Trong buổi sáng ngày 09/4/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Hà Nội mới phản ánh: Hôm qua 8-4, trao đổi với Hànộimới, Chánh Văn phòng UBND TP Hà Nội Nguyễn Thịnh Thành cho biết, từ 16-4, Văn phòng UBND TP sẽ không gửi giấy mời họp tới các sở, ngành, UBND các quận, huyện, TP trực thuộc theo đường bưu điện mà chỉ gửi qua hòm thư điện tử (email) đã cấp cho văn thư các đơn vị và điện thoại di động của lãnh đạo các cơ quan. Trước đó việc thí điểm đã được thực hiện từ ngày 7-4 và sẽ kết thúc vào ngày 15-4.
Văn phòng UBND TP đề nghị các cơ quan, đơn vị hằng ngày mở hộp thư điện tử để theo dõi. Nếu vì lý do không mở được để nhận giấy mời họp, không kịp chuẩn bị nội dung và không có đại biểu dự họp… thủ trưởng các cơ quan, đơn vị phải hoàn toàn chịu trách nhiệm trước UBND TP.
2. Báo Dân trí phản ánh: Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát vừa ký các quyết định kỷ luật đối với các cá nhân có liên quan đến vụ tiêu cực tại Viện Thú y Quốc gia.
Theo quyết định, ông Trương Văn Dung, Viện trưởng “lãnh” mức kỷ luật cao nhất là cách chức; ông Nguyễn Ngọc Nhiên, Phó Viện trưởng bị kỷ luật với hình thức cảnh cáo, bà Trần Thị Hạnh, Phó Viện trưởng bị kỷ luật với hình thức khiển trách.
Theo các quyết định kỷ luật, ông Trương Văn Dung với tư cách là Viện trưởng đã thiếu trách nhiệm gây hậu quả làm thất thoát, lãng phí với tổng số tiền trên 4 tỉ đồng. Không giám sát việc sử dụng kinh phí thường xuyên, trong quản lý sử dụng, buôn bán vắc-xin trái quy định của pháp luật.Ngoài ra ông Dung còn thiếu trách nhiệm đối với quy chế điều hành Viện, sử dụng trụ sở viện sai mục đích, thiếu trách nhiệm trong việc đào tạo, tuyển dụng đội ngũ công chức cán bộ của viện, đưa con trai là Trương Quang Lâm từ lao động hợp đồng vào ngạch biến chế để cử đi du học tại Hà Lan. Ngoài ra, ông còn chịu trách nhiệm cá nhân trực tiếp đối với 2 đề tài nghiên cứu khoa học làm thất thoát gần 452 triệu đồng.
3. Báo Thanh niên phản ánh: Trong quý 2/2009, Kiểm toán nhà nước (KTNN) sẽ thực hiện kiểm toán tại Tổng công ty Tài chính cổ phần Dầu khí thuộc Tập đoàn Dầu khí Quốc gia VN và Tổng công ty thuốc lá VN. Đây là 2 cuộc kiểm toán bổ sung theo yêu cầu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) nhằm mục đích phục vụ cho hoạt động giám sát việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại các tập đoàn, tổng công ty nhà nước. Theo đó, tại Tổng công ty Tài chính cổ phần Dầu khí thuộc Tập đoàn Dầu khí Quốc gia, Kiểm toán nhà nước sẽ thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính và hoạt động kết quả đầu tư tài chính.
Đối với Tổng công ty thuốc lá: thực hiện kiểm toán hoạt động kết quả đầu tư tài chính. UBTVQH cũng yêu cầu KTNN triển khai thực hiện ngay để kịp thời gửi báo cáo kiểm toán trước trung tuần tháng 8.2009.
Báo cũng phản ánh: Ngày 7.4, đoàn giám sát công tác đấu tranh phòng chống tham nhũng của Ủy ban Thường vụ QH do ông Trần Thế Vượng - Trưởng ban Dân nguyện (QH) đã làm việc với lãnh đạo UBND và các cơ quan chức năng TP.HCM. Tại buổi làm việc, đại tá Lê Thanh Bình - Phó giám đốc Công an TP.HCM cho rằng việc phát hiện tham nhũng từ nội bộ vẫn là điểm yếu trong cuộc đấu tranh này; áp lực lên bộ máy điều tra của công an hiện nay rất lớn do số lượng điều tra viên quá ít; việc bảo vệ người tố cáo hành vi tham nhũng, hối lộ cần được đặc biệt quan tâm hơn nữa... Cũng theo ông Bình, trường hợp phát hiện đảng viên có dấu hiệu vi phạm pháp luật phải báo cáo qua quá nhiều cấp, nhiều ngành đã gây không ít khó khăn trong công tác đấu tranh phòng chống tham nhũng.
