Trong buổi sáng ngày 11/6/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Việc tăng giá xăng dầu 1.000 đồng/lít lần này có trái với quy định chỉ được tăng 500 đồng/lít/lần như các văn bản trước đây của Bộ Tài chính. Chúng tôi đã tìm câu trả lời từ ông Nguyễn Tiến Thoả, Cục trưởng Cục Quản lý giá, Bộ Tài chính.
Ông có thể lý giải ra sao về việc Liên bộ Công Thương- Tài chính chấp thuận cho tăng giá xăng dầu tới 1.000đồng/lít?
Lần này, chúng tôi buộc phải để cho giá xăng dầu tăng mạnh vì vừa rồi, giá dầu bình quân trên thị trường thế giới đã liên tục tăng cao. Cụ thể, nếu so với bình quân giá xăng dầu của tháng 4/2009, trong 26 ngày gần đây, giá xăng đã tăng 9,83USD/thùng (16,9%); Giá dầu hoả tăng 7,3USD/thùng (12,4%), giá dầu DO tăng 7,9USD/thùng (13,2%) và giá dầu madut vọt lên mạnh nhất, tăng tới 70USD/tấn tương ứng 24%. Với mức tăng cao như vậy, các doanh nghiệp đã bị lỗ nặng, hầu hết đều âm trên 1.000đồng/lít, kg đối với tất cả các mặt hàng xăng dầu.
- Tuy nhiên, ngày 28/5, Tổ giám sát Liên bộ Tài chính- Công Thương về giá xăng dầu đã có văn bản gửi các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu nêu rõ, trước mắt, chưa điều chỉnh tăng giá bán các mặt hàng xăng dầu. Vậy mà sau 10 ngày, hôm nay Liên bộ lại cho tăng giá. Như vậy là việc điều hành giá chưa nhất quán?
Thường trực Chính phủ vừa rồi đã yêu cầu thực hiện chủ trương điều hành giá xăng dầu trong nước là phải nhất quán theo cơ chế thị trường. Trong điều kiện hiện nay, nếu chúng ta cứ để doanh nghiệp điều chỉnh tăng giá ở mức thấp, doanh nghiệp sẽ kéo dài tình trạng lỗ thì sẽ ảnh hưởng xấu tới thị trường xăng dầu. Khi đó, doanh nghiệp thiếu vốn, nhà nước lại không bù lỗ nữa, doanh nghiệp sẽ không đáp ứng đuợc yêu cầu sản xuất kinh doanh, việc nhập khẩu xăng dầu có khả năng bị gián đoạn. Như thế, chắc chắn, vấn đề cung cầu trên thị trường xăng dầu sẽ không đảm bảo.
Thời gian vừa qua, chúng tôi đã từ chối các đề xuất tăng giá, đồng thời yêu cầu các doanh nghiệp phải tiết giảm chi phí, cố gắng theo dõi diễn biến thị trường thế giới để có hướng xử lý thoả đáng sau. Ngoài ra, chúng tôi cũng đã áp dụng phuơng án giảm thuế, chưa trích quỹ bình ổn giá xăng dầu để hỗ trợ giảm lỗ cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, tình trạng lỗ vẫn tiếp diễn, quá sức chịu đựng của doanh nghiệp.
- Theo Thông tư 56, việc điều chỉnh tăng giá xăng dầu chỉ cho phép không quá 500đồng/lít. Như vậy, lần tăng 1000đồng/lít này là sai luật?
Trước đây, chúng tôi có quy định chỉ tăng không quá 500 đồng/lít nhưng đó là áp dụng trong trường hợp đã có Quỹ bình ổn giá xăng dầu rồi. Khi đó, chúng ta sẽ lấy quỹ ra để bình ổn giá trong phạm vi tăng giảm chỉ 500đồng/lít cho một lần điều chỉnh. Còn hiện nay, quỹ này đã được vận hành đâu. Với mặt hàng xăng, chúng ta chưa thu được đồng nào cho Quỹ. Còn với nguồn trích từ dầu vừa qua, vốn Quỹ mới được hơn 80 tỷ đồng, không đủ để tung ra bù lỗ và bình ổn giá xăng dầu.
Báo cũng cho biết: Đài Tiếng nói nước Nga đêm 8/6 cho biết, Ủy ban điều tra thuộc Viện Công tố Liên bang Nga đang tiến hành điều tra vụ án hình sự buôn lậu các loại hàng hóa dành cho trẻ em có những hóa chất độc hại với sức khỏe và đe dọa tính mạng con người, tại khu chợ Cherkizov (người Việt Nam thường gọi là chợ Vòm) ở thủ đô Moscow.
