Trong buổi sáng ngày 06/5/2009, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Theo kết quả rà soát 318 dự án của Bộ Xây dựng thực hiện tại Hà Nội (vùng mở rộng) thì chỉ có 58 dự án đủ khả năng tiếp tục triển khai, 153 dự án phải điều chỉnh quy hoạch và 107 dự án phải dừng. Các dự án phải dừng là do nằm trong vùng phân lũ, khu vực cấm và hạn chế xây dựng, không đảm bảo môi trường, không nằm trong định hướng quy hoạch chung đã được phê duyệt...
UBND TP Hà Nội sẽ thu hồi các dự án này và nguồn đất thu hồi sẽ được giao lại cho các trung tâm phát triển quỹ đất của TP Hà Nội và các quận quản lý. Đối với những dự án đang đầu tư dở dang bị thu hồi, TP sẽ nghiên cứu, xem xét việc đầu tư thực tế để có phương án đền bù, đảm bảo quyền lợi cho nhà đầu tư.
2. Báo Thanh niên phản ánh: Hôm qua 5.5, Công ty Vedan Việt Nam đã có công văn gửi Hội Nông dân các tỉnh thành Bà Rịa - Vũng Tàu, TP.HCM, Đồng Nai đề nghị cung cấp chứng cứ đòi hỗ trợ thiệt hại. Đại diện Vedan cũng đề nghị tiếp tục thương thảo lần thứ 2 (từ ngày 20 - 25.5) với 3 hội nông dân để thống nhất về số tiền hỗ trợ. Trước đó, riêng Hội Nông dân TP.HCM đã đề nghị Vedan bồi thường và hỗ trợ 325 tỉ đồng.
Về tình hình khắc phục hậu quả, Sở Tài nguyên - Môi trường Đồng Nai đã báo cáo Tổng cục Môi trường việc Vedan đã hoàn thiện 20 hồ sinh học rộng 14 ha; hoàn thiện 2 hệ thống xử lý nước thải hiếu khí bùn hoạt tính với công suất 1.800m3/ngày đêm...
3. Báo Hà Nội mới phản ánh: Tại cuộc họp báo thông tin về phiên họp thường kỳ tháng 4 do Văn phòng Chính phủ tổ chức chiều 5-5, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cho biết, Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia Lê Đức Thúy khẳng định, chỉ số niềm tin của người dân Việt Nam hiện nay đã tăng gấp đôi so với các nước lân cận. Đây là kết quả từ việc các giải pháp chống suy giảm kinh tế của Chính phủ đã phát huy hiệu quả tích cực.
Theo ông Nguyễn Xuân Phúc, kết luận phiên họp, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh yêu cầu triển khai mạnh mẽ gói kích cầu trị giá 8 tỷ USD. Các cấp, các ngành tập trung tháo gỡ vướng mắc, khó khăn không để chậm trễ triển khai các cơ chế, chính sách liên quan. Thủ tướng lưu ý các cấp, các ngành phải hành động quyết liệt, đồng bộ, thường xuyên đôn đốc mới mong đưa kinh tế đất nước vượt qua khó khăn.
Tại phiên họp, Chính phủ cũng đã nghe báo cáo 2 năm gia nhập WTO của Việt Nam. Kết luận về nội dung này, Thủ tướng khẳng định, cái được lớn nhất là chúng ta đã chủ động hội nhập, tranh thủ thời cơ, đưa kinh tế tăng trưởng cao trong hai năm 2007-2008, sức cạnh tranh của cả doanh nghiệp và quốc gia đều tăng lên đáng kể. Thủ tướng nhấn mạnh, chủ trương nhất quán của Việt Nam là hội nhập phải đi liền với xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ, tăng cường quản lý nhà nước, phát triển bền vững, bảo đảm quốc phòng an ninh, bảo vệ môi trường sinh thái.
4. Thời báo kinh tế Sài Gòn phản ánh: Hai dự án đường cao tốc, một ở phía Bắc là Ninh Bình-Thanh Hóa và một ở phía Nam là Dầu Giây-Phan Thiết sẽ được đầu tư theo hình thức nhà nước hợp tác tư nhân, theo kết luận của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải tại cuộc họp giao ban trực tuyến về đầu tư xây dựng ngành giao thông vận tải (GTVT). Đây cũng là hai dự án sẽ ưu tiên thực hiện trong thời gian tới trên tuyến đường bộ cao tốc Bắc-Nam. Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đồng ý để Bộ GTVT phê duyệt dự án đầu tư của hai tuyến đường trên để làm việc với các tổ chức tài chính quốc tế nhằm thu xếp vốn cho dự án.