Báo cũng cho biết: UBND TP.HCM vừa kiến nghị Chính phủ tháo gỡ những khó khăn vướng mắc khi triển khai thực hiện Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng chống ma túy. Cụ thể, cần hướng dẫn chi tiết việc thực hiện áp dụng những biện pháp cần thiết để bảo vệ người tố giác, người làm chứng và người bị hại trong các vụ án về ma túy; việc tổ chức cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng; trình tự, thủ tục áp dụng biện pháp cai nghiện ma túy bắt buộc tại cộng đồng...
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo điện tử Vietnamnet có bài "Chủ tịch Liên đoàn Luật sư có cần là luật sư?". Bài báo phản ánh: Trước thềm Đại hội đại biểu luật sư lần thứ nhất diễn ra tại Hà Nội tháng 5 tới, VietNamNet ghi nhận ý kiến về việc thành lập Liên đoàn Luật sư toàn quốc.
Theo Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP Hồ Chí Minh, kỳ đại hội này sẽ bầu ra một ban lãnh đạo gồm Hội đồng Luật sư toàn quốc với 91 thành viên, bầu ra ban thường vụ và các vị trí chủ chốt như Chủ tịch, Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư, Tổng thư ký... "Đây là một tổ chức nghề nghiệp nên quá trình bầu cử phải dân chủ. Chủ tịch Liên đoàn phải do tất cả các đại biểu bỏ phiếu bầu. Thực tế lại không được như vậy", ông Nguyễn Đăng Trừng phản ánh.
Theo dự kiến, 61 chủ nhiệm các đoàn luật sư trên toàn quốc đương nhiên đều là ủy viên hội đồng, sau đó sẽ bầu thêm 30 thành viên. Từ 91 thành viên này, sẽ tiếp tục bầu ra Ban thường vụ với các Chủ tịch và Phó Chủ tịch Liên đoàn. Trong khi đó, theo ông Trừng, nhiều luật sư kiến nghị, ít nhất vị chủ tịch phải được bầu trực tiếp để đảm bảo tính dân chủ. Ông Trừng cũng phân vân về tiêu chuẩn trở thành Chủ tịch Liên đoàn Luật sư.
Theo dự thảo điều lệ Liên đoàn, Chủ tịch Liên đoàn phải là người có tư cách đạo đức tốt, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có khả năng tập hợp, quy tụ và kinh nghiệm trong lĩnh vực tư pháp.
Trao đổi với báo chí gần đây, TS Phạm Hồng Hải, ủy viên Hội đồng lâm thời cho hay, Chủ tịch Liên đoàn không nhất thiết phải là người đã hành nghề luật sư mà chỉ cần am hiểu về nghề này. Tuy nhiên, Trưởng Văn phòng luật sư Vì Dân, TS Trần Đình Triển băn khoăn: "Ngay điều lệ Đoàn Luật sư Hà Nội cũng như nhiều đoàn luật sư khác cũng quy định để tham gia vào Ban chấp hành, ít nhất phải có 3 năm hành nghề luật sư". Ông Nguyễn Đăng Trừng cũng cho rằng, để đại diện cho một tổ chức có tính chất trí tuệ và chuyên sâu như vậy thì Chủ tịch Liên đoàn ít nhất phải có kinh nghiệm 5 năm trong nghề. "Như cách đang làm sẽ không nhận được sự tín nhiệm của giới luật sư, khó lòng nói tới việc kết nối giữa các đoàn luật sư trong cả nước và bảo vệ được quyền lợi hợp pháp cho luật sư trong quá trình hành nghề", ông Trừng tiên liệu.
