Trong buổi sáng ngày 17/12/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Người lao động phản ánh: Tiếp theo quyết định trợ cấp khó khăn 270.000 đồng/người trong 3 tháng 10, 11, 12-2008, ngày 15-12, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã quyết định những cán bộ, công chức, viên chức và người hưởng lương thuộc lực lượng vũ trang có mức lương thấp, đời sống khó khăn sẽ tiếp tục được trợ cấp khó khăn 360.000 đồng/người, trả theo kỳ lương trong 4 tháng đầu năm 2009, kể từ ngày 1-1-2009
Trợ cấp khó khăn được tính trả cùng kỳ lương hàng tháng và không dùng để tính đóng, hưởng bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế. Việc trợ cấp khó khăn cho các đối tượng có thu nhập thấp là 1 trong những biện pháp bảo đảm an sinh xã hội đang được Chính phủ tích cực thực hiện.
Theo website Chính phủ, đối tượng được hưởng trợ cấp khó khăn lần này vẫn là những người có hệ số lương (lương chức vụ hoặc lương theo ngạch, bậc hiện hưởng) từ 3,00 trở xuống.
2. Trang web Đài tiếng nói Việt Nam phản ánh: Tối 16/12, tại Hà Nội, Phó Chủ tịch Quốc hội (QH) Uông Chu Lưu đã tiếp ngài Max Baucus, Chủ tịch Ủy ban Tài chính Thượng viện Hoa Kỳ cùng các thành viên trong đoàn đang thăm làm việc tại nước ta (từ ngày 16-20/12).
Thượng nghị sỹ Max Baucus nói, ông cũng như các thành viên trong đoàn rất hân hạnh được tới thăm, chứng kiến sự tiến bộ mà Việt Nam đã đạt được trên nhiều lĩnh vực; hy vọng Việt Nam sẽ đóng vai trò tích cực trong quá trình phát triển ở khu vực. Thượng nghị sỹ Max Baucus cho rằng Việt Nam đã đi trước một bước so với một số nước trong khu vực về thực thi quyền sở hữu trí tuệ; hy vọng Việt Nam sẽ tiếp tục có nhiều tiến bộ trong lĩnh vực này, cũng như thúc đẩy hơn nữa vấn đề lao động. Thượng nghị sỹ Max Baucus cho biết, bản thân ông rất mong muốn Hoa Kỳ sẽ sớm dành cho Việt Nam quy chế ưu đãi thuế quan phổ cập và mong rằng quan hệ hai nước sẽ còn tiến xa hơn nữa.
3. Báo Vietnamnet có bài Kích cầu: Các tập đoàn tranh thủ xin rót tiền. Bài báo phản ánh: Dù thẳng thắn khuyến nghị với Chính phủ "gói kích cầu đầu tư không nên tập trung vào một vài dự án quá lớn, không nên phân biệt DN nhỏ hay vừa, trong hay ngoài nhà nước" nhưng tại cuộc gặp với Thủ tướng hôm nay (16/12), hầu hết lãnh đạo các tập đoàn, tổng công ty đều tranh thủ "xin" rót tiền cho các dự án của mình.
Cùng với Thủ tướng, các Phó Thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng, Hoàng Trung Hải, Nguyễn Thiện Nhân đã dành trọn một ngày lắng nghe góp ý và bàn biện pháp triển khai kế hoạch chống suy giảm kinh tế 2009.
Quan tâm lớn nhất của lãnh đạo các TĐ, TCT là 1 tỷ USD "mồi" kích cầu sản xuất và tiêu dùng của Chính phủ sẽ "rót" vào đâu để đạt mục tiêu chống suy giảm kinh tế, đảm bảo việc làm cho 43 triệu lao động, tiếp tục giữ đà tăng trưởng. Sau khi trình ra các lý do rằng dự án sẽ "chạy" nếu được kích cầu, lãnh đạo các TĐ, TCT đồng thời cũng cam kết về các chỉ tiêu 2009 sẽ đạt và vượt so với năm nay. Đặc biệt, các "anh cả đỏ" đều cam kết sẽ không để bất kỳ lao động nào mất việc. Các TĐ, TCT đều "đồng lòng" sẽ chung tay hỗ trợ 61 huyện nghèo ở 20 tỉnh thành mà Chính phủ đã lên danh sách.
