Trong buổi sáng ngày 17/9/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Tuổi trẻ phản ánh: Ngày 16-9 tại Hà Nội, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã làm việc với Đảng ủy Công an trung ương, Bộ Công an về công tác cải cách tư pháp của lực lượng công an nhân dân.
Sau khi nghe báo cáo của Bộ Công an cùng những ý kiến đóng góp tại buổi làm việc, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết nhiệt liệt biểu dương và đánh giá cao những kết quả cải cách tư pháp của Bộ Công an. Chủ tịch nước nhấn mạnh từ năm 2005, triển khai thực hiện nghị quyết 49-NQ/TƯ, Bộ Công an đã hoàn thành tốt một số nhiệm vụ trọng tâm của công tác tư pháp thuộc lĩnh vực của mình. Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đề nghị Đảng ủy Công an trung ương, Bộ Công an tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện toàn diện, nghiêm túc công tác cải cách tư pháp, gắn với mục tiêu nâng cao chất lượng điều tra, phòng ngừa và xử lý tội phạm. Lực lượng công an cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho nhân dân, huy động toàn xã hội tham gia phòng chống tội phạm; tăng cường công tác đào tạo cán bộ, chú trọng cả về nghiệp vụ chuyên môn và tâm đức của người chiến sĩ công an.
2. Báo Người lao động phản ánh: Ngày 26-9 sẽ bắt đầu thu thuế chuyển nhượng bất động sản, việc mua đi bán lại hợp đồng góp vốn mua căn hộ sẽ không còn hấp dẫn nữa. Cơ quan thuế đã có thông báo sẽ thực hiện việc thu thuế chuyển nhượng bất động sản (BĐS) từ ngày 26-9. Nhưng tính thực thi và sự công bằng của việc thu thuế này vẫn khiến khách hàng và chủ đầu tư băn khoăn.
Vướng mắc lớn nhất là cơ quan thuế chỉ công nhận các chi phí có liên quan trực tiếp đến việc chuyển nhượng, trong khi nhà đầu tư chịu nhiều chi phí ngoài hợp đồng mà không có hóa đơn, đặc biệt là chi phí lãi vay. Hầu hết người chuyển nhượng hợp đồng góp vốn mua căn hộ, đất nền, nhà... đều phải vay tiền của ngân hàng hoặc người thân để góp vốn. Thế nhưng các hướng dẫn tính thuế của cơ quan thuế lại không đề cập khoản chi phí này. Trong văn bản của Cục Thuế TPHCM cũng chỉ công nhận chi phí hợp lý, hợp lệ là các chi phí có liên quan trực tiếp đến chuyển nhượng và phải có hóa đơn, chứng từ hợp pháp. Tổng cục Thuế lập luận sở dĩ lãi vay không được tính vào chi phí hợp lý vì vấn đề này rất phức tạp và dễ xảy ra tranh chấp. Trên thực tế, cá nhân chỉ có 30%-50% vốn tự có, còn lại là vốn vay. Họ không được tính lãi cho khoản vốn tự có, cũng chẳng được trừ lãi cho số vốn vay là thiệt đơn thiệt kép.
Về phía chủ đầu tư cũng rối do quy định chỉ được làm hồ sơ chuyển nhượng từ người mua cũ sang người mua mới sau khi người mua cũ đã hoàn thành nghĩa vụ thuế, trong khi các quy định pháp lý lại chưa chặt chẽ. Các chuyên gia trong ngành BĐS cho rằng trong các thông tư hướng dẫn về thuế thu nhập cá nhân (TNCN) do Bộ Tài chính ban hành chỉ quy định bên thứ ba là cơ quan chi trả thu nhập, hoàn toàn không có chủ dự án. Ở trường hợp này, chủ dự án hoàn toàn không chi trả thu nhập cho bất kỳ ai. Nhưng Cục Thuế TPHCM đã có văn bản ràng buộc chủ dự án. Các địa phương khác thì chưa rõ sẽ quản ra sao. Tuy nhiên, việc cơ quan thuế tự ràng buộc chủ dự án mà không phải quy định từ Bộ Tài chính là không hợp lý.
