Trong buổi sáng ngày 04/12/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh phản ánh: Theo thiếu tướng-tiến sĩ Nguyễn Việt Thế, Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin và Nghiệp vụ (Bộ Công an), tình hình an ninh mạng năm 2008 vẫn ở trên đà bất ổn và nằm ở mức báo động.
Trong năm 2008, có 161 vụ hacker tấn công vào các trang web, trong đó 52 trường hợp hacker “nội” tấn công. Có hơn 27 triệu lượt máy bị nhiễm virus và hơn sáu ngàn virus mới xuất hiện, ước tính tổng thiệt hại kinh tế hơn 3.000 tỷ đồng. Dự báo năm 2009, tình hình thanh toán, giao dịch trực tuyến gia tăng, tội phạm sẽ chuyên nghiệp hơn. Đặc biệt là các loại tôi phạm trộm thông tin trên ATM, lừa đảo trực tuyến sẽ tăng và tinh vi hơn.
2. Báo Giađình.net phản ánh: UBND thị xã Phúc Yên (Vĩnh Phúc) vừa có văn bản đề nghị các ban ngành chức năng xoá bỏ hai trạm thu phí phụ trên Quốc lộ 2 (đoạn Nội Bài - Vĩnh Yên) với lý do chưa hợp lý, ảnh hưởng đến trật tự an toàn giao thông.
Theo phản ánh của UBND thị xã Phúc Yên, Công ty BOT Quốc lộ 2 đã đặt một trạm thu phí tại cầu vượt đường sắt, thường xuyên gây ùn tắc đường, vị trí này trước đó đã thường xuyên tắc đường do chạy tàu, dồn toa. Nay Công ty BOT Quốc lộ 2 đặt trạm thu phí phụ này đã xảy ra tình trạng nhiều xe tránh thu phí giành nhau đi vào đường nội thị gây mất an toàn giao thông nghiêm trọng. Trạm thu phí thứ hai tại ngã ba Tiền Châu lại được Công ty BOT Quốc lộ 2 đặt ngay trước khu đất đã được phê duyệt của tỉnh quy hoạch làm bến xe của thị xã Phúc Yên. Sở Xây dựng Vĩnh Phúc cũng đã có văn bản yêu cầu Công ty BOT Quốc lộ 2 phải bỏ trạm này vì đây là nút giao thông quan trọng. Trước đó, Công ty BOT Quốc lộ 2 đã xin quy hoạch làm trạm thu phí cách ngã ba Tiền Châu 300m và đã được UBND thị xã chấp thuận, nhưng không hiểu sao Công ty BOT Quốc lộ 2 lại cố tình đặt trạm thu phí phụ gây bức xúc cho người tham gia giao thông.
Trước tình trạng hai trạm thu phí phụ gây mất an toàn giao thông nghiêm trọng của nội thị thị xã Phúc Yên và quốc lộ 2 (đoạn Nội Bài - Vĩnh Yên), Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Phúc Phùng Quang Hùng đã có công văn đề nghị các ban ngành chức năng nghiên cứu, bố trí lại vị trí hai trạm thu phí phụ này.
3. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Hôm nay 4-12, Hội nghị Nhóm tư vấn các nhà tài trợ cho Việt Nam 2008 (CG 2008) chính thức khai mạc tại Trung tâm Hội nghị quốc gia Mỹ Đình, Hà Nội.
Báo cáo cập nhật nhất của Bộ Kế hoạch và Đầu tư đánh giá tình hình vận động, thu hút, quản lý và sử dụng vốn viện trợ phát triển chính thức (ODA) giai đoạn 1993 - 2008 cho thấy, thông qua 15 hội nghị CG thường niên, tổng vốn ODA cam kết của các nhà tài trợ cho Việt Nam đạt 42,438 tỷ USD với mức cam kết năm sau cao hơn năm trước, kể cả tại những thời điểm khó khăn của nền kinh tế thế giới và khu vực. Riêng trong năm 2008, cam kết tài trợ cho Việt Nam đạt mức kỷ lục: hơn 5,4 tỷ USD.