Thủ tướng nghiêm khắc yêu cầu các DN lên kế hoạch cụ thể để ngăn ngừa suy giảm kinh tế. Thực tế, như đại diện Vinalines đã chỉ ra, ngành hàng hải đi qua nhiều chu kỳ suy thoái nhưng chưa lần nào khó khăn nghiệt ngã như lần này. Vận tải hàng rời từ Braxin về Trung Quốc trước kia 100USD/tấn hàng, nay giảm còn 60 USD. Theo Thủ tướng, kinh tế khủng hoảng là cơ hội tranh thủ đầu tư. Bài học mua được 4 máy bay Boeing 777 từ năm 1998 với giá rẻ bằng 2/3 do biết chớp thời cơ cần được phát huy. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định, để tránh chuyện một dự án bị "đá qua đá lại", các bộ ngành và DNNN cần rà soát và lên danh mục những dự án cần làm gấp để trình Thủ tướng. Thủ tướng sẽ phê duyệt, xin ý kiến Thường vụ QH để Thường vụ QH ra nghị quyết cho phép HĐQT được chỉ định thầu.
4. Báo Tuổi trẻ phản ánh: Chiều 16-12, đại diện Hội Nông dân huyện Long Thành, Nhơn Trạch cho biết: sau khi có hướng dẫn của Hội Nông dân tỉnh Đồng Nai, người dân trực tiếp gửi đơn kiện đến Công ty cổ phần hữu hạn Vedan VN hoặc gửi đơn đến tòa nhưng cả hai nơi này đều từ chối nhận. Trong khi đó, đơn kiện Vedan của hơn 2.600 hộ nông dân gửi đến UBND các xã Long Thọ (Nhơn Trạch), Long Phước (Long Thành)... trước khi có hướng dẫn của Hội Nông dân tỉnh vẫn đang nằm trong ngăn kéo.
Cùng ngày, trao đổi với Tuổi Trẻ, đại diện Hội Nông dân tỉnh Đồng Nai xác nhận: hơn hai tháng qua, vấn đề người dân kiện Vedan vẫn trong tình trạng bế tắc. Sở dĩ xảy ra tình trạng này là do hội làm theo văn bản chỉ đạo của UBND tỉnh Đồng Nai (số 9076-UBND-CNN ngày 28-10-2008), yêu cầu hướng dẫn người dân tự gửi đơn kiện đến Vedan hoặc gửi đến tòa án. Sau khi thấy việc hướng dẫn này gây khó khăn cho nông dân khi kiện Vedan, hội đã có tờ trình gửi Tỉnh ủy Đồng Nai đề nghị cho ý kiến về tính pháp lý cũng như nội dung văn bản 9076 của UBND tỉnh, nhưng đến nay vẫn chưa có ý kiến phản hồi.
Hội Nông dân tỉnh Đồng Nai cũng cho biết những ngày qua người dân lại gửi đơn đến hội đòi Vedan bồi thường thiệt hại, đồng thời yêu cầu hội phải có trách nhiệm bảo vệ nông dân. Nhưng trong lúc chờ ý kiến trả lời của tỉnh ủy, hội phải chuyển đơn của dân qua UBND tỉnh Đồng Nai để giải quyết theo thẩm quyền.
5. Báo Hà Nội mới phản ánh: Với tổng mức đầu tư khoảng 1.500 tỷ đồng, dự án Trung tâm Thương mại chợ Mơ đã chính được khởi công xây dựng vào sáng nay 16/12 trên khuôn viên của chợ Mơ cũ, thuộc quận Hai Bà Trưng, Hà Nội. Dự kiến, dự án sẽ được hoàn thành vào tháng 8/2011.
Báo cũng có bài Xây dựng Chính phủ điện tử gắn với cải cách hành chính - Đó là một trong những nội dung xuyên suốt của Hội thảo quốc gia về Chính phủ điện tử (CPĐT) Việt Nam lần thứ 6 (eGov 2008) vừa được khai mạc sáng 16/12 tại Hà Nội.Hội thảo do Ban Chỉ đạo Quốc gia về Công nghệ thông tin (CNTT) phối hợp cùng Bộ Thông tin và Truyền thông, Tập đoàn dữ liệu quốc tế IDG tại Việt Nam tổ chức và diễn ra trong 2 ngày.
