Trong buổi sáng ngày 26/6/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Hôm qua (25-6), báo cáo với Ban Pháp chế HĐND TP.HCM, Phó Chánh án TAND TP Trần Văn Sự cho biết trong sáu tháng đầu năm nay, toàn ngành đã giải quyết gần 1.300 vụ án quá hạn nhưng vẫn còn 915 vụ các loại, trong đó nhiều nhất là án dân sự (gần 700 vụ).
Theo ông Sự, nguyên nhân là do tính chất, mức độ của các vụ án ngày càng phức tạp nhưng quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự về thời hạn chuẩn bị xét xử quá ngắn, không còn phù hợp với thực tế. Điển hình như các tranh chấp đòi bảo hiểm xã hội. Người sử dụng lao động thường nợ bảo hiểm xã hội kéo dài, tiền lương của người lao động có nhiều biến động, doanh nghiệp ngừng hoạt động và đa số chủ doanh nghiệp đã bỏ trốn ra nước ngoài. Cạnh đó còn một số nguyên nhân khác như tài sản tranh chấp ở nhiều nơi, bị đơn không hợp tác với tòa... Các cơ quan có thẩm quyền chậm trả lời xác minh của tòa mặc dù tòa đã có công văn nhắc nhở nhiều lần. Đối với những trường hợp tranh chấp tài sản là nhà đất, khi định giá thường gặp khó khăn và mất nhiều thời gian... Riêng các vụ án hình sự quá hạn không nhiều (54 vụ). Nguyên nhân thường do các vụ án có nhiều bị cáo, trong đó có các bị cáo đang tạm giam ở một vụ án khác, đang thi hành án ở tỉnh xa, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan hoặc bị cáo tại ngoại không đến. Có trường hợp luật sư xin hoãn xử vì bận tham gia tố tụng ở vụ khác.
Nguyên nhân của các bản án bị hủy, sửa chủ yếu là do vi phạm tố tụng như thu thập chứng cứ chưa đầy đủ; triệu tập thiếu người tham gia tố tụng; xác định sai tư cách người tham gia tố tụng; xét xử vắng mặt đương sự không hợp lệ; hội thẩm nhân dân tham gia xét xử hai lần cùng một vụ án... Ngoài ra còn có các lý do như quan điểm đánh giá chứng cứ của các cấp tòa khác nhau, nhất là khi pháp luật chưa quy định về việc đánh giá chứng cứ theo thứ bậc, dẫn đến việc mỗi tòa có một nhận định khác nhau. Một số vướng mắc về nghiệp vụ chưa được hướng dẫn kịp thời của TAND tối cao mặc dù đã có văn bản kiến nghị.
2. Báo Hà Nội mới phản ánh: Ngày 24/6, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định công nhận thành phố Cần Thơ là đô thị loại I trực thuộc Trung ương.
Cần Thơ có vị trí địa lý rất thuận lợi: nằm ở trung tâm đồng bằng sông Cửu Long, trên trục giao thương giữa vùng tứ giác Long Xuyên, bán đảo Cà Mau, Đồng Tháp Mười và thành phố Hồ Chí Minh. Cần Thơ cách TP. Hồ Chí Minh 169 km về phía tây nam. Thành phố Cần Thơ có diện tích 1.389,59km² và dân số 1,112 triệu người.
3. Báo Kinh tế đô thị phản ánh: Ngày 25/6, Bộ Giáo dục công bố, 150.000 học sinh THPT và 80.000 em hệ bổ túc đã trượt tốt nghiệp. Nam Định dẫn đầu cả nước về tỷ lệ đỗ với hơn 98%.
Ở hệ THPT, dẫn đầu cả nước là Nam Định với 98%, thấp nhất là Sơn La (39%). Phần lớn các tỉnh thành phố đều có tỷ lệ tốt nghiệp tăng, trong đó tăng nhiều là Nghệ An (25%), Cao Bằng (23%), Hòa Bình (23%), Lai Châu (22%). Trong số 13 địa phương có tỷ lệ đỗ giảm, Hà Tĩnh giảm nhiều nhất, với 16%.
Còn ở hệ bổ túc THPT, tỷ lệ đỗ toàn quốc là gần 40%, thấp hơn năm 2008 gần 3%. Các địa phương có kết quả thấp là Sóc Trăng (3,9%), Kon Tum (hơn 4%), Hậu Giang (4,65%), Gia Lai (5,9%), Sơn La (6,58%), Kiên Giang (7,1%)...
