Trong buổi sáng ngày 28/10/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Theo bảng xếp hạng chỉ số thịnh vượng (Prosperity Index) do Viện Nghiên cứu chính sách Legatum (trụ sở tại Anh) công bố, năm nay vị trí xếp hạng của Việt Nam là 77, tăng ba bậc so với năm 2008.
Theo Chinhphu.vn, trong chín tiêu chí đánh giá của Legatum, tiêu chí về điều kiện kinh tế của Việt Nam được đánh giá cao nhất (thứ 47). Tỷ lệ thất nghiệp tại Việt Nam thuộc loại thấp nhất trên thế giới, chỉ hơn 2% trong lực lượng lao động. Đây là năm thứ ba liên tiếp Legatum công bố bảng xếp hạng chỉ số thịnh vượng của 104 quốc gia, chiếm 90% dân số thế giới bằng cách kết hợp số liệu phát triển kinh tế với đánh giá mức độ dân chủ, điều kiện xã hội, hạnh phúc và chất lượng cuộc sống.
Theo kết quả điều tra, 10 quốc gia đứng đầu bảng xếp hạng là Phần Lan, Thụy Sĩ, Thụy Điển, Đan Mạch, Na Uy, Úc, Canada, Hà Lan, Mỹ và New Zealand.
2. Báo Quân đội nhân dân phản ánh: Sáng 27-10, tại Nhà hát Lớn, UBND thành phố Hà Nội và Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam tổ chức trọng thể lễ kỉ niệm 10 năm Hà Nội được UNESCO trao tặng danh hiệu “Thành phố vì Hòa bình”, với sự tham dự của lãnh đạo các ban, ngành và đại diện Đại sứ quán các nước, tổ chức quốc tế tại Việt Nam.
Cách đây tròn 10 năm, ngày 16-7-1999, tại thủ đô La Pát của Bô-li-vi-a, UNESCO đã tổ chức trọng thể Lễ trao “Giải thưởng UNESCO-Thành phố vì Hòa bình”- năm 1999 cho 5 thành phố thuộc 5 châu lục trên thế giới. Thủ đô Hà Nội là thành phố duy nhất của khu vực châu Á-Thái Bình Dương vinh dự nhận phần thưởng cao quý này. Danh hiệu này là sự tôn vinh và ghi nhận của thế giới đối với những đóng góp của Hà Nội trong cuộc đấu tranh vì hòa bình, cũng như trong sự nghiệp phát triển, xây dựng thành phố phù hợp với những tiêu chí do UNESCO đề ra về bình đẳng trong cộng đồng, xây dựng đô thị, giữ gìn môi trường sống, thúc đẩy phát triển văn hóa giáo dục, chăm lo giáo dục công dân và thế hệ trẻ.
3. Trang web Đài tiếng nói Việt Nam phản ánh: Tiếp sau Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 15, trong hai ngày 26 và 27/10, tại thủ đô Bangkok, Thái Lan đã diễn ra Hội nghị quốc tế với chủ đề: Diễn đàn kinh doanh ASEAN 2009. Đây là hội nghị lần đầu tiên được tổ chức ngay sau Hội nghị Cấp cao ASEAN. Trong bài phát biểu của mình, Thủ tướng Thái Lan Abhisit Vejjajiva đề cập việc các nước thành viên sáng lập ra ASEAN sẽ thực hiện tự do thương mại và đầu tư vào năm 2010 và năm 2015 Cộng đồng kinh tế ASEAN sẽ là một thị trường rộng lớn với 620 triệu dân. Tại hội thảo, các đại biểu cũng đã nghe các tham luận về kinh doanh ở cộng đồng ASEAN, cơ hội và thách thức xét từ quan điểm của nhiều phía gồm, từ các nước phát triển trong khối ASEAN, từ các nước bên ngoài đầu tư vào ASEAN, vấn đề kinh doanh sắp tới khi Cộng đồng kinh tế ASEAN trở thành hiện thực; hiện thực hóa cộng đồng đầu tư và thị trường vốn của khối ASEAN; tự do hóa hàng hóa tiêu dùng và dịch vụ; hiệu chỉnh sự khác biệt về đào tạo, nguồn nhân lực.
Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Quản lý Quỹ đầu tư chứng khoán liên minh Việt Nam (Việt Nam Alliance CAPITAL) Nguyễn Quang Trung, đại diện của Việt Nam tham dự diễn đàn này cho biết, các nước đối tác đầu tư, đặc biệt là các nước thành viên ASEAN quan tâm đầu tư vào các nước thành viên đang phát triển như Việt Nam. Ông Trung cho biết “Với lợi thế về số dân, Việt Nam có rất nhiều cơ hội thu hút đầu tư. Các nhà đầu tư quan tâm tới rất nhiều lĩnh vực trong đó có thị trường vốn ... Lộ trình mình mở cửa tự do hóa dịch vụ và hàng hóa là hai lĩnh vực được nhà đầu tư quan tâm nhất”.
Thái Lan dự định sẽ duy trì việc tổ chức Diễn đàn kinh doanh ASEAN hàng năm.
4. Báo Thanh niên phản ánh: Sự kiện Vedan được trao giải "An toàn vì sức khỏe cộng đồng 2009” là đỉnh điểm của tình trạng loạn các kiểu giải thưởng dành cho doanh nghiệp hiện nay.
“Chưa bao giờ giải thưởng dễ “mua” đến như vậy”, một doanh nhân nói thẳng. Vậy giải thưởng giá bao nhiêu? Quá trình tìm hiểu của Thanh Niên đã cho kết quả như sau: Giá cả tùy theo “chất lượng”, phổ biến là từ 10 - 30 triệu đồng/giải. Vì sao giải thưởng có thể “bán”, và rẻ như vậy? Đơn giản là hầu như ai cũng có thể thành lập giải thưởng để trao cho doanh nhân, doanh nghiệp (DN). Và không ít đơn vị cũng rất cần giải thưởng để “lòe nhau” và làm lóa mắt người tiêu dùng. Các giải thưởng đa số được núp dưới bóng những đơn vị, tổ chức nhà nước, hiệp hội, các cơ quan truyền thông... Ý tưởng giải thưởng có thể là của công ty tư nhân hoặc của các đơn vị, tổ chức...
Nhưng vấn đề nằm ở chỗ, việc điều hành giải đều do các công ty này làm. Trong đó, quan trọng nhất là kinh phí để tổ chức trao giải thưởng và mang lại lợi nhuận cho các bên liên quan là nhiệm vụ của công ty. Ví dụ, cơ quan truyền thông A tổ chức 4 giải thưởng khác nhau hằng năm, việc triển khai thực hiện các giải thưởng này giao cho một công ty “sân sau”. Công ty tổ chức đội ngũ kinh doanh, bám theo danh sách DN “tiềm năng” hoặc đã đoạt giải trước đó mà “khai thác”. Họ có được nguồn thu lớn từ “hoa hồng” của mỗi hợp đồng bán được. Thường thì các giải thưởng không hạn chế số lượng DN đoạt giải, nên mới có giải có tới hàng trăm người nhận giải thưởng. Nhiều như vậy, không ngoài mục đích của ban tổ chức là để thu được nhiều hơn.
Sở dĩ xảy ra tình trạng lộn xộn trong việc xét trao giải thưởng cho DN như hiện nay là bởi hiện chưa có một quy chế nào quy định cụ thể hoạt động này. Công ty nào cũng có thể thành lập giải thưởng, tổ chức nào cũng có thể xét tặng danh hiệu, thành tích. Thậm chí, có đơn vị, tổ chức sở hữu tới 4 - 5 giải thưởng trao tặng hằng năm. Tại website giaithuong.vn, có thể tìm thấy thông tin của rất nhiều giải thưởng khác nhau, từ toàn quốc đến địa phương, ngành nghề với tên gọi vô cùng phong phú.