Đây là lần đầu tiên hội thảo về CPĐT được tổ chức ở quy mô quốc gia. Khác với những lần trước, mục tiêu của hội thảo năm nay là nhằm thay đổi tư duy, chiến lược tổ chức và xây dựng CPĐT gắn liền với cải cách hành chính (CCHC), thay vì thực hiện các hoạt động tin học hóa quản lý hành chính nhà nước một cách thụ động và riêng rẽ. Chính vì vậy, 2 vấn đề chính được các đại biểu tập trung thảo luận tại eGov 2008 là “Hiện trạng, các vấn đề đặt ra và định hướng ứng dụng CNTT trong các cơ quan nhà nước hướng tới xây dựng CPĐT ở VN” và “Hiện trạng triển khai CCHC và vai trò của ứng dụng CNTT trong CCHC tại Việt Nam”.
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo An ninh thế giới có bài Chuyện hi hữu xung quanh một vụ thi hành án. Bài báo phản ánh: Chuyện bắt đầu từ giữa tháng 10/2005, UBND TP Hà Nội có Quyết định số 6890/QĐ-UB, phê duyệt kết quả đấu giá quyền sử dụng đất, theo đó Công ty Cổ phần Quan hệ quốc tế - Đầu tư sản xuất thuộc Tổng Công ty Xây dựng công trình giao thông 8, Bộ GT-VT (viết tắt là Công ty CiRi) là đơn vị trúng thầu mảnh đất ở lô C, ô D13 có diện tích 7.236m2 ở Khu đô thị mới Cầu Giấy để xây dựng chung cư cao tầng. Ngày 10/11/2006, Công ty CiRi ký "Hợp đồng cam kết chuyển nhượng quyền sử dụng đất" số 458/HĐCNQSDĐ chuyển nhượng ô đất trên cho Công ty Cổ phần Xây dựng và Dịch vụ thương mại Vạn Niên.
Theo bản hợp đồng này, Công ty CiRi cam kết ngay sau khi được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp sổ đỏ, sẽ chuyển nhượng cho Công ty Vạn Niên quyền sử dụng lô đất trên với giá 89 tỉ đồng. Theo đó, sau khi Công ty CiRi hoàn thành việc cấp sổ đỏ đối với lô đất trên, hai bên tiến hành ký hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, có xác nhận của Phòng Công chứng Nhà nước theo quy định của pháp luật. Trong trường hợp Công ty CiRi vi phạm hợp đồng, ngoài việc phải trả cho Công ty Vạn Niên tiền đã đặt, Công ty CiRi sẽ phải chịu phạt 10% giá trị hợp đồng... Thực hiện hợp đồng cam kết trên, ngày 4/12/2006, Công ty Vạn Niên đã chuyển 65,124 tỉ đồng cho CiRi. Công ty CiRi cũng hoàn tất mọi thủ tục xin cấp sổ đỏ...
Ngày 13/3/2008, TAND quận Đống Đa đã mở phiên tòa xét xử sơ thẩm. Tại phiên tòa, Công ty Vạn Niên vẫn giữ nguyên yêu cầu. Bản án số 03/2008/KDTM-ST, ngày 13, 18/3/2008 của TAND quận Đống Đa đã xử: chấp nhận yêu cầu thực hiện đúng hợp đồng cam kết chuyển nhượng quyền sử dụng đất của Công ty Vạn Niên với Công ty CiRi; buộc Công ty CiRi thực hiện đúng hợp đồng cam kết, giao cho Công ty Vạn Niên diện tích 7.236m2 đất tại ô đất C/D13 Khu đô thị mới Cầu Giấy và GCNQSDQĐ cho Công ty Vạn Niên...
Không chấp nhận bản án của TAND quận Đống Đa, Công ty CiRi có đơn kháng cáo và được Tòa Phúc thẩm-TAND TP Hà Nội chấp nhận. Nhưng trong cả 2 lần Tòa Phúc thẩm triệu tập, đại diện của Công ty CiRi đã không có mặt, đồng nghĩa với việc tự tước đi cơ hội kháng cáo của mình. Ngày 19/5/2008, TAND TP Hà Nội đã ra Quyết định 10/2008-QĐ-TP đình chỉ xét xử phúc thẩm, chính thức công nhận Bản án kinh doanh thương mại sơ thẩm số 03/2008/KDTM-ST ngày 18/3/2008 của TAND quận Đống Đa có hiệu lực pháp luật.