Tuy nhiên, riêng năm 2008, số vốn ODA giải ngân ước đạt 2,2 tỷ USD. Mức giải ngân này vẫn chưa đạt mục tiêu đề ra trong các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm và tỷ lệ giải ngân vẫn còn thấp hơn mức trung bình của thế giới và khu vực đối với một số nhà tài trợ cụ thể.
Hiện nay ở Việt Nam có 51 nhà tài trợ, bao gồm 28 nhà tài trợ song phương và 23 nhà tài trợ đa phương, có các chương trình ODA thường xuyên.
4. Báo Hà Nội mới phản ánh: Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT) và Công ty NTT Facilities, thuộc tập đoàn NTT của Nhật Bản vừa chính thức ký kết hợp đồng “Tư vấn lập dự án và xây dựng công trình Trung tâm giao dịch và điều hành Viễn thông Quốc gia” của VNPT.
Theo đó, Công trình “Trung tâm Điều hành Viễn thông Quốc gia” nằm ở cửa ngõ phía bắc Thủ đô, tại khu đô thị mới Cầu Giấy, Hà Nội, trên trục đường từ sân bay Nội Bài về trung tâm TP Hà Nội. Hướng chính của công trình quay ra đường vành đai 3 Phạm Hùng - trục đường được đánh giá là có tiềm năng phát triển nhất hiện nay tại Hà Nội; nằm trong một quần thể các công trình lớn và có tầm quan trọng của thành phố như Trung tâm Hội nghị Quốc gia, Sân vận động Mỹ Đình, The Manor, siêu thị Big C ...
Báo cũng phản ánh: Theo Hiệp hội Taxi Hà Nội, một số doanh nghiệp taxi đã gửi thông báo sẽ giảm giá cước sau khi giá xăng tiếp tục giảm. Giá cước taxi 4 chỗ loại nhỏ như xe Matiz, Kia Morning… phổ biến hiện là 7.000 đồng/km đầu tiên. Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, mức giảm giá lần này sẽ do doanh nghiệp taxi quyết định, xăng giảm 7% thì cước giảm khoảng 3%.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Ngày 3-12, Cơ quan thi hành án TP Hà Nội đã bàn giao gần 300 chiếc ngà voi, nặng gần 800kg có nguồn gốc từ châu Phi và gần 370kg vảy đồi mồi cho Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam để phục vụ cho công tác trưng bày, nghiên cứu.
Bằng việc ngụy trang là hàng cá khô ướp muối tạm nhập từ Tanzania về Việt Nam, cuối năm 2004, Công ty Đức Minh (Hà Nội) do Nguyễn Văn Thịnh làm giám đốc, trú tại phường Phương Liệt, Thanh Xuân, Hà Nội đã nhập về Việt Nam số ngà voi và vảy đồi mồi nói trên. Thịnh đã bị phạt 3 năm tù về tội vi phạm các quy định về bảo vệ động vật hoang dã quý hiếm.
Báo cũng cho biết: Nguồn tin từ Thi hành án (THA) Dân sự TPHCM sáng 3-12, cho biết, cơ quan này vừa có văn bản xác nhận việc Công ty Epco đã hoàn thành xong phần THA có liên quan đến nghĩa vụ tài sản theo Bản án số 05/HSPT ngày 12-1-2000 của Tòa phúc thẩm, TANDTC tại TPHCM trong vụ án Minh Phụng-Epco.
Theo đó, tính đến ngày 24-10-2008, Công ty Epco đã thi hành xong số tiền 2.858.979 USD và 89.278.607đ cho 5 đơn vị gồm: Ngân hàng TMCP Châu Á – Thái Bình Dương, Công ty XNK Kiên Giang, Cảng Sài Gòn, Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam và Công ty Bảo hiểm Nhà Rồng.