Theo quy hoạch của ngành GTVT, dự án xây dựng đường cao tốc Ninh Bình-Thanh Hóa dự kiến tổng mức đầu tư 960 triệu đô la Mỹ, còn đường cao tốc Dầu Giây-Phan Thiết dự kiến cần kinh phí trên 750 triệu đô la Mỹ.
5. Báo Người lao động phản ánh: Ngày 5-5 tại Hà Nội, diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) về chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia đã khai mạc nhằm trao đổi về tăng cường hợp tác và phối hợp hành động trong các hoạt động phòng chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm về hình thức tội phạm mới trong lĩnh vực kinh tế- tài chính sử dụng công nghệ cao qua mạng internet. Diễn đàn do VN, Hàn Quốc và Bangladesh đồng chủ trì.
Phát biểu khai mạc, trung tướng Trần Đại Quang, Thứ trưởng Bộ Công an, nhấn mạnh khủng bố và các loại tội phạm xuyên quốc gia đang là nguy cơ đe dọa nền hòa bình, ổn định và phát triển của mỗi quốc gia cũng như toàn cầu, đặc biệt sự phát triển của các loại tội phạm mới mang tính xuyên quốc gia như các băng nhóm tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực kinh tế - tài chính đặt ra những thách thức không nhỏ cho các nước trong khu vực. Đại diện của 27 nước tham gia diễn đàn ARF lần này sẽ thảo luận về hướng phát triển tương lai của ARF trong việc hợp tác chống khủng bố và tội phạm...
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Ngày 5-5, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Lê Minh Ánh cho biết đã ký quyết định yêu cầu UBND cấp xã thuộc hai TP Tam Kỳ, Hội An và huyện Phú Ninh không tiếp tục chứng thực hợp đồng, giao dịch về đất và tài sản gắn liền với đất từ tháng 5-2009.
Những việc này được giao cho các tổ chức hành nghề công chứng thực hiện. Tại các huyện còn lại, người dân vẫn được lựa chọn công chứng hoặc chứng thực tại UBND cấp xã chứng hợp đồng, giao dịch về đất và tài sản gắn liền với đất.
2. Trang web Đài truyền hình VTC có bài CSGT Bắc Ninh phạt nhầm: Người dân có quyền khởi kiện. Bài báo phản ánh: Chuyên gia pháp luật hành chính, ông Dương Thanh Sơn, Phó vụ trưởng Vụ Hành chính – Hình sự, Bộ Tư Pháp đã khẳng định như vậy khi phân tích lỗi và trách nhiệm trong vụ CSGT tỉnh Bắc Ninh, do hiểu nhầm biển báo giao thông trên đường cao tốc, đã phạt nhầm nhiều người điều khiển phương tiện giao thông trong một thời gian dài.
- Thưa ông, vấn đề phạt nhầm thì đã ngã ngũ, hiện CSGT tỉnh Bắc Ninh đã chính thức nhận lỗi và đang có phương án để trả lại tiền đã phạt nhầm người dân. Tuy nhiên, có một thực tế là nhiều người dân không còn giữ được biên lai nộp phạt. Vậy theo ông, ở góc độ quản lý nhà nước, việc này sẽ được giải quyết như thế nào?
Những người không giữ được biên lai phạt thì khi họ đến cơ quan CSGT trình bày, trên cơ sở hồ sơ lưu (biên bản, biên lai nộp phạt…), cơ quan CSGT Bắc Ninh phải có trách nhiệm đối chiếu và trả lại đúng cho người đã bị phạt nhầm.
- Phát biểu với báo chí, Giám đốc kho bạc Bắc Ninh bày tỏ băn khoăn rằng việc trả lại tiền cho người dân sẽ rất khó khăn do số tiền phạt thu được đã được phân bổ ngược lại cho các đơn vị thụ hưởng. Lý do này liệu có chính đáng không, thưa ông?
Việc phân bổ ngân sách cho các đơn vị thụ hưởng là vấn đề khác. Không thể nại vào lý do này để chậm trả lại tiền cho người dân. Trước mắt, phải tạm ứng ra một khoản kinh phí nhất định vì đằng nào cũng phải trích từ ngân sách ra, còn sau đó về mặt thủ tục thì các cơ quan nhà nước phải làm việc với nhau.
- Nhiều người dân phàn nàn rằng, khi biết thông tin họ bị phạt nhầm, họ đã tới cơ quan CSGT Bắc Ninh để đòi lại tiền phạt nhưng lại không được giải quyết khiến việc đi lại mất thời gian, công sức. Theo ông, trong vụ việc này, cơ quan CSGT Bắc Ninh cần phải có một thái độ như thế nào?