Năm nay, cả nước có hơn 1 triệu thí sinh THPT và bổ túc THPT dự thi.
4. Trang web Đài tiếng nói Việt Nam phản ánh: Ngày 24/5, Thứ trưởng Bộ Tài chính Phạm Sỹ Danh ký ban hành Thông tư quy định việc lập dự toán, quản lý và sử dụng kinh phí thực hiện Quyết định số 30/QĐ-TTg ngày 10/01/2007 của Thủ tướng Chính phủ về Đơn giản hoá thủ tục hành chính trên các lĩnh vực quản lý nhà nước giai đoạn 2007-2010 (Đề án 30). Theo đó,Kinh phí bảo đảm cho việc thực hiện Đề án 30 tại các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ do ngân sách trung ương bảo đảm. Kinh phí bảo đảm cho việc thực hiện Đề án 30 tại các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương do ngân sách địa phương bảo đảm. Các nội dung chi và mức chi cho các hoạt động thực hiện Đề án 30 thực hiện theo chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi tiêu tài chính hiện hành đối với cơ quan quản lý nhà nước. Kinh phí thực hiện Đề án 30 được phân bổ và quyết toán theo quy định hiện hành; cuối năm chưa sử dụng hết được chuyển sang năm sau tiếp tục sử dụng cho các hoạt động thực hiện Đề án 30.
Các mức chi quy định tại Thông tư này là mức chi tối đa. Căn cứ vào tình hình thực tế, tính chất phức tạp của từng nhiệm vụ chi và khả năng ngân sách; Bộ trưởng các Bộ, cơ quan ngang Bộ, Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ; Chủ tịch Uỷ ban nhân dân các cấp quy định mức chi cụ thể cho phù hợp, đảm bảo không vượt quá mức chi quy định tại Thông tư này. Thông tư này có hiệu lực sau 45 ngày kể từ ngày ký. Riêng năm 2009 các Bộ, cơ quan trung ương và các địa phương bố trí kinh phí trong dự toán ngân sách đã được giao để thực hiện Đề án 30, đảm bảo tiến độ theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Tăng năng suất thay vì làm thêm thứ Bảy". Bài báo phản ánh: Hơn một năm tổ chức làm việc vào ngày thứ Bảy theo Quyết định 127/2007 của Thủ tướng, nhiều sở ngành, quận huyện tại TP.HCM chỉ tiếp nhận khoảng 10% hồ sơ so với ngày thường. Tuy nhiên cũng có một số lĩnh vực, số người dân, doanh nghiệp đến giao dịch tương đương với ngày thường. Pháp Luật TP.HCM điểm qua một vài thực tế tại các đơn vị cùng với các ý kiến đề xuất của người trong cuộc và các chuyên gia để làm sao cho ngày làm việc thứ Bảy có hiệu quả và thực chất hơn.
Tại quận Bình Tân, lượng hồ sơ tiếp nhận vào ngày thứ Bảy chỉ bằng 10% ngày thường; tại quận Gò Vấp chỉ bằng 15% so với ngày thường. Phần lớn là những thủ tục liên quan đến nhà đất. Ngày làm việc thứ Bảy tại các phường có vẻ đỡ “ế” hơn ở quận nhưng cũng thấp hơn nhiều so với ngày thường. Bà Dương Thị Hai, Phó Chủ tịch phường 4, quận 8, cho biết tỷ lệ tiếp nhận hồ sơ, giấy tờ ngày thứ Bảy cũng chừng 15%- 20%. Trong khi đó, mỗi sáng thứ Bảy, phường đều bố trí tám cán bộ, công chức làm việc và phải chi 526.000 đồng/buổi để trả lương cho anh em. Đó là chưa kể tiền điện, nước. “Với hiệu quả thấp như vậy, phường 4 cũng đã có báo cáo đề xuất không tổ chức làm việc vào ngày làm việc thứ Bảy nữa”.
Số lượng người dân đến yêu cầu giải quyết hồ sơ tại Sở Tư pháp cũng chỉ chiếm khoảng 15,5% so với ngày bình thường. Nhưng đối tượng chủ yếu là cán bộ, công chức, công nhân lao động. Một số thủ tục hành chính có yếu tố nước ngoài hầu như chưa có trường hợp nào đến làm hồ sơ vào sáng thứ Bảy nhưng vẫn phải bố trí cán bộ ngồi đó. Tại một số sở ngành được xem là liên quan nhiều đến người dân như Sở Xây dựng, Tài nguyên và Môi trường,... cũng gặp tình trạng tương tự.
