Trong buổi sáng ngày 11/12/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) Nguyễn Minh Hồng cho biết báo cáo đánh giá của Liên Hiệp Quốc về chính phủ điện tử năm 2008 đã xếp Việt Nam đứng thứ 91/182 nước.Chỉ số chính phủ điện tử của Việt Nam đạt 0,4558 (cao nhất là 1), tương đương với 4,558 điểm nếu tính theo thang điểm 10.
Theo ông Hồng, TP.HCM là một trong những địa phương đã ứng dụng công nghệ thông tin hiệu quả trong hoạt động của cơ quan nhà nước. Bộ TT&TT đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để bức tranh công nghệ thông tin Việt Nam ngày càng sáng hơn. Dự kiến trong tháng 12, Bộ TT&TT sẽ công bố xếp hạng website của các bộ, địa phương để tạo động lực thi đua trong việc ứng dụng công nghệ thông tin quản lý nhà nước.
2. Báo Thanh niên phản ánh: Chiều 10.12, trong buổi đến thăm Báo Thanh Niên và chào tạm biệt trước khi kết thúc nhiệm kỳ về nước, ông Bok – Hyun Nam, lãnh sự phụ trách lĩnh vực hôn nhân quốc tế và đối ngoại của Lãnh sự quán Hàn Quốc tại TP.HCM đã thông tin một số nét mới xung quanh lĩnh vực hôn nhân quốc tế tại Hàn Quốc.
Cụ thể, Hàn Quốc đã ban hành đạo luật siết chặt hơn hoạt động của các công ty môi giới hôn nhân quốc tế; trong năm 2008 Chính phủ Hàn Quốc cũng cho quảng bá rất nhiều hình ảnh về những gia đình đa văn hóa trên các phương tiện truyền thông như truyền hình, phát thanh, internet... nhằm thay đổi nhận thức của dân chúng về hôn nhân quốc tế.
3. Báo Nhân dân phản ánh: Do ảnh hưởng của triều cường, gió mùa đông bắc thổi mạnh và sóng lớn ven bờ, đã gây sạt lở hơn 1.100 m bờ biển thuộc địa bàn khu phố 4 và khu phố 5, phường Phú Hài, TP Phan Thiết (Bình Thuận). Có nơi, nước biển xâm thực sâu vào đất liền đến 7m, ảnh hưởng trực tiếp hơn 40 nhà dân và có hơn mười nhà khác đang tiếp tục bị đe dọa.
Lãnh đạo TP Phan Thiết đã chỉ đạo, huy động lực lượng giúp bà con khắc phục hậu quả. Trước mắt, UBND phường Phú Hài tổ chức đóng cừ và dùng bao cát tạm thời chắn sóng.
4. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Khung giá đất mới vừa được HĐND TP Hà Nội thông qua tại kỳ họp thứ 17, áp dụng từ ngày 1-1-2009. Theo đó, khung giá đất ở tại khu vực nội thành Hà Nội cũ hầu như không thay đổi, thấp nhất là 2,5 triệu đồng/m² và cao nhất là 67,5 triệu đồng/m². Giá đất ở tại TP Hà Đông (dự kiến sẽ trở thành quận Hà Đông) được điều chỉnh tương đương với mặt bằng của vùng giáp ranh với quận Thanh Xuân.
Giá đất nông nghiệp trên địa bàn trước đây thuộc Hà Tây, 4 xã của tỉnh Hòa Bình và huyện Mê Linh của tỉnh Vĩnh Phúc trước khi sáp nhập được điều chỉnh tăng để “hòa nhập” với mặt bằng giá đất nông nghiệp của Hà Nội cũ (mức cao nhất đạt 120% khung giá của Chính phủ, trong khi giá đất nông nghiệp tại các tỉnh bạn trước đây chỉ đạt 20%-40% khung giá của Chính phủ).
Cùng ngày, đề án về quản lý, bán nhà biệt thự trên địa bàn TP Hà Nội cũng đã được thông qua.
