I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Tại hội nghị tổng kết công tác sáu tháng đầu năm ngày 8-7, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Phạm Khôi Nguyên cho biết Bộ sẽ mời VKSND Tối cao, TAND Tối cao, Bộ Tư pháp và các cơ quan liên quan bàn giải quyết dứt điểm vụ đòi Vedan bồi thường thiệt hại cho dân. Theo ông Nguyên, khi chưa giải quyết được việc bồi thường cho người dân ở Đồng Nai, Bà Rịa-Vũng Tàu và TP.HCM thì trách nhiệm chính vẫn thuộc ngành tài nguyên và môi trường. Theo ông Nguyên, trước mắt, Tổng cục Môi trường sẽ có văn bản “cứng” khẳng định việc tính thiệt hại và đòi bồi thường đối với Vedan là có cơ sở khoa học. Vì vậy, Vedan phải bồi thường nghiêm túc. Nếu quá thời hạn đã ấn định, Vedan không thực hiện thì các địa phương sẽ khởi kiện.
Ngày 8-7, Hội Nông dân TP.HCM, Viện Môi trường và Tài nguyên (Đại học Quốc gia TP.HCM) và luật sư tư vấn cho Hội Nông dân TP đã có buổi làm việc với TAND huyện Cần Giờ về trình tự, thủ tục nộp đơn khởi kiện Vedan vào cuối tháng 7 này. Luật sư Nguyễn Văn Hậu cho biết TAND huyện Cần Giờ đã đồng ý nhận đơn khởi kiện của bà con. Cùng tham gia với luật sư Hậu còn có luật sư Trương Trọng Nghĩa, luật sư Nguyễn Thành Hiệp… (Đoàn Luật sư TP.HCM). Hiện hồ sơ và các thủ tục khởi kiện đã hoàn tất, chờ ngày nộp cho TAND huyện Cần Giờ. Cùng ngày, ông Trần Văn Cường, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kiêm Trưởng Ban Chỉ huy thống kê thiệt hại trong vụ Vedan tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, cho biết trong hai ngày 7 và 8-7, đã huy động hàng chục chuyên viên photo, phân loại và công chứng hồ sơ của 1.255 hộ dân bị thiệt hại, cung cấp cho các luật sư đại diện để kịp thời gian khởi kiện Vedan.
2. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Ngày 8-7, tại Đà Nẵng, Bộ Khoa học - Công nghệ phối hợp với Trung tâm Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương tổ chức Hội thảo khoa học “Những vấn đề cơ bản về phát triển kinh tế Việt Nam đến năm 2020”.
Tại hội thảo, PGS-TS Võ Đại Lược và nhiều nhà khoa học khác đều nhận định, thời gian qua, dưới sự điều hành năng động của Chính phủ, nền kinh tế Việt Nam đã tăng trưởng tương đối ổn định, an ninh quốc phòng được giữ vững. Năm 2010, Việt Nam bước vào ngưỡng quốc gia có thu nhập trung bình, thoát khỏi nhóm quốc gia nghèo và lạc hậu. Tuy nhiên, sự tăng trưởng này còn thiếu tính bền vững, chủ yếu dựa vào xuất khẩu tài nguyên thô, lao động giá rẻ, đặc biệt là dựa vào vốn. Vì vậy, vấn đề đặt ra là Việt Nam không chỉ theo dõi sát sự biến động của nền kinh tế thế giới để có biện pháp ứng phó kịp thời mà cần tìm kiếm mô hình tăng trưởng kinh tế theo chiều sâu.
Nhiều ý kiến cho rằng, đã đến lúc cần xây dựng chiến lược phát triển thích hợp về lâu dài để vươn lên hàng các nước phát triển, cần cơ cấu lại nền kinh tế, xem lại sự yếu kém của doanh nghiệp nhà nước, cần đề cao hơn nữa vai trò của kinh tế tư nhân; xác định lại chiến lược phát triển kinh tế biển, sự ứng phó với biến đổi khí hậu, giải quyết hài hòa bài toán tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường; quy hoạch và phân kỳ chiến lược khai thác và sử dụng tài nguyên.
Báo cũng có bài “Báo động đỏ nguy cơ sụp đổ hệ thống điện”. Bài báo phản ánh: Khoảng 2 giờ 30 ngày 8-7, toàn bộ các tỉnh miền Trung từ Hà Tĩnh đến Quảng Ngãi và 2 tỉnh Tây Nguyên là Đắc Nông và Đắc Lắc bị mất điện trong khoảng 1 giờ rưỡi.
