Trong buổi sáng ngày 22/12/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Người lao động phản ánh: Ban Tôn giáo Chính phủ đã trao quyết định công nhận tổ chức tôn giáo cho Giáo hội Cơ đốc Phục lâm VN và Hội thánh Tin lành Trưởng lão VN vào ngày 21-12, tại TPHCM.
Theo TTXVN, Giáo hội Cơ đốc Phục lâm đến VN từ năm 1929, đến nay đã trở thành một trong những tổ chức, hệ phái Tin lành có số tín hữu sinh hoạt trên địa bàn rộng tại 25 tỉnh, TP cả nước. Hội thánh Tin lành Trưởng lão VN cũng là một trong những tổ chức, hệ phái Tin lành ở nước ta có số tín hữu sinh hoạt trên địa bàn rộng với 14 tỉnh, TP, duy trì được sinh hoạt tôn giáo liên tục từ năm 1989 đến nay.
2. Báo điện tử VnMedia phản ánh: Sáng sớm nay (22/12), không khí lạnh đã ảnh hưởng đến một số nơi thuộc vùng núi phía đông Bắc Bộ. Ngày và đêm nay, không khí lạnh tiếp tục tràn xuống các tỉnh miền Bắc nước ta. Do ảnh hưởng của không khí lạnh ở Bắc Bộ có mưa và mưa nhỏ rải rác; bắc và trung Trung Bộ có mưa, có nơi mưa vừa; Gió đông bắc trong đất liền cấp 3 - 4, vùng ven biển cấp 5; vịnh Bắc Bộ và ngoài khơi Trung Bộ có gió đông bắc mạnh cấp 6, cấp 7, giật trên cấp 7, biển động mạnh. Các tỉnh miền Bắc trời rét, có nơi có rét đậm.
Theo Trung tâm Dự báo khí tượng - thủy văn Trung ương, đây là đợt rét đậm đầu tiên (muộn hơn trung bình nhiều năm) và mở đầu cho các đợt rét đậm sẽ xảy ra từ cuối tháng 12/2008 đến những tháng đầu năm 2009. Từ tháng 1 đến tháng 3/2009, Bắc bộ và Bắc Trung bộ sẽ có khoảng 3 - 4 đợt rét đậm.
3. Báo Hà Nội mới phản ánh: Theo Vụ Lao động - Việc làm (Bộ LĐ-TB&XH) năm 2008, lương của người lao động trong các doanh nghiệp đã tăng 20% so với năm 2007 với mức bình quân là 2,5 triệu đồng/người/tháng.
Dẫn đầu là lao động doanh nghiệp nhà nước với mức lương trung bình là 2,9 triệu đồng/người/tháng; người lao động ở doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài là 2,3-2,5 triệu đồng/người/tháng; người lao động làm việc trong các doanh nghiệp dân doanh có mức lương thấp nhất là 2,040 triệu đồng/người/tháng. Theo đánh giá, bên cạnh việc điều tiết của Nhà nước, các doanh nghiệp cần phải có thêm nhiều chính sách về tiền lương cho phù hợp với thị trường.
4. Báo Quân đội nhân dân phản ánh: Sáng 22-12, tại Trung tâm hội nghị quốc gia (Hà Nội), khai mạc trọng thể Đại hội đại biểu toàn quốc Hội nông dân Việt Nam lần thứ V.
Với chủ đề “Đoàn kết, đổi mới, hội nhập và phát triển”, Đại hội đại biểu toàn quốc Hội nông dân Việt Nam lần thứ V có nhiệm vụ: Đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc Hội nông dân Việt Nam lần thứ IV; quyết định phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp của công tác Hội và phong trào nông dân nhiệm kỳ 2008-2013; Thông qua Điều lệ Hội nông dân Việt Nam (sửa đổi); Bầu cử Ban chấp hành khóa V.
Tham dự Đại hội có 1.175 đại biểu chính thức. Trong đó, 97,85% đại biểu là đảng viên; 63,9% đại biểu có trình độ đại học, thạc sĩ, tiến sĩ.
Đại hội chính thức diễn ra trong 3 ngày (từ 22 đến 24-12-2008). Sáng hôm qua (21-12), các đại biểu dự Đại hội toàn quốc Hội nông dân Việt Nam lần thứ V đã vào Lăng viếng Chủ tịch Hồ Chí Minh và đặt vòng hoa tại Đài tưởng niệm các Anh hùng Liệt sĩ trên đường Bắc Sơn, Hà Nội.