Xuất phát từ nhu cầu thực tế, các cơ quan như Công an TP, Cục Hải quan TP, Cục Thuế TP đã tổ chức làm thêm ngoài giờ và vào ngày nghỉ (thứ Bảy hoặc Chủ nhật) từ trước khi có Quyết định số 127. Vì vậy khi thực hiện tổ chức làm việc vào buổi sáng thứ Bảy hằng tuần, các cơ quan này thực hiện khá thuận tiện và số lượng hồ sơ, thủ tục giải quyết trong ngày thứ Bảy cũng tương đương ngày thường.
“Tôi nghĩ không nên bố trí làm việc thứ Bảy dàn trải như hiện nay mà nên chọn những nơi thật sự có nhu cầu để phục vụ cho dân. Chẳng hạn như ở cấp phường, công việc chủ yếu là sao y, chứng thực nên làm ở đâu cũng được. Thường ở những phường gần các văn phòng luật sư, các nơi giải quyết giấy tờ xe, nộp phạt sẽ đông người dân đến làm, còn các nơi khác như phường chúng tôi rất ít. Vì vậy, quận có thể đi khảo sát xem nơi nào đông thì tiếp tục làm thứ Bảy, nơi nào ế quá thì thôi để tránh lãng phí” - ông Lê Tấn Tài, Chủ tịch phường 6, quận 5, đề xuất.
Ông Nguyễn Trung Thông, Phó Giám đốc dự án Hỗ trợ kỹ thuật cải cách hành chính TP, cho rằng chỉ nên duy trì làm việc vào ngày thứ Bảy ở những lĩnh vực nóng như đất đai, xây dựng và những lĩnh vực liên quan đến doanh nghiệp như hải quan, đăng ký kinh doanh, thuế,... Tuy nhiên, việc duy trì này nhằm tập trung giải quyết các hồ sơ tồn đọng để không trễ hẹn với người dân, doanh nghiệp chứ không nhất thiết phải thực hiện lâu dài thì việc giải quyết hồ sơ cho người dân, doanh nghiệp sẽ trôi chảy và nhanh chóng.
Ông Võ Văn Thôn, nguyên Giám đốc Sở Tư pháp, cho rằng: “Chỉ cần cải cách thủ tục đơn giản cùng với sự trách nhiệm của cán bộ, công chức thì chẳng cần phải làm thêm giờ hay thêm ngày như vậy. Nếu thủ tục đơn giản, không giấy này sổ kia, cán bộ không đòi dân chứng cái này, ký cái kia thì có khi không phải làm việc cả ngày thứ Sáu mà công việc vẫn xong. Người dân cũng đâu có muốn đi làm hồ sơ, thủ tục nhiều”.
Ba tháng trước, ngày 24-3-2009, Sở Tư pháp TP.HCM đã có công văn gửi Sở Nội vụ TP đề nghị nên tiếp tục thực hiện làm việc vào buổi sáng thứ Bảy hàng tuần. Tuy nhiên, cần phải có các biện pháp thực hiện phù hợp. Trong đó phải tiếp tục thực hiện đơn giản hóa thủ tục hành chính, tin học hóa để người dân có thể giao dịch qua mạng điện tử, dần dần bãi bỏ việc bố trí cán bộ, công chức làm việc vào buổi sáng thứ Bảy.
Báo cũng cho biết: Sáng qua (25-6), Sở Tư pháp TP.HCM tổ chức đón tiếp đoàn cán bộ Sở Tư pháp TP Hà Nội. Bà Trương Thị Nga, Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP Hà Nội, làm trưởng đoàn vào thăm nhằm trao đổi kinh nghiệm về công tác tư pháp ở TP.HCM.
Tại buổi gặp, đoàn cán bộ Sở Tư pháp TP Hà Nội đã tiếp xúc từng phòng chuyên môn để tìm hiểu công tác kiểm định, kiểm tra và rà soát văn bản quy phạm pháp luật, công tác bổ trợ tư pháp, hộ tịch... của Sở Tư pháp TP.HCM.
2. Báo An ninh Thủ đô có bài Khi ứng dụng phần mềm quản lý hộ tịch, quốc tịch: Người dân chỉ cần đăng ký qua mạng. Bài báo phản ánh: Mới đây, Bộ Tư pháp và Công ty Hệ thống thông tin FSE (thuộc Tập đoàn FPT) tổ chức Hội nghị đánh giá Dự án xây dựng phần mềm quản lý hộ tịch, quốc tịch. Phóng viên ANTĐ đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Quốc Cường - Phó vụ trưởng Vụ Hành chính - Tư pháp, Bộ Tư pháp xoay quanh vấn đề trên.