EVN cho biết, sản lượng điện trung bình 7 ngày đầu tháng 7 là 308,56 triệu kWh/ngày, sản lượng cao nhất đạt 329,2 triệu kWh; công suất lớn nhất trên 15.500MW. Tình hình vận hành hệ thống điện và cung ứng điện tiếp tục căng thẳng. Trong khi đó, các hồ thủy điện đang dần về mực nước chết do hạn hán kéo dài. Nhiều nguồn nhiệt điện mới đang tạm ngừng để sửa chữa vì hư hỏng, dự tính cuối tháng 7 mới hoạt động trở lại. Những ngày qua, dù EVN không còn thực hiện cắt điện để điều hòa phụ tải trên toàn quốc, nhưng một số sự cố nghiêm trọng đã xảy ra khiến nhiều nơi mất điện cục bộ. Nguyên nhân, do hệ thống điện đã xuất hiện tình trạng đầy, thậm chí quá tải một số đường dây và trạm biến áp (khu vực Ninh Bình, Thanh Hóa, Thái Bình...), nhất là đường dây 500kV Bắc-Nam, các đường dây 220kV mua điện Trung Quốc phải vận hành rất căng thẳng, truyền tải công suất và điện năng cao.
Qua đánh giá tình hình thực tế, lưu lượng nước về các hồ trong những ngày đầu tháng 7 đều thấp ở cả 3 miền. Các hồ thủy điện miền Trung, miền Nam như Ialy, Hàm Thuận, Trị An, Thác Mơ... đã về sát mực nước chết (Trị An còn 31cm, Hàm Thuận còn 19cm, Thác Mơ 75cm, Ialy còn 60cm). Nhà máy thủy điện phía Bắc miền Trung như Bản Vẽ, Cửa Đạt chỉ phát sản lượng thấp do không có nước.
3. Báo điện tử Dân trí phản ánh: Phiên họp thứ 13 của Ban chỉ đạo phòng chống tham nhũng TƯ sáng 8/7 có sự tham dự của nhiều lãnh đạo cao cấp của Đảng, Nhà nước. Viện trưởng VKSND tối cao Trần Quốc Vượng khái quát tình hình phát hiện, xử lý án tham nhũng thời gian qua. Theo đó, mới đây chỉ có vụ nhận hối lộ tại Ngân hàng Đầu tư & phát triển VN (BIDV) bị phát giác và vụ tiêu cực trong quá trình triển khai Đề án tin học hóa quản lý hành chính nhà nước (112) được đưa ra xét xử. Các vụ việc khác đều nhỏ lẻ, tổng số vụ không nhiều.
Trước “tin vui” đó, nhiều đại biểu lại tỏ ra lo ngại khi tình hình phát hiện, xử lý tham nhũng chùng xuống thời gian qua. Khái quát, có hơn 10 tỉnh thành trong 6 tháng đầu năm 2010 không phát hiện hay khởi tố mới vụ án tham nhũng nào. Các cơ quan tố tụng toàn quốc mới khởi tố 81/159 bị can, truy tố 122 vụ/351 bị can và xét xử 100 vụ với 216 bị cáo. So sánh với các năm trước đây, con số này đã giảm đáng kể. Nhiều ý kiến cảnh báo, con số giảm không đồng nghĩa với tình hình tham nhũng đã giảm. Qua thăm dò dư luận và tình hình người dân khiếu nại, tố cáo tại các địa phương, ngay cả những tỉnh thành báo cáo không có tham nhũng vẫn rất bức xúc.
Một trong những hạn chế lớn nhất trong công tác PCTN được nhiều đại biểu phản ánh là việc xử lý án tham nhũng quá chậm. Phó Chánh văn phòng TƯ Đảng Dương Thành Bắc khái quát, từ khi phát hiện, điều tra cho tới xét xử một vụ tham nhũng nhanh nhất cũng phải mất 12 tháng, chậm nhất 50 tháng, tính trung bình là 30 tháng. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng lập tức truy “chậm do đâu?”. Thượng tướng Lê Thế Tiệm - Thứ trưởng Bộ Công an lý giải, một số vụ việc kéo dài nhiều năm và “đá đi đá lại” giữa các cơ quan tố tụng do quan điểm khác biệt. Nguyên nhân là do cơ chế phối hợp hoặc thiếu các công cụ để định tính định lượng vụ án. “Hiện chúng ta chưa thành lập được trung tâm giám định quốc gia nên rất vướng trong việc giám định thiệt hại các vụ án tham nhũng lớn” - ông Tiệm dẫn chứng vụ án tiêu cực tại Công ty Xăng dầu hàng không khởi tố từ năm 2004 nhưng kéo dài đến nay vì có nhiều kết quả giám định khác nhau.
