Trong buổi sáng ngày 15/12/2008, một số báo chí đã có bài phản ánh những vấn đề lớn của đất nước và những vấn đề liên quan đến công tác tư pháp như sau:
I- THÔNG TIN VỀ NHỮNG SỰ KIỆN NỔI BẬT CỦA ĐẤT NƯỚC
1. Báo Lao động phản ánh: Ngày 14.12, Liên hiệp các Tổ chức hữu nghị TP.Hà Nội, Hội Hữu nghị Việt - Nhật TP.Hà Nội, Tổ chức MPKEN (Nhật Bản) đã tiến hành chương trình tuyên truyền nâng cao ý thức tuân thủ Luật Giao thông lần thứ hai tại Hà Nội, đặc biệt là văn hoá giao thông (GT) nhường đường cho người đi bộ.
Mục đích của chiến dịch là kêu gọi mọi người tham gia GT một cách an toàn hơn cho mình và cộng đồng bằng cách tuân thủ 5 nguyên tắc GT: Dừng lại khi gặp đèn đỏ; nhường đường cho người đi bộ; đội mũ bảo hiểm đúng cách khi đi xe máy; không lái xe sau khi uống rượu, bia; người đi bộ sang đường tại đúng nơi quy định.
2. Báo Thanh niên phản ánh: Hôm nay 15.12, nhân dịp 1 năm VN thực hiện quy định bắt buộc đội mũ bảo hiểm, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã ra thông cáo ghi nhận sự kiện này và chúc mừng Chính phủ VN. Theo WHO, đây cũng là ngày kỷ niệm nhiều người được cứu sống từ việc đội mũ bảo hiểm; các số liệu cho thấy việc thực thi quy định nói trên đã tác động mạnh tới việc giảm thương tích và tử vong do tai nạn giao thông đường bộ tại VN.
WHO dẫn lại báo cáo của Ủy ban An toàn giao thông quốc gia VN cho thấy vào cuối tháng 10.2008, tử vong do giao thông đường bộ giảm hơn 1.400 ca, thương tích nghiêm trọng giảm hơn 2.200 ca so với cùng kỳ năm ngoái. "Nhờ việc áp dụng quy định đội mũ bảo hiểm bắt buộc mà hôm nay nhiều người được sống để tận hưởng cuộc sống cùng gia đình và chờ đón Tết", tiến sĩ Jean-Marc Olivé - Trưởng đại diện WHO tại VN đã khẳng định như vậy.
Báo cũng phản ánh: Sáng qua 14.12, Đại hội đại biểu toàn quốc Hội các nhà doanh nghiệp trẻ (DNT) VN lần thứ 3 đã bế mạc tại Hà Nội. Sau 2 ngày làm việc, đại hội đã thông qua báo cáo đánh giá kết quả hoạt động của hội và phong trào DNT VN nhiệm kỳ II (2005-2008), đề ra phương hướng hoạt động nhiệm kỳ 3 (2008-2011) với khẩu hiệu “Đoàn kết - Khát vọng - Đột phá - Phát triển” và 5 chương trình lớn.
Đại hội đã thông qua Điều lệ hội sửa đổi, nhất trí đổi tên hội thành “Hội Doanh nhân trẻ VN”, hiệp thương bầu 86 đại biểu tham gia Ủy ban T.Ư Hội và 25 đại biểu tham gia Đoàn chủ tịch nhiệm kỳ tới. Ông Võ Quốc Thắng - Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Đồng Tâm được bầu giữ chức Chủ tịch hội khóa 3; và 5 Phó chủ tịch mới gồm: Nguyễn Mạnh Cường - Phó ban Mặt trận thanh niên T.Ư Đoàn, Phạm Đình Đoàn - Chủ tịch Hội DNT Hà Nội, Lê Hữu Hoàng - Chủ tịch Hội DNT Thanh Hóa, Mai Hữu Tín - Chủ tịch Hội DNT Bình Dương, Tống Quốc Trường - Chủ tịch Hội DNT Tập đoàn dầu khí VN. Anh Nguyễn Mạnh Cường kiêm chức Tổng thư ký Hội.
