Điều đó cho thấy tầm quan trọng của vấn đề tiết kiệm năng lượng, nhất là trong bối cảnh Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng thiếu điện và nguy cơ cạn kiệt các nguồn tài nguyên năng lượng không tái tạo.
LSDNLHQ bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1-1-2011. Để thực thi, tại điều 48 của luật này, Quốc hội giao cho Chính phủ ban hành quy định chi tiết hướng dẫn thi hành. Tuy nhiên, ông Huỳnh Kim Tước, Giám đốc Trung tâm Tiết kiệm năng lượng TPHCM, cho biết hàng loạt vấn đề hết sức mới mẻ nói trên vẫn chưa thể triển khai do nghị định của Chính phủ cũng như nhiều văn bản thông tư hướng dẫn khác của các bộ chưa được ban hành. Ông Tước cũng bày tỏ mối quan ngại về một vấn đề không kém quan trọng là chưa có nhân lực chuyên trách trong bộ máy quản lý nhà nước để thực thi LSDNLHQ. “Ở Thái Lan, người ta lập hẳn một vụ quản lý chuyên trách về sử dụng tiết kiệm năng lượng. Còn ở ta, hiện đang giao cho Vụ Khoa học Công nghệ thuộc Bộ Công Thương kiêm nhiệm với nhân lực rất mỏng. Ở các địa phương thì lại càng chưa có gì”, ông Tước cho biết. Với cách thực hiện như trên, chính sách sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả được tuyên bố là “ưu tiên hàng đầu” liệu có ứng nghiệm trong thực tế?
Cùng với LSDNLHQ, hai luật khác là Luật các tổ chức tín dụng (Luật TCTD 2010) và Luật Ngân hàng nhà nước Việt Nam (Luật NHNN 2010) được Quốc hội khóa XII ban hành cũng có hiệu lực từ 1-1 năm nay. Thế nhưng, cả hai đạo luật này cũng đang chờ văn bản hướng dẫn thực thi. Theo luật sư Trần Anh Đức, Giám đốc Công ty Luật Vilaf-Hồng Đức, một trong những vướng mắc trong hoạt động ngân hàng hiện nay là vấn đề ngoại hối. Pháp lệnh Ngoại hối được ban hành từ năm 2005 và sau đó một năm Chính phủ ban hành nghị định hướng dẫn chi tiết. Để có thể thực thi, NHNN phải có thông tư hướng dẫn cụ thể hơn nhưng đến nay văn bản này vẫn chưa được ban hành mặc dù dự thảo đã được xây dựng từ nhiều năm nay. Xin lưu ý, về mặt pháp lý Thông tư 12/2010/TT-NHNN có thể đã không còn hiệu lực vì được ban hành trước khi Luật TCTD 2010 có hiệu lực. Do đó, theo luật sư Đức, NHNN nên có văn bản hướng dẫn lại điều khoản đang gây tranh cãi nói trên của Luật TCTD 2010. Liên quan đến lãi suất, phí, điều 91 Luật TCTD còn quy định: “Trong trường hợp hoạt động ngân hàng có diễn biến bất thường, để bảo đảm an toàn của hệ thống tổ chức tín dụng, NHNN có quyền quy định cơ chế xác định phí, lãi suất trong hoạt động kinh doanh của tổ chức tín dụng”. Thế nào là “diễn biến bất thường”, điều này cũng cần được giải thích rõ ràng, nếu không sẽ dẫn đến việc tùy tiện áp dụng, gây thiệt hại cho các tổ chức tín dụng. Ngoài ra, còn hàng loạt vấn đề mới mẻ nhưng đến nay chưa có bất kỳ văn bản nào hướng dẫn như thời hạn, trình tự chuyển tiếp đối với các tổ chức tín dụng không đảm bảo những điều kiện luật định; quy định về hoạt động của tổ chức tài chính vi mô; quy định về cạnh tranh trong hoạt động ngân hàng...