...Ngày 7/7/2008, Chánh án TAND TP Hà Nội ra Công văn số 107/GĐ-TA đề nghị THA quận Đống Đa ra quyết định hoãn thi hành bản án số 03/2008/KDTM-ST của TAND quận Đống Đa trong vòng 3 tháng.
Nhưng khi nhận được văn bản này, Trưởng THA quận Đống Đa lại làm công văn gửi THADS TP Hà Nội. THADS TP Hà Nội có công văn xin ý kiến hướng dẫn nghiệp vụ gửi Cục THADS - Bộ Tư pháp... Chuyện phức tạp chưa dừng lại ở đây. Sau khi nhận đơn khiếu nại của bà Phạm Thu Hằng, đại diện theo ủy quyền của Công ty Vạn Niên, về Công văn số 107 của Chánh án TAND TP Hà Nội, Vụ 10 - Viện KSNDTC lại khẳng định việc đề nghị hoãn thi hành án của Chánh án TAND TP Hà Nội không phải là văn bản pháp lý buộc Trưởng cơ quan THADS quận Đống Đa thực hiện. Tại công văn của Cục THADS- Bộ Tư pháp cũng khẳng định Công văn số 107 của TAND TP Hà Nội không phải là căn cứ để ra quyết định hoãn THA...
Trong vụ việc này đã nảy sinh hai quan điểm khác nhau về thẩm quyền kháng nghị và hoãn THA. Lý do để Cục THADS Bộ Tư pháp và Vụ 10- VKSNDTC cho rằng Công văn 107 không có giá trị pháp lý là vì Công ty CiRi khiếu nại quyết định đình chỉ xét xử phúc thẩm vụ án kinh doanh thương mại số 10/2008/QĐPT của TAND TP Hà Nội nên thẩm quyền giải quyết theo trình tự giám đốc thẩm phải do Chánh án TANDTC, Viện trưởng VKSNDTC thực hiện chứ không thể do TAND cấp tỉnh thực hiện.
Còn ông Nguyễn Sơn, Chánh án TAND TP Hà Nội, khẳng định việc ra Công văn 107 yêu cầu hoãn THA của mình là đúng thẩm quyền, bởi việc kháng nghị bản án của TAND cấp huyện thuộc thẩm quyền của TAND cấp tỉnh. Bản án sơ thẩm của TAND quận Đống Đa đã có hiệu lực pháp luật do quyết định đình chỉ của TAND TP Hà Nội. Nhưng quyết định đình chỉ phúc thẩm không giải quyết về nội dung, tức là không giải quyết theo trình tự phúc thẩm. Vì vậy, việc THA ở đây là thi hành bản án của TAND quận Đống Đa, còn quyết định đình chỉ phúc thẩm không có nội dung.
Chính vì những quan điểm trái ngược này mà vụ việc ban đầu rất đơn giản ngày càng trở nên phức tạp khi các bên liên quan vẫn tiếp tục gửi đơn khiếu nại. Tới mức mới đây Văn phòng Chính phủ đã phải có Công văn hỏa tốc số 5407/VPCP - KNTN gửi Chánh án TANDTC, truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trương Vĩnh Trọng, Phó ban Chỉ đạo TW về phòng, chống tham nhũng, đề nghị Chánh án TANDTC chỉ đạo xem xét lại bản án sơ thẩm số 03/2008/KMTM-ST của TAND quận Đống Đa và Quyết định số 10/2008/QĐ- PT của TAND TP Hà Nội, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho các bên có liên quan.
Cho tới lúc này, vụ án vẫn chưa đi đến hồi kết. Từ một vụ việc vốn rất đơn giản nhưng cuối cùng các cơ quan pháp luật ở cấp cao nhất cũng phải vào cuộc. Từ vụ việc này có thể thấy rằng nếu công tác cải cách tư pháp không được đẩy nhanh và làm quyết liệt thì sẽ còn không ít vụ việc tương tự.
2. Báo Diễn đàn doanh nghiệp có bài "Dự thảo Luật bồi thường Nhà nước- Vẫn còn nhiều băn khoăn". Bài báo phản ánh: Các chuyên gia pháp luật cho rằng, nhìn vào Luật Bồi thường Nhà nước có thể đánh giá được tính dân chủ của mỗi nước. Nhưng để thực thi được Luật bồi thường Nhà nước (BTNN) phù hợp với điều kiện thực tế Việt Nam vẫn còn có nhiều ý kiến trái chiều...
Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam Phạm Quốc Anh cho biết, ngày 13/10/2008, Chính phủ đã có tờ trình Quốc hội về Dự án Luật BTNN. Với mục tiêu tạo cơ chế pháp lý mới, đồng bộ và hiệu quả để người bị thiệt hại thực hiện tốt hơn quyền được bồi thường của mình đối với những thiệt hại do hành vi trái pháp luật do người thi hành công vụ (công chức) gây ra: Luật BTNN ra đời chính là dân chủ hoá đời sống xã hội. Luật này đặt vai trò, địa vị pháp lý của người dân ngang bằng với Nhà nước. Nghĩa là Luật cho phép người dân kiện, Nhà nước phải bồi thường khi các công chức, viên chức của mình có lỗi. Điều này có ý nghĩa to lớn tới tiến trình cải cách tư pháp, cải cách hành chính của đất nước...
Ông Nguyễn Văn Bình - Giám đốc Nhà pháp luật Việt Pháp (Bộ Tư pháp) rất băn khoăn: “Vì Dự thảo luật coi trách nhiệm bồi thường Nhà nước là một “dạng đặc biệt của bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng” thì về mặt quan điểm, học thuật là chưa thỏa đáng. Vì quan hệ dân sự là quan hệ khác, đây là quan hệ hoàn toàn bất bình đẳng, một bên là dân, một bên là Nhà nước. Khi nói “kiện”, nghĩa là phải có nghĩa vụ chứng minh, mà chứng cứ thì các cơ quan Nhà nước “nắm” hết, người đi kiện luôn ở thế yếu. Thứ hai là vấn đề bồi hoàn (trách nhiệm hoàn trả của công chức); ý tưởng thì tốt, nhưng tính khả thi sẽ không đi đến đâu”.
Ông Nguyễn Thanh Tịnh - Phó Vụ trưởng, Vụ Pháp luật Dân sự- Kinh tế, Bộ Tư pháp lại cho rằng, khó khăn nhất của Luật BTNN là khả năng áp dụng thực tế. Khi xây dựng Luật này, hạn chế lớn nhất chính là hệ thống pháp luật của chúng ta thiếu thống nhất và khả năng áp dụng thực tế của Luật này rất khó khăn, làm sao phải đảm bảo hài hoà giữa lợi ích Nhà nước và công dân. Để đảm bảo tính khả thi cần tính đến điều kiện kinh tế, xã hội cụ thể của Việt Nam. Nhiều ý kiến cho rằng, nếu chúng ta mở rộng phạm vi điều chỉnh của luật như mong đợi của đại đa số nhân dân, sẽ tạo sức ép lớn cho Nhà nước và không có tính khả thi.
Trên thực tế, có nhiều hành vi hành chính nếu gây thiệt hại cho người dân thì phải bồi thường nhưng quy định trong Dự thảo còn thiếu. Ví dụ như hành vi ban hành quyết định, thực hiện quyết định hành chính, một số hành vi chỉ đạo hành chính (bằng miệng, ký nháy...). Ngoài ra, theo Dự thảo thì trách nhiệm của công chức rất cao. Nhưng ngược lại, quyền lợi của họ thì còn hạn chế. Ông Nguyễn Quang Ngọc (Bộ Nội vu) khẳng định: “Với Dự thảo luật BTNN như hiện hành, chúng ta khó có thể giữ được những công chức có tâm huyết, năng lực để làm việc trong bộ máy Nhà nước. Cho nên, vấn đề này theo tôi cần phải cân nhắc kỹ!”.
Tổng kết hội thảo, hàng chục ý kiến của các đại biểu góp ý cho Dự thảo BTNN xoay quanh các vấn đề: BTNN trong hoạt động quản lý hành chính Nhà nước quy định ở mức độ nào cho phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam, việc bồi thường nên ở 2 cấp, tạo điều kiện để người bị thiệt được thuận lợi tiếp cận với Toà án, phí và lệ phí xung quanh hoạt động BTNN còn nhiều ý kiến trái chiều. Do vậy, Luật BTNN phải tiếp tục nghiên cứu tính phù hợp. Ngoài ý nghĩa bảo đảm cơ chế thực hiện quyền của người dân, tăng cường trách nhiệm của cán bộ công chức, thúc đẩy cải cách tư pháp, xây dựng nhà nước pháp quyền thì Luật đi vào cuộc sống cũng là cách Chính phủ thiết lập lại hoạt động hành chính, tăng cường chức năng Nhà nước, niềm tin của người dân đối với hệ thống pháp luật.
