Trong buổi sáng ngày 02/6/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Sáng qua (1-6), Ngân hàng Thế giới (WB), Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam tại TP.HCM. Như mọi năm, diễn đàn năm nay vẫn tiếp tục xoay quanh các vấn đề vướng mắc về chính sách và pháp luật. Tuy nhiên, năm nay doanh nghiệp (DN) tập trung mối quan tâm đến việc thực hiện đề án đơn giản hóa thủ tục hành chính (Đề án 30), vì đề án này đang chuẩn bị vào giai đoạn rà soát.
Ông Phạm Văn Phượng, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, cho biết đề án này đang sắp hoàn tất khâu thống kê. Thống kê đến ngày 22-5 cho thấy có gần 4.000 thủ tục hành chính ở bốn cấp bộ, tỉnh, huyện, xã; trên 46 ngàn phiên bản thủ tục hành chính. Khi kết thúc giai đoạn thống kê thì các thủ tục này sẽ được đăng công khai để được rà soát và kiến nghị phương án đơn giản hóa (từ tháng 8-2009 đến tháng 5-2010).
Trong một công văn của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng chỉ đạo liên quan đến Đề án 30 cũng thừa nhận thủ tục hành chính ở nước ta còn phiền hà, phức tạp, thiếu thống nhất. Một thủ tục hành chính được quy định trong nhiều văn bản khiến người dân, thậm chí cán bộ, công chức cũng gặp không ít khó khăn trong việc tiếp cận và thực hiện thủ tục hành chính. Các cơ quan hành chính không biết chắc chắn trong phạm vi quản lý của mình có bao nhiêu thủ tục hành chính! Các hiệp hội có mặt tại diễn đàn hưởng ứng và trông đợi vào sự quyết liệt thực hiện đề án này của Chính phủ. Một hiệp hội cho rằng việc “xén” bớt các thủ tục rườm rà không cần thiết sẽ tăng điểm cho môi trường kinh doanh và thu hút nhiều vốn đầu tư hơn.
Ngoài những quy định gây phiền nhiễu cho DN thì việc thiếu quy định cũng gây phiền nhiễu không kém. Ông Alain Cany, Chủ tịch Phòng Thương mại châu Âu tại Việt Nam (EuroCham), cho rằng sau hai năm gia nhập WTO mà Việt Nam vẫn chưa giải quyết xong hai vấn đề. Một là xác định rõ việc “kiểm tra nhu cầu kinh tế” khi một nhà phân phối muốn mở điểm bán lẻ thứ hai. Hai là ban hành ngay văn bản hướng dẫn việc DN 100% vốn nước ngoài có quyền nhập khẩu các sản phẩm dược, đáp ứng thời hạn cam kết là đầu năm 2009.
Tại diễn đàn, ông Trần Anh Đức, đại diện nhóm Sản xuất và phân phối, cũng đưa ra một số kiến nghị. Trong đó, kiến nghị các cơ quan quản lý hết sức cẩn trọng trong trường hợp bắt buộc các DN có vốn đầu tư nước ngoài phải kết hối ngoại tệ. Việc này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến việc thu hút nguồn vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài.
Trả lời việc này, đại diện Ngân hàng nhà nước cho biết không riêng gì DN nước ngoài mà cả DN trong nước cũng chắc chắn sẽ không bị bắt buộc kết hối ngoại tệ. Tuy nhiên, nhóm Sản xuất và phân phối cũng kiến nghị việc cho phép áp dụng linh hoạt việc niêm yết giá bằng ngoại tệ để hạn chế tối đa thiệt hại cho DN do chênh lệch tỷ giá. Đại diện Ngân hàng nhà nước cho biết không thể mềm dẻo trong trường hợp này và tuyệt đối không cho phép linh hoạt, đề nghị các DN chấp hành nghiêm túc quy định, niêm yết giá bằng Việt Nam đồng.