5. Báo Giao thông vận tải phản ánh: Bộ trưởng Bộ GTVT Hồ Nghĩa Dũng vừa ký bàn hành chương trình phổ biến, giáo dục pháp luật của Bộ GTVT từ năm 2008 đến năm 2012.
Theo đó, mục tiêu cụ thể là đến hết năm 2012, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong lĩnh vực GTVT phấn đấu đạt từ 80- 90% người dân trên toàn quốc được tuyên truyền về pháp luật chuyên ngành GTVT; trên 95% cán bộ, công chức, viên chức và người lao động của ngành GTVT được trang bị kiến thức pháp luật thuộc lĩnh vực hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ của mình; 95% tổ chức, cá nhân hoạt động sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực GTVT được tuyên truyền, phổ biến các quy định pháp luật về GTVT liên quan tới hoạt động của doanh nghiệp.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài "Chấp hành viên có được sử dụng súng hơi cay?". Bài báo phản ánh: Trong hai ngày 18 và 19-12, Bộ Tư pháp phối hợp với Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tổ chức tọa đàm về pháp luật thi hành án dân sự (THADS).
Ông Nguyễn Thanh Thủy - Phó Cục trưởng Cục THADS (Bộ Tư pháp) cho biết có 16 vấn đề quy định trong Luật THADS và nghị quyết của Quốc hội mới chỉ dừng ở các quy định có tính chất khung, cần được Chính phủ hướng dẫn. Chẳng hạn, luật quy định chấp hành viên được sử dụng công cụ hỗ trợ trong khi thi hành công vụ, vậy ngoài roi điện, chấp hành viên có được sử dụng lựu đạn cay, súng hơi cay hay không...
Một số đại biểu cũng băn khoăn khi Luật THADS quy định đối với những người đang là thẩm phán, kiểm sát viên, điều tra viên chuyển công tác đến cơ quan THADS có thể được bổ nhiệm làm chấp hành viên ở ngạch tương đương mà không phải qua thi tuyển trong khi cán bộ THA muốn được bổ nhiệm chấp hành viên lại phải thi tuyển. “Người đã có kinh nghiệm về công tác THA lại không được bổ nhiệm ngay, quy định như vậy đã hợp lý chưa?”.
Báo cũng có bài "Bộ Tư pháp sẽ quản dữ liệu thông tin lý lịch tư pháp". Bài báo phản ánh: ngày 18-12, Bộ Tư pháp họp về việc tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Lý lịch tư pháp. Dự thảo luật có điều khoản chuyển tiếp quy định, Bộ Tư pháp có trách nhiệm xây dựng cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp quốc gia...Chính phủ phối hợp với TAND tối cao, VKSND tối cao hướng dẫn việc rà soát, cung cấp trích lục bản án, dữ liệu về án tích của người bị kết án trước ngày luật có hiệu lực.
Quan điểm của Bộ Tư pháp là việc quản lý cơ sở dữ liệu, cấp phiếu lý lịch tư pháp cần thống nhất về một đầu mối để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân. Tuy nhiên, đại diện Bộ Công an cho rằng Bộ không thể chuyển giao (chia sẻ) thông tin nói trên cho Bộ Tư pháp. Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường cho biết sẽ xin ý kiến Thủ tướng, bởi đây là vấn đề ảnh hưởng trực tiếp tới mô hình tổ chức của Trung tâm Lý lịch tư pháp.
Báo có bài "Tòa tuyên lố, thi hành án bó tay". Bài báo phản ánh: Thi hành án dân sự TP.HCM vừa gửi công văn đề nghị các cơ quan thẩm quyền xem xét lại một bản án của Tòa phúc thẩm TAND tối cao tại TP.HCM theo trình tự giám đốc thẩm. Tháng 5-2008, khi xử phúc thẩm vụ tranh chấp nhà đất, tòa này tuyên án không phù hợp thực tế khiến việc thi hành án bị tắc tỵ.