"Sự ra đời của Liên đoàn Luật sư phải nhằm nâng cao vai trò hiệu lực của giới luật sư, tập hợp, đoàn kết tất cả các thành viên, thực hiện nghiêm đường lối của Đảng, Nhà nước. Liên đoàn phải bảo vệ quyền lợi hợp pháp của hội viên, tư vấn các đường lối chính sách cho Nhà nước về hoạt động nghề nghiệp của luật sư", ông Trần Đình Triển kỳ vọng. Theo ông, tuy hiện nay đã có Luật Luật sư nhưng thực quyền của luật sư trong quá trình giải quyết tranh chấp, thu thập tài liệu chứng cứ và yêu cầu cơ quan chức năng cung cấp tài liệu vẫn còn đang "rất yếu" và "mù mờ". Cho rằng dự thảo quy về hoạt động của liên đoàn không nên đi quá chi tiết về quyền, nghĩa vụ của luật sư, ông Triển đề đạt Liên đoàn Luật sư phải tập trung làm tốt việc nâng cao vị thế và vai trò của luật sư, để thực hiện nghiêm minh pháp luật, giải quyết oan sai, chống tham nhũng. "Trong khi đó, bản dự thảo lại thiên về quản lý luật sư, với những quy định đã có trong Luật Luật sư", ông Triển giải thích.
Trưởng Văn phòng Vì Dân cho hay, trong lúc quyền hạn và điều kiện hành nghề chưa được bảo đảm, giới luật sư phải chịu áp lực chồng chất như chấp hành điều lệ Đoàn Luật sư nơi hành nghề và sắp tới là điều lệ Liên đoàn. Nếu lập văn phòng, sẽ phải chấp hành theo Luật Doanh nghiệp cũng như các nghĩa vụ về thuế khóa và đăng ký kinh doanh. Luật sư Trần Đình Triển nhận định đây vẫn là lối tư duy ban hành luật theo hướng tạo thuận lợi cho quản lý. "Chúng ta nặng về gò ép, ban hành nhiều văn bản để gò chứ không phải để hoàn thiện và tạo điều kiện cho hoạt động. Tư duy gò càng nhiều càng tốt khiến hạn chế tính sáng tạo",ông Triển nói.
Báo cũng có bài "Việt Nam cam kết cho phép luật sư nước ngoài hành nghề". Bài báo phản ánh: Tại buổi họp báo ngày 8/4 tại Hà Nội, Cao ủy thương mại cao cấp của Úc Tony Burchill cho hay các cam kết trong khuôn khổ Hiệp định nói trên sẽ có hiệu lực muộn nhất ngày 1/1/2010.
Được ký cuối tháng 2 vừa qua tại Hua Hin, Thái Lan, Hiệp định trên là hiệp định tự do thương mại toàn diện nhất của khối ASEAN, đồng thời là hiệp định tự do thương mại lớn nhất từ trước đến nay của Úc và New Zealand. Hiệp định sẽ bao trùm một khu vực có tổng dân số 600 triệu người và GDP ước tính khoảng 2,7 nghìn tỷ USD. Đặt bút ký Hiệp định cùng các nước ASEAN, Việt Nam cũng nhận "quyền lợi" được Úc và New Zealand chính thức ký công nhận thực trạng nền kinh tế thị trường.
Hiệp định này bao gồm các cam kết của Việt Nam cải thiện điều kiện tham gia thị trường cho hàng hóa Úc, cũng như các cam kết về cải thiện tính minh bạch của các yêu cầu và thủ tục hành chính có liên quan tới thương mại hàng hóa. Về căn bản, Hiệp định mở ra cơ hội cho Úc và New Zealand dần dỡ bỏ hoàn toàn thuế quan cho các mặt hàng nhập khẩu từ Việt Nam trước năm 2020. Đổi lại, thuế quan sẽ được dỡ bỏ từ 90 đến 100% tổng các dòng thuế từ 6 nước ASEAN và Việt Nam. Việt Nam cũng cam kết sẽ dỡ bỏ phần lớn thuế quan linh kiện ô tô xuống còn 5% trước 2018, nhằm giảm chi phí nhập khẩu đầu vào cho sản xuất ở Việt Nam.
Thứ trưởng Nguyễn Cẩm Tú - Bộ Công thương cũng cho biết, theo hiệp định, hàng năm New Zealand sẽ tiếp nhận một số lượng lao động có tay nghề của Việt Nam sang quốc gia này làm việc ngắn hạn. Trước mắt, hai bên thống nhất sẽ đưa khoảng 100 đầu bếp và 100 kỹ sư Việt Nam có tay nghề làm việc tạm thời tại New Zealand. "Thoả thuận này không đơn thuần xuất phát từ lợi ích của Việt Nam hay New Zealand. Điều quan trọng là thoả thuận này đã sẵn sàng và quyết tâm dành cho người lao động Việt Nam được tiếp cận cơ hội tăng thu nhập và kiến thức mới", ông Tú cho hay.