Viện trưởng VKSND tối cao bổ sung ví dụ, vụ mua bán 3 triệu cổ phiếu xảy ra tại Ngân hàng Công thương VN Vietinbank đến nay chưa thể đi đến chặng kết trong quá trình tố tụng cũng vì nhiều ý kiến khác nhau về mức độ thiệt hại. Nghe “giải trình”, Thủ tướng nêu hướng chỉ đạo, thời gian tới các cơ quan tố tụng cần phải tập trung phối hợp xử lý dứt điểm các vụ việc, vụ án còn tồn đọng, kéo dài. “Đối với vụ án tham nhũng nghiêm trọng như đại lộ Đông Tây, 3 ngành tố tụng cần phải tập trung chỉ đạo sớm kết thúc điều tra đưa ra xét xử, làm rõ đến đâu thì xử lý đến đó, các vụ nổi cộm còn tồn đọng khác cũng phải theo tinh thần trên. Chính phủ sẵn sàng tạo điều kiện, cơ chế để giải quyết vướng mắc” - Thủ tướng khẳng định.
Người đứng đầu Chính phủ cũng nhấn mạnh yêu cầu tăng cường PCTN trong 7 lĩnh vực có nguy cơ cao như quản lý sử dụng đất đai, xây dựng cơ bản, thuế, tổ chức cán bộ… Thủ tướng lưu ý cần quy rõ trách nhiệm cá nhân, tập thể để phục vụ công tác nhân sự đại hội Đảng bộ các cấp.Thủ tướng cũng đồng ý tạo điều kiện về mặt kinh phí ngân sách để 3 ngành tố tụng có cơ chế thưởng, khuyến khích người phát hiện, cung cấp thông tin về tham nhũng.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Ngày 8-7, làm việc với đoàn giám sát của Ủy ban Tư pháp Quốc hội, đại diện UBND TP Đà Nẵng cho biết các cơ quan thi hành án dân sự (THADS) tại địa phương đều hoàn thành vượt các chỉ tiêu kế hoạch. Tuy nhiên, công tác THADS vẫn còn gặp nhiều khó khăn do tài sản THA chủ yếu là nhà, đất nằm trong diện giải tỏa, chỉnh trang đô thị nên làm thay đổi nơi cư trú của đương sự dẫn đến việc khó xác minh địa chỉ mới. Ngoài ra, ý thức chấp hành pháp luật của người phải THA chưa cao, không tự nguyện, nhì nhùng, cố chấp trong khiếu kiện nhằm kéo dài việc THA.
Bà Lê Thị Nga, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, trưởng đoàn, đã kiến nghị cần khắc phục việc án tồn đọng ở cấp quận, huyện; nhiều án tuyên không rõ; hoạt động của VKS trong công tác THA chưa thật chặt chẽ…
2. Báo Công an nhân dân online có bài Khởi tố một công chứng viên. Bài báo phản ánh: Thượng tá Phan Cao Thu, Phó trưởng phòng CSĐT tội phạm về TTQLKT&CV Công an Hà Nội cho biết, cơ quan này đã khởi tố bị can đối với ông Hoàng Văn Sự, công chứng viên Phòng Công chứng số 5 TP Hà Nội, về tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng mà Báo Công an nhân dân nêu trong loạt bài điều tra về tội phạm và vi phạm trong lĩnh vực công chứng, đăng tải tháng 5/2010. Ông Sự là người đã ký công chứng 4 hợp đồng ủy quyền giữa những người ủy quyền là chủ sở hữu nhà đất và người nhận ủy quyền là Nguyễn Thu Hợp và Vũ Thị Minh Hòa. 4 hợp đồng này đã bị Hợp và Hòa lợi dụng có nội dung "chuyển nhượng" theo giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để chuyển nhượng lấy tiền sử dụng vào mục đích cá nhân, dẫn đến tranh chấp. Khi hướng dẫn viết yêu cầu công chứng phần nội dung, công chứng viên đã không hướng dẫn đầy đủ mà chỉ viết là yêu cầu công chứng hợp đồng ủy quyền. Có phiếu, người yêu cầu không viết mà do chuyên viên ghi nội dung. Nội dung ủy quyền trên các hợp đồng đều giống nhau. Cụ thể trong thời gian năm 2007, 2008, ông Hoàng Văn Sự đã ký công chứng nhiều hợp đồng ủy quyền của các chủ sở hữu cho Nguyễn Thu Hợp, Vũ Thị Minh Hòa, đều có cùng một nội dung: "Bên nhận ủy quyền được thay mặt bên ủy quyền dùng toàn bộ tài sản đem chuyển nhượng, thế chấp hoặc thế chấp cho bên thứ 3 theo quy định của pháp luật, để làm thủ tục vay vốn của ngân hàng và các cơ quan tổ chức tín dụng".