Ông Huỳnh Văn Minh, Chủ tịch Hiệp hội DN TP.HCM, phản ứng mạnh mẽ trước tình trạng DN “bội thực” giải thưởng: “Hiệp hội đã cùng Phòng Thương mại và Công nghiệp VN (VCCI) thống nhất chủ trương kiến nghị Ban Thi đua - Khen thưởng của Chính phủ, UBND TP.HCM lập lại trật tự. Tình hình hiện nay khiến người tiêu dùng không biết danh giá của danh hiệu nào, thương hiệu tốt nhiều khi lại ngang hàng thương hiệu không tốt, DN tốt lại có thể giống như DN không tốt. Cho nên, những giải thưởng nào uy tín thì phải đưa vào hệ thống thi đua khen thưởng của Nhà nước, nếu không sẽ ảnh hưởng ghê lắm”.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Người lao động phản ánh: UBND TPHCM vừa quyết định ban hành mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng lệ phí cấp bản sao từ sổ gốc, lệ phí chứng thực bản sao từ bản chính và chứng thực chữ ký trên địa bàn TP
Theo đó, lệ phí cấp bản sao từ sổ gốc là 3.000 đồng/bản; lệ phí chứng thực bản sao từ bản chính là 2.000 đồng/trang; từ trang thứ 3 trở đi, mỗi trang thu 1.000 đồng nhưng tối đa không quá 100.000 đồng/bản; lệ phí chứng thực chữ ký là 10.000 đồng/trường hợp (trường hợp được xác định theo chữ ký của người thực hiện chứng thực). Phòng Tư pháp quận, huyện và UBND xã, phường, thị trấn được giữ lại 20% lệ phí cấp bản sao từ sổ gốc, lệ phí chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký thu được, số còn lại phải nộp vào ngân sách Nhà nước.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Được sự phê duyệt của Chính phủ, trong ba ngày từ 28 đến 30-10-2009, Bộ Tư pháp sẽ chủ trì, phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao, Bộ Ngoại giao, Bộ Công an, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Chính phủ đàm phán vòng 1 Hiệp định tương trợ tư pháp trong lĩnh vực dân sự và thương mại giữa Việt Nam và Hàn Quốc. Việc đàm phán để đi đến ký kết hiệp định này là một trong các hoạt động quan trọng nhằm triển khai Tuyên bố chung Việt Nam - Hàn Quốc về việc thiết lập quan hệ Đối tác hợp tác chiến lược vừa được ký nhân chuyến thăm chính thức Việt Nam của Tổng thống Hàn Quốc Lee Myung Bak từ ngày 20 đến 22-10-2009.
Việt Nam và Hàn Quốc thiết lập quan hệ ngoại giao từ tháng 12-1992. Sau khi thiết lập "Quan hệ đối tác toàn diện trong thế kỷ 21” nhân chuyến thăm Hàn Quốc của Chủ tịch Trần Đức Lương năm 2001, quan hệ giao lưu và hợp tác giữa hai nước đã được mở rộng trên nhiều lĩnh vực như chính trị, kinh tế - thương mại, xã hội, văn hóa, du lịch… Hàn Quốc đã trở thành đối tác kinh tế quan trọng của Việt Nam. Kim ngạch thương mại hai nước năm 2008 đã đạt 10 tỷ USD, tăng 20 lần so với 500 triệu USD vào thời điểm hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1992. Trên cơ sở đó, hai bên nhất trí sẽ nỗ lực đưa kim ngạch thương mại hai nước lên 20 tỷ USD vào năm 2015, cùng nỗ lực hợp tác vì sự cân bằng cán cân thương mại song phương. Xu hướng hợp tác về tương trợ tư pháp được đặt ra ngày càng nhiều với những nước có nhiều công dân sinh sống ở nước ngoài, trong đó có Việt Nam và Hàn Quốc.
Sự phát triển toàn diện, nhanh chóng quan hệ về lao động, thương mại, đầu tư, du lịch... giữa Việt Nam và Hàn Quốc làm phát sinh nhu cầu lớn về hợp tác trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp. Trong đó yêu cầu cấp bách đặt ra là việc đàm phán, ký kết hiệp định tương trợ tư pháp nhằm bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp của hai nước khi tham gia vào các quan hệ thương mại, dân sự, đầu tư… tại nước sở tại.
Vai trò của tương trợ tư pháp ngoài việc trực tiếp phục vụ cho quá trình xét xử của tòa án đối với các vụ án dân sự, hình sự, còn là biện pháp bảo đảm thực thi pháp luật của quốc gia trong trường hợp liên quan đến một quốc gia khác hoặc đương sự ở nước ngoài. Trong lĩnh vực tương trợ tư pháp, Việt Nam và Hàn Quốc đã ký Hiệp định hợp tác dẫn độ tội phạm (tháng 9-2003), Hiệp định tương trợ tư pháp về hình sự (tháng 9-2003) và Hiệp định chuyển giao người đã bị kết án phạt tù (tháng 5-2009).
3. Báo Đất việt có bài 'Ở tù lố' có được bồi thường?. Bài báo phản ánh: Tuần, một người bạn học thời cấp 2 gọi điện từ quê cho tôi nhờ tư vấn pháp lý giúp người anh bị giam lố đến 6 tháng. Anh H. (anh của người bạn) bị cơ quan điều tra công an tỉnh Dăk Lăk khởi tố về tội “Cố ý gây thương tích” và bị tạm giam hơn 18 tháng mới được đưa ra xét xử. Tại phiên tòa, HĐXX chỉ tuyên phạt H. 12 tháng tù và tuyên trả tự do ngay tại tòa do thời hạn tạm giam đã vượt quá thời hạn bản án tòa tuyên. Do bị “ở tù lố” đến 180 ngày nên gia đình và anh H. định khiếu nại, đòi bồi thường thiệt hại thời gian bị giam lố.