Báo cũng có bài "Pháp luật về đăng ký bất động sản: Sao không quy về một mối?". Bài báo phản ánh: Theo thống kê của Bộ TNMT, tính đến nay, khu vực đất đô thị (được coi là có tỷ lệ đăng ký cao) mới đạt khoảng 45%. Các giao dịch "ngầm" về bất động sản (BĐS) vẫn diễn ra và có tính phổ biến. Nhiều chuyên gia BĐS dự đoán, ở khu vực đô thị, thị trường phi chính quy chi phối khoảng 70 - 80% các giao dịch về nhà, đất. Theo các chuyên gia, việc kiểm soát thị trường BĐS yếu kém xuất phát chủ yếu từ nguyên nhân hệ thống pháp luật chồng chéo, thiếu đồng bộ. Thực trạng này không chỉ gây khó cho DN và người dân, mà còn kìm hãm sự phát triển của thị trường BĐS.
Hiện nay, công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động đăng ký bất động sản (ĐKBĐS) bị phân tán. Theo các văn bản pháp luật hiện hành, đất đai do Bộ TNMT quản lý, xây dựng thuộc Bộ Xây dựng, Lâm nghiệp thì của Bộ NNPTNT. Trong khi đó, việc đăng ký giao dịch bảo đảm lại do Bộ Tư pháp quản lý. Sự phân tán nêu trên dẫn đến trong nhiều trường hợp, việc quản lý ĐKBĐS chồng chéo, không tách bạch và kém hiệu quả.
Theo ông Trần Đông Tùng - Phó Cục trưởng Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm, việc ĐKBĐS được quy định phân tán tại nhiều văn bản quy phạm pháp luật dẫn đến tình trạng các quy định về đăng ký quyền sử dụng đất (QSDĐ) và tài sản gắn liền với đất tồn tại tách biệt với nhau. DN và người dân phải chịu rất nhiều phiền hà từ những bất hợp lý này khi tham gia ĐKBĐS. Ví dụ: trong trường hợp mua bán công trình xây dựng, trừ nhà ở và chuyển quyền sử dụng đối với thửa đất có công trình xây dựng đó. Lúc đầu, người dân phải lập một bộ hồ sơ đăng ký QSDĐ và đến văn phòng đăng ký QSDĐ để đăng ký chuyển QSDĐ. Sau đó lập tiếp một bộ hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và đến UBND có thẩm quyền để đăng ký chuyển quyền sở hữu nhà ở cho người mua.
GS TSKH Đặng Hùng Võ - nguyên thứ trưởng Bộ TNMT bình luận, trên thế giới không đất nước nào thực hiện đăng ký tách rời đất và tài sản gắn liền với đất. Người ta thường dùng một khái niệm chung là đăng ký tài sản BĐS. GS Võ chỉ ra những chồng chéo của pháp luật. Hiện nay đang tồn tại 3 hệ thống đăng ký riêng biệt, một hệ thống cho đất ở có nhà ở, một hệ thống cho đất không có nhà ở và một hệ thống cho công trình xây dựng. Cách chia cắt này gây phức tạp cho người dân và DN trong ĐKBĐS. Luật Đất đai quy định đăng ký đất đai là bắt buộc, trong khi Luật Nhà ở lại không bắt buộc đăng ký đất ở có nhà ở. Vậy tranh chấp rất dễ xảy ra. Trường hợp chủ sử dựng đất không phải là chủ sở hữu nhà, thì mỗi người đăng ký ở một hệ thống và được cấp giấy chứng nhận riêng. Cách làm này dẫn tới tình trạng dễ nhầm lẫn khi thực hiện các quyền về sử dụng đất và nhà ở.
GS TS Lê Hồng Hạnh - Phó Viện trưởng Viện Khoa học pháp lý (Bộ Tư pháp) cũng đưa ra một ví dụ về sự "giẫm chân" lên nhau của các cơ quan quản lý. Đây là trường hợp khi UBND TP HCM ban hành Quyết định 138 cho phép giao dịch với các giấy tờ về sở hữu nhà ở và QSDĐ cấp trước đây, mà không cần phải đổi sang giấy hồng, giấy đỏ. Với quyết định này, theo Bộ Xây dựng là phù hợp với Điều 152, Luật Nhà ở. Song Bộ TNMT lại cho rằng trái với Luật Đất đai và Nghị định 84 của Chính phủ.