Ông S. và ông Q. tranh chấp căn nhà và hơn 3.300 m2 đất ở quận Tân Phú. Đó là di sản do cha mẹ họ chết để lại mà không có di chúc. Năm 1994, anh em họ đã ký tờ cam kết phân chia di sản nhưng không có xác nhận của chính quyền địa phương. Theo đó, ông S. được hưởng toàn bộ khối di sản trên. Năm 2001, ông Q. tự dọn về ở trên phần nhà đất mà ông S. được chia. Một năm sau, họ lại phân chia di sản dưới sự chứng kiến của UBND phường Tây Thạnh. Lần này, phần đất ông S. được quyền sử dụng hụt đi nhiều so với ban đầu. Vậy là ông S. nộp đơn khiếu nại cách phân chia mới. Đến tháng 11-2006, ông S. nộp đơn kiện ông Q. ra tòa để yêu cầu ông này tôn trọng cam kết đã lập năm 1994.
Hẳn nhiên là ông Q. không chịu. Theo ông Q., anh em họ đã thỏa thuận phân chia lại di sản vào năm 2002. Phần tài sản ông đang chiếm giữ là tài sản mà ông mới được chia lại. Do vậy, ông S. không có quyền yêu cầu ông ra khỏi khu đất đó. Theo lập luận của ông Q., biên bản lập năm 2002 thể hiện ý chí sau cùng của các đồng thừa kế, lại có xác nhận của chính quyền địa phương nên đã vô hiệu tờ thỏa thuận lập năm 1994.
Trước khi phát sinh tranh chấp này, hai ông từng kéo nhau ra tòa trong một vụ án khác. Tờ thỏa thuận phân chia di sản năm 1994 cũng đã được đem ra bàn luận trong vụ án. Lần đó, cấp phúc thẩm thừa nhận tính pháp lý của tờ thỏa thuận năm 1994 và bác bỏ thỏa thuận năm 2002.
Viện dẫn kết quả xét xử của vụ án trước, cả hai cấp xét xử lần này đều công nhận giá trị pháp lý của tờ thỏa thuận lập năm 1994. Theo cấp phúc thẩm thì vào năm 1997, ông Q. đã bán phần tài sản mà mình được chia cho người khác, nghĩa là ông Q. đã chấp nhận tờ thỏa thuận phân chia di sản năm 1994. Cấp phúc thẩm cho rằng biên bản phân chia lập năm 2002 chỉ là biên bản của chính quyền địa phương nhằm giải quyết tranh chấp tài sản giữa ông S. và ông Q. Đây không phải là biên bản có hiệu lực của cơ quan có thẩm quyền. Chốt lại, cấp phúc thẩm y án sơ thẩm, chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông S. Ông Q. buộc phải tháo dỡ tài sản và di dời khỏi khu đất tranh chấp để trả lại mặt bằng cho ông S. Chưa hết, ông Q. còn phải chịu án phí cho hai lần xét xử với tổng số tiền hơn 28 triệu đồng.
Đến nay, Thi hành án dân sự TP.HCM vẫn không thể thi hành án dù bản án phúc thẩm đã phát sinh hiệu lực hơn nửa năm. Xác minh thực tế, cơ quan thi hành án phát hiện trên khu đất tranh chấp còn có nhiều hộ khác đang sinh sống nhưng không được đưa vào vụ án với tư cách người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Các hộ này đã mua đất của ông S. và cất nhà để ở. Thậm chí nhiều hộ đã được cấp “giấy hồng”.
Trong khi đó, án phúc thẩm chỉ buộc ông Q. di dời mà chưa tính đến các hộ này. Do vậy, cơ quan thi hành án không có cơ sở để buộc họ phải ra khỏi phần đất tranh chấp nhằm trả lại mặt bằng cho ông S. như án đã tuyên. Ông S. được tuyên hưởng hơn 3.300 m2 đất. Tuy nhiên, khu đất tranh chấp thực tế không còn đủ diện tích này, bởi lẽ có khoảng 500 m2 đất đã bị thu hồi để mở rộng đường Trường Chinh. Nếu trừ đi diện tích đất mà ông S. đã cắt bán cho các hộ thì diện tích đất chỉ còn lại khoảng 2.000 m2.