Về thủ tục hành chính, cơ quan công an có trách nhiệm hoàn trả thì phải thể hiện thái độ nhận thức được trách nhiệm và sửa chữa. Việc mình làm không đúng thì phải chính thức công bố trên các phương tiện thông tin đại chúng, công khai địa điểm, thời gian giải quyết, các loại giấy tờ cần thiết khi người dân tới để nhận lại tiền để người dân nắm bắt và thu xếp đi lại. Cố gắng đưa ra một khoảng thời gian hợp lý nhất để những người bận công việc hoặc những người đang đi xa có thể uỷ quyền cho người khác tới nhận thay.
- Nếu giả sử người dân không được tạo điều kiện thuận lợi, bị cơ quan có thẩm quyền làm khó hoặc bị thiệt hại nặng nề như bị tạm giữ phương tiện chẳng hạn, thì họ có thể khiếu nại hoặc khởi kiện như thế nào, thưa ông?
Về nguyên tắc, nếu bị làm khó, người dân có quyền khiếu nại lên cấp trên của cơ quan CSGT đã gây khó hoặc khởi kiện ra toà hành chính vì trong số những quyền khởi kiện hành chính thì có việc khởi kiện quyết định xử phạt vi phạm an toàn giao thông.
3. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Đề án “Tuyên truyền phổ biến pháp luật cho người dân nông thôn và đồng bào dân tộc thiểu số từ năm 2009 đến năm 2012” vừa được Thủ tướng phê duyệt. Mục tiêu là nâng cao hiểu biết pháp luật, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật, từng bước hình thành nếp sống và làm việc theo pháp luật của người dân nông thôn và đồng bào dân tộc thiểu số.
Phấu đấu đến hết năm 2012, phải có từ 70% người dân nông thôn và đồng bào dân tộc thiểu số được tuyên truyền, phổ biến các quy định pháp luật về lĩnh vực nông nghiệp, bình đẳng giới, hôn nhân gia đình, phòng, chống bạo lực gia đình và các quy định pháp luật khác có liên quan phù hợp với từng đối tượng, từng địa bàn. Từ 95% trở lên cán bộ, công chức, viên chức làm việc trong các cơ quan, đơn vị có liên quan đến người dân nông thôn và đồng bào dân tộc thiểu số được trang bị kiến thức pháp luật thuộc lĩnh vực chuyên môn, nghiệp vụ của mình. Kinh phí Nhà nước cấp để thực hiện đề án là 75,298 tỷ đồng.
4. Báo Lao động có bài Xung quanh việc các công trình xây dựng gặp sự cố: Có biểu hiện hợp pháp hoá hành vi “bán thầu”?. Bài báo phản ánh: Những sự cố nghiêm trọng liên tiếp xảy ra tại các công trình xây dựng, khiến Bộ Xây dựng phải ban hành một chỉ thị về tăng cường quản lý chất lượng các công trình xây dựng.
Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải lưu ý: "Bộ Xây dựng cần rà soát những "kẽ hở" trong hoạt động xây dựng, chế tài xử lý các chủ thể vi phạm chất lượng công trình. Chính vì năng lực của một số chủ thể yếu kém, chậm đưa công trình vào đúng tiến độ nên để lại hậu quả mà cả nền kinh tế phải hứng chịu vì mất cân đối tiền - hàng, gia tăng lạm phát".
Nhiều vụ tai nạn hy hữu trong xây dựng, trong đó có cả những công trình có tư vấn nước ngoài và các nhà thầu có kinh nghiệm trong nước, như vụ sập 2 nhịp dẫn cầu Cần Thơ; vụ sự cố sạt lở mỏ đá D3 thủy điện Bản Vẽ (Nghệ An); vỡ đập chính sau mùa lũ năm 2007 công trình hồ chứa nước Cửa Đạt; vụ nứt bêtông các đốt hầm dìm cầu Thủ Thiêm; nứt bêtông đầm lăn thuỷ điện Sơn La... Hàng loạt sự cố liên quan đến các công trình dân sinh mới đưa vào sử dụng đã bộc lộ khiếm khuyết, gây bức xúc trong dư luận xã hội như sự xuống cấp các công trình nhà ở tái định cư, sụt trượt trên một số quốc lộ; hư hỏng các công trình văn hoá... đang đặt ra trách nhiệm cho các chủ thể xây dựng và những cơ quan quản lý liên quan.
Tại hội thảo khoa học do Bộ Xây dựng chủ trì về “Thực trạng và giải pháp tăng cường quản lý chất lượng các công trình xây dựng” mới đây, ông Lê Quang Hùng - Cục trưởng Cục Giám định nhà nước về chất lượng công trình xây dựng - thừa nhận thực trạng này có liên quan đến “khoảng trống” về pháp luật, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật. “Một số quy định về quản lý chất lượng công trình xây dựng còn rườm rà, tạo nên một số thủ tục hành chính không cần thiết, trong khi đó lại để lỏng về các quy định đối với năng lực nhà thầu, nhẹ về chế tài xử phạt” - ông nói.