Hôm nay, 11-12, HĐND TP Hà Nội sẽ tiến hành hoạt động chất vấn đối với UBND TP. Trong số gần 20 câu hỏi chất vấn đã được gửi tới UBND TP này có các vấn đề về chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm, ùn tắc giao thông, bảo vệ môi trường, xã hội hóa giáo dục, y tế; thực trạng học thêm – dạy thêm… Có gần một nửa số câu hỏi liên quan đến công tác quy hoạch thủ đô, đặc biệt là quy hoạch hạ tầng cơ sở kỹ thuật sau khi mở rộng địa giới hành chính và sự nghiêm minh trong quản lý đất đai - xây dựng trên địa bàn.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Lao động có bài Vụ mua đất của nguyên đơn, Sở TNMT tỉnh Bình Dương: 8 năm, mới kết luận cán bộ toà án mua đất là... sai. Bài báo phản ánh: Báo Lao Động số ra ngày 10 và 11.11.2008 đã đăng loạt bài phản ánh về thi hành án trái luật và vụ mua đất từ nguyên đơn có nhiều khuất tất của 8 cán bộ toà án tỉnh Bình Dương (BD). Mới đây, chúng tôi lại có được khá nhiều tài liệu thể hiện những sai phạm hết sức nghiêm trọng trong vụ việc này. Đáng tiếc, việc kết luận, xử lý những hành vi sai phạm ấy của cơ quan chức năng tỉnh BD lại rất chậm chạp...
Bà Huỳnh Kim Vân - con bà Nguyễn Thị Te - đã có đơn tố cáo từ hơn 10 năm nay đối với ông Nguyễn Thanh Tùng - Chánh án TAND tỉnh BD - đã không khách quan trong xem xét vụ án tranh chấp nhà đất giữa bà Te với ông Huỳnh Công Nhẫn. Ông Nhẫn được xử cho thắng kiện; để rồi sau đó, ông Tùng và 7 cán bộ khác (hầu hết thuộc TAND thị xã Thủ Dầu Một và TAND tỉnh BD) đã được nguyên đơn thắng kiện... bán đất cho, với các hợp đồng mua bán đất... không ghi giá(?!).
Theo kết quả xác minh của Thanh tra tỉnh BD: Phía nguyên đơn thắng kiện là ông Nhẫn và con trai là Huỳnh Minh Hiếu đã có hành vi sử dụng tài liệu, hồ sơ giả mạo, với sự tiếp tay của một số cán bộ chính quyền địa phương, để có được giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCN QSDĐ), trên lô đất 5.493m2 ở phường Phú Cường, thị xã Thủ Dầu Một. Thanh tra tỉnh BD đã kết luận, hành vi sử dụng tài liệu giả mạo để làm GCN QSDĐ của phía nguyên đơn là vi phạm luật pháp, nên việc UBND thị xã Thủ Dầu Một cấp GCN QSDĐ cho ông Hiếu là trái luật. Thanh tra tỉnh BD kiến nghị UBND tỉnh BD huỷ bỏ GCN QSDĐ đã cấp cho ông Hiếu; đồng thời, huỷ các hợp đồng mua bán đất "không giá" giữa ông Hiếu với 8 "quan toà".
Ngày 6.12.2001, UBND tỉnh BD đã có văn bản số 7566/QĐ.CT, chỉ đạo giao Sở Địa chính (nay là Sở TNMT) "kiểm tra làm rõ tính hợp pháp việc mua bán đất diện tích 2.058m2" và yêu cầu, đến hết ngày 30.12.2001, Sở trình UBND tỉnh quyết định. Lạ lùng thay, suốt gần 8 năm qua, không hề thấy có việc kiểm tra vụ việc trên. Cho đến mới đây, sau khi báo chí phanh phui vụ việc, ngày 6.11 vừa qua, Phó GĐ Sở TNMT Nguyễn Văn Kim mới có văn bản số 2178/STN.MT-TTr, báo cáo UBND tỉnh. Oái oăm, sở lại cho hay, sở dĩ có việc kiểm tra vụ mua bán đất trên là thực hiện theo yêu cầu của Ban chỉ đạo tỉnh về phòng, chống tham nhũng(?). Tuy vậy, sở vẫn phải thừa nhận UBND thị xã Thủ Dầu Một lập thủ tục chuyển nhượng QSDĐ giữa ông Hiếu với 8 cán bộ toà án là "không đúng thẩm quyền".