Theo nội dung này, với mong muốn được vay tiền của ngân hàng, người tham gia hợp đồng đã thỏa thuận với Nguyễn Thu Hợp là ủy quyền cho Hợp được sử dụng tài sản để vay vốn ngân hàng, nên khi đọc nội dung hợp đồng, họ bị nhầm lẫn không phân biệt được việc chuyển nhượng và thế chấp là hoàn toàn khác nhau. Mặt khác, công chứng viên không phân tích rõ sự bất lợi khi họ đồng ý ký vào hợp đồng có nội dung chuyển nhượng. Có trường hợp phiếu yêu cầu công chứng ghi "ủy quyền giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhà ở để vay vốn ngân hàng", nhưng nội dung hợp đồng lại bao gồm: chuyển nhượng, thế chấp hoặc thế chấp cho bên thứ 3 theo quy định của pháp luật để vay vốn ngân hàng".
Trong thời gian từ tháng 5/2007 đến tháng 5/2008, Nguyễn Thu Hợp là người đã tham gia ký 9 hợp đồng ủy quyền do Hoàng Văn Sự ký lời chứng mà Hợp ký với tư cách là bên nhận ủy quyền, nhưng bản thân ông Hoàng Văn Sự không hề nghi ngờ và cũng không giải thích cho những người ủy quyền biết để có sự kiểm tra, phòng ngừa. 2 trường hợp khác, một trường hợp ông Sự cho sử dụng CMND photo dẫn đến việc đối tượng thuê người đóng giả để ký hợp đồng ủy quyền; một trường hợp ông Sự cho người tham gia hợp đồng sử dụng "đơn đề nghị cấp CMND" thay cho CMND nên không phát hiện được đối tượng khác đã ký thay. Những sai sót của công chứng viên Hoàng Văn Sự đã dẫn đến việc Hợp, Hòa lợi dụng các hợp đồng có lời chứng để chuyển nhượng "sổ đỏ" của người có nhu cầu vay vốn ngân hàng và dẫn tới tranh chấp sau này giữa chủ "sổ đỏ" với những người đã nhận chuyển nhượng "sổ đỏ" từ Tuấn Anh, Hợp và Hòa
Liên quan đến vụ án này, Cơ quan CSĐT Công an TP Hà Nội cũng có văn bản đề nghị cơ quan chủ quản có hình thức xử lý đối với bà Đào Trang Linh - công chứng viên Phòng Công chứng số 2 TP Hà Nội và bà Nguyễn Thị Dương Liễu, chuyên viên Phòng công chứng số 5 TP Hà Nội. Trong quá trình thực hiện công việc được giao, bà Linh và bà Liễu đã không phát hiện ra sự gian dối của các đối tượng yêu cầu công chứng, thiếu sự phân tích về yếu tố bất lợi cho chủ sở hữu khi ký ủy quyền chuyển nhượng, dẫn đến sự việc phức tạp sau này. Đến nay, Cơ quan CSĐT Công an TP Hà Nội đã hoàn tất kết luận điều tra, chuyển Viện KSND TP đề nghị truy tố Nguyễn Thu Hợp, Phạm Tuấn Anh, Vũ Thị Minh Hòa về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, theo khoản 4 Điều 139 BLHS; đề nghị truy tố ông Hoàng Văn Sự về tội thiếu tinh thần trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng theo khoản 2 Điều 285 BLHS. Hiện đối tượng Tuấn Anh và Hòa đang bỏ trốn, đến nay chưa bắt được, cơ quan điều tra đã có quyết định tạm đình chỉ điều tra bị can, khi bắt được sẽ xử lý sau.
3. Báo Pháp luật và xã hội có bài Chữ ký giả… vẫn được cấp sổ đỏ. Bài báo phản ánh: Ông Hoàng Văn Phúc (mất năm 1947) và vợ là Nguyễn Thị La (mất năm 1955) có để lại một ngôi từ đường và 1.648m2 đất ở thôn Khai Quang (xã Trực Đại, huyện Trực Ninh, Nam Định) cho bốn người con là ông Hoàng Văn Hy, ông Hoàng Gia Lễ, ông Hoàng Văn Ba và bà Hoàng Thị Tiếp. Tên cũ của xã Trực Đại là xã Cát Trử. Các tài liệu của UBND xã Cát Trử thể hiện ngôi nhà 4 gian hiện nay là từ đường của ông Hoàng Văn Phúc. Ông Cao Văn Tuy (Chủ tịch xã Cát Trử thời kỳ 1946-1948) xác nhận: “Ngôi nhà 4 gian nói trên là của ông Hoàng Văn Phúc”.