Trả lời phỏng vấn trên truyền hình, Tổng Công tố Liên bang Nga Yuri Chaika khẳng định, một khối lượng lớn hàng lậu chứa trong 6.000 container, với trị giá ước tính lên tới gần 2 tỷ USD, đã được nhập về khu chợ này. Số hàng hòa bất hợp pháp này đang được cất giữ trong các kho của Công ty “AST” thuộc quyền sở hữu của tỷ phú Telman Ismailov. Tuy nhiên, hiện cơ quan điều tra vẫn chưa xác định được danh tính chủ hàng cũng như người nhận hàng.
Trước đó, Thủ tướng Nga Vladimir Putin đã yêu cầu Bộ Nội vụ, Cơ quan an ninh liên bang và các Viện Công tố nước này phải cải thiện triệt để tình hình liên quan đến cuộc chiến chống nạn buôn lậu, vốn đang hoành hành trên thị trường Nga, mà các khu chợ ở thủ đô Moscow chính là nơi chứa chấp khối lượng hàng hóa buôn lậu khổng lồ.
2. Báo điện tử Vneconomy phản ánh: Trong hơn hai ngày, từ 11 đến 13/6, các phiên chất vấn và trả lời chất vấn của kỳ họp Quốc hội thứ 5 sẽ diễn ra với sự đăng đàn của 6 vị bộ trưởng và Phó thủ tướng thường trực Chính phủ. Nội dung này sẽ được phát thanh và truyền hình trực tiếp để cả tri cả nước theo dõi.
Trước phiên chất vấn đầu tiên một ngày, Ban Dân nguyện của Quốc hội đã tập hợp chi tiết 1.731 ý kiến, kiến nghị của cử tri tại kỳ họp này. Trước đó, 225 chất vấn của đại biểu Quốc hội cũng đã được tập hợp đầy đủ.
Với thời gian hơn hai ngày, chỉ có 7/20 thành viên Chính phủ đã nhận được chất vấn đươc trả lời chất vấn trực tiếp. Cũng chỉ một phần nhỏ trong số 225 chất vấn đã gửi được hỏi - đáp công khai trên diễn đàn này. Bởi vậy, những phiên chất vấn và trả lời chất vấn không phản ánh hoàn toàn hoạt động này tại kỳ họp. Và như thế, còn có nhiều vấn đề cử tri quan tâm được trả lời qua văn bản, thông tin cũng chỉ dừng ở một phạm vi hẹp.
Đọc kỹ hơn 200 chất vấn của đại biểu gửi Thủ tướng và 19 vị thành viên Chính phủ, có thể thấy trách nhiệm của đại biểu trước nhiều vấn đề lớn của đất nước như điều hành kinh tế vĩ mô, chống suy giảm kinh tế, lạm phát, đến các chính sách an sinh xã hội…. Cũng không thiếu những vụ việc cụ thể nhưng tầm ảnh hưởng đã vượt xa sự việc đó như các dự án khai thác bauxite Tây Nguyên hay điều tra, xử lý vụ nhận hối lộ liên quan đến Công ty PCI… Và, cũng có những chất vấn chỉ liên quan đến một gia đình hay một vụ việc nhỏ nhưng lại đặt ra nhiều câu hỏi không hề nhỏ.
Chất vấn và trả lời chất vấn là để làm rõ trách nhiệm, để đại biểu có cơ sở giám sát việc thực hiện trách nhiệm đó. Nhưng thực tế hiện nay vẫn còn những khoảng trống về trách nhiệm khiến cả đại biểu và cử tri đều bức xúc. Hoạt động chất vấn liệu có thể dần lấp đi khoảng trống này, đó là câu hỏi và cũng là điều cử tri mong đợi ở Quốc hội.
3. Báo Thanh niên phản ánh: Chiều 10.6, tại cuộc họp Ban chỉ đạo Phòng chống dịch cúm A trên người, tiến sĩ Nguyễn Văn Kính, Viện trưởng Viện Các bệnh truyền nhiễm và nhiệt đới quốc gia, cho biết tại Viện đang điều trị một bệnh nhân nhiễm vi-rút cúm A/H1N1. Đó là nam doanh nhân (35 tuổi, ở Mỹ Đình II, H.Từ Liêm, Hà Nội). Trước khi nhập viện, bệnh nhân sang Mỹ 11 ngày, sau đó từ Mỹ về Hàn Quốc, ngày 5.6 từ Hàn Quốc về VN trên chuyến bay SKY681, ngồi cạnh 1 hành khách hắt hơi, sổ mũi. Bệnh nhân vào viện ngày 9.6 với biểu hiện mệt, sốt, đau ngực, đau họng, hiện đang được điều trị, sức khỏe ổn định. Xét nghiệm cho kết quả dương tính với vi-rút cúm A/H1N1.