Hiện số dư trong tài khoản để thi hành án của Công ty Epco đã được THA Dân sự TPHCM xác nhận thừa và Công ty Epco được toàn quyền sở hữu là hơn 31 tỷ đồng. Sau khi thi hành xong phần nghĩa vụ tài sản mà bản án tuyên, hiện Công ty Epco đang làm thủ tục xin giải thể doanh nghiệp theo quy định của Luật Doanh nghiệp.
Báo cũng phản ánh: Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Lê Minh Ánh cho biết, trong năm 2008, tỉnh đã kiểm tra 76 văn bản do UBND tỉnh ban hành, qua đó phát hiện và kiến nghị sửa đổi bổ sung 3 quyết định có nội dung không phù hợp quy định pháp luật hiện hành.
UBND tỉnh cũng đã thành lập đoàn kiểm tra liên ngành kiểm tra tại 4/18 huyện, thành phố và phát hiện 70/148 văn bản qui phạm pháp luật có vi phạm, tỷ lệ gần 50%.
2. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Sửa đổi BLHS: Nâng tuổi chịu án tử, bớt đưa trẻ ra tòa!". Bài báo phản ánh: Hôm qua (3-12), trong hội thảo bàn về việc sửa đổi Bộ luật Hình sự (BLHS) do Ủy ban Tư pháp của Quốc hội tổ chức, nhiều chuyên gia đã sôi nổi bàn thảo về chuyện bỏ hình phạt tử hình ở 17 điều luật; có nên đưa trẻ vị thành niên ra tòa nhiều như hiện nay hay không...
Phải sửa luật
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Dương Ngọc Ngưu, BLHS năm 1999 ra đời khi chúng ta chưa hội nhập sâu vào kinh tế quốc tế nên chưa phản ánh được các loại tội phạm mang tính quốc tế như khủng bố, rửa tiền; các loại tội phạm mới trong các lĩnh vực công nghệ thông tin, sở hữu trí tuệ, tài chính. Một số tội không thể xử lý hình sự được vì các quy định quá “ngặt” như tội phạm về môi trường... Vì vậy cần phải sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với tình hình mới theo hướng hạn chế áp dụng hình phạt tử hình, nhân đạo hơn với người chưa thành niên phạm tội, bổ sung các quy định để xử lý không những các hành vi mua bán phụ nữ, trẻ em mà còn cả việc mua bán nam giới trên 16 tuổi...
Đa số các chuyên gia đã tán đồng việc sửa đổi này. Có người còn cho rằng cần sửa đổi toàn bộ BLHS nhưng vì chúng ta chưa có điều kiện tổng kết toàn ngành trong từng lĩnh vực nên trước mắt chỉ cần sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS là áp dụng được ngay.
Giảm án tử nhưng không bỏ hẳn?
Phó Chánh tòa phúc thẩm TAND tối cao tại TP.HCM Phạm Hùng Việt cho rằng việc giảm án tử hình trong tình hình hiện nay là hợp lý nhưng không nên bỏ hẳn. Ông Việt nói: “Trong nhiều vụ án mà tính chất phạm tội của bị cáo quá dã man, không còn tính người, nếu bỏ hình phạt này sẽ là mối nguy hại cho cộng đồng. Với tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản mà dự luật đề xuất bỏ là chưa hợp lý bởi thực tế hành vi các bị cáo ngày càng tinh vi và gây hậu quả rất lớn, nếu không giữ hình phạt tử hình sẽ mất tính răn đe”.
Theo ông Việt, cần phải làm rõ thêm là áp dụng hình phạt tử hình khi bị cáo có đủ ba dấu hiệu phạm tội dã man, tàn bạo, mất nhân tính hay chỉ một trong ba dấu hiệu mà dự luật nêu ra. Cạnh đó, ông Việt cho rằng nên nâng độ tuổi áp dụng hình phạt tử hình lên 21 bởi lẽ thực tế giữa bị cáo 18 với 17 tuổi cách nhau chỉ có một ngày nhưng một bên là áp dụng hình phạt tử hình, một bên không là chưa ổn lắm...