2. Báo Tuổi trẻ phản ánh: Sáng nay 2-6, hơn 1,1 triệu học sinh cả nước bắt đầu bước vào kỳ thi tốt nghiệp THPT và bổ túc THPT. Kỳ thi sẽ diễn ra liên tục trong ba ngày và kết thúc chiều 4-6.
Theo Cục Khảo thí và kiểm định chất lượng giáo dục (Bộ GD-ĐT), cả nước có hơn 945.000 HS dự thi tốt nghiệp THPT, trong đó có hơn 24.000 là thí sinh tự do. Số học sinh tham dự kỳ thi tốt nghiệp bổ túc THPT là hơn 168.000, trong đó có khoảng 30.000 thí sinh tự do.
3. Báo Hà Nội mới phản ánh: Thủ tướng Chính phủ vừa ký Quyết định số 71/2009/QĐ-TTg phê duyệt “Đề án hỗ trợ các huyện nghèo đẩy mạnh xuất khẩu lao động (XKLĐ) góp phần giảm nghèo bền vững giai đoạn 2009-2020”. Đây là chủ trương lớn, tác động sâu rộng đến việc làm của người lao động nghèo. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều ý kiến băn khoăn khi thực hiện đề án này sao cho thật sự hiệu quả…
Việc lựa chọn doanh nghiệp (DN) tham gia đề án cũng như lựa chọn thị trường phù hợp nhằm đưa thí điểm người nghèo đi XKLĐ của Bộ LĐTBXH đang gây một vài “bức xúc” cho các DN, đó là điều lạ ở thời điểm này. Mặc dù đã nhiều lần ông Nguyễn Ngọc Quỳnh, Cục trưởng Cục quản lý lao động ngoài nước nhấn mạnh, đây là nhiệm vụ, không phải cơ chế hỗ trợ cho doanh nghiệp tham gia đề án.
Đối với đa số người lao động ở các huyện nghèo thì rào cản lớn nhất khi họ tham gia XKLĐ nước ngoài là do trình độ học vấn, hiểu biết còn hạn chế cộng thêm khác biệt về văn hóa, lối sống nữa. Điều đó gây khó khăn không những cho họ mà còn cho cả người tuyển dụng đưa họ đi. Vậy chọn thị trường nào phù hợp rất cần sự quan tâm vào cuộc của nhiều doanh nghiệp. Sau khi Cục quản lý lao động ngoài nước công bố chọn 3 tỉnh: Thanh Hóa, Yên Bái và Quảng Ngãi làm thí điểm triển khai Đề án, trong đó Thanh Hóa là tỉnh đầu tiên tuyển 500 lao động sang làm việc tại Libi, theo đơn hàng của Cty Sona và Trung tâm lao động ngoài nước tuyển 70 lao động đi Hàn Quốc (từ nay đến hết tháng 9/2009 là xuất cảnh). Việc quyết đó của Cục quản lý lao động ngoài nước tưởng chừng đơn giản nhưng không ngờ đã gặp sự phản ứng dữ đội của nhiều DN XKLĐ.
Giám đốc một doanh nghiệp XKLĐ bức xúc, Đề án hỗ trợ 61 huyện nghèo đẩy mạnh XKLĐ đã chính thức được triển khai, song các tiêu chí cụ thể mà DN được chọn tham gia đề án vẫn chưa được công khai. DN muốn là “đối tác” của đề án cũng không được, bởi Cục cũng không có hướng dẫn hay thông báo cần có những điều kiện gì nếu muốn tham gia đề án. Điều khó hiểu gây cảm giác lo ngại sự thiếu công bằng cho các DN là những thị trường Bộ đưa ra làm thí điểm đều do các DN trực thuộc của Bộ thực hiện cả, một số DN cho biết.