Hiện, Bộ Tư pháp đang tiến hành xây dựng Luật ĐKBĐS. Theo GS Đặng Hùng Võ, Luật ĐKBĐS cần được xây dựng theo hướng điều chỉnh mọi việc về ĐKBĐS. Đồng quan điểm này, ông Ischinada Takayuki - chuyên gia Dự án Jica (Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật bản) cũng cho rằng, việc thống nhất cơ quan nhà nước có thẩm quyền ĐKBĐS là điều cần thiết. Nếu có thể, Việt Nam nên tách việc đăng ký khỏi quyết định hành chính và quản lý nhà nước đối với bản đồ địa chính, đồng thời, sắp xếp mối quan hệ giữa hành động và hiệu lực của việc đăng ký. Để cụ thể hoá vấn đề này Kiến trúc sư Vũ Xuân Thiện - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Nhà và thị trường BĐS đưa ra giải pháp, Luật ĐKBĐS nên giao cho một cơ quan quản lý thống nhất việc ĐKBĐS ở trung ương và mỗi địa phương có một cơ quan thực hiện việc ĐKBĐS. Đồng thời các nhà làm luật nghiên cứu, sửa đổi các luật, nghị định có quy định về cấp giấy chứng nhận QSDĐ, giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và QSDĐ ở, quyền sở hữu công trình xây dựng theo hướng đưa nội dung cấp giấy chứng nhận vào Luật ĐKBĐS.
GS Đặng Hùng Võ còn đưa ra một giải pháp khác mạnh mẽ hơn, chuyển nhiệm vụ quản lý nhà nước về đất đai từ Bộ TNMT sang Bộ Xây dựng, giống như một số nước đã làm (Nhật Bản, Campuchia). Bộ TNMT chỉ còn quản lý đất đai với góc nhìn đất đai là tài nguyên thiên nhiên gắn với bảo vệ môi trường đất. Đất đai với tư cách là một tài sản sẽ do bộ Xây dựng quản lý. Nếu việc chuyển này có khó khăn, thì có thể chuyển hệ thống ĐKBĐS sang Bộ Tư pháp hay TAND để triển khai được khách quan.
3. Báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh có bài Bến Tre: Luật sư bị UBND các cấp “làm khó”. Bài báo phản ánh: Trong đại hội nhiệm kỳ VII (2008-2011) của Đoàn luật sư tỉnh Bến Tre ngày 13-12, phần lớn các luật sư góp ý là UBND các cấp của tỉnh này chưa quan tâm hỗ trợ, tạo điều kiện cho đoàn hoạt động, thậm chí còn gây khó dễ khi luật sư hành nghề.
Theo luật sư Trương Thị Xem, Phó Chủ nhiệm đoàn luật sư, UBND tỉnh không cho luật sư tham gia đối thoại theo lời mời của đương sự trong những buổi làm việc giải quyết tranh chấp đất đai; các cơ quan chức năng không cung cấp giấy tờ dù theo luật phải cung cấp... Luật sư Lê Quang Minh thì kể: “Mới thấy chủ tịch xã đứng đó, vào xin làm việc là y như rằng cấp dưới bảo là đã đi họp. Từ cấp huyện đã không cho tham dự các buổi đối thoại, nói gì đến tỉnh”...
Về chuyện này, bà Đặng Kim Cương - Phó Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Bến Tre góp ý: “UBND các cấp của tỉnh cũng rất quan tâm hoạt động của đoàn luật sư nhưng vẫn còn hạn chế nên tùy từng thời điểm mà đoàn làm kiến nghị gửi các cấp để tháo gỡ”. Ngoài ra, bà Cương cũng trao đổi lại với các luật sư về công văn “buộc luật sư trên 58 tuổi đi giám định sức khỏe” (Pháp Luật TP.HCM từng phản ánh). Theo bà Cương, lãnh đạo tỉnh Bến Tre không có ý định loại luật sư nào cả mà kiểm tra chỉ nhằm đảm bảo chất lượng luật sư tỉnh nhà...
Trên đây là điểm báo sáng ngày 17/12/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.