Mở rộng hơn, TS Lê Văn Cảm đề xuất khi sửa luật, cần nêu rõ là không áp dụng hình phạt tử hình với phụ nữ, người chưa thành niên và nam giới trên 70 tuổi (luật hiện hành chỉ áp dụng với người chưa thành niên, phụ nữ có thai hoặc đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi).
Bớt đưa người vào tù
Dưới góc độ cải tạo phạm nhân, thiếu tướng Phạm Đức Chấn, Cục trưởng V26 (Bộ Công an), cho biết từ năm 2000 đến nay mỗi năm số người bị đưa vào tù tăng bình quân 8%/năm làm cho các nhà tù quá tải. Có rất nhiều lý do nhưng trong đó có lý do là tòa ít áp dụng hình phạt ngoài hình phạt tù. Thiếu tướng Chấn nói: “Nhìn lại 267 điều luật thì có đến 263 điều luật quy định hình phạt tù và mức tổng hợp hình phạt tù là 30 năm (trước đây chỉ 20 năm). Cạnh đó, việc áp dụng các hình phạt khác ngoài án tù chiếm tỷ lệ chỉ 20% số người bị phạt tù hiện có mà thôi. Trong khi đó, nhiều trường hợp không đáng bị giam nhưng tòa lại giam làm cho các trại cải tạo quá tải. Vì thế, tôi ủng hộ phương án mà dự luật đưa ra là giảm án tù, tăng án treo, phạt tiền và các biện pháp tư pháp khác”.
Cũng theo ông Chấn, chuyện trại giam quá tải còn có lý do nữa là quy định thời hạn giảm chấp hành hình phạt tù còn vướng nên rất ít người khi chấp hành 1/2 thời gian cải tạo được thả như quy định của luật. Ông nêu: Hơn 100 ngàn phạm nhân được tha trước hạn chỉ có 13 người là chấp hành 1/2 mức án (chưa đến 0,01%), hơn 95% còn lại là họ đã chấp hành trên 3/4 mức án.
Viện phó Viện Khoa học kiểm sát VKSND tối cao Đỗ Văn Đương ủng hộ phương án bớt đưa người vào tù mà nên áp dụng mạnh các biện pháp tư pháp khác. Ông đề nghị: “Hiện nay, chỉ có tòa mới áp dụng các biện pháp tư pháp ngoài hình phạt tù với người phạm tội, nên chăng mở rộng thẩm quyền này cho công an và VKS”.
Bao dung hơn với người chưa thành niên
Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Hà Đình Bốn đưa ra con số: “Từ năm 2003 đến 2007 có gần 70.000 trẻ vị thành niên vi phạm pháp luật hình sự. Các em phạm đủ loại tội, trừ một số tội đặc trưng của người lớn (các tội phạm về chức vụ) vì nhiều nguyên nhân, trong đó có việc giáo dục ở nhà trường, trường giáo dưỡng, gia đình chưa tốt. Nên xem các em là nạn nhân để có cái nhìn bao dung hơn. Vì thế, trong các trường hợp thật cần thiết mới áp dụng hình phạt tù với họ và nên đưa vào luật nguyên tắc lợi ích tốt nhất của người chưa thành niên phạm tội phải được quan tâm hàng đầu”.
Một thành viên của Ban Văn hóa, giáo dục, thanh thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội nhận định: “Để ngăn ngừa hiệu quả hành vi tội phạm ở người chưa thành niên, các nhà làm luật cần nghiên cứu xử lý hành vi tiếp tay, tạo điều kiện phạm tội từ người lớn”. Còn ông Đỗ Văn Đương thì cho rằng cần sửa đổi BLHS theo hướng chỉ đưa ra tòa xét xử trẻ từ 14 đến 16 tuổi khi họ phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, còn với các tội phạm khác nên áp dụng các biện pháp tư pháp ngoài hình phạt tù.
Hôm nay, hội thảo sẽ nghe tham luận của các chuyên gia về các vấn đề: tội về kinh tế, chức vụ, buôn bán người...
Trên đây là điểm báo sáng ngày 04/12/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.