Chính sách của Chính phủ thể hiện trong quyết định là ưu đãi dành cho người nghèo, tuy nhiên trong bối cảnh suy thoái kinh tế hiện nay, dù DN không phải đối tượng trực tiếp thụ hưởng ưu đãi, nhưng nếu được tham gia đề án thì họ sẽ có lợi ích cả về vật chất lẫn tinh thần. Chính vì vậy, rất cần sự khách quan và công minh thể hiện bằng những tiêu chí tuyển chọn DN thực hiện đề án rõ ràng, có thể tổ chức thi tuyển công khai nếu không sẽ rơi vào tình trạng “xin – cho” làm ảnh hưởng lớn đến chủ trương chung của Đảng và Nhà nước.
4. Báo Lao động phản ánh: Thêm hai trường hợp có kết quả xét nghiệm (test PCR) dương tính với virus cúm A/H1N1, Giám đốc Sở Y tế TP Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Châu công bố tại buổi họp báo chiều 1.6 tại trụ sở UBND TP Hồ Chí Minh. Như vậy, tổng số trường hợp dương tính với virus cúm A/H1N1 tại Việt Nam là 3 người.
Như vậy, đến 1.6, trên thế giới có 56 quốc gia và vùng lãnh thổ có người nhiễm cúm A/H1N1, trong đó Việt Nam là quốc gia thứ 54. Tình hình cúm A/H1N1 tiếp tục diễn biến hết sức phức tạp và lây lan nhanh trên thế giới. Theo Tân Hoa Xã, đến ngày 1.6, đã có 115 người thiệt mạng vì cúm A/H1N1 trong số 16.389 ca nhiễm bệnh trên toàn thế giới. Còn Tổ chức Y tế thế giới (WHO) mới xác nhận thông tin đến ngày 31.5 với khoảng 15.500 ca nhiễm bệnh trong đó khoảng 100 người tử vong.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Trên cơ sở tổng hợp ý kiến của Sở Tư pháp, Sở LĐTB-XH và LĐLĐ TPHCM, cơ quan BHXH TPHCM vừa có văn bản trình UBND TP về những vấn đề còn chồng chéo, bất cập của pháp luật về chế độ BHXH.
Các ngành thống nhất ý kiến cần nâng mức phạt tiền đối với hành vi đóng BHXH không đúng mức tiền lương, không đủ số lao động, không đúng thời gian quy định. Đồng thời đề xuất UBND TP kiến nghị Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi quy định về vấn đề này tại Pháp lệnh Xử lý vi phạm hành chính theo hướng tăng mức phạt tiền từ 20% số tiền nợ BHXH đến 500 triệu đồng, tùy mức độ vi phạm.
Báo cũng cho biết: Thực hiện Luật Công chứng và nhằm nâng cao trách nhiệm nghề nghiệp, Văn phòng công chứng (VPCC) Tân Bình – 1 trong 8 văn phòng công chứng “tư” hoạt động tại TPHCM – vừa ký hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm với Công ty TNHH Bảo hiểm Liberty.
Mức trách nhiệm bảo hiểm là 10 tỷ đồng cho một vụ việc, có hiệu lực áp dụng đối với các giao dịch được công chứng tại VPCC Tân Bình. Đây là VPCC đầu tiên của thành phố mua bảo hiểm trách nhiệm nhằm bảo vệ quyền lợi cho khách hàng.
2. Báo điện tử VnMedia có bài Hàng nghìn luật sư có thể “treo niêu” vì luật mới. Bài báo phản ánh: Thảo luận tại hội trường sáng nay, đa số các đại biểu đồng tình với tờ trình của Chính phủ về việc bổ sung điều kiện phải có đủ tư cách pháp lý độc lập với tổ chức kinh doanh dịch vụ đại diện SHCN - trái ngược ý kiến của Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội.
ĐB Nguyễn Danh - Gia Lai - cho rằng các tổ chức này phải có năng lực pháp luật và năng lực chuyên môn, có tư cách pháp lý độc lập để đủ năng lực chịu trách nhiệm pháp luật trong quan hệ nhân sự với bên được đại diện và với các cơ quan Nhà nước. Các đơn vị không có tư cách pháp nhân độc lập như chi nhánh, văn phòng đại diện ... hoạt động dưới danh nghĩa của các tổ chức mà mình trực thuộc, trong khi cơ quan chính nằm ở nước ngoài sẽ khó khăn khi cần xử lý.