Tại TP.HCM, theo báo cáo của Sở Y tế, hôm qua 10.6 có thêm hai ca dương tính cúm A/H1N1. Đó là V.T.T.A (nữ, 42 tuổi, người VN vừa đi Mỹ về) và P.N.N (bé trai 6 tuổi, quốc tịch Mỹ, từ Mỹ vào VN). Như vậy, đến chiều qua, ghi nhận của Sở Y tế TP.HCM đã có tổng cộng 19 ca dương tính với cúm A/H1N1, trong đó có 4 ca đã khỏi bệnh, xuất viện.
4. Báo Hà Nội mới phản ánh: Việt Nam sẽ thiếu nước trong tương lai gần - Đó là cảnh báo mới có thêm chứng cứ từ kết quả quan trắc nước ngầm ở các địa phương do Trung tâm Điều tra quy hoạch tài nguyên nước thực hiện thời gian qua.
Kết quả quan trắc cho thấy, nước dưới đất ở các địa phương như Hà Nội, Hải Phòng, Hải Dương, Bắc Ninh, Nam Định, Thái Bình… đều tiếp tục hạ thấp. Theo cảnh báo của các chuyên gia, 50 năm nữa, Việt Nam sẽ thiếu nước trầm trọng. Lượng nước mặt bình quân đầu người hiện nay ở Việt Nam đạt khoảng 3.840 m3/người/năm. Nếu xét theo tiêu chí đánh giá của Hội Tài nguyên nước quốc tế (IWRA), hiện nay Việt Nam đã thuộc số các quốc gia thiếu nước và sẽ gặp phải rất nhiều thách thức về tài nguyên nước trong tương lai gần.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo điện tử Vietnamnet có bài "Kêu gọi luật gia thế giới đảm bảo độc lập tư pháp". Bài báo phản ánh: Bế mạc chiều 10/6 tại HN, Đại hội Hội Luật gia dân chủ quốc tế kêu gọi phấn đấu đảm bảo sự độc lập của hoạt động tư pháp, tạo điều kiện cho người nghèo tiếp cận tư pháp.
Sau 5 ngày làm việc, Đại hội Hội Luật gia Dân chủ Quốc tế lần thứ 17 (IADL-17) đã ra Tuyên bố Hà Nội, khẳng định cam kết phấn đấu cho một thế giới hòa bình không có chiến tranh, xung đột, áp bức và đói nghèo; tôn trọng hoàn toàn công lý, bình đẳng và phẩm giá con người. Các đại biểu tham dự IADL-17 đã tập trung thảo luận 6 chủ đề ưu tiên: Hòa bình và an ninh thế giới; Luật chống khủng bố; Trách nhiệm đối với tội ác quốc tế; Toàn cầu hóa và các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa; Phát triển và các quyền môi trường và Sự độc lập của tư pháp. Đại hội khẳng định tầm quan trọng của nguyên tắc pháp quyền trong quan hệ quốc tế; kêu gọi xây dựng một bộ luật hòa bình nhằm thúc đẩy loại trừ xung đột bằng biện pháp hòa bình; tăng cường vai trò của đàm phán; xây dựng các cơ chế quản lý hòa bình; thiết lập một hệ thống quản lý và xử lý khủng hoảng hiệu quả và linh hoạt.
Liên quan đến trách nhiệm đối với tội ác quốc tế, Đại hội phản đối nguyên tắc miễn trừ xét xử đối với tội ác quốc tế và nhấn mạnh tầm quan trọng ngày càng lớn trong việc yêu cầu tội phạm chiếm tranh phải chịu trách nhiệm trước công chúng. Tất cả các đại biểu đều bày tỏ quan ngại sâu sắc của họ đối với các nạn nhân của cuộc chiến tranh chất độc da cam tại Việt Nam và tái khẳng định yêu cầu đưa ra theo phán quyết của Toà án Lương tâm Quốc tế ủng hộ các nạn nhân chất độc da cam do IADL mới tổ chức gần đây tại Paris nhằm đòi công lý cho các nạn nhân chất độc da cam. Đại hội cam kết tiếp tục ủng hộ cuộc đấu tranh vì nhân phẩm, sức khỏe, cuộc sống tốt đẹp và chống lại đói nghèo, nạn vô gia cư; hỗ trợ giải quyết các vấn đề thiên tai, phòng chống dịch bênh có ảnh hưởng tiêu cực đối với nhân dân các nước nghèo và các nước đang phát triển.