Trước đó, các đại biểu đã có cuộc đối thoại với Thường trực Chính phủ về những giải pháp hỗ trợ DNT vượt qua khó khăn trong giai đoạn hiện nay. Trong chương trình “Nghĩa tình biên cương Tổ quốc” diễn ra tối 13.12, đại hội đã ủng hộ 1.000 quả bóng chuyền Động Lực và 500 triệu đồng cho bộ đội biên phòng.
3. Báo Sài Gòn giải phóng phản ánh: Khác với tình cảnh đóng băng ảm đạm của nhà đất dự án, hiện nay lượng giao dịch nhà phố tăng đột biến. Qua thống kê tại Sàn giao dịch địa ốc ACB, tình hình mua bán nhà bắt đầu “xôm tụ” từ đầu tháng 12 đến nay, trung bình mỗi tuần có 7 - 8 căn có người mua, giá nhà phổ biến 2 - 6 tỷ đồng/căn.
Theo ông Phạm Văn Hải, Tổng Giám đốc Sàn giao dịch địa ốc ACB, nhịp độ kinh doanh sôi động trở lại là do nhiều yếu tố. Đầu tiên là tâm lý “né thuế”: vì khung giá đất tăng nên để năm sau mua thì tiền thuế sẽ tăng theo; Luật Thuế thu nhập cá nhân có hiệu lực, tiền thuế phải nộp khi bán nhà cũng có thể tăng. Kế đó là lãi suất ngân hàng giảm sâu nên nguồn thu từ tiền gửi vào ngân hàng không đáng kể, do đó nhiều người đã chuyển hướng đầu tư vào nhà đất trở lại...
4. Báo Hà Nội mới phản ánh: Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng vừa có ý kiến chỉ đạo về việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực hiện thủ tục hành chính trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Thủ tướng giao Bộ Công an chỉ đạo Công an thành phố Hà Nội ngay trong tháng 12-2008 có thông báo cụ thể về kế hoạch đính chính sổ hộ khẩu cho nhân dân vùng hợp nhất với Hà Nội và giải quyết dứt điểm trước ngày 30-2-2009; đồng thời cho phép công dân đã được cấp giấy chứng minh nhân dân đang còn giá trị sử dụng tiếp tục được sử dụng cho đến hết thời hạn 15 năm kể từ ngày cấp theo quy định hiện hành. Thủ tướng yêu cầu Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội, ngay trong tháng 12-2008, có văn bản chỉ đạo các sở, ban, ngành và các cơ quan chức năng khi giải quyết thủ tục hành chính cho nhân dân thuộc địa bàn mới hợp nhất thành phố không được yêu cầu phải đính chính, cấp đổi sổ hộ khẩu, đổi chứng minh thư nhân dân; đồng thời đăng tải văn bản này trên các phương tiện thông tin đại chúng để nhân dân thành phố biết.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì hướng dẫn thực hiện việc đổi dấu, mã số thuế, giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, phương án miễn thu lệ phí đổi dấu, đổi giấy phép đăng ký kinh doanh, xử lý trùng tên doanh nghiệp cho các doanh nghiệp vùng hợp nhất với Hà Nội.
Báo cũng phản ánh: UBND TP Hà Nội vừa ban hành kế hoạch giảm ùn tắc giao thông thành phố giai đoạn 2009 - 2010. Theo đó, bên cạnh việc sửa chữa hơn 10 cầu yếu (trong năm 2009) như cầu Tó, cầu Bươu, cầu Trắng, cầu Đen... thành phố sẽ cho xây dựng 19 cầu vượt và đưa vào sử dụng trong năm 2010.
19 cầu vượt bộ hành sẽ được xây trên các tuyến phố: Giảng Võ - Láng Hạ, Chùa Bộc, Thái Hà, Phạm Ngọc Thạch, Liễu Giai, Trần Duy Hưng, Nguyễn Chí Thanh, Hoàng Quốc Việt, Sơn Tây, Nguyễn Trãi, Giải Phóng, Đại Cồ Việt, Xuân Thủy, Ngọc Hồi.
Trước đó, cầu vượt bộ hành đã được xây dựng trên đường Giải Phóng, Kim Mã, Nguyễn Văn Cừ...