Đại diện cho những luật sư trực tiếp thực hiện những công việc liên quan đến đại diện SHCN, ĐB Nguyễn Đăng Trừng - TP Hồ Chí Minh cho rằng ý kiến trong Tờ trình của Chính phủ là bảo vệ được quyền lợi của các luật sư trong nước, các luật sư Việt Nam. "Thí dụ Đoàn luật sư TP Hồ Chí Minh hiện nay có trên 3.000 thành viên là Đoàn luật sư có số lượng luật sư đông nhất so với cả nước. Nhiều luật sư chúng tôi đang sống bằng làm dịch vụ đại diện SHCN, đó là nồi cơm của các luật sư chúng tôi. Nên nếu theo ý kiến của Ủy ban Pháp luật bỏ đi nội dung tư cách pháp lý độc lập, thì nhiều luật sư chúng tôi làm dịch vụ đại diện SHCN coi như sẽ "treo niêu"" - ĐB Trừng nói.
Cũng theo ĐB này, chúng ta không phải lo lắng rằng bổ sung nội dung tư cách pháp lý độc lập sẽ thu hẹp phạm vi các tổ chức được kinh doanh dịch vụ đại diện SHCN vì ngay sau khi Luật luật sư được Quốc hội thông qua và có hiệu lực thì Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 71 ngày 29/11/2006 về thực hiện các cam kết đối với WTO đã xác định rõ phạm vi thực hiện dịch vụ pháp lý của các chi nhành công ty luật nước ngoài tại Việt Nam. Cụ thể các chi nhánh công ty luật nước ngoài chỉ được phép thực hiện các dịch vụ pháp lý liên quan đến luật pháp quốc tế và luật pháp nước ngoài, không được thực hiện các dịch vụ pháp lý về pháp luật Việt Nam, dịch vụ đại diện SHTT là một dịch vụ pháp lý về pháp luật Việt Nam nên các chi nhánh công ty luật nước ngoài tại Việt Nam không được phép làm. Về nguyên tắc Nghị quyết của Quốc hội thực hiện về cam kết quốc tế phải có giá trị cao hơn Luật luật sư.
3. Báo Tuổi trẻ có bài Bản án có trước, xét xử sau?. Bài báo phản ánh: Ngày 19-3-2008, TAND TP Hòa Bình, tỉnh Hòa Bình thụ lý vụ kiện đòi tài sản do bà Trần Thị Soạn (trú tại Trung Cao, xã Trung Hòa, huyện Chương Mỹ, tỉnh Hà Tây) kiện ông Vũ Thái Sơn (tổ 15, phường Đồng Tiến, tỉnh Hòa Bình), yêu cầu trả nợ 100 triệu đồng.
Theo đơn khởi kiện của bà Soạn, trong quá trình làm ăn bà cho ông Sơn vay tiền nhiều lần, trong đó có một lần cho vay 200 triệu đồng và nhờ ông Lèo Văn Hói chuyển tiền. Ông Sơn cũng thừa nhận có nhận tiền vay bà Soạn qua ông Hói nhưng số tiền chỉ là 100 triệu đồng. Do đó, ông Sơn không đồng ý thanh toán thêm khoản nợ 100 triệu đồng như bà Soạn yêu cầu. Trong hai ngày 29 và 30-9-2008, TAND TP Hòa Bình (tỉnh Hòa Bình) mở phiên tòa sơ thẩm xét xử vụ kiện trên, tuyên buộc ông Sơn phải trả cho bà Soạn 100 triệu đồng. Sau đó, ngày 26-11-2008, phiên tòa phúc thẩm do TAND tỉnh Hòa Bình mở cũng tuyên y án sơ thẩm.