Ngoài ra, khách hàng có thể lách dưới hình thức yêu cầu chủ đầu tư sang tên theo hình thức cho tặng, điều này thì chủ đầu tư cũng khó kiểm tra. Ông Dương Chí Thiện, Phó Tổng Giám đốc Neoland, cho rằng việc cơ quan thuế buộc doanh nghiệp BĐS phải đứng ra thu hộ thuế TNCN cho các chuyển nhượng dạng này là sự áp đặt. Luật Quản lý thuế chỉ nêu các cơ quan chi trả mới đứng ra thu thuế TNCN, còn với doanh nghiệp kinh doanh BĐS chỉ làm dịch vụ thì tại sao lại đứng ra thu khoản thuế này?
Các chuyên gia đều có chung nhận định: Chắc chắn kênh BĐS sẽ bị tác động mạnh khi áp dụng thuế TNCN. Lý do là hiện nay, tại các dự án BĐS đang xây dựng thì sang nhượng chủ yếu vẫn là hợp đồng góp vốn. Thậm chí với các dự án đã hoàn thiện cũng có rất ít dự án người sở hữu căn hộ có chủ quyền.
Theo ông Bùi Tiến Thắng, Phó Tổng Giám đốc Công ty Sacomreal, việc áp dụng thuế TNCN với việc chuyển nhượng hợp đồng góp vốn BĐS, trước mắt có thể ảnh hưởng đến thị trường nhưng có tác động giá bán hay như thế nào thì vẫn còn chờ hướng dẫn thu thuế cụ thể. Trong khi đó, nhiều nhà đầu tư đã bắt đầu có những tính toán cho việc kinh doanh của mình. Ông Nguyễn Trung (quận 7), một nhà đầu tư BĐS, cho rằng thủ tục chuyển hợp đồng góp vốn không rõ ràng thì không loại trừ khả năng dẫn đến không công bằng giữa những người chuyển nhượng hợp đồng góp vốn. Việc sang nhượng lại các hợp đồng căn hộ chỉ tốn khoản lệ phí làm thủ tục cho chủ đầu tư nhưng nay phải chịu thêm phần thuế TNCN nên chi phí đầu tư bỏ ra tăng thêm, do đó không loại trừ việc bên bán phải tăng giá để có thêm tiền nộp thuế.
Với tình hình thị trường nhà đất không được tốt như hiện nay, sắp tới nhà đầu tư thứ cấp buộc phải có những tính toán kỹ khi đầu tư. Việc mua đi bán lại hợp đồng góp vốn mua căn hộ sẽ có thể không còn hấp dẫn giới đầu tư nữa. Tìm hiểu tình hình thực tế, chúng tôi được biết với các giao dịch giá thấp thì người bán còn chờ đợi cơ quan thuế thay đổi nhưng với các giao dịch giá cao, nhiều nhà đầu tư đã bắt đầu có dấu hiệu tranh thủ xả hàng để né thuế.
2. Báo Nhân dân phản ánh: Ngày 16-9, Liên ngành Tài chính, Lao động, Xây dựng Hà Nội cho biết về phương án điều chỉnh giá nước sinh hoạt trên địa bàn. Theo đó, giá nước sinh hoạt của các hộ dân cư trên địa bàn thành phố được điều chỉnh từ 2.800 đồng/m3 lên 4.000 đồng/m3 đối với 16m3 nước đầu tiên. Từ hơn 16m3 đến 20 m3 sẽ là 4.700 đồng/m3 ( giá cũ là 3.500 đồng/m3), từ hơn 20m3 đến 35 m3 sẽ là 5.700 đồng/m3 ( giá cũ là 5.000 đồng/m3), từ 35m3 trở lên sẽ có giá là 9.400 đồng/m3 ( giá cũ là 7.500 đồng/m3). Giá nước sử dụng ở các cơ quan hành chính nhà nước sẽ điều chỉnh lên 5.700 đồng/m3, tăng 1.700 đồng/m3. Các đơn vị sản xuất sử dụng nước phải trả 7.000 đồng/m3, tăng 2.500 đồng/m3. Nước dùng để phục vụ kinh doanh, dịch vụ có giá là 12.000 đồng/m3, tăng 4.500 đồng/m3.