Bà Nguyễn Thị Hoa - Trưởng Thi hành án dân sự - tích cực cưỡng chế, thi hành bản án hết hiệu lực, sai luật đối với bà Te, nhằm giao đất, nhà cho cha con ông Nhẫn - lại là chị em bạn dì ruột với ông Tùng. Vợ ông Bùi Văn Tâm là bà Nguyễn Thị Tám - chủ toạ phiên toà phúc thẩm ngày 28.9.1987 tuyên xử thắng kiện cho ông Nhẫn thì không bao lâu, chồng bà Tám là ông Bùi Văn Tâm có tên trong danh sách mua đất của nguyên đơn thắng kiện. Sau khi ông Lê Hoàng Minh là Phó Chủ tịch UBND xã Phú Cường ký xác nhận lên "tờ uỷ quyền" của ông Nhẫn thì vợ ông Minh là bà Nguyễn Thị Tín cũng có tên trong danh sách mua đất của nguyên đơn. Điều hết sức mờ ám là cả 8 hợp đồng mua bán đất trên đều không thể hiện giá mua bán(?).
Chính vì thế, trên cơ sở các hợp đồng mua bán "không giá" này, mà bị đơn thua kiện đã đặt câu hỏi: Liệu có khuất tất, hối lộ bằng đất cho những cá nhân cán bộ liên quan trong việc xét xử cho nguyên đơn Huỳnh Công Nhẫn - Huỳnh Minh Hiếu thắng kiện hay không?
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Bình Thuận: Tiền thi hành án gửi ngân hàng đứng tên cá nhân. Bài báo phản ánh: tin từ VKSND tỉnh Bình Thuận cho biết vừa phát hiện nhiều sai phạm tại cơ quan Thi hành án (THA) tỉnh Bình Thuận. Theo đó, qua kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong công tác THA dân sự, phát hiện THA Bình Thuận đã để một số cá nhân là kế toán, nhân viên mang tiền THA (hơn 250 triệu đồng và 1.500 USD) đi gửi ngân hàng đứng tên cá nhân.
Được biết, sau khi nhận kiến nghị của VKS, chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận đã yêu cầu Sở Tư pháp, Sở Tài chính và Sở Nội vụ tỉnh phối hợp làm rõ các sai phạm về tài chính nêu trên để đề xuất UBND tỉnh ra quyết định xử lý.
Báo cũng cho biết: Bà Nguyễn Nguyệt Huệ, Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM, cho biết sở này vừa ký giấy đăng ký hoạt động cho Văn phòng công chứng Hội Nhập, trụ sở đặt tại quận 4.
Như vậy đến nay, TP.HCM đã có tám văn phòng công chứng tư được cấp phép hoạt động. Trong đó có sáu văn phòng công chứng một công chứng viên và hai văn phòng công chứng có hai công chứng viên trở lên. Hầu hết các văn phòng công chứng đã đi vào hoạt động, nhờ đó các phòng công chứng nhà nước đã bớt quá tải.
Báo cũng phản ánh: Theo các chuyên gia Vụ Pháp luật hình sự-hành chính (Bộ Tư pháp) tại hội thảo “Hoàn thiện pháp luật hình sự nhằm tăng cường hiệu quả phòng, chống buôn bán người”, Điều 119 (tội buôn bán người) trong dự luật sửa đổi BLHS sẽ có cấu thành khác quy định hiện hành (tội buôn bán phụ nữ).
Theo dự luật, người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, lạm dụng quyền lực, lợi dụng tình trạng quẫn bách của nạn nhân hay bất kỳ thủ đoạn nào khác tuyển mộ, vận chuyển, chuyển giao, chứa chấp hoặc nhận người nhằm mục đích bóc lột trái với ý muốn của người đó thì bị phạt tù từ hai đến bảy năm. Trong khi đó, Điều 119 BLHS hiện hành không mô tả hành vi khách quan của tội buôn bán phụ nữ. Thực tế, các cơ quan tố tụng gặp lúng túng trong việc phân biệt giữa hành vi mua bán phụ nữ, trẻ em với việc môi giới lao động, kết hôn với người nước ngoài.