Tuy nhiên, trong vụ án này cả hai bản án của TAND TP Hòa Bình và TAND tỉnh Hòa Bình đều có vấn đề về ngày tháng. Cụ thể, bản án sơ thẩm số 11/2008/DSST của TAND TP Hòa Bình được chủ tọa phiên tòa, thẩm phán Hoàng Viết Lực ký, ghi ngày 9-9-2008, trước ngày mở phiên tòa xét xử tới 20 ngày. Bản án phúc thẩm số 27/2008/DSPT của TAND tỉnh Hòa Bình, do chủ tọa phiên tòa, thẩm phán Nguyễn Thị Thúy Oanh ký, ghi ngày 24-11-2008, trước ngày xét xử hai ngày. Cho rằng có dấu hiệu xét xử theo kiểu “án bỏ túi” nên bị đơn đã gửi đơn khiếu nại đến TAND tối cao.
Ngoài ra, trong bản án còn ghi chú nơi nhận bản án là “TAND huyện Lạc Sơn, cơ quan thi hành án huyện Lạc Sơn”. Nên ngày 5-2-2009, TAND tỉnh Hòa Bình đã phải ban hành thông báo sửa đổi bản án phúc thẩm, sửa lại nơi nhận là “TAND TP Hòa Bình, cơ quan thi hành án TP Hòa Bình” và sửa lại ngày tháng ban hành bản án là ngày 2-12-2008 (ngày tuyên án).
Chánh án TAND tỉnh Hòa Bình, ông Bùi Thành Lê đã có công văn trả lời khiếu nại của ông Sơn, trong đó nêu rõ việc ông Sơn nói hai thẩm phán phiên tòa sơ thẩm và phúc thẩm ký ra bản án trước ngày mở phiên tòa công khai là không có căn cứ pháp luật. Ông Bùi Thành Lê khẳng định “TAND tỉnh Hòa Bình thấy rằng đây là sai sót đáng tiếc của thẩm phán - chủ tọa phiên tòa kể cả hai cấp sơ thẩm và phúc thẩm” và đã chỉ đạo kiểm điểm rút kinh nghiệm. Về các khiếu nại khác, ông Lê cho rằng thuộc thẩm quyền giải quyết của TAND tối cao. Như vậy, mặc dù hai bản án có dấu hiệu vi phạm thủ tục tố tụng nhưng vẫn có hiệu lực đã dẫn đến một số sai phạm tiếp theo.
Cơ quan thi hành án dân sự, TP Hòa Bình đã ra quyết định thi hành án, yêu cầu ông Vũ Thái Sơn phải thanh toán cho bà Trần Thị Soạn 100 triệu đồng và lãi suất chậm thi hành án. Để đảm bảo việc cưỡng chế thi hành án do ông Sơn không tự nguyện thi hành, cơ quan này đã ra quyết định kê biên một số tài sản nhà đất của ông Sơn, trong đó kê biên cả chiếc ôtô Toyota 12 chỗ ngồi của anh Vũ Đại Giang (con ông Sơn), trong khi anh Giang không phải người có nghĩa vụ, quyền lợi liên quan đến vụ án. Chỉ đến khi Viện KSND TP Hòa Bình có công văn số 18/KS-THA ngày 18-2-2009 có ý kiến rằng bản án phúc thẩm có một số điểm chưa rõ ràng, cần được giải thích thêm thì cơ quan thi hành án mới tạm dừng kê biên tài sản của gia đình ông Vũ Thái Sơn.
Tuy nhiên, đến ngày 27-5-2009, thi hành án dân sự TP Hòa Bình đã tiến hành kê biên tài sản nhà và đất của gia đình ông Sơn. Ông Đỗ Đức Thuận, phó trưởng thi hành án dân sự TP Hòa Bình, nói rằng đơn vị thi hành án chỉ biết thi hành theo bản án của tòa đã có hiệu lực và chưa có kháng nghị của viện kiểm sát cấp trên. Còn bản án đúng hay sai là chuyện của tòa án.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 02/6/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.