Theo bà Phạm Ngọc Bảo, Phó Ban Giá (Sở Tài chính Hà Nội), giá nước sạch cũ được áp dụng từ năm 2005. Đến nay, giá điện tăng 20% so với trước làm tăng giá thành sản xuất; tiền lương đã qua bốn lần điều chỉnh làm tăng chi phí nhân công; các loại phí tài nguyên, tiền thuê đất... cũng được tính vào chi phí sản xuất. Do vậy, giá nước hiện nay không đủ bù đắp chi phí cho sản xuất.
Việc điều chỉnh giá nước sinh hoạt lần này theo nguyên tắc tính đúng, tính đủ các chi phí, góp phần tạo sự tự chủ về tài chính cho các Công ty cấp nước để đầu tư cải tạo mạng lưới cấp nước, mở rộng nguồn nước, giảm thất thoát thất thu, nâng cao chất lượng dịch vụ cấp nước trên địa bàn thành phố. Hiện nay, mới có 35% dân cư Hà Nội được sử dụng nước sạch, mạng lưới cấp nước hầu như chưa đến được các huyện Hà Tây cũ và huyện Mê Linh. Do đó, việc điều chỉnh giá nước hợp lý sẽ tháo gỡ khó khăn cho ngành nước trong việc đầu tư, phát triển hệ thống cấp nước, cùng với nguồn nước sông Đà để tăng nguồn cung, xóa dần những “ vùng trắng” nước sạch trên địa bàn, đồng thời giảm dần mức trợ giá của thành phố.
3. Trang web Tuanvietnam.net có bài Đằng sau sự sụt hạng môi trường kinh doanh. Bài báo phản ánh: Mặc dù cách đánh giá của VEF và WB khác nhau, nhưng đều chỉ ra cùng xu hướng: sự sụt hạng của Việt Nam là đáng kể. Ngày 9-9-2009 tại Đại Liên (Trung Quốc), Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) đã công bố Báo cáo năng lực cạnh tranh toàn cầu 2009-2010. Theo đó năng lực cạnh tranh Việt Nam đã tụt 5 bậc từ 70 sụt xuống hạng 75. Đây là năm thứ 3 liên tiếp Việt Nam tụt hạng.
Từ báo cáo 2006-2007 Việt Nam xếp thứ 64/122 (trong số 122 nền kinh tế được xếp hạng) rồi tụt xuống thứ 68/131, 70/134 và 75/133 trong các năm tiếp theo. Đấy là một thành tích đáng buồn. Tuy chúng ta vẫn có tiến bộ trong hầu hết các tiêu chí, song việc so với chính mình trong quá khứ chẳng có mấy ý nghĩa trong cuộc đua toàn cầu. Chúng ta phải so mình với người khác, ta cũng tiến bộ và chỉ nói về những tiến bộ đó và thỏa mãn với chúng, trong khi khu vực và thế giới tiến nhanh hơn ta, có nghĩa là chúng ta tụt hậu ngày càng xa. Vì sao có sự tụt lùi lớn đến như vậy?
Tình hình kinh tế vĩ mô xấu đã kéo thứ hạng của Việt Nam xuống một cách đáng kể. Về khía cạnh kinh tế vĩ mô chúng ta tụt từ vị trí 70 xuống 112, tức là 42 bậc! Đây là sự tụt hạng nghiêm trọng nhất đã khiến cho năng lực cạnh tranh chung của Việt Nam sụt 5 bậc. Vấn đề kinh tế vĩ mô trong năm qua đã được chúng ta nói đến nhiều: lạm phát cao, thâm hụt cán cân thương mại lớn, thâm hụt ngân sách cao, biến động về lãi suất, tỷ giá, v.v.
Đáng tiếc sự sụt hạng 19 bậc từ 51 xuống 70 của năm trước lẽ ra đã phải là một cảnh báo nghiêm khắc, song chúng ta đã chưa để ý đúng mức và vẫn say sưa với tăng trưởng về số lượng nên dẫn đến sự bùng phát của bất ổn trong 2007-2008 làm cho thứ hạng về kinh tế vĩ mô của ta sụt giảm thêm. Hạ tầng chưa được cải thiện, xếp hạng về hạ tầng cũng xấu đi. Có thể nói các yếu tố căn bản đã khiến thứ hạng của Việt Nam tụt mất 13 bậc, trong đó đóng góp của bất ổn kinh tế vĩ mô chiếm phần chính.