TAND huyện Hải Hậu (cũ) đã có văn bản gửi UBND xã Trực Đại, do Chánh án Nguyễn Đăng Khoát ký ngày 20-7-1979, khẳng định: Căn nhà xây 4 gian nói trên mà theo các đơn đề nghị gọi là từ đường chính là di sản của ông Hoàng Văn Phúc để lại. Các con ông Phúc có quyền sở hữu hợp pháp, được pháp luật bảo hộ. Nếu ai chết thì con họ được hưởng kế vị một phần tài sản của bố mẹ họ để lại do chia di sản của ông Phúc mà có. Văn bản này có tính chất pháp lý để giải quyết phần di sản của ông Phúc”. Bốn người con của ông Phúc sau đó đã thống nhất để ngôi nhà 4 gian làm nơi thờ cúng tổ tiên. Địa chính xã Trực Đại vào sổ thửa đất số 447, tờ bản đồ số 8 năm 1985.
Ông Hoàng Văn Hy được giao nhiệm vụ trông coi ngôi từ đường. Năm 1990, do tuổi già sức yếu, ông Hy viết giấy bàn giao cho anh Hoàng Văn Rưỡng là cháu nội trông nom. Gia đình ông Hy phản ánh: Ngày 5-10-1996, anh H.V.D (cháu bốn đời của ông Phúc) đã giả mạo chữ ký của ông Hy để “sẻ” ngôi từ đường chia cho ba người là ông Hoàng Văn Hy, bà Hoàng Thị Nuôi (con dâu ông Hy), anh Hoàng Văn Rưỡng. Tại 3 tờ “đơn đăng ký quyền sử dụng đất”, tờ thứ nhất có chữ ký của anh Rưỡng, hai tờ còn lại là giả mạo chữ ký ông Hy. Hai chữ ký nhìn thoáng qua thì giống, nhìn kỹ thì khác nhau nhiều. PV thu thập được một văn bản có chữ ký thật của ông Hy, được UBND và Ban Chi ủy xã Trực Đại chứng thực năm 1990. Đáng nói, ông Hy sử dụng chữ ký là chữ… Trung Quốc. Còn chữ ký giả viết bằng đường nét thông thường. Hồ sơ giả, nhưng UBND huyện Trực Ninh vẫn cấp 3 “sổ đỏ” cho ba cá nhân nói trên.
Khi con cháu ông Hy “khiếu nại”, Trưởng phòng Tài nguyên Môi trường (TNMT) huyện Trực Ninh, Phạm Văn Phán đã có văn bản gửi chủ tịch và cán bộ địa chính xã Trực Đại “dặn dò”: “Chỉ khi 3 hộ đồng ý trả lại đất để làm từ đường thì UBND xã mới làm tờ trình như tôi đã thảo hộ UBND xã. Về lý, các con cháu (gồm cả ông Hy) thuộc hàng thừa kế mà không kê khai cho mình hoặc kê khai cho dòng họ để được sử dụng và được cấp giấy chứng nhận là không đúng quy định của pháp luật”. Như vậy, ngay trong văn bản này, ông Phán đã nhận cái sai về mình, bởi về lý như ông Phán nói, ông Hy không thực hiện theo quy định của pháp luật tại sao UBND huyện vẫn cố cấp “sổ đỏ” cho ông Hy? Về chữ ký giả, PV đã gặp trực tiếp ông Phán, đưa ông Phán xem tận mắt chữ ký bằng chữ Trung Quốc của ông Hy, ông Phán nói: “Chữ ký trong đơn đăng ký quyền sử dụng đất do một người cháu ông Hy… ký hộ (?!). Việc thẩm định hồ sơ tôi giao cho đồng chí Hoàng Văn Học, Phó phòng TNMT huyện thẩm định”. Về lý, không có có sở pháp lý nào thể hiện anh H.V.D (cháu bốn đời của ông Phúc) có đủ tư cách ký thay ông Hy, nhất là thời điểm đó ông Hy còn sống. Việc UBND huyện Trực Ninh chấp nhận hồ sơ có chữ ký giả là xâm phạm quyền lợi những người thừa kế hợp pháp của ông Phúc. UBND huyện Trực Ninh cần rà soát lại toàn bộ quá trình cấp “sổ đỏ” nói trên để đảm bảo quyền lợi chính đáng của những người liên quan.