II- NHỮNG THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC TƯ PHÁP
1. Báo Thể thao và văn hoá có bài Kỳ án vụ mua bán đất rừng trái phép ở Bình Phước. Bài báo phản ánh: Hơn 6 năm trời kiện tụng, cuối cùng tòa tuyên: người xâm canh đất rừng trái phép được quyền quản lý sử dụng hợp pháp?!
Mang đất rừng đi bán
Tháng 2/2002, vợ chồng ông Đoàn Văn Trạm và bà Lê Thị Loan (xã Thống Nhất, huyện Bù Đăng, Bình Phước) làm hợp đồng chuyển nhượng và tặng cho ông Lê Hoàng gần 10ha đất rừng khai phá đã trồng điều, tiêu (8 ha bán, 2ha cho) từ năm 1994… với giá 160 triệu đồng. Sau khi ký kết hợp đồng (không có chứng thực của cơ quan thẩm quyền) ông Lê Hoàng đã giao 140 triệu đồng cho ông Trạm, còn lại 20 triệu đồng đợi khi nào bên bán làm xong thủ tục giấy tờ mới giao hết.
Quá trình giao đất ông Lê Hoàng đã cải tạo trồng mới 6ha cao su và các loại cây điều, tiêu… cải tạo lại ao, hồ để lấy nước tưới, cùng một số công trình khác. Sau gần 3 năm nhưng ông Trạm vẫn không làm được giấy tờ chuyển quyền sử dụng đất cho ông Lê Hoàng theo thỏa thuận. Theo tài liệu mà chúng tôi có được, thì mảnh đất này là do vợ chồng ông Trạm, bà Loan khai phá đất rừng, thuộc Ban quản lý rừng phòng hộ Thống Nhất quản lý. Đến năm 2000, UBND tỉnh Bình Phước đã có quyết định thu hồi diện tích đất trên thuộc tiểu khu 260, 263 giao cho huyện Bù Đăng, mà trực tiếp là xã Thống Nhất quản lý.
Ông Lê Hoàng cho biết: “Khi mua, tôi hoàn toàn không biết diện tích đất trên là thuộc sự quản lý của rừng phòng hộ hay xã Thống Nhất, mà chỉ biết đất của ông Trạm có trồng một ít cây và căn nhà nhỏ”. Một số hộ dân ở đây cho biết, khu vực này không có ai được giao đất sản xuất hết. Trước năm 2000, đa phần dân nhập cư từ phía Bắc vào đây khai phá trồng sắn, điều, tiêu… vì thế chưa có ai có quyết định cấp đất. Theo người dân, ông Lê Hoàng mua 10ha đất hồi năm 2001 với giá 20 triệu đồng/ha là đắt, vì phần lớn diện tích đất là bỏ hoang.
Hợp thức hóa đất rừng bằng bản án
Tranh chấp nổ ra khi vợ chồng ông Trạm, bà Loan viết đơn khởi kiện xin hủy hợp đồng mua bán đất với ông Lê Hoàng vào ngày 9/6/2004, với lý do ông Lê Hoàng không trả nốt số tiền 20 triệu đồng còn lại. Trong khi đó, nghĩa vụ cam kết làm giấy tờ không được ông Trạm nói đến trong đơn.
Tòa án Nhân dân (TAND) huyện Bù Đăng thụ lý và đưa vụ việc ra xét xử dân sự sơ thẩm ngày 26/1/2005 tuyên hủy hợp đồng mua bán giữa hai bên lập ngày 28/2/2002. Bản án căn cứ vào công văn số 308/CV – UB của UBND huyện Bù Đăng xác định đất này không phải của ông bà Trạm, Loan mà là đất của Ban quản lý rừng phòng hộ Thống Nhất quản lý, do vậy tài sản không thuộc gia đình ông Trạm bà Loan. Việc mua bán trên là giao dịch trái phép cần hủy hợp đồng và giao lại cho Ban quản lý rừng phòng hộ Thống Nhất quản lý.