- Ông có thể cho biết kết quả đánh giá Dự án xây dựng phần mềm quản lý hộ tịch, quốc tịch?
- Sau hơn 2 năm triển khai Dự án xây dựng phần mềm quản lý hộ tịch, quốc tịch đến nay chúng tôi đã có hai phần mềm này và đang được ứng dụng thí điểm tại 18 phường thuộc quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội. Theo thống kê tới thời điểm hiện nay, chương trình Dự án vẫn đang chạy. Phần mềm này rất dễ sử dụng. Tuy nhiên, phần mềm vẫn đang trong giai đoạn hoàn thiện.
- Việc áp dụng phần mềm vào công tác quản lý hộ tịch, quốc tịch có những ưu điểm gì, thưa ông?
- Ưu điểm thứ nhất là nâng cao hiệu quả quản lý, thứ hai là đáp ứng được yêu cầu công tác cải cách hành chính. Tất cả mọi yêu cầu tra cứu của cơ quan Nhà nước, kể cả của công dân thông qua ứng dụng phần mềm này sẽ giúp cho chúng ta thực hiện cải cách rất nhanh, không phải mất thời gian. Thứ ba là giúp Việt Nam hòa nhập vào xu thế chung sự phát triển của đất nước cũng như quốc tế. Vấn đề nổi bật nhất dưới góc độ quản lý khi sử dụng phần mềm quản lý hộ khẩu, hộ tịch này sẽ giúp cho chúng ta có một hệ thống tổng hợp, phân tích số liệu một cách chính xác. Từ đó cung cấp kịp thời yêu cầu của các ngành khác như: Thống kê, Y tế, Giáo dục...
- Khi nào thì phần mềm này sẽ được triển khai áp dụng rộng rãi?
- Trước yêu cầu của công tác cải cách hành chính, tăng cường hiệu quả quản lý Nhà nước, Bộ Tư pháp được hỗ trợ một hoạt động là ứng dụng công nghệ tin học trong lĩnh vực hộ tịch quốc tịch và lý lịch tư pháp. Tuy nhiên, lĩnh vực Lý lịch tư pháp phụ thuộc vào Luật Lý lịch tư pháp chưa ra, mô hình như thế nào vẫn chưa định hình được nên tạm dừng lại để triển khai trước việc quản lý hộ tịch và quốc tịch. Hiện nay, chúng tôi đang làm Đề án và theo sự chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ Tư pháp thực hiện lộ trình đến năm 2015 sẽ từng bước đăng ký hộ tịch qua mạng, còn trước mắt tập trung vào các thành phố lớn.
- Thưa ông, khi ứng dụng phần mềm quản lý hộ tịch, quốc tịch thì người dân có thể đăng ký hộ tịch ở đâu?
- Một người có thể đăng ký hộ tịch bất kỳ ở nơi đâu cũng được, vì nó sẽ về một đầu mối trung tâm quản lý là Bộ Tư pháp. Việc này chúng tôi cũng đã có lộ trình và trình Bộ trưởng phê duyệt. Người dân chỉ việc đăng ký qua mạng chứ không phải đến cấp phường đăng ký và tra cứu các hộ tịch, xin cấp bản sao hộ tịch qua mạng...
- Vậy nguồn nhân lực sẽ được quan tâm như thế nào?
- Khả năng trình độ chuyên môn của cán bộ tư pháp hiện nay trên cả nước thực sự chưa đồng đều, trong đó gồm cả trình độ tin học nên cần phải có lộ trình đào tạo. Bộ Tư pháp đang xây dựng Đề án thành lập một số trường Trung học pháp lý độc lập, đào tạo kiến thức pháp luật chuyên sâu cho đội ngũ cán bộ Tư pháp ở cơ sở địa phương, cấp xã... Đồng thời, Bộ Tư pháp cũng đang triển khai chương trình sớm mở một số trường ở một số khu vực, trước mắt để cung cấp nguồn nhân lực cho địa phương, cơ sở. Đây cũng là một trong những giải pháp để nâng cao trình độ cán bộ, ít nhất là phổ cập cán bộ tư pháp, hộ tịch...
Trên đây là điểm báo sáng ngày 26/6/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.