Trước đó, ngày 20/8/2009, Tòa phúc thẩm TAND tối cao tại TP HCM xử phúc thẩm lần 2 vụ án “những tờ triệu USD” (Đất Việt từng có bài đề cập vụ án này). Theo bản án của Tòa phúc thẩm, hai trong số 7 bị cáo trong vụ án là Trương Văn Diện và Bùi Thị Yến Vân bị tuyên y án sơ thẩm ba năm tù và được trả tự do ngay tại tòa vì thời hạn tạm giam hai bị cáo này vượt quá thời hạn tù mà bản án tuyên. Theo đó, bị cáo Diện và Vân đã “ở tù lố” đến 3 tháng 21 ngày.
Sau khi phiên tòa kết thúc, trao đổi với PV Đất Việt về trường hợp hai bị cáo bị giam nhiều hơn so với bản án sơ thẩm đã tuyên nhưng vẫn tiếp tục bị cấp phúc thẩm gia hạn tạm giam, Thẩm phán TANDTC Phạm Công Hùng, chủ tọa phiên tòa phúc thẩm giải thích, sau khi án sơ thẩm tuyên, Viện KSND tỉnh Tây Ninh có kháng nghị tăng án đối với các bị cáo nên về nguyên tắc, tòa phải tiếp tục phê giam. Về thời gian “ở tù lố” gần bốn tháng so với bản án tòa tuyên đối với hai bị cáo Diện và Vân, Thẩm phán Phạm Công Hùng cho biết nếu họ cảm thấy bị thiệt hại thì làm đơn yêu cầu Chánh án TAND Tối cao, Viện trưởng Viện KSND Tối cao xem xét.
Theo ông Nguyễn Văn Chung, Viện trưởng Viện KSND quận 3, TP HCM cho biết trong những lần lấy ý kiến về Dự thảo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước (đã được Quốc hội khoá XII, kỳ họp thứ 5 thông qua ngày 18/ 6/ 2009) Viện KSND TP HCM đã đặt ra vấn đề về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước trong hoạt động tố tụng khi bị can, bị cáo bị giam lố so với thời hạn tù mà tòa án tuyên. Lúc đó, cũng có trường hợp bị tạm giam gần 20 tháng nhưng tòa chỉ xử 12 tháng tù đưa ra làm dẫn chứng để tranh luận. Thế nhưng, vấn đề này cuối cùng không được đưa vào Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước khi Quốc hội thông qua.
Trao đổi với Đất Việt, Luật sư Phan Trung Hoài, cho rằng với những trường hợp đã nói trên, các cơ quan tiến hành tố tụng (THTT) phải xem xét bồi thường như trường hợp bị oan. Theo luật sư Hoài, việc một người bị khởi tố, tạm giam với thời gian nhiều hơn thời hạn mà bản án tòa án tuyên là ở tù trái luật. Do bị tạm giam trái luật nên ảnh hưởng rất lớn đến quyền và lợi ích hợp pháp của người bị giam sai. Do đó, người bị “ở tù lố” có quyền yêu cầu các cơ quan THTT bồi thường thiệt hại đối với thời gian bị giam, giữ lố. “Hiện nay do chưa có quy định cụ thể về bồi thường thiệt hại do bị giam lố nhưng các cơ quan tố tụng có thể vận dụng các quy định về pháp luật hình sự; Nghị quyết 388 của Ủy ban thường vụ Quốc hội về bồi thường cho người bị oan do người có thẩm quyền trong hoạt động TTHS gây ra cũng như các văn bản hướng dẫn thi hành để xác định thiệt hại và bồi thường cho người bị giam sai” luật sư Hoài nói.
Ngược lại, Luật sư Lưu Văn Tám (Đoàn LS TP HCM) cho biết thực tế đã có nhiều trường hợp bị can, bị cáo bị “ở tù lố” so với thời hạn tù mà bản án của tòa tuyên. Tuy nhiên, luật sư Tám cho rằng đến nay vẫn chưa có quy định pháp luật nào đề cập đến vấn đề này. Do vậy, mặc dù thực tế người bị giam lố bị thiệt hại nghiêm trọng nhưng không thể đòi bồi thường mà nếu có đòi cũng không được vì luật chưa có.