TS Dương Tuyết Miên (Đại học Luật Hà Nội) băn khoăn: “Quy định như dự luật vô hình trung sẽ bỏ lọt tội phạm khi người phạm tội lách luật bằng cách yêu cầu nạn nhân ký bản cam kết tự nguyện”. Bà Nguyễn Thanh Trúc, Vụ Pháp luật hình sự-hành chính, giải thích: Nói chính xác là một số hành vi sẽ không còn bị coi là tội phạm chứ không phải bỏ lọt. Ông Nguyễn Công Hồng, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự-hành chính, kết luận: “Nếu nạn nhân tự nguyện và không có dấu hiệu bóc lột thì không phải tội phạm buôn bán người”.
Dự luật sửa đổi, bổ sung BLHS lần này cũng bổ sung một tội phạm mới: tội giới thiệu trẻ em làm con nuôi để trục lợi. Bình luận về quy định này, GS Yvon Dandurand, Phó Hiệu trưởng Đại học Fraser Valley (Canada), gợi ý: Tại sao dự luật chỉ truy cứu trách nhiệm hình sự kẻ trung gian, môi giới mà không trị cả những kẻ đã bỏ ra rất nhiều tiền để nhận (mua) con nuôi?
3. Trang web Đài truyền hình VTC có bài Xử lý vụ PCI đưa hối lộ sẽ vướng khó khăn gì?. Bài báo phản ánh: Việt - Nhật chưa có hiệp định tương trợ tư pháp nên kết quả điều tra cũng như bản án của tòa án Nhật Bản dù có kết luận về hành vi đưa-nhận tiền là có thật cũng không đương nhiên có giá trị chứng cứ trước cơ quan tư pháp Việt Nam.
Ngày 09/12, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã ra quyết định khởi tố vụ án đưa và nhận hối lộ xảy ra tại Ban quản lý (BQL) dự án đại lộ Đông-Tây và môi trường nước TP.HCM. Trước đó, cơ quan điều tra Nhật mở cuộc điều tra vụ trốn thuế và cạnh tranh không lành mạnh tại Công ty cổ phần Tư vấn quốc tế Thái Bình Dương (PCI - pháp nhân Nhật Bản), trong đó có những nghi vấn bốn quan chức công ty này đút lót 820.000 USD cho ông Huỳnh Ngọc Sĩ - Phó Giám đốc Sở Giao thông Vận tải kiêm Giám đốc BQL dự án đại lộ Đông-Tây và môi trường nước TP.HCM - dự án sử dụng vốn vay ưu đãi ODA của Nhật.
Như vậy, hàng loạt vấn đề pháp lý có khả năng sẽ phát sinh sau quyết định khởi tố. Theo đó, khi điều tra hành vi đưa-nhận hối lộ có thể sẽ dẫn tới yêu cầu điều tra cả công dân Nhật Bản. Lúc này sẽ nảy sinh vướng mắc: Việt - Nhật chưa có hiệp định tương trợ tư pháp nên kết quả điều tra cũng như bản án của tòa án Nhật Bản dù có kết luận về hành vi đưa-nhận tiền là có thật cũng không đương nhiên có giá trị chứng cứ trước cơ quan tư pháp Việt Nam mà phải đấu tranh chuyển hóa thành chứng cứ pháp lý theo quy định của luật Việt Nam.
Mặt khác, tranh cãi pháp lý có thể xảy ra: Các quan chức PCI đã bị xử phạt theo pháp luật Nhật Bản về tội cạnh tranh không lành mạnh với thủ đoạn đưa tiền cho quan chức Việt Nam để có lợi thế cạnh tranh trúng thầu tư vấn dự án thì liệu có thể bị xử tiếp về hành vi đưa hối lộ theo pháp luật Việt Nam. Vướng mắc ở đây không chỉ ở nguyên tắc mỗi hành vi phạm pháp chỉ bị chế tài một lần mà còn cả xung đột pháp luật giữa hai nước: Bộ luật Hình sự Việt Nam quy định hình phạt cao nhất là tử hình cho tội đưa hối lộ trong khi luật Nhật Bản hình phạt nhẹ hơn...
Luật Tương trợ tư pháp của Việt Nam quy định phía Việt Nam có thể từ chối dẫn độ nếu người bị yêu cầu dẫn độ là công dân nước mình. Đáp lại, Nhật Bản cũng có thể từ chối dẫn độ công dân của mình cho Việt Nam. Đây sẽ là câu hỏi lớn cho khả năng điều tra, xử lý vụ án này.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 11/12/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.