Một trong những cam kết về dịch vụ nghề nghiệp trong khuôn khổ Hiệp định mà Việt Nam đưa ra, đó là cam kết cho phép các tổ chức luật sư nước ngoài sử dụng luật sư Việt Nam và cho phép các luật sư nước ngoài hành nghề tại các công ty luật của Việt Nam trong vai trò tư vấn về luật nước ngoài/quốc tế.
Đại sứ Úc tại Việt Nam David Cox đánh giá cao các cam kết mở cửa thị trường của Việt Nam. Úc cho rằng sự chuyển đổi liên tục theo hướng nền kinh tế thị trường và tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ ở Việt Nam đã làm gia tăng nhu cầu về hàng hóa dịch và dịch vụ mà trong đó Úc cũng có thế mạnh. Hiệp định được ký kết sẽ thiết lập một khuôn khổ hoàn chỉnh và toàn diện cho việc tăng cường thương mại và đầu tư giữa Úc và Việt Nam. Thương mại hai chiều giữa Úc và Việt Nam tăng trưởng bình quân 22%/năm trong vòng 5 năm qua, đạt 8 tỉ USD trong năm 2007-2008.
2. Báo Sài Gòn giải phóng có bài Công tác tư pháp tại các tỉnh ĐBSCL: Thiếu người, vướng luật. Bài báo phản ánh: Cán bộ công chức thi hành án dân sự (THADS) chưa đủ biên chế nhưng tuyển lại chẳng ai vào; một bộ phận luật sư (LS) lớn tuổi, không làm tròn bổn phận, thậm chí “không đủ năng lực hành vi”... là những vướng mắc mà lãnh đạo cơ quan tư pháp một số tỉnh ĐBSCL phản ánh với Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường, nhân chuyến công tác tại các địa phương này.
Ông Nguyễn Văn Quyết, Trưởng THADS tỉnh Tiền Giang, cho biết, chỉ tiêu được Bộ Tư pháp duyệt cho THA tỉnh còn thiếu 15 biên chế, dù vậy cũng khó tuyển đủ do tiêu chuẩn người dự tuyển phải tốt nghiệp Đại học Luật, trong khi công việc khó khăn, phức tạp hơn so với các ngành khác.
Không riêng gì Tiền Giang, nhiều tỉnh khác cũng có tình cảnh tương tự. Về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Luyện, Cục trưởng Cục THADS (Bộ Tư pháp), chia sẻ: “Địa phương nên tự tìm nguồn bằng nhiều hình thức khác nhau, chứ riêng Cục THADS không thể quyết định thêm biên chế cho THADS các tỉnh được, vì chỉ có Bộ Nội vụ mới “quyết” được phần nhân sự. Do vậy, không riêng gì Cục THADS mà THADS các tỉnh phải tìm biện pháp để tạo nguồn, đào tạo, bồi dưỡng”. Tuyển người đã khó, giữ người cũng khó không kém. Ông Nguyễn Văn Vĩnh, Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Tiền Giang, nêu thực tế: “Lâu nay luôn xảy ra tình trạng cán bộ bỏ việc ra ngoài làm, thậm chí không nhận nhiệm vụ sau khi tuyển dụng”.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường nhấn mạnh: “Nhiều tỉnh khác trong cả nước cũng gặp khó khăn tương tự. Vấn đề trước mắt là địa phương phải chủ động tạo nguồn đi đôi với tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kiến thức pháp luật cho cán bộ tư pháp”.
Việc thực hiện kê biên đất nông nghiệp ở một số tỉnh theo hạn mức cũng gặp vướng mắc. Quy định của pháp luật là khi kê biên (nếu đất nông nghiệp) phải để lại một hạn mức tối thiểu, nhưng lại không nói rõ hạn mức tối thiểu đó là bao nhiêu, mà chỉ ghi “đủ để những người trong gia đình làm ăn, sinh sống trong thời gian 6 tháng”. Quy định này dẫn đến một thực tế: đối với người phải THA có đất ít, sau khi trừ diện tích hạn mức đó ra thì không còn gì để kê biên, dẫn đến khó thi hành bản án. Đây cũng là nguyên nhân tồn đọng án. Nhưng hủy bỏ quy định này thì không thể, bởi đây là quy định của pháp luật. Theo ông Nguyễn Văn Luyện, Cục THADS sẽ nghiên cứu, đề xuất thay đổi quy định này. Bên cạnh đó, việc dân nghèo vay vốn ngân hàng làm ăn nhưng thua lỗ, không hoàn được vốn cũng là vấn đề khó giải quyết của nhiều địa phương.