Cùng ngày với WEF, Ngân hàng Thế giới cũng công bố báo cáo Doing Business 2010 (Môi trường Kinh doanh) của mình. Đưa tin về báo cáo này, bản tin thời sự tối 9-9-2009 của VTV1 dành phần lớn thời gian nói về sự tiến bộ khá lớn của môi trường kinh doanh Việt Nam nhìn từ khía cạnh thực thi hợp đồng (Việt Nam tiến bộ 7 bậc từ xếp hạng thứ 39 năm ngoái lên hạng 32 về thực thi hợp đồng). Không nói chi tiết về các bậc xuống hạng (theo 9 tiêu chí khác), nhưng VTV1 có nói rằng xếp hạng chung Việt Nam tụt 2 bậc (từ 91 xuống 93, trong số 183 nền kinh tế được xếp hạng) do các nước khác cải thiện nhanh hơn Việt Nam.
Về điểm son mà VTV1 nhấn mạnh là tiêu chí thứ 9: thực thi các hợp đồng thương mại. Tiêu chí này đo độ khó hay dễ của việc thực thi hợp đồng thương mại, được đo bằng 3 chỉ tiêu: số thủ tục, thời gian giải quyết, chi phí giải quyết (việc kiện đòi trả tiền theo hợp đồng khi có tranh chấp). Số thủ tục ở Việt Nam là 34 (trung bình ở các nước Đông Á và Thái Bình dương là 37,2; các nước OECD là 30,6); thời gian giải quyết ở ta trung bình là 295 ngày (ở 2 khu vực kia là 538,1 và 462,4 ngày); chi phí kiện tụng chiếm 28,5% giá trị phải trả (ở 2 khu vực kia là 48,5% và 19,2%). Đấy là tiến bộ đáng kể.
Song không hoặc ít nói về 9 tiêu chí thụt hạng là điều không hay. Mức tụt lớn nhất cũng là 7 bậc ở 2 tiêu chí: thành lập doanh nghiệp (từ 109 sụt xuống 116) và đóng thuế (từ hạng 140 sụt xuống 147). Ba tiêu chí mà Việt Nam sụt 3 bậc là: sử dụng lao động (từ 100 xuống 103); đăng kí tài sản (từ 37 xuống 40); tiếp cận tín dụng (từ 27 xuống 30). Tiêu chí giấy phép xây dựng sụt 2 bậc (từ 67 xuống 69). Ba tiêu chí mà Việt Nam sụt 1 hạng là: bảo vệ nhà đầu tư (từ 171 xuống 172); thương mại qua biên giới (từ 73 xuống 74); đóng cửa doanh nghiệp (từ 126 xuống 127).
Nhìn thế có thể thấy hai cách đánh giá khác nhau nhưng chỉ ra cùng xu hướng: sự sụt hạng của Việt Nam là đáng kể. Và các nhà hoạch định chính sách, các cơ quan nhà nước phải lưu tâm cải thiện. Đáng lưu ý là các tiêu chí về môi trường kinh doanh mà chúng ta ở thứ hạng rất thấp (trên 100) không được cải thiện mà còn tồi đi. Đó là thủ tục thanh lí doanh nghiệp, thành lập doanh nghiệp, bảo vệ nhà đầu tư, đóng thuế, lao động. Đấy là những việc của nhà nước.
Nếu thay đổi tư duy và sửa đổi luật pháp, thủ tục thì có thể có tiến bộ vượt bực về các tiêu chí này. Và để tái cơ cấu nền kinh tế cần tái tư duy ở các khâu này. Thay đổi tư duy chỉ cần quyết tâm, trí tuệ và lòng yêu nước đích thực.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Phải cho trẻ được chọn cha mẹ nuôi". Bài báo phản ánh: “Hiện vẫn còn xu hướng chạy theo lợi ích vật chất trong việc cho trẻ làm con nuôi người nước ngoài. Việc lợi dụng làm con nuôi của thương binh, người có công để được hưởng nhiều quyền lợi từ chính sách ưu đãi của nhà nước cũng đã xảy ra...”. Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đinh Trung Tụng cho biết tại buổi cho ý kiến về dự án Luật Nuôi con nuôi của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều 16-9.