Nhấn mạnh tầm quan trọng của độc lập trong hoạt động tư pháp, Đại hội kêu gọi luật gia trên toàn thế giới phấn đấu đảm bảo sự độc lập của hoạt động tư pháp; thực thi các nguyên tắc tiến bộ của thủ tục tố tụng; tạo điều kiện và tăng cường tiếp cận tư pháp đặc biệt đối với những nhóm yếm thế bao gồm: Người nghèo, dân tộc ít người ở vùng sâu vùng xa, trẻ em, phụ nữ và người khuyết tật.
Đại hội đã bầu Ban thường vụ Hội Luật gia dân chủ quốc tế khóa 17 với 27 thành viên, bà Jeanne Mirer được bầu làm Chủ tịch và ông Osamu Nikura là Tổng Thư ký. Đại diện cho lãnh đạo Hội Luật gia Việt Nam, Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Đào Trí Úc được bầu lại làm thành viên Ban thường vụ IADL.
Chiều cùng ngày, tại Phủ Chủ tịch, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã tiếp thân mật các thành viên của Ban Thường vụ IADL-17. Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết nhấn mạnh, Việt Nam sẽ luôn đoàn kết cùng IADL trong cuộc đấu tranh đòi công lý, quyền bình đẳng trên thế giới.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài “Huyện chứng di chúc: sai thẩm quyền”. Bài báo phản ánh: Giữa năm 2005, mẹ của ông M. (hơn 90 tuổi, ngụ huyện Vụ Bản, Nam Định) đã đến phòng tư pháp huyện làm di chúc để lại tài sản cho các con. Theo di chúc, bà cụ để lại toàn bộ nhà đất cho tám người con dùng làm nơi thờ cúng tổ tiên kèm theo lưu ý “không được sang nhượng trong bất kỳ hoàn cảnh nào”. Việc trông coi nhà cửa, thu hoạch hoa màu... được giao cho một người con gái trước giờ vẫn phụng dưỡng bà cụ đảm nhận.
Lúc đó, lấy tư cách thừa ủy quyền của chủ tịch UBND huyện, trưởng phòng tư pháp huyện đã đóng dấu, ký tên xác nhận vào bản di chúc trên. Vị này đã có những lời chứng như sau: Mẹ ông M. tự nguyện lập di chúc. Tại thời điểm chứng thực, bà cụ có đầy đủ năng lực hành vi dân sự, nội dung di chúc phù hợp pháp luật, đạo đức. Người lập di chúc đã nghe ông đọc lại bản di chúc, đã đồng ý nội dung và điểm chỉ trước mặt ông... Ngoài ra, UBND huyện cũng nhận lưu giữ di chúc theo yêu cầu của bà cụ.
Hai năm sau, mẹ ông M. chết. Biết tin, cán bộ phòng tư pháp huyện đã đến nhà bà cụ để công bố di chúc cho những người con biết. Ngay sau đó, một người anh của ông M. gửi đơn khiếu nại việc chứng thực di chúc của UBND huyện. Theo người anh, di chúc có nhiều điểm sai sót như diện tích đất ghi trong di chúc không khớp với thực tế, gia đình chỉ còn bảy người con (vì có hai người đã chết) nhưng di chúc lại ghi có tám người con được thừa kế. Di chúc còn ghi sai tên của ông và của một người khác nên có khả năng người mẹ đã bị lú lẫn khi lập di chúc. Dù bà cụ không biết đọc và viết, phải nhờ người khác viết giùm nhưng di chúc lại không có ai làm chứng. Từ những lý do này, người anh đề nghị chủ tịch UBND huyện phải hủy bỏ việc chứng thực di chúc.
Sau khi nhận được khiếu nại của người anh, UBND huyện đã có công văn từ chối giải quyết với lý do hết thời hiệu khiếu nại (quá 90 ngày kể từ ngày đương sự nhận được di chúc). Huyện cũng cho biết lời chứng của trưởng phòng tư pháp được ghi theo mẫu hướng dẫn của Bộ Tư pháp. Khi lập di chúc, bà cụ còn nghe được, điểm chỉ được và làm di chúc theo dạng có chứng thực nên không cần người làm chứng... Tuy nhiên, cuối tháng 3-2009, huyện lại ra quyết định hủy bỏ việc chứng thực di chúc trên với lý do “trưởng phòng tư pháp huyện đã chứng thực không đúng thẩm quyền”.
Không đồng ý với cách xử lý này, ông M. đã khởi kiện để yêu cầu TAND huyện buộc chủ tịch UBND huyện rút quyết định hủy bỏ việc chứng thực nêu trên.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 11/6/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.