Theo các chuyên gia về xây dựng, trong 3 chủ thể trực tiếp tham gia xây dựng công trình là chủ đầu tư (CĐT), tổ chức tư vấn và nhà thầu xây lắp thì CĐT là chủ thể quan trọng nhất quyết định chất lượng công trình. Nhưng trên thực tế, CĐT các công trình có nguồn vốn nhà nước đều là các “ông chủ hờ”, nên phần nhiều CĐT không có đủ năng lực, trình độ, thiếu hiểu biết về chuyên môn xây dựng; không ít trường hợp các CĐT kiêm nhiệm nên đã xảy ra hiện tượng buông lỏng quản lý chất lượng công trình. Trong khi đó, một trong những khâu liên quan đến chất lượng là công tác khảo sát, thiết kế thường được CĐT chỉ đạo làm qua quýt. Nhiều ý kiến cho rằng: “Cần có quy định tách chức năng CĐT là “ông chủ” đồng vốn nhà nước, đồng thời là người trực tiếp quản lý sử dụng công trình với tư vấn quản lý dự án (là đơn vị làm thuê).
CĐT bắt buộc phải thuê tổ chức tư vấn chuyên nghiệp thực hiện quản lý chất lượng công trình, thay vì CĐT “vừa đá bóng, vừa thổi còi”, vừa quản lý chất lượng công trình, vừa đồng thời nghiệm thu đưa vào sử dụng.
Phó GĐ Sở Xây dựng TPHCM - PGS-TS Nguyễn Văn Hiệp, đã làm nóng diễn đàn khi chỉ ra “điểm đen” trong hoạt động xây dựng với hành vi “bán thầu” đang “núp bóng” thầu chính, thầu phụ và được luật pháp quy định. Theo ông: “Bán thầu là một tội danh được quy định trong Luật Hình sự, nhưng Luật Đấu thầu lại quy định có thầu chính, thầu phụ, thậm chí thầu phụ “nhiều bậc”... Tuy nhiên, Luật Đấu thầu lại không nhất quán với Luật Xây dựng, khi không bắt buộc “nhà thầu chính phải thực hiện phần việc chính”, nghĩa là cho phép nhà thầu chính chuyển hầu hết các công tác thực hiện (kể cả công tác phức tạp nhất) sang cho các thầu phụ ngay sau khi ký hợp đồng! Đến lượt các thầu phụ này lại “khoán việc” đến các nhà thầu thứ cấp tiếp theo và khi đến người thực hiện trực tiếp - giá trị nhận việc đã bị giảm thấp đáng kể”.
Ông Hiệp khẳng định: “Đây chính là biến tướng của hành vi “bán thầu” do các tầng nấc trung gian đã được hưởng lợi khá nhiều, còn Nhà nước bị thất thu lớn thuế thu nhập DN, vì hình thức khoán thầu này không theo hợp đồng giao việc cụ thể, không có đăng ký thuế. Hậu quả là giá trị thực hiện thấp sẽ dẫn đến chất lượng công trình thấp, thiết bị cũ không an toàn, người lao động chỉ được bảo vệ ở mức tối thiểu, công trình có nguy cơ sự cố cao”. Điều này đang diễn ra khá phổ biến ở chính các TCty, Cty lớn, có uy tín; thường thì các TCty này lấy uy tín của mình để đấu thầu và thắng thầu, sau đó uỷ quyền thực hiện hợp đồng cho các Cty thành viên và giữ lại một tỉ lệ phần trăm thoả thuận. Điều bức xúc hơn là ở chỗ CĐT không phải không biết, nhưng vẫn dửng dưng.
Hiện nay, tình trạng đấu thầu chỉ là hình thức khá phổ biến. Những công trình vốn lớn phải đấu thầu thường số lượng nhà thầu tham dự rất ít, không quá 5! Nhiều nhà thầu xuất hiện với mật độ dày đặc ở nhiều dự án tại một vài quận, huyện. Giá trị tiết giảm qua đấu thầu gần như được ấn định, chỉ khoảng dưới 3%. Đây là hiện tượng cần nghiêm túc chấn chỉnh, bởi dường như đã có sự thông đồng giữa CĐT và các nhà thầu, để rồi chủ đầu tư chấp nhận nghiệm thu cả những công trình thứ phẩm, xuống cấp ngay khi hết hạn bảo hành (thường là 1 - 2 năm đối với công trình công cộng)... - ông Hiệp nói.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 06/5/2009, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.