Ông Lê Hoàng không đồng ý với phán quyết trên, nên đã làm đơn kháng cáo. Đến ngày 18/7/2005, Tòa phúc thẩm TAND tỉnh Bình Phước thụ lý xét xử bằng bản án số 41/DSPT chấp nhận một phần kháng cáo của ông Lê Hoàng. Tòa phúc thẩm tuyên xử giao cho ông Lê Hoàng quản lý sử dụng diện tích đất trên và tài sản trên đất do ông Hoàng tạo lập, theo biên bản định giá ngày 15/6/2005. Ông Lê Hoàng có nghia vụ trả cho ông Trạm số tiền hơn 113 triệu đồng và ông Hoàng có nghĩa vụ đi đăng ký quyền sử dụng 10ha đất này.
Căn cứ theo công văn kiến nghị của TAND huyện Bù Đăng, ngày 7/11/2006 TAND tối cao ra quyết định hủy bản án dân sự phúc thẩm số 41/DSPT của TAND tỉnh Bình Phước. Ngày 9/9/2008 Tòa phúc thẩm lần 2 xét xử lại, nhưng không triệu tập Ban quản lý rừng phòng hộ Thống Nhất, chính quyền địa phường, người có quyền và nghĩa vụ liên quan… để tham gia quá trình tố tụng. Cuối cùng tòa quyết định tuyên xử hủy hợp đồng mà hai bên giao kết trước đây và hai bên thanh toán tiền theo biên bản định giá lập ngày 5/11/2004 của cấp sơ thẩm, đồng thời giao diện tích đất trên cho vợ chồng ông Trạm bà Loan quản lý sử dụng.
Ngay sau đó, ông Lê Hoàng tiếp tục khiếu nại đến các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, với lý do tòa đã tuyên xử xâm phạm đến quyền lợi ích hợp pháp của ông, gây thiệt hại lớn về kinh tế. Trong 8 năm qua ông Lê Hoàng đã quản lý, sử dụng, tạo lập nhiều tài sản có giá trị lớn, nhưng khi xét xử lại căn cứ bản định giá 4 năm trước để tính, làm thiệt hại nghiêm trọng cho quyền lợi của ông.
Ngày 27/11/2008, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội đã có công văn số 1954/UBTP 12, gửi TAND tối cao, VKSND tối cao đề nghị giải quyết vụ việc theo đúng quy định của pháp luật.
Một số cán bộ huyện Bù Đăng (xin giấu tên) cũng rất bức xúc với việc tòa án tuyên giao 10ha đất xâm canh trái phép kể trên cho vợ chồng ông Đoàn Văn Trạm và bà Lê Thị Loan quản lý, sử dụng. Và sau khi án có hiệu lực thì hành, nhưng cơ quan THA vẫn chưa thể thi hành vì bản án tuyên có nhiều tài sản không có trong bản án.
Thực tế, hợp đồng giao bán đất rừng trên là trái pháp luật. Việc giao đất cho người mang đất rừng đi bán khiến dư luận thắc mắc. Điều mà dư luận mong chờ là rừng phải trở về với “chủ” của mình là Ban quản lý rừng phòng hộ Thống Nhất.
2. Báo Hà Nội mới có bài Đã khó, lại khổ. Bài báo phản ánh: "Tính kém hiệu quả của Luật Phá sản doanh nghiệp làm ảnh hưởng xấu đến môi trường kinh doanh trong nước. Việt Nam bị xếp thứ 121/178 nền kinh tế thế giới và thủ tục phá sản vẫn bị coi là kéo dài (5 năm), hiệu quả thấp vì thông thường các chủ nợ chỉ thu hồi khoảng 18% số nợ" - Ông Dương Đăng Huệ, Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự kinh tế (Bộ Tư pháp) cho biết như vậy tại Hội thảo tổng kết thi hành Luật Phá sản doanh nghiệp do Bộ Tư pháp tổ chức mới đây.