Hiện cả nước có trên 200.000 trẻ mồ côi không nơi nương tựa, trẻ khuyết tật; hàng vạn em là nạn nhân chất độc hóa học, nhiễm HIV/AIDS, mắc bệnh hiểm nghèo. Trong khi nhà nước chưa thể bảo đảm cho tất cả các em được chăm sóc, nuôi dưỡng, chữa trị thì việc cho trẻ em làm con nuôi được coi là biện pháp thay thế có ý nghĩa. Tuy nhiên, số lượng trẻ được nhận làm con nuôi còn rất ít so với số em có hoàn cảnh đặc biệt cần mái ấm gia đình. Theo thống kê chưa đầy đủ, trong năm năm qua (2003-2009), cả nước chỉ có khoảng 20.000 trẻ được nhận làm con nuôi, trong đó trên 13.000 trẻ ở trong nước và trên 6.000 trẻ ở nước ngoài.
Theo Bộ Tư pháp, quan điểm xây dựng luật là ưu tiên giải quyết cho trẻ làm con nuôi trong nước và việc cho trẻ làm con nuôi ở nước ngoài chỉ là biện pháp cuối cùng. Ông Đào Trọng Thi, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh thiếu niên và Nhi đồng, lại có ý kiến khác: “Trường hợp người nước ngoài có điều kiện nuôi dưỡng, giáo dục tốt hơn người nuôi trong nước nhưng theo quy định thì phải tìm người nuôi trong nước trước. Như vậy có mâu thuẫn với việc tạo điều kiện tốt nhất cho trẻ em hay không?”.
Dự luật quy định việc nhận trẻ em từ chín tuổi trở lên làm con nuôi phải được sự đồng ý của trẻ em đó. “Lâu nay chúng ta vẫn có tư tưởng “cha mẹ đặt đâu, con ngồi đấy” nên các quy định pháp luật mới chỉ tập trung vào việc hỏi các em có đồng ý hay không mà chưa đặt ra vấn đề trẻ em có quyền lựa chọn người nhận nuôi. Do đó, dự luật cần có quy định rõ hơn về vấn đề này để bảo vệ quyền lợi chính đáng của các em” - Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Văn Thuận nói. “Trẻ phải được nói tiếng nói của mình. Thực tế nhiều khi bố mẹ, người lớn nói hộ chứ không phải tiếng nói thật của các em” - ông Thi đồng tình.
Theo dự luật, việc nuôi con nuôi trọn vẹn làm chấm dứt hoàn toàn quyền, nghĩa vụ pháp lý giữa người được nhận làm con nuôi với cha mẹ đẻ. “Tâm lý, đạo lý của người Việt Nam ai cũng muốn tìm về với người đã sinh thành ra mình. Vì vậy, luật cần quy định sao cho đảm bảo quyền lợi của cha mẹ nuôi nhưng vẫn cho người con nuôi liên hệ với gốc gác của mình” - ông Thi phân tích. “Nhiều nước cũng quy định trẻ đến 18 tuổi thì bố mẹ nuôi phải thông báo việc đã nhận người đó làm con nuôi” - bà Trương Thị Mai, Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội, cho biết.
“Hiện nay, việc giới thiệu trẻ làm con nuôi người nước ngoài do các cơ sở nuôi dưỡng trẻ em thực hiện. Nếu tiếp tục để cơ sở nuôi dưỡng vừa tiếp nhận trẻ vào nuôi dưỡng, vừa tiếp nhận các khoản hỗ trợ nhân đạo của tổ chức, cá nhân nước ngoài và trực tiếp giới thiệu trẻ làm con nuôi như hiện nay thì dễ dẫn đến tiêu cực, thỏa thuận ngầm. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến tiêu cực, vi phạm pháp luật trong việc giải quyết cho trẻ em làm con nuôi người nước ngoài xảy ra thời gian qua tại một số địa phương” - ông Tụng phân tích.