Cơ quan thi hành án còn cho rằng hai cấp tòa không định giá tài sản tranh chấp mà tuyên buộc ông Q. chịu hơn 28 triệu đồng án phí sơ thẩm là không phù hợp luật định. Từ những phân tích trên, Thi hành án dân sự TP.HCM đã kiến nghị xét lại bản án phúc thẩm theo trình tự giám đốc thẩm.
Báo cũng có bài "Công chứng tư: Được quyền chứng giao dịch nhà đất, chứng khoán". Bài báo phản ánh: Luật Công chứng năm 2006 sử dụng thuật ngữ “tổ chức hành nghề công chứng” dùng chung cho cả phòng công chứng và VPCC.
Tại TP.HCM đang có tám văn phòng công chứng (VPCC) tư đăng ký hoạt động. Theo Luật Công chứng năm 2006, thẩm quyền, chức năng của VPCC và các phòng công chứng nhà nước đều như nhau. Nghĩa là các phòng công chứng được chứng nhận giao dịch nào thì VPCC được chứng nhận giao dịch đó. Thế nhưng đối chiếu với Luật Đất đai năm 2003, các công chứng viên tư đang bị vướng khi chứng các hợp đồng mua bán, thế chấp, bảo lãnh bằng quyền sử dụng đất, mua bán cổ phiếu...
Một giám đốc ngân hàng thương mại cho biết nhiều ngân hàng đang quay lưng với công chứng tư vì lý do rất khách quan. Điều 130 Luật Đất đai quy định hợp đồng mua bán, thế chấp, bảo lãnh bằng quyền sử dụng đất phải có chứng nhận của công chứng nhà nước. Do vậy, các ngân hàng dù rất muốn đến với VPCC nhưng sợ bị “bẻ giò”, dễ dẫn đến các hệ quả pháp lý rắc rối khó lường nên không dám.
Công chứng viên Nguyễn Thị Tạc, VPCC Nguyễn Thị Tạc, nói: “Không chỉ riêng Luật Đất đai mà nhiều văn bản khác cũng hạn chế quyền của VPCC. Chẳng hạn văn bản hướng dẫn việc mua bán cổ phiếu, xác định số dư tài khoản chỉ dành cho công chứng nhà nước hay việc mua bán dự án thì Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM cũng đề nghị các bên liên quan liên hệ các phòng công chứng chứ không đề cập đến VPCC. Trong các trường hợp đó, VPCC không dám chứng vì sợ chứng sai có thể bị tòa hủy hợp đồng, phải bồi thường cho khách hàng. Chúng tôi phải hướng dẫn các bên quay lại các cơ quan ban hành văn bản để nhờ ghi thêm câu nước đôi như “liên hệ các tổ chức hành nghề công chứng” thì mới dám chứng”.
Theo một số công chứng viên các phòng công chứng, nếu căn cứ Luật Đất đai thì VPCC chỉ được chứng nhận giao dịch liên quan đến nhà, không chứng được đất. Khổ nỗi nhà thường gắn liền với đất nên vô tình hạn chế luôn quyền chứng nhận giao dịch về nhà của VPCC trong khi Luật Nhà ở năm 2005 không hạn chế công chứng tư. Công chứng viên Phan Văn Cheo nhận định Luật Đất đai ban hành năm 2003, khi đó Luật Công chứng có quy định về công chứng tư chưa ra đời nên mới có chuyện tréo ngoe trên. Tuy nhiên, ông cho rằng Luật Công chứng là luật chuyên ngành chứng nhận các giao dịch liên quan đến bất động sản nên theo nguyên tắc, công chứng viên phải thực hiện theo Luật Công chứng chứ không phải tuân theo Luật Đất đai.
Bà Ung Thị Xuân Hương, Phó Giám đốc Sở Tư pháp TP.HCM, nói: “Hiểu VPCC không được chứng nhận các hợp đồng, giao dịch liên quan đến đất là hiểu sai. Trước đây, Luật Đất đai căn cứ theo Bộ luật Dân sự nên sử dụng chữ “công chứng nhà nước”. Luật Công chứng năm 2006 không còn sử dụng thuật ngữ “công chứng nhà nước” mà thay bằng “tổ chức hành nghề công chứng” dùng chung cho cả phòng công chứng và VPCC. Luật này cũng không phân biệt giữa phòng công chứng với VPCC về thẩm quyền chứng nhận giao dịch liên quan đến đất”.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 22/12/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.