Khó doanh nghiệp
Luật quy định "doanh nghiệp, HTX không có khả năng thanh toán được các khoản nợ đến hạn khi chủ nợ có yêu cầu thì coi là lâm vào tình trạng phá sản". Chính vì quy định quá chung chung, không có tiêu chí cụ thể này mà không ít doanh nghiệp bị chủ nợ "bắt bí" - Ông Phạm Tuấn Anh, Chánh tòa Kinh tế TAND TP Hà Nội cho biết. Thực tế đã có chuyện không ít doanh nghiệp lạm dụng quy định này để cạnh tranh không lành mạnh, ảnh hưởng đến uy tín, danh dự của đơn vị có nợ bằng cách nộp đơn yêu cầu phá sản. Ông Phạm Tuấn Anh cũng cho rằng, cần quy định chặt chẽ là chủ nợ đã có văn bản đòi nợ nhưng doanh nghiệp cố tình không trả lời hoặc trả lời là không thanh toán được hoặc xin khất nợ nhưng đến hạn không thanh toán được hoặc không xin gia hạn nợ và không có tài sản để thi hành án.
Quy định về trách nhiệm tiếp tục trả nợ sau khi tuyên bố phá sản hiện quá khắt khe (chủ doanh nghiệp tư nhân, thành viên công ty hợp danh phải tiếp tục trả nợ còn thiếu sau khi đã bán toàn bộ tài sản hiện có trong kinh doanh và trong dân sự). Với yêu cầu này, nhiều doanh nhân không nhiệt tình kinh doanh nữa vì nếu làm ăn có lãi, lại phải tiếp tục trả nợ. Ông Dương Đăng Huệ cho rằng, luật nên "mở" theo hướng chỉ áp dụng với trường hợp chủ doanh nghiệp có hành vi tẩu tán, hủy hoại, sử dụng lãng phí tài sản, không hợp tác hoặc cung cấp thông tin sai sự thật với tòa án…
… Khổ cả cơ quan tố tụng
Tòa án Hà Nội từng giải quyết phá sản với Công ty May xuất khẩu Thành Công (trụ sở tại Đống Đa, Hà Nội) nhưng công ty này còn có tài sản tại Tây Ninh và TP Hồ Chí Minh. Tòa án đã kiểm kê tài sản nhưng sau khi kiểm kê thì không biết giao cho ai quản lý, vì luật không quy định tình huống này. Ông Phạm Tuấn Anh cho rằng, cần có hướng dẫn cụ thể, như ủy thác cho cơ quan thi hành án dân sự nơi có tài sản quản lý chẳng hạn. Việc thu hồi các khoản cho vay của doanh nghiệp bị phá sản cũng không đơn giản. Nhiều con nợ khi biết doanh nghiệp bị phá sản đã tìm cách trốn tránh, không hợp tác với tổ quản lý, thanh lý tài sản. Trường hợp con nợ đang chấp hành án tù mà không có tài sản trả nợ, không thể chờ chấp hành xong hình phạt mới thu hồi để giải quyết phá sản thì có nên tịch thu sung công quỹ không? Và còn hàng loạt câu hỏi đặt ra khác...
Luật quy định tòa án sẽ thông báo quyết định mở thủ tục phá sản cho các chủ nợ theo danh sách do doanh nghiệp cung cấp. Thực tế, rất nhiều doanh nghiệp "ỉm" đi những chủ nợ ở xa hoặc không biết việc mình bị phá sản (đây cũng không được coi là trường hợp bất khả kháng đối với chủ nợ), làm cho chủ nợ không đòi được quyền lợi của mình. Quy định chủ nợ có tài sản bảo đảm (như ngân hàng) không được nộp đơn yêu cầu phá sản khiến nhiều chủ nợ bức xúc, làm mất đi quyền lựa chọn đòi nợ hữu hiệu này của họ.
Theo ông Dương Đăng Huệ, Nhà nước đã tham gia quá nhiều vào việc giải quyết phá sản của doanh nghiệp. Ở nhiều nước, việc quản lý tài sản và hoạt động của doanh nghiệp do các quản tài viên (tổ chức xã hội nghề nghiệp) do các chủ nợ lựa chọn và tòa án công nhận. Qua những vấn đề rút ra từ việc tổng kết thực tế thi hành Luật Phá sản, cần nghiên cứu, thay đổi cơ chế làm sao để Nhà nước chỉ thực hiện công việc quản lý của mình mà không lấn sân sang các công việc thực chất phải do các chủ nợ, con nợ đảm đương.
Trên đây là điểm báo sáng ngày 15/12/2008, Văn phòng xin báo cáo Lãnh đạo Bộ.
Phòng Tổng hợp - Văn phòng.