Để khắc phục tình trạng này, dự luật quy định việc giới thiệu trẻ em làm con nuôi người nước ngoài được thực hiện tập trung thống nhất vào một đầu mối là Bộ Tư pháp. Điều đó vừa bảo đảm sự tách bạch giữa việc tiếp nhận trẻ vào cơ sở nuôi dưỡng với việc giới thiệu trẻ làm con nuôi, vừa đáp ứng yêu cầu thực tế đặt ra trong công tác quản lý về nuôi con nuôi.
“Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho rằng quy định như vậy là không phù hợp. Bộ Tư pháp cần là người gác cổng trong lĩnh vực nuôi con nuôi. Còn việc giới thiệu trẻ em làm con nuôi nên giao cho các tổ chức xã hội thực hiện” - ông Thuận nói.
2. Báo Đại đoàn kết trên mục Toà soạn và bạn đọc phản ánh: Ông Hoàng Thu Phùng đại diện cho 9 đồng thừa kế ngôi nhà 30 Hàng Mã, phường Hàng Mã, quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội kiến nghị về việc: Ngôi nhà số 30 Hàng Mã của bố mẹ ông cho tư nhân thuê từ trước năm 1960, người thuê chỉ trả tiền nhà cho đến năm 1981 và từ đó đến nay không trả nhà, không trả tiền nhà.
Vụ việc đã được các cấp Tòa phân xử, tuyên buộc người thuê nhà phải trả lại nhà cho gia đình. Nhiều cơ quan chức năng như Viện kiểm sát nhân dân tối cao, UBND TP Hà Nội cũng đã có văn bản khẳng định sự phán xử của Tòa là đúng, yêu cầu khẩn trương thi hành án. Thế nhưng từ sự can thiệp nhiều lần của Văn phòng Chính phủ, bản án vẫn chưa được thi hành. Đề nghị các các cơ quan liên quan sớm kiểm tra, giải quyết dứt điểm.
3. Báo Người lao động có bài Ai làm khó doanh nghiệp?. Bài báo phản ánh: Theo quy định tại Thông tư 129/28/TT-BTC ngày 26-12-2008 của Bộ Tài chính thì “Thức ăn gia súc, gia cầm và thức ăn cho vật nuôi khác, bao gồm các loại đã qua chế biến hoặc chưa chế biến như cám, bã, khô dầu các loại, bột cá, bột xương và các loại thức ăn khác dùng cho gia súc, gia cầm và vật nuôi” thuộc đối tượng có thuế suất thuế giá trị gia tăng (GTGT) là 5%. Tương tự, tại Thông tư 131/2008/TT-BTC kèm biểu thuế GTGT theo danh mục hàng hóa của biểu thuế nhập khẩu ưu đãi ngày 26-12-2008, Bộ Tài chính lại một lần nữa xác định thuế suất thuế GTGT đối với “khô dầu và phế liệu rắn khác, đã hoặc chưa xay hoặc ở dạng bột viên, thu được từ quá trình chiết xuất dầu đậu tương” cũng là 5%.
Tuy nhiên, đến ngày 5-6-2009, bằng Công văn số 7953/BTC-TCHQ, Bộ Tài chính lại hướng dẫn cho hải quan ở các tỉnh, TP, như sau: “Mặt hàng nguyên liệu để sản xuất thức ăn chăn nuôi nhập khẩu phải áp dụng thuế suất thuế GTGT là 10%”. Công văn này giải thích đại ý nguyên liệu để sản xuất thức ăn chăn nuôi và thức ăn chăn nuôi là hai khái niệm khác nhau trong khi Luật Thuế GTGT chỉ quy định thức ăn chăn nuôi được áp dụng 5%. Do vậy, khô dầu đậu nành là nguyên liệu để sản xuất thức ăn chăn nuôi nên không được áp dụng thuế suất theo mức 5% mà phải là 10%. Chính từ công văn này, hàng trăm ngàn tấn hàng khô dầu đậu nành nhập khẩu đã bị Hải quan tỉnh Bà Rịa –Vũng Tàu áp mức thuế suất 10% thay vì 5%. Trong khi đó, cùng thời điểm này và sau đó vài tuần, hải quan tại những tỉnh, TP khác vẫn “kháng lệnh” và chỉ áp thuế suất 5%.