Tinh thần của Luật Công chứng là tách hẳn công chứng và chứng thực ra khỏi nhau, thế nhưng đến nay không ít địa phương vẫn chưa ban hành quy định cụ thể để áp dụng. Chính vì vậy, Bộ trưởng Hà Hùng Cường chỉ đạo: “Sở Tư pháp các tỉnh cần tham mưu cho UBND tỉnh chuyển tất cả giao dịch, hợp đồng liên quan đến bất động sản (nhà cửa, công trình xây dựng...) sang cho hoạt động công chứng thay vì chứng thực như hiện nay. Những nơi đã có phòng công chứng thì UBND phải dừng ngay, không thực hiện chứng thực các giao dịch về bất động sản. Quy định này không phải để giành quyền cho công chứng, làm khó cho người dân mà nhằm bảo đảm an toàn pháp lý cho người dân, ngân hàng, các bên giao dịch, ngăn ngừa yếu tố bất ổn định khi tranh chấp xảy ra. Bởi lẽ hoạt động công chứng sẽ công chứng nội dung hợp đồng giao dịch về bất động sản, các bên phải chịu trách nhiệm về mặt pháp lý, còn chứng thực chỉ là hình thức”.
3. Báo Đô thị có bài Sửa luật đầu tư xây dựng cơ bản. Bài báo phản ánh: Bộ Kế hoạch và Đầu tư vừa có cuộc hội thảo lấy ý kiến các chuyên gia về lĩnh vực đầu tư xây dựng, nhằm góp ý xây dựng một Luật chung về sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật liên quan đến đầu tư xây dựng cơ bản để trình Quốc hội thông qua vào tháng 5 tới.
Nhiều vấn đề liên quan đến đầu tư xây dựng cơ bản đã được sửa đổi, bổ sung trong dự thảo luật lần này trong các luật như Luật Xây dựng, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Doanh nghiệp, Luật Thuế TNDN, Luật Đất đai, Luật nhà ở, Luật Môi trường… Trong đó, một số vấn đề bức thiết được đưa ra sửa đổi, bổ sung trong Luật lần này như hủy bỏ Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở và giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở thay bằng Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất. Hủy bỏ quy định doanh nghiệp FDI được áp dụng điều kiện đầu tư như nhà đầu tư trong nước khi doanh nghiệp Việt nam sở hữu từ 51% vốn điều lệ trở lên. Sửa đổi Điều 13,14 Luật Thuế TNDN theo hướng cho cả doanh nghiệp có dự án mở rộng được hưởng ưu đãi. Đối với những dự án đầu tư trong nước không phải làm thủ tục cấp giấy chứng nhận đầu tư. Những dự án từ 15 tỷ trở lên thì phải đăng ký đầu tư tại cơ sở nhà nước có thẩm quyền.
Về lĩnh vực đấu thầu, sửa đổi một số nội dung quan trọng như nhà thầu tư vấn đã lập thiết kế kỹ thuật, thiết kế bản vẽ thi công, thiết kế khác theo thông lệ quốc tế, hồ sơ mời thầu cho gói thầu không được tham gia đấu thầu cung cấp hàng hóa, xây lắp cho gói thầu do mình cung cấp dịch vụ từ trước đó, trừ trường hợp gói thầu EPC. Một số trường hợp sẽ bị cấm tham gia hoạt động đấu thầu là tổ chức, cá nhân vi phạm quy định tại Điều 12 Luật Đấu thầu; Bên mời thầu không bán hồ sơ mời thầu cho nhà thầu có nhu cầu mua hồ sơ mời thầu theo thời gian thông báo mời thầu, thư mời thầu; Bị cảnh báo liên tục 3 lần liên tục khi vi phạm các hành vi bị cảnh báo theo qui định tại khoản 1. Sửa đổi Điều 15 Luật Phòng cháy, chữa cháy, các quy hoạch, dự án xây dựng mới hoặc cải tạo đô thị, khu dân cư, KCN, KCX, khu công nghệ cao, dự án xây dựng mới, cải tạo hoặc thay đổi tính chất của công trình phải có giải pháp thiết kế về phòng cháy, chữa cháy.
Ngoài ra, liên quan đến một số vấn đề về nhà ở, đất đai cũng được sửa đổi bổ sung như sửa đổi khoản 2, Điều 42, người bị thu hồi loại đất nào thì được bồi thường bằng việc giao đất mới có cùng mục đích sử dụng, nếu không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng giá trị quyền sử dụng đất tại thời điểm phê duyệt phương án bồi thường, giải phóng mặt bằng.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 09/4/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.