Để minh chứng việc áp mức thuế suất bất nhất giữa các địa phương, một doanh nghiệp đã cung cấp cho chúng tôi hàng loạt tờ khai hải quan. Cụ thể ngày 31-7, một doanh nghiệp ở tỉnh Đồng Nai nhập 2.150 tấn khô dầu đậu nành qua Cục Hải quan tỉnh Đồng Nai được áp thuế suất 5%; ngày 12-8, một doanh nghiệp khác cũng ở tỉnh Đồng Nai, nhập 880 tấn qua cảng Khánh Hội, được Cục Hải quan TPHCM áp thuế suất 5%; ngày 19-8, một doanh nghiệp ở tỉnh Bình Dương nhập 1.050 tấn qua Cục Hải quan tỉnh Bình Dương, được áp thuế suất 5%... Trong khi đó, hàng loạt đơn hàng khác nhập qua ngả Bà Rịa – Vũng Tàu lại bị áp thuế suất 10%.
Theo thông tin chúng tôi nắm được, tàu Medi Imabari chở khoảng 45.000 tấn khô dầu đậu nành của Tập đoàn Cargill cập cảng PTSC Phú Mỹ ngày 11-7 và mới đây nhất là tàu VTC Ocean chở trên 20.000 tấn khô dầu đậu nành cập cảng Cái Mép ngày 10-8, các doanh nghiệp khi mở tờ khai đã viện dẫn cả hai Thông tư 129 và 131 nhưng hải quan ở đây đã không chấp nhận. Mặc dù rất bức xúc nhưng dưới áp lực quá lớn phải thông quan ngay trong thời hạn cho phép chỉ khoảng 5-7 ngày để tránh bị phạt tàu, các doanh nghiệp đành phải mở tờ khai theo mức thuế suất 10%.
Chủ một doanh nghiệp than thở: Đơn vị nào nhập số lượng hàng lớn đều buộc phải đi qua các cảng biển ở tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, do đó phải ráng chịu đựng thôi. Bởi mỗi ngày tàu neo lại là sẽ bị phạt từ 15.000 USD đến 20.000 USD thì hỏi chủ tàu nào chịu nổi. Cũng theo vị này, với 3.000 tấn hàng, số tiền thuế nộp do chênh lệch từ cách áp thuế suất đã khiến cho doanh nghiệp của ông mất 1,2 tỉ đồng; còn hơn 20 doanh nghiệp có hàng trên hai tàu Medi Imabari và VTC Ocean kể trên sẽ phải mất thêm trên 20 tỉ đồng. Để hạn chế thua lỗ, các doanh nghiệp sẽ phải nâng giá bán và hậu quả chắc chắn là người chăn nuôi sẽ phải gánh chịu.
Trước tình cảnh tréo ngoe đã nêu, Hiệp hội Thức ăn chăn nuôi VN đã có công văn kiến nghị gửi cơ quan chức năng. Ngày 31-7, Bộ Tài chính đã có văn bản trả lời số 10906/BTC-CST, trong đó nêu rõ “các loại nguyên liệu thức ăn chăn nuôi chủ yếu thuộc diện không chịu thuế GTGT tại khâu trực tiếp sản xuất bán ra và tại khâu nhập khẩu, hoặc áp dụng thuế suất là 5%. Cách phân loại và nguyên tắc xác định đối tượng không chịu thuế, thuế suất 5% đã được Bộ Tài chính quy định chi tiết tại Thông tư số 131/2008/TT-BTC ngày 26-12-2008 hướng dẫn thực hiện thuế GTGT theo danh mục hàng hóa của biểu thuế nhập khẩu ưu đãi...”. Một cán bộ của Cục Hải quan tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cho biết sau khi có văn bản này, việc áp dụng thuế suất nào cho khô dầu đậu nành lại càng rối hơn do các thông tư và công văn trước đây hướng dẫn khác nhau còn văn bản này thì không rõ ràng, hiểu sao cũng được...
Trên đây là điểm báo